 |
| ΦΩΤ.: ΜΑΡΙΟΣ ΒΑΛΑΣΟΠΟΥΛΟΣ |
Οταν γνωριστήκαμε ο Λάζαρος Πετρομελίδης ήταν πολύ νέος κι εγώ ακόμα φοιτήτρια. Στα χρόνια που ήρθαν πολλές φορές -άθελά του, αλλά απολύτως συνειδητά- η ιστορία του επανερχόταν στην επικαιρότητα: από το 1992 έως και το 2014 καταδικάστηκε πέντε φορές για ανυποταξία και βρέθηκε στη φυλακή τρεις φορές. Χρειάστηκε να περάσουν τρεις δεκαετίες αγώνων και διώξεων για να συναντηθούμε ξανά και αυτή τη φορά να μιλήσουμε για τη δικαίωσή του, που ανοίγει επιτέλους δρόμο για την πλήρη προστασία ενός ατομικού δικαιώματος, αλλά και μια ευρύτερη συζήτηση για τις αξίες, τους θεσμούς και τα όρια μιας ολόκληρης κοινωνίας.
Ποιο ήταν το έγκλημα που διέπραξε αυτός ο άνθρωπος και αναγκάστηκε επί 3,5 χρόνια να επιβιώνει χωρίς ταυτότητα και για 17 χωρίς διαβατήριο, με την αστυνομία συχνά-πυκνά έξω από την πόρτα του και την ασφάλεια να ταλαιπωρεί ακόμα και το ανήλικο τότε παιδί του; Του 'παν θα βάλεις το χακί κι εκείνος... είπε όχι. Από το 1992 που ο Λάζαρος Πετρομελίδης εκδήλωσε την αντίρρηση συνείδησης στη στρατιωτική θητεία για ιδεολογικούς λόγους, δικαιώθηκε 29 ολόκληρα χρόνια αργότερα από την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ (του αρμόδιου δηλαδή ελεγκτικού οργάνου για την επιτήρηση της εφαρμογής του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα), στην οποία είχε καταθέσει ατομική προσφυγή εναντίον του ελληνικού κράτους.
Το 2008 ο 45χρονος τότε Λάζαρος Πετρομελίδης δικαζόταν για 15η φορά. Εγραφε τότε στην Ελευθεροτυπία: «Δεν θέλω ήρωες, δεν θέλω ανδριάντες, δεν θέλω χίμαιρες, αυταπάτες, φανταστικούς εχθρούς και καλλιεργημένους μύθους. Δεν θέλω άλλες παρελάσεις, άλλους στρατούς, άλλες μεγάλες ιδέες. Δεν θέλω αποτρεπτικά ή αμυντικά δόγματα. Ζωή θέλω, μέλλον, ελπίδα για τα παιδιά όλων μας. Και θέλω να μην καταστρέφεται άλλο η πορεία μου από ανίκανους κυβερνώντες, που αδυνατούν καν να συμβαδίσουν με τους καιρούς τους. Γι’ αυτά δικάζομαι, γι’ αυτά δικαζόμαστε».
Σήμερα, στα 58 του χρόνια πια, συζητάμε, λίγες μέρες πριν από τη Διεθνή Ημέρα Αντίρρησης Συνείδησης στις 15 Μαΐου, για την απόφαση-ορόσημο στον αγώνα των αντιρρησιών συνείδησης που πέτυχε (βλ. «Δικαίωση-ορόσημο για τον αντιρρησία συνείδησης Λάζαρο Πετρομελίδη», «Εφ.Συν.», 17/12/2021).
● Κοντά 30 χρόνια, όλη σου σχεδόν την ενήλικη ζωή, χρειάστηκε να αγωνιστείς για έναν σκοπό. Πώς σου φαίνεται;
Αποτυχία. Αν μου έλεγε κανείς το '92 ότι το 2022 θα συζητάμε ακόμα τα ίδια στην Ελλάδα, θα γέλαγα. Με την αφέλεια της ηλικίας πίστευα ότι είναι ζήτημα χρόνου να λυθούν όλα. Ειλικρινά, δεν ξέρω πώς να το εκτιμήσω. Ή αυτό με το οποίο πήγαμε να τα βάλουμε ήταν πάρα πολύ ισχυρό ή κάτι κάναμε λάθος. Τότε υπήρχε υποχρεωτική στράτευση σε πάνω από τις μισές χώρες της Ευρώπης, τώρα έχουν απομείνει 5-6.
Αρχές του 2000 συζητάγαμε για μείωση του στρατεύματος, μετά στρατιωτικοποιήθηκε η κοινωνία, ανακαλύψαμε τις ασύμμετρες απειλές, ξεκινά το προσφυγικό - βρήκε καινούργιο ρόλο ο στρατός, αφού πρέπει να δικαιολογούμε την ύπαρξή του. Αυτή τη στιγμή δεν ξέρουμε ακόμα γιατί πρέπει η χώρα να συντηρεί έναν τόσο μεγάλο στρατό: γιατί χωρίς αυτό το νούμερο η αμυντική ικανότητα της χώρας πάει περίπατο; γιατί οι τοπικοί άρχοντες πιέζουν για να δουλέψει το τυροπιτάδικο του Διδυμότειχου ή η ταβέρνα της Σπάρτης; γιατί έχουμε πάρα πολλούς βαθμοφόρους κι αν μειωθεί το στράτευμα θα μειωθεί και η κάστα των βαθμοφόρων;
● Μετανιώνεις που τελικά δεν έφαγες το πακέτο του στρατού και χρειάστηκε να φας όλο αυτό πακέτο;
Οχι, κατηγορηματικά. Ημουν στο εξωτερικό όταν έμαθα την απόφαση του ΟΗΕ. Είχαμε κάνει το αίτημα το 2015 και η απάντηση ήρθε τέλος του 2021. Δεν ήξερα πώς να νιώσω. Χωρίς να το επιδιώξω, αυτή η ιστορία έπαιξε ρόλο σε αυτό που είμαι τώρα. Στερήθηκα εξαιτίας του εργασιακά πλαίσια, κλονίστηκε η οικογενειακή μου σχέση, βρέθηκα τρεις φορές στη φυλακή, για μικρά διαστήματα, αλλά κάθετα δεν έχω μετανιώσει.
Υπήρχε όμως και συμπαράσταση, κι από ανθρώπους που δεν το περίμενα κιόλας, δεν ένιωσα κανένα στίγμα από την κοινωνία. Στοχοποιήθηκα σε έναν βαθμό από τα επίσημα συστήματα γιατί πολλοί φίλοι αντιρρησίες άλλαζαν διεύθυνση ή κατοικία για να ελαχιστοποιήσουν την πιθανότητα σύλληψης - εγώ έμενα στο ίδιο σπίτι στη Δραπετσώνα, μια μικρή πόλη. Οπότε, νομίζω πως το γεγονός ότι δεν προσπάθησα να κρυφτώ τους ερέθισε ακόμα περισσότερο.
● Αυτή τη στιγμή τι αντιμετωπίζουν οι αντιρρησίες συνείδησης στην Ελλάδα;
Το κράτος εξακολουθεί να φέρεται σαν να τους κάνει χάρη. Χωρίζει τους ανθρώπους σε δύο κατηγορίες, τους θρησκευτικούς και τους μη. Η αναλογία των εγκρίσεων στους θρησκευτικούς είναι 99% και στους άλλους 20%-25%. Υπάρχει μια επιτροπή που κρίνει τη συνείδησή σου και πρέπει να πας και να εξηγήσεις γιατί δεν θες να πας στρατό και πρέπει να αποδείξεις ότι έχεις μια σταθερή στάση ζωής. Εχει πάρα πολλή πλάκα αν σκεφτείς ότι αυτόν τον νόμο τον ψήφισαν βουλευτές που έχουν αλλάξει 2-3 κόμματα στην πολιτική τους πορεία, αλλά απαιτούν από σένα μια... απαράβατη στάση ζωής.
Τώρα η εναλλακτική θητεία είναι 15 μήνες και εκπληρώνεται σε φορείς του δημόσιου τομέα και ιδρύματα, ανάλογα με τη ζήτηση των φορέων. Χρειάστηκαν πολλοί αγώνες, δικαστήρια, κυνηγητό για να φτάσουμε εδώ. Στις άλλες χώρες δεν περνάς από καμία επιτροπή ούτε υπηρετείς κοινωνική θητεία για περισσότερο χρόνο, δεν θεωρεί το κράτος ότι σου κάνει χάρη.
● Υπάρχουν και πάρα πολλοί άνθρωποι που ακριβώς επειδή είναι τέτοια η διαδικασία για να αναγνωριστούν ως αντιρρησίες και να υπηρετήσουν εναλλακτική θητεία καταφεύγουν σε άλλες λύσεις.
Οντως, πάρα πολύς κόσμος... πολλοί άνθρωποι αναγκάζονται να πάνε για τρελόχαρτο - υπάρχει μια ολόκληρη αγορά γύρω από αυτό, παλιός μου συμμαθητής μου είπε πως για τον γιο του κόστισε 3.000. Υπάρχουν επίσης οι ανυπότακτοι του εξωτερικού που απαλλάσσονται από την υποχρέωση για στρατό μετά τα 45 τους. Υπάρχουν δικλίδες που το κράτος είναι διατεθειμένο σε κάποιον να επιτρέψει να μην πάει στρατό, αρκεί να μην του πει στα ίσα «δεν θέλω».
Η μάνα μου δεν ήθελε ούτε να ακούσει για αντίρρηση συνείδησης, ο πατέρας μου θυμόταν τα στρατοδικεία του Εμφυλίου και μου έλεγε «μην μπλέξεις μ' αυτούς». Είχαμε στιγμές πάρα πολύ άσχημες, έζησα 3,5 χρόνια χωρίς ταυτότητα, 17 χωρίς διαβατήριο, κατά περιόδους η αστυνομία ήταν μέρα παρά μέρα έξω από το σπίτι, συνέλαβαν τον αδερφό μου απλώς επειδή πήγε στο πατρικό μας και τον πέρασαν για μένα, τον ξάδελφό μου γιατί ήταν συνονόματός μου, σταμάτησε η αστυνομία μέχρι και τον γιο μου στα 8 του για να τον ρωτήσει πού κρύβεται ο πατέρας του... Ηταν κάτι που μας σημάδεψε όλους.
● Η Ευρώπη μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία και η Ελλάδα τώρα ακόμα περισσότερο στρατιωτικοποιούνται όλο και περισσότερο. Ο πρωθυπουργός μάς είπε πως το δίλημμα «βούτυρο ή κανόνια» είναι ξεπερασμένο, ενώ αγόραζε κι άλλα όπλα.
Είναι εγκληματικό αυτό που συμβαίνει. Η Ελλάδα είναι φτωχή χώρα κι αγοράζει όπλα που στερούν πόρους από την κοινωνία. Δεν νομίζω ότι αυτή η πολιτική αντικατοπτρίζει το κοινό αίσθημα. Ο κόσμος στενοχωριέται και προβληματίζεται γιατί τα εισοδήματα και οι συντάξεις μειώνονται, τα προϊόντα ακριβαίνουν. Δεν ξέρω σε τι συννεφάκια ζουν αυτοί που κυβερνούν, αλλά αυτό που ζούμε στην κοινωνία είναι εντελώς διαφορετικό.
Δούλευα στο Δίκτυο κατά της Φτώχειας και στο Δίκτυο για τη Στέγη, εδώ και δύο μήνες είμαι στο ΚΥΑΔΑ του δήμου της Αθήνας συντονίζοντας το street work και βλέπω τι γίνεται - δεν μπορείς να διανοηθείς καταστάσεις μες στις οποίες ζουν άνθρωποι. Ολα αυτά συμβαίνουν γιατί οι κοινωνικές δαπάνες είναι κομμένες, ενώ δίνονται χρήματα για όπλα και συντήρηση ενός στρατού που δεν ξέρουμε τι τον κάνουμε. Είμαστε επί τόσα χρόνια σε κρίση και τα παιδιά μας δεν έχουν ακούσει τίποτα άλλο από φτώχεια, δυστυχία και θεωρούν πολύ μεγάλη ευτυχία να βρουν μια δουλειά με τον βασικό μισθό.
Η Επιτροπή Ανθρώπινων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ έκρινε ότι στην υπόθεση Πετρομελίδη υπήρξαν παραβιάσεις πολλαπλών άρθρων του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα, καθώς η ελληνική πολιτεία δεν του παρείχε δυνατότητα για μια μη τιμωρητική εναλλακτική υπηρεσία, του στέρησε αυθαίρετα την ελευθερία, τον τιμώρησε επανειλημμένα για το ίδιο αδίκημα, του στέρησε την έξοδο από τη χώρα εξαιτίας διώξεων και καταδικών.
Ο ΟΗΕ με την απόφασή του καλεί την Ελλάδα να παρέχει στον Πετρομελίδη αποτελεσματική επανόρθωση για τις πολλαπλές παραβιάσεις που διέπραξε εις βάρος του (με τη διαγραφή του ποινικού του μητρώου, την επιστροφή όλων των χρηματικών ποινών αντί φυλάκισης που έχει καταβάλει και την παροχή αποζημίωσης), αλλά και να αναθεωρήσει τη νομοθεσία της ώστε να διασφαλίσει αποτελεσματικά το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης (εναλλακτική υπηρεσία η οποία να μην είναι τιμωρητική και να μη συνιστά διάκριση ως προς τη φύση, το κόστος και τη διάρκεια).
Εναλλακτική ή του παράλογου η θητεία, που τραγουδούσε ο μακαρίτης ο Μαχαιρίτσας; Παράλογοι και εκδικητικοί είναι οι όροι που θέτει το κράτος ακόμα στους αντιρρησίες συνείδησης (όσους δηλαδή αναγνωρίσει ως τέτοιους). Η εναλλακτική θητεία εκπληρώνεται σε υπηρεσίες φορέων του δημόσιου τομέα από πέντε έως δεκαπέντε μήνες και συνίσταται στην παροχή υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, σε περιοχές εκτός της περιφέρειας κατοικίας των ενδιαφερομένων. Αυτοί οι άνθρωποι λοιπόν που υποχρεωτικά θα βρεθούν για μήνες μακριά από το σπίτι τους δικαιούνται τροφή και στέγη από τον φορέα στον οποίο διατίθενται και εφόσον αυτός αδυνατεί, τους καταβάλλονται 223,53 ευρώ μηνιαίως.
Η Διεθνής Αμνηστία υιοθέτησε τον Πετρομελίδη ως κρατούμενο συνείδησης και διεξήγαγε μακροχρόνια εκστρατεία για τον τερματισμό των παραβιάσεων εις βάρος του και εις βάρος όλων των αντιρρησιών συνείδησης. Ακόμα και σήμερα, όπως τονίζει η οργάνωση, υπάρχουν καταγγελίες για αυθαίρετες απορρίψεις αιτημάτων για υπαγωγή στην εναλλακτική υπηρεσία, ενώ στο Συμβούλιο της Επικρατείας εκκρεμούν σχετικές υποθέσεις. Ο ΟΗΕ αλλά και μια σειρά από διεθνείς φορείς έχουν κάνει συστάσεις στην Ελλάδα, αφού ενώ η ενδεδειγμένη πρακτική είναι οι ισχυρισμοί για αντίρρηση συνείδησης να γίνονται αποδεκτοί ως βάσιμοι χωρίς εξέταση, η τελική απόφαση στις αιτήσεις για χορήγηση καθεστώτος αντιρρησία συνείδησης λαμβάνεται αποκλειστικά από τον υπουργό Εθνικής Αμυνας μετά από μη δεσμευτική εισήγηση μιας πενταμελούς Ειδικής Επιτροπής, στην οποία το ένα μέλος είναι στρατιωτικός.
-Η προσεχή (13 Μαΐου 2022) σχετική εκδήλωση της Διεθνούς Αμνηστίας:
ΑΠΟΦΑΣΗ-ΟΡΟΣΗΜΟ ΤΟΥ ΟΗΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΤΙΡΡΗΣΙΑ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ Λ. ΠΕΤΡΟΜΕΛΙΔΗ: ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΡΡΗΣΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ ΣΗΜΕΡΑ
-ημερομηνία διεξαγωγής: Παρασκευή 13 Μαΐου 2022
ώρα: 18:30
-τόπος διεξαγωγής: Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων, Ακαδημίας 50
Στις 6 Δεκεμβρίου 2021 η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ δικαίωσε τον αντιρρησία συνείδησης Λάζαρο Πετρομελίδη στην ατομική προσφυγή του εναντίον του ελληνικού κράτους.
Ο Λάζαρος Πετρομελίδης είναι ένας από τους πρωτοπόρους αντιρρησίες συνείδησης για ιδεολογικούς λόγους στην Ελλάδα. Εκδήλωσε την αντίρρηση συνείδησης στη στρατιωτική θητεία από το 1992, όταν ακόμη δεν είχε θεσπιστεί η εναλλακτική υπηρεσία, ακολούθως κηρύχτηκε ανυπότακτος και του απαγορεύτηκε η έξοδος από τη χώρα. Ακολούθησαν συλλήψεις, επιβολή τιμωρητικής εναλλακτικής υπηρεσίας, αλλεπάλληλες διώξεις και καταδίκες από στρατοδικεία για ανυποταξία, φυλακίσεις.
Η Διεθνής Αμνηστία υιοθέτησε επανειλημμένα τον Λάζαρο Πετρομελίδη ως κρατούμενο συνείδησης και διεξήγαγε μακροχρόνια εκστρατεία για τον τερματισμό των παραβιάσεων εις βάρος του και εις βάρος όλων των αντιρρησιών συνείδησης.
Ο ΟΗΕ με την απόφασή του καλεί το ελληνικό κράτος να παρέχει στον Λ. Πετρομελίδη αποτελεσματική επανόρθωση για τις πολλαπλές παραβιάσεις του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα που διέπραξε εις βάρος του. Ο ΟΗΕ επαναλαμβάνει επίσης ότι η Ελλάδα πρέπει να αναθεωρήσει τη νομοθεσία της ώστε να διασφαλίσει αποτελεσματικά το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης, για παράδειγμα, παρέχοντας τη δυνατότητα για εναλλακτική υπηρεσία η οποία να μην είναι τιμωρητική και να μη συνιστά διάκριση.
Με αφορμή αυτή τη σπουδαία εξέλιξη στον αγώνα για την κατοχύρωση του δικαιώματος στην αντίρρηση συνείδησης, αλλά και ενόψει της Διεθνούς Ημέρας Αντίρρησης Συνείδησης στις 15 Μαΐου, συζητάμε με τον Λάζαρο Πετρομελίδη για την προσωπική του εμπειρία και τους αγώνες του, καθώς και με αρμόδιους φορείς δικαιωμάτων για τις αναγκαίες θεσμικές και νομικές αλλαγές που οφείλουν να πραγματοποιηθούν προκειμένου να διασφαλίζεται ουσιαστικά και για όλους η δυνατότητα εναλλακτικής υπηρεσίας.
Συζητάμε επίσης για όσα έχουμε κατακτήσει μέχρι σήμερα
και ενημερωνόμαστε γύρω από το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης και τα
όσα αυτό περιλαμβάνει.
Στην εκδήλωση παρεμβαίνουν:
Λάζαρος Πετρομελίδης, αντιρρησίας συνείδησης
Γιώργος Καρατζάς, εκπρόσωπος στην υπόθεση Πετρομελίδη
Μιχάλης Τσαπόγας, ειδικός επιστήμονας στον Συνήγορο του Πολίτη
Φοίβος Ιατρέλλης, εκπρόσωπος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου
Αλεξία Τσούνη, αντιπρόεδρος Ελληνικού Τμήματος Διεθνούς Αμνηστίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου