Η δολοφονία της νεαρής συζύγου και μητέρας στα Γλυκά Νερά είναι μία υπόθεση που συνεχίζει να συγκλονίζει την κοινή γνώμη, ακόμη και μετά από τόσες εβδομάδες. Αρχικά, ήταν ένα έγκλημα χωρίς προηγούμενο στα ελληνικά χρονικά: μία ομάδα ληστών εισέβαλε σε μία κατοικία που ήξερε πως θα βρει χρήματα, βασάνισε τους ιδιοκτήτες, πάνω στην συμπλοκή σκότωσαν την γυναίκα, άφησαν αναίσθητο τον σύζυγο και όλα αυτά μπροστά τα μάτια της 11 μηνών κόρης τους. Εφημερίδες, κανάλια, ιστοσελίδες και ραδιόφωνα έκαναν λόγο για μία ειδεχθή πράξη, η οποία καμία σχέση δεν έχει με τα ελληνικά ήθη. Άλλωστε, ο σύζυγος το είπε ξεκάθαρα στους αστυνομικούς: οι δράστες μιλούσαν σπαστά ελληνικά. Όταν λίγες εβδομάδες αργότερα, ο Μπάμπης Αναγνωστόπουλος ομολόγησε πως σκότωσε την Καρολάιν Κράουτς, τα δεδομένα άλλαξαν. Δεν πρόκειται πλέον για μία ληστεία μετά φόνου, αλλά για μία γυναικοκτονία. Για την ακρίβεια, αυτό που συνέβη στα Γλυκά νερά είναι ο ορισμός του κοινωνικού φαινομένου και του εγκλήματος που συγκροτούν τον ορισμό της «γυναικοκτονίας». Φαντάζομαι, όμως, πως ούτε θα το είδατε γραμμένο, ούτε θα το ακούσατε στην τηλεόραση. Όσο η αντίσταση απέναντι στα φαίνόμενα της έμφυλης βίας και των γυναικοκτονιών αυξάνεται, τόσο πιο λυσσαλέα είναι η προσπάθεια εξαφάνισής τους από τον δημόσιο λόγο.
Το να μην λέμε τα πράγματα με το όνομά τους δημιουργεί μία σειρά από προβλήματα. Ένα από αυτά είναι πως καταλήγουμε να εθελοτυφλούμε απέναντι σε μία νοσηρή κοινωνική πραγματικότητα δίνοντας στους θύτες το ελεύθερο να την διαιωνίσουν και στερώντας από τα θύματα το δικαίωμα να βρουν το δίκιο τους. Κάθε άνθρωπος που σέβεται τον εαυτό του θρηνεί και εξοργίζεται με την έξαρση των γυναικοκτονιών στην Ελλάδα. Οι γυναίκες, όμως, έχουμε κουραστεί κιόλας. Έχουμε κουραστεί να μετριόμαστε και να βγαίνουμε κάθε φορά λιγότερες. Έχουμε κουραστεί να παίρνουμε «μαθήματα» συμπεριφοράς από άντρες και συστημικά ΜΜΕ, έχουμε κουραστεί να φταίμε εμείς όταν μας βρίζουν, όταν μας δέρνουν, όταν μας βιάζουν, ακόμη και όταν μας σκοτώνουν. Αρνούμενη τον όρο «γυναικοκτονία», μία υπερσυντηρητική ή/και (ακρο)δεξιά μερίδα της κοινωνίας, στερεί από τις θυληκότητες το δικαίωμα να φέρουν τον κακοποιητή τους προ των ευθυνών του. Η γυναικοκτονία είναι η ακραία μορφή της έμφυλης βίας. Όταν αρνείσαι να αναγνωρίσεις την γυναικοκτονία ως όρο, γίνεσαι σιωπηρά συνένοχος στην διαίωνιση της έμφυλης βίας. Γίνεσαι συμμέτοχος στην επί δεκαετίες αγαπημένη πρακτική των ελληνικών οικογενειών να κρύβουν τέτοιου είδους φαινόμενα γιατί … «τι θα πει η γειτονιά;».
Κατανοώ πως αυτή η μερίδα της κοινωνίας βρίσκεται σε πανικό. Όταν έχεις γαλουχηθεί με πατριαρχικές αντιλήψεις και κεκτημένα που απειλούνται λόγω των γυναικών που βγαίνουν στους δρόμους ή λόγω της κοινωνίας των πολιτών που «βράζει», είναι φυσικό κι επόμενο να προσπαθήσεις να δικαιολογήσεις την μισάνθρωπη στάση σου με επιχειρήματα που σου φαίνονται λογικά. Δεν είναι, όμως, καθόλου πειστικά. Θα κάνω μία προσπάθεια να απαντήσω σε όσους ειρωνικά ή υπό την κάλυψη της επιστημοσύνης τους κατέκλυσαν τον δημόσιο λόγο – και ιδίως τα social media- σε μία προσπάθεια να μας πείσουν πως ο όρος «γυναικοκτονία» είναι ένας στρεβλός νεολογισμός, είναι μία λέξη που έχουν κάνει καραμέλα οι φεμινίστριες (απαπα!) και δεν έχει νομική υπόσταση.
-Δεν υπάρχει η λέξη γυναικοκτονία. Είναι νεολογικό/φεμινιστικό κατασκεύασμα.
Κι όμως, υπάρχει! Και δεν την επινοήσαμε τώρα. Μάλιστα, δεν την επινόησε καν γυναίκα. Καταγράφηκε για πρώτη φορά σε νομικό λεξικό το 1801 ως «femicide» από τον Joh Corry. Στη σύγχρονη εποχή αποδίδεται στη συγγραφέα, ακτιβίστρια και φεμινίστρια Dianna Russell, η οποία χρησιμοποίησε τον όρο το 1976 στο Διεθνές Δικαστήριο για τα Εγκλήματα κατά των γυναικών. Ο όρος «γυναικοκτονία» είναι αναγνωρισμένος από δεκάδες διεθνείς φορείς δικαίου και οργανισμούς, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Ισότητας. Μάλιστα, το ευρωπαϊκό ινστιτούτο έχει υιοθετήσει έναν αναμφισβήτητα πολύ συγκεκριμένο και σαφή ορισμό. Ορίζει ως γυναικοκτονία «την δολοφονία γυναικών και κοριτσιών που διαπράττεται εξαιτίας του φύλου τους και γίνεται ανεκτή τόσο από ιδιώτες όσο και από δημόσιους φορείς». Ο ορισμός περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τη δολοφονία μίας γυναίκας ως αποτέλεσμα άσκησης βίας από ερωτικό σύντροφο, τον βασανισμό και τη δολοφονία γυναίκας ως αποτέλεσμα μισογυνισμού, τη δολοφονία γυναικών και κοριτσιών ως εγκλήματα για λόγους τιμής. Περιλαμβάνει, επίσης, την «στοχευμένη δολοφονία γυναικών και κοριτσιών στο πλαίσιο ένοπλων συγκρούσεων, συμμοριών, οργανωμένου εγκλήματος για λαθρεμπόριο, κάθε μορφής εμπορία γυναικών και κοριτσιών και ναρκωτικών».
-Αφού υπάρχει «γυναικοκτονία», τότε να λέμε και «ανδροκτονία»!
Αυτή η κουβέντα με κάνει πάντα να αναρωτιέμαι αν αυτός που την ξεστόμισε είναι τόσο ηλίθιος που δεν καταλαβαίνει τι γίνεται γύρω του ή τόσο φανατικός που δεν θέλει να καταλάβει τι γίνεται γύρω του. Σε κάθε περίπτωση, η απάντηση είναι η ίδια: ναι, η γυναικοκτονία είναι ανθρωποκτονία. Όχι, η ανθρωποκτονία δεν καλύπτει όλο το φάσμα του φαινομένου της γυναικοκτονίας. Διότι η γυναικοκτονία είναι το αποτέλεσμα συστηματικής άσκησης ψυχολογικής/λεκτικής/σωματικής και σεξουαλικής βίας. Γι αυτό και δεν υπάρχει ο όρος «ανδροκτονία». Γιατί στην πατριαρχικά δομημένη ελληνική κοινωνία με τα βαθιά ριζωμένα πρότυπα της τοξικής αρρενωπότητας οι άνδρες είναι η κρατούσα κοινωνική ομάδα. Κι όποιος δεν μπορεί να το δει, είναι μέρος αυτού του προβλήματος. Η συνταγματική αναγνώριση της έμφυλης ισότητας δεν αρκεί για την ουσιαστική και πρακτική επίτευξη της κοινωνικής ισότητας. Όπως και να το κάνουμε, οι γυναίκες είμαστε αυτές που κινδυνεύουμε να μας βιάσουν, όταν περπατάμε μόνες μας το βράδυ σε έναν σκοτεινό δρόμο. Οι γυναίκες κινδυνεύουμε να μας χουφτώσει ο οποιοσδήποτε μέσα σε ένα γεμάτο λεωφορείο. Οι γυναίκες κινδυνεύουμε να μας τραυματίσει ο σύντροφός μας ή να μας αναγκάσει σε σεξουαλικές πράξεις παρά την θέλησή μας. Και οι γυναίκες είμαστε αυτές που κινδυνεύουμε να μας σκοτώσουν, όταν αποφασίσουμε πως θέλουμε να χωρίσουμε, να χειραφετηθούμε ή να προστατεύσουμε τα παιδιά μας από έναν βίαιο σύζυγο. Και όχι απλώς κινδυνεύουμε. Φταίμε κιόλας. Αν δεν καταφέρουμε να αντισταθούμε στον βιαστή, θα μας ρωτήσουν τι φορούσαμε ή τι δουλειά είχαμε να περπατάμε μόνες μας την νύχτα. Αν βρεθούμε δαρμένες επειδή προσπαθήσαμε να χωρίσουμε, θα σχολιάσουν ότι πήγαμε να χαλάσουμε το σπίτι μας. Καταλάβατε γιατί δεν υπάρχει ανδροκτονία; Για τον ίδιο λόγο που υπάρχει Παγκόσμια Ημέρα κατά της Βίας εις βάρος των Γυναικών.
Οι δολοφονίες γυναικών με κίνητρο το ότι είναι γυναίκες είναι ένα ειδικό πρόβλημα και γι αυτό χρειάζεται έναν ειδικό ορισμό. Σε αντίθετη περίπτωση, κανονικοποιούμε όχι μόνο την τέλεση του εγκλήματος, αλλά και την συμπεριφορά του δράστη. Δυστυχώς, η γυναικοκτονία της Καρολάιν είναι μία εξαιρετική περίπτωση για να εξηγήσω στην πράξη τι εννοώ. Επί 37 ημέρες, κανείς δεν έκανε λόγο για γυναικοκτονία γιατί μαθαίναμε πως πως η 20χρονη σκοτώθηκε από τους ληστές που μπήκαν με κίνητρο τα χρήματα. Όταν, όμως, ομολόγησε ο σύζυγός της, το έγκλημα είναι πλέον γυναικοκτονία. Την σκότωσε επειδή ήταν γυναίκα. Επειδή – όπως είπε ο ίδιος – τον απειλούσε πως θα ζητούσε διαζύγιο και θα έπαιρνε το παιδί να φύγει. Αν μία τέτοια απειλή σας φαίνεται πιο τρομακτική από την απειλή κατά της ζωής, τότε σηκώνω τα χέρια ψηλά. Το κίνητρο είναι αυτό που καθορίζει αν ο φόνος μίας γυναίκας είναι γυναικοκτονία και όχι αποκλειστικά και μόνο το φύλο της. Ασφαλώς και οι γυναίκες σκοτώνουν άντρες. Όχι, όμως, επειδή είναι άντρες. Όχι επειδή δεν μπορούν να έχουν τον έλεγχο στα σώματα και τις ζωές τους.
-Δηλαδή, να αλλάξουμε όλο το νομικό μας πλαίσιο επειδή κάποιοι επιμένουν στον όρο γυναικοκτονία;
Γιατί όχι; Δεκαέξι κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (στην οποία ανήκει και η Ελλάδα) έχουν ήδη διαχωρίσει την ανθρωποκτονία από την γυναικοκτονία. Άλλωστε, η νομοπαρασκευαστική διαδικασία είναι μία δυναμική διαδικασία. Καθώς η κοινωνία και οι ανάγκες της αλλάζουν και μετασχηματίζονται, οι νόμοι θα πρέπει να προσαρμόζονται στα νέα δεδομένα. Η αναγνώριση του όρου «γυναικοκτονία» από το ποινικό δίκαιο της χώρας μας θα βοηθήσει στην ανάδειξη ενός ταχύτατα αυξανόμενου κοινωνικού προβλήματος και θα βάλει τέλος στην κοινωνική ανοχή (ή ακόμη και στην ηρωοποίηση) όσων ασκούν έμφυλη βία. Όχι, δεν είναι μάγκας όποιος σκοτώνει την γυναίκα του επειδή τον απατά. Ούτε είναι ήρωας αυτός που δέρνει την «εξώλης και προώλης» αδελφή του. Επίσης, οι γνωρίζοντες την νομική επιστήμη, δεν θα πρέπει να ξεχνούν πως η ποινική αναγνώριση του όρου «γυναικοκτονία» (που συνδέεται με τα κίνητρα του δράστη), θα αλλάξει σημαντικά και την διαδικασία επιμέτρησης της ποινής.
-Ο όρος «γυναικοκτονία» είναι υποτιμητικός για τις γυναίκες
Πόσος συγκεκαλυμμένος μισογυνισμός μπορεί να χωρέσει σε μία φράση! Άνθρωποι που αρνούνται να αναγνωρίσουν ως ξεχωριστό έγκλημα τις δολοφονίες γυναικών επειδή είναι γυναίκες εμφανίζονται ως όψιμοι θιασώτες του φεμινισμού. Σκίζουν τα ρούχα τους και σου λένε πως «όταν υποστηρίζεις ότι η γυναικοκτονία δεν είναι ανθρωποκτονία είναι σαν να λες πως οι γυναίκες δεν είναι άνθρωποι, είναι κάτι κατώτερο». Όπως ανέφερα και παραπάνω, η γυναικοκτονία ως όρος δεν κουβαλάει μόνο το έγκλημα της δολοφονίας, αλλά και την συστηματική άσκηση βίας. Αυτό είναι το ζητούμενο για την νομική αναγνώριση του όρου και γι αυτό ο όρος «ανθρωποκτονία» δεν αρκεί. Αν κόπτεστε τόσο για τα δικαιώματα των γυναικών, βοηθήστε μας να κυκλοφορούμε χωρίς να φοβόμαστε, αναγνωρίστε το δικαίωμά μας στην αυτοδιάθεση του κορμιού μας και σταθείτε δίπλα μας όταν διεκδικούμε να ορίζουμε οι ίδιες την προσωπική μας ζωή. Αφήστε τις μεγαλοστομίες περί καταπάτησης δικαιωμάτων γι αυτούς (ή μάλλον γι αυτές) που την υφίστανται διαχρονικά και συστηματικά σε όλο το φάσμα της ζωής τους.
Και κάτι τελευταίο: το ξέπλυμα του γυναικοκτόνου από μεγάλη μερίδα των συστημικών ΜΜΕ είναι ο λόγος που χρειαζόμαστε νομική αναγνώριση του όρου γυναικοκτονία. Λίγη ώρα μετά την ομολογία του, ο «γοητευτικός πιλότος», ο «ξανθός πρίγκιπας», άρχισε να εμφανίζεται ως θύμα μίας γυναίκας που τον απειλούσε ότι θα εγκαταλείψει την συζυγική τους στέγη. Μίας γυναίκας που σύναψαν σχέσεις όταν εκείνη ήταν ένα παιδί 15 ετών και εκείνος ένας άντρας 27 ετών. Μίας γυναίκας που την ανάγκασε να κάνουν παιδί στα 18 της, που δεν της επέτρεπε να πηγαίνει στην σχολή της, που δεν την άφηνε να κάνει παρέα με κορίτσια της ηλικίας της, που την χειραγωγούσε και ήθελε να ελέγχει κάθε λεπτομέρεια της ζωής της. Οι followers του Μπάμπη στο Instagram έγιναν χιλιάδες και σε πολλούς θύμισαν τα γράμματα που έπαιρναν από θαυμάστριες δολοφόνοι άλλων εποχών. Δηλαδή, πάλι εμείς οι γυναίκες βρισκόμαστε υπόλογες. Μας αρέσουν αυτοί οι άντρες κι ας παριστάνουμε τις φεμινίστριες. Ε, λοιπόν, όχι! Οι γυναίκες που έλκονται από τέτοιους άντρες, που τους θαυμάζουν και τους στέλνουν μηνύματα είναι θύματα. Θύματα της πατριαρχικής κοινωνίας που σου μαθαίνει ότι αυτός είναι ο σωστός ο άντρας. Ο πολλά βαρύς. Αυτός που καθαρίζει για πάρτη σου. Αυτός που πάνω στον θυμό του, θα ρίξει και καμιά σφαλιάρα. Κι αν τυγχάνει όμορφος και ευκατάστατος, μίλησες με την τύχη σου! Κατάλαβες, Καρολάιν; Μίλησες με την τύχη σου! Βέβαια, δεν θα μπορέσεις ποτέ να ξαναμιλήσεις στην μητέρα σου. Δεν θα δεις ποτέ ξανά την κόρη σου, αλλά … άλλο αυτό!
Σας σιχαθήκαμε «Μπάμπηδες» όλου του κόσμου!
Ακολουθούν φωτογραφίες από τη διαμαρτυρία της Τρίτης 29 Ιουνίου 2021 στο Σύνταγμα μετά από κάλεσμα γυναικείων οργανώσεων και συλλογικοτήτων με κεντρικό σύνθημα «καμία άλλη δολοφονημένη»:
ΠΗΓΗ των ΦΩΤΟς η Εφ.Συν., το ΠΡΙΝ και η σελίδα στο fb @Covid19Solidarity - Μένουμε Ενεργοί - υγεία, συλλογικότητα, αλληλεγγύη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου