▸Το νομοθετικό πλαίσιο στην Ελλάδα φαίνεται να εξαντλεί σε πολύ σύντομο χρόνο τις προβλέψεις του σχετικά με τις ανάγκες και τις απαιτήσεις για ένταση της κερδοφορίας του κεφαλαίου ή/και τη δημιουργία νέων πεδίων επέκτασής της. Αυτό επιβεβαιώνεται συνεχώς, από το 2011 μέχρι σήμερα, κυρίως στους τομείς της ενέργειας και του τουρισμού. Ο περιβαλλοντοκτόνος νόμος Χατζηδάκη (2020) δεν στάθηκε αρκετός, ούτε και ο νόμος Γεωργιάδη για τις στρατηγικές επενδύσεις (2021). Χρειάστηκαν νέο νόμο, με τίτλο «Εκσυγχρονισμός της αδειοδοτικής διαδικασίας Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας – Β΄ φάση. Αδειοδότηση παραγωγής και αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, πλαίσιο ανάπτυξης Πιλοτικών Θαλάσσιων Πλωτών Φωτοβολταϊκών Σταθμών και ειδικότερες διατάξεις για την ενέργεια και την προστασία του περιβάλλοντος», που ψηφίστηκε από τη Βουλή στις 29 Ιουνίου, τον νόμο 4951/2022.
- ΑΠΕτάξαντο την προστασία του περιβάλλοντος
Κική Βάσσου
Η «προστασία του περιβάλλοντος» στον τίτλο του νόμου σημαίνει το ακριβώς αντίθετο στις διατάξεις, όπως πολιτεύτηκαν όλες οι κυβερνήσεις και τη σημερινή να εκτελεί τα καθήκοντά της με τον πιο ακραίο τρόπο. Χαρακτηριστικά, μέσα σε τρία χρόνια, η κυβέρνηση έχει διαμορφώσει ένα πολλαπλά ευνοϊκό νομοθετικό περιβάλλον για τις κάθε είδους επενδύσεις και ταυτόχρονα ένα καθεστώς βλαπτικών «εξαιρέσεων» για τη φύση και τους πόρους της. Δεν είχε, όμως, τον χρόνο να ολοκληρώσει και δημοσιεύσει το Προεδρικό Διάταγμα του νέου χωροταξικού σχεδίου για τις εγκαταστάσεις ΑΠΕ, κ.α. Σύμφωνα με το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), «η υφιστάμενη διαδικασία αδειοδότησης έργων ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ (Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού-Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης) επιβαρύνει τους εμπλεκόμενους φορείς με διοικητικό φόρτο».
Η κυβέρνηση της ΝΔ εναρμονίζεται πρώτη και καλύτερη με τις επιταγές της ΕΕ. Στα μέσα του περασμένου Μαΐου εγκρίνεται σχέδιο της Κομισιόν για «τη μαζική κλιμάκωση και επιτάχυνση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, τη βιομηχανία, τα κτίρια και τις μεταφορές, με στόχο την ενεργειακή ανεξαρτησία της Ευρώπης, την ώθηση στην πράσινη μετάβαση καθώς και τη μείωση των τιμών ενέργειας με την πάροδο του χρόνου» (εδώ δεν εγκρίνονται χρονοδιαγράμματα). Το σχέδιο περιλαμβάνει και «Σύσταση της Επιτροπής για την αντιμετώπιση της αργής και πολύπλοκης αδειοδότησης για μεγάλα έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Τα κράτη-μέλη, με συντομευμένες και απλουστευμένες διαδικασίες αδειοδότησης, θα πρέπει να θέσουν σε εφαρμογή ειδικές περιοχές «go-to» για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, σε περιοχές με χαμηλότερους περιβαλλοντικούς κινδύνους». Εν μέσω κλιματικής κρίσης, το αναγκαίο «χωρίς» στην παραπάνω διατύπωση αντικαθίσταται από το «χαμηλότερους», αποφεύγοντας σαφείς ορισμούς και όρια. Η κυβέρνηση έβαλε τα «όρια», καταργώντας σημαντικές προηγούμενες προστατευτικές διατάξεις.
Ο νέος νόμος προσθέτει στο σύστημα παραγωγής ενέργειας της χώρας τα εξής: α) ακόμα περισσότερες μονάδες ΑΠΕ, β) μια νέα κατηγορία ενεργειακών έργων, τις μονάδες αποθήκευσης ενέργειας, γ) νέες μονάδες φυσικού αερίου, ντίζελ και μαζούτ, αυξάνοντας ακόμα περισσότερο τα περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά κόστη και βλέποντας τους πολίτες ως πελάτες ενεργειακών υπηρεσιών της παραγωγής, όπως τοποθετήθηκε και το Πανελλαδικό Δίκτυο Συλλογικοτήτων για την Ενέργεια στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής.
Μνημείο «εξαίρεσης» αποτελούν οι διατάξεις για το πλαίσιο χωροθέτησης, αδειοδότησης, εγκατάστασης και λειτουργίας έως δέκα πιλοτικών πλωτών φωτοβολταϊκών σε θαλάσσιο περιβάλλον. Οι εν λόγω σταθμοί απαλλάσσονται από την υποχρέωση λήψης Βεβαίωσης Παραγωγού/Ειδικών Έργων, περιβαλλοντικής αδειοδότησης/λήψης πρότυπων περιβαλλοντικών δεσμεύσεων και έκδοσης οικοδομικής άδειας και μπορούν να λαμβάνουν Οριστική Προσφορά Σύνδεσης, χωρίς να προαπαιτείται αδειοδότηση σύμφωνη με την περιβαλλοντική νομοθεσία.
Επίσης, με μια σειρά από διατάξεις, επέρχονται σημαντικές αλλαγές στον ν. 998/1979 περί επεμβάσεων σε δάση και δασικές εκτάσεις, ενώ ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας με απόφασή του θα καθορίζει τις προδιαγραφές για την οδοποιία εντός δασών, δασικών και αναδασωτέων εκτάσεων που πρόκειται να εξυπηρετήσουν σταθμούς ΑΠΕ, ΣΗΘΥΑ και σταθμούς αποθήκευσης. Τέλος, με τροπολογία της τελευταίας στιγμής, το ΥΠΕΝ παραδίδει αγροτική γη και –για πρώτη φορά ρητά – αρχαιολογικούς χώρους για εγκατάσταση έργων ΑΠΕ.
Οι περιβαλλοντικές συλλογικότητες σε όλη τη χώρα έχουν δώσει σημαντικούς και αποτελεσματικούς αγώνες για την προστασία βουνών, υγροβιότοπων και άλλων φυσικών πόρων από τη λαίλαπα της ενεργειακής επιχειρηματικότητας. Η Αντικαπιταλιστική Αριστερά, με το πρόγραμμα και την ενεργή παρουσία της σε κάθε αγώνα, πρέπει και μπορεί να συμβάλει καθοριστικά.
- ΑΠΕ και εντός αρχαιολογικών χώρων
Στάθης Γκότσης/ιστορικός στο υπουργείο Πολιτισμού
Δημοσιεύτηκε πλέον σε ΦΕΚ (ν. 4951/2022 – ΦΕΚ 129/Α/4-7-2022) ο νέος νόμος για τη διαδικασία αδειοδότησης (ΑΠΕ). Η προσθήκη στον τίτλο του της φράσης «και ειδικότερες διατάξεις για την ενέργεια και την προστασία του περιβάλλοντος», μόνο ως ευφημισμός μπορεί να αντιμετωπιστεί, καθώς το νομοθέτημα στο σύνολό του αποτελεί μια ακόμη πράξη ακραίων παραχωρήσεων στους «επενδυτές» της ενέργειας, εις βάρος της δημόσιας περιουσίας και του περιβάλλοντος.
Ενδεικτικά και μόνο, με τον νόμο αυτό: ανοίγει ο δρόμος για εγκατάσταση και λειτουργία σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, σταθμών αποθήκευσης και συνοδών έργων σε δάση, αιγιαλό, παραλία, θάλασσα ή σε πυθμένα της (άρθ. 4, παρ. 4), τα συνοδευτικά έργα για τη σύνδεση των σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας επιτρέπεται να διέρχονται υπόγεια από υφιστάμενους δασικούς δρόμους χωρίς έγκριση και χωρίς υποχρέωση αναδάσωσης (άρθ. 4, παρ. 6), επέρχονται σημαντικές αλλαγές στο άρθρο 45 του ν. 998/1979 περί επεμβάσεων σε δάση και δασικές εκτάσεις (άρθ. 49), το Ελληνικό Δημόσιο, με απόφαση υπουργού, μπορεί να παραχωρεί τη χρήση θαλάσσιων και χερσαίων εκτάσεων (δημοτικές γαίες, δάση κ.ο.κ.) για την εγκατάσταση και λειτουργία Πιλοτικού Θαλάσσιου Πλωτού Φωτοβολταϊκού Σταθμού, για χρονικό διάστημα 22 ετών (άρθ. 95).
Ούτε οι αρχαιολογικοί χώροι φαίνεται πως γλιτώνουν από την επερχόμενη λαίλαπα που σηματοδοτεί το νέο αυτό νομοθέτημα. Με τροπολογία που έφεραν στην ολομέλεια της Βουλής οι συναρμόδιοι υπουργοί, συμπεριλαμβανομένης της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη, και ενσωματώθηκε στον νέο νόμο (άρθρο 171), προστίθεται στο άρθρο 4 του ν. 4061/2012 περί παραχωρήσεων έναντι αντιτίμου ακινήτων του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, παράγραφος που επιτρέπει να παραχωρούνται με τη διαδικασία αυτή και ακίνητα «τα οποία αποτελούν αρχαιολογικούς χώρους, αρχαιολογικές ζώνες προστασίας, ιστορικούς τόπους, τόπους πλησίον μνημείων και εν γένει σε ακίνητα περιοχών που εμπίπτουν στον ν. 4858/2021» (αρχαιολογικό νόμο).
Παρά την ένταση που προκλήθηκε στη Βουλή και την άμεση αντίδραση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων (ΣΕΑ), που ζήτησε την απόσυρση της τροπολογίας, η κυβέρνηση προχώρησε ακάθεκτη στην υπερψήφισή της. Κι ας καταπατώνται έτσι κατάφωρα οι όροι προστασίας αρχαιολογικών χώρων και μνημείων, εφόσον επιτρέπεται η εγκατάσταση μεγάλης κλίμακας έργων ΑΠΕ (φωτοβολταϊκά, αιολικά πάρκα, σταθμοί αποθήκευσης ενέργειας κ.ο.κ.) εντός των ορίων προστασίας τους, στο άμεσο περιβάλλον μνημείων και μάλιστα χωρίς κανένα όριο (διάκριση μεταξύ ζώνης Α ή Β, ακόμη και μνημείων UNESCO), με μόνο κριτήριο την κρίση της εκάστοτε Εφορείας Αρχαιοτήτων, χωρίς καν τη γνωμοδότηση συλλογικού οργάνου…
Όπως σημειώνει ο ΣΕΑ, ενδεχομένως «η ακύρωση των όρων προστασίας των μνημείων και αρχαιολογικών χώρων, σύντομα δεν θα αφορά μόνο την εγκατάσταση ΑΠΕ μεγάλης κλίμακας σε ακίνητα του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης αλλά και άλλες δημόσιες και μη εκτάσεις, οι οποίες θα προσφέρονται χωρίς όρους σε κάθε είδους “επενδυτικά” σχέδια», υπενθυμίζοντας, πάντως, και τις αρνητικές εξελίξεις με τις γνωμοδοτήσεις του ΚΑΣ για τις ανεμογεννήτριες στην Κοιλάδα των Μουσών στη Βοιωτία, στα αρχαία λατομεία του Νημποριού της Εύβοιας, αλλά και στις ακατοίκητες νησίδες του Αιγαίου…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου