 |
| GETTY IMAGES Πηγή: www.rosa.gr |
Της Βασιλικής Γραμματικογιάννη
Από τη στιγμή που οι άνθρωποι συνειδητοποιήσουν τις εξαρτήσεις τους αλλάζουν και τις συμπεριφορές τους και τότε ανθίζουν. Αυτή η αξία της ανθρώπινης ανάπτυξης έναντι της οικονομικής ανάπτυξης είναι η απόλυτη προτεραιότητα του κινήματος της αποανάπτυξης.
Το κίνημα της αποανάπτυξης άρχισε να γίνεται ευρέως γνωστό στην αρχή της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008. Σήμερα η υγειονομική κρίση του δίνει νέα ώθηση, αφού ο ιός γίνεται καταλύτης για να επανασχεδιάσουμε το κόσμο μας. Να θεραπεύσουμε τη Γη και τους ανθρώπους της. Να αναγεννήσουμε τα οικοσυστήματα και να ξανασκεφτούμε την οικονομική ανάπτυξη σε σχέση με την ευημερία.
Στην καρδιά του κινήματος της αποανάπτυξης βρίσκεται η κλιματική κρίση. Οι οπαδοί της αποανάπτυξης πιστεύουν ότι για να σωθεί ο πλανήτης θα πρέπει να συρρικνωθεί η παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα. Θα πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο που παράγουμε και καταναλώνουμε. Θα πρέπει να αλλάξουμε τη συμπεριφορά μας. Η κλιματική κρίση βρίσκεται επίσης και στη καρδιά της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Για να καταφέρουμε να συγκρατήσουμε την άνοδο της θερμοκρασίας του πλανήτη κάτω από τον 1,5 βαθμό Κελσίου, οφείλουμε να επανεξετάσουμε ριζικά την οικονομία. Πρέπει να κάνουμε τη μετάβαση σε ένα διαφορετικό οικονομικό μοντέλο που θα οδηγήσει σε κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2050.
Η κλιματική κρίση λοιπόν είναι ο κοινός παρανομαστής. Γίνεται η βάση που πατάει το κίνημα της αποανάπτυξης, αλλά και η Νέα Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Ωστόσο το ιδεολογικό πρόσημο είναι διαφορετικό.
Οι υποστηρικτές της αποανάπτυξης γνωρίζοντας πολύ καλά ότι στη παγκόσμια οικονομία δεν υπάρχουν αρκετοί πόροι για να καλύψουν ακόμη και τις βασικές ανάγκες εκατομμυρίων ανθρώπων, συνδέουν την απομεγέθυνση της οικονομίας με μια πραγματική πολιτισμική επανάσταση. Η μείωση τη κατανάλωσης, η απομάκρυνση μας δηλαδή από το περιττό, συμβάλει όχι μόνο στην βελτίωση του περιβάλλοντος αλλά και στην ανθρώπινη πρόοδο. Η λιτότητα, η λέξη που τόσο μας έχει τρομάξει τη τελευταία δεκαετία, γίνεται τρόπος ζωής, γίνεται επιλογή και όχι επιβολή. Από τη στιγμή λοιπόν που οι άνθρωποι συνειδητοποιήσουν τις εξαρτήσεις τους αλλάζουν και τις συμπεριφορές τους και τότε ανθίζουν. Αυτή η αξία της ανθρώπινης ανάπτυξης έναντι της οικονομικής ανάπτυξης είναι η απόλυτη προτεραιότητα του κινήματος της αποανάπτυξης.
Από την άλλη πλευρά έχουμε τα εθνικά σχέδια που πρέπει να υποβάλλουν οι κυβερνήσεις των κρατών μελών ώστε να ξεκλειδώσουν το μεγαλύτερο επενδυτικό σχέδιο που δημιούργησε ποτέ η Ευρωπαϊκή Ένωση για την ανοικοδόμηση της οικονομίας μετά τη κρίση του covid. Τα σχέδια αυτά όμως θα πρέπει να ευθυγραμμίζονται με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και να συμμορφώνονται με την αρχή της μη σημαντικής βλάβης για το περιβάλλον. Με λίγα λόγια να διασφαλίζουν μια πραγματικά πράσινη και δίκαιη μετάβαση. Για το περιβάλλον και τη κοινωνία.
Ωστόσο αν κρίνουμε από το ελληνικό σχέδιο που κατατέθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για έγκριση, πρόκειται περισσότερο για πράσινο ξέπλυμα παρά για πράσινη μετάβαση. Είναι ένα σχέδιο που δεν απαντά ούτε στις περιβαλλοντικές προκλήσεις αλλά ούτε και έχει καμία σχέση με την κοινωνική δικαιοσύνη και την ισότητα.
“Οι πολιτικές που επιβλήθηκαν για την κρίση και την πανδημία έχουν ήδη φέρει μια βίαιη συρρίκνωση της οικονομίας και η κοινωνία πιέζεται αφόρητα για ανάπτυξη με κάθε τίμημα” θα μου πει ο Γιάννης Παρασκευόπουλος, μέλος του Συμβουλίου του νέου κόμματος των ΠΡΑΣΙΝΩΝ. “Ωστόσο η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι σε τέτοιες καταστάσεις η ανάπτυξη μπορεί να είναι καταστροφική για το περιβάλλον, και τα όποια οφέλη να μοιραστούν άδικα. Είναι επιτακτικό λοιπόν να βρούμε δρόμους που να αποσυνδέουν άμεσα την κοινωνική ευημερία από την οικονομική μεγέθυνση. Ο διάλογος με το διεθνές ρεύμα της αποανάπτυξης είναι εδώ σημαντικός για να εμπνευστούμε νέες προτάσεις ευημερίας” μου απάντησε ο κ. Παρασκευόπουλος στην ερώτηση που του έκανα αν οι ιδέες του κινήματος της αποαναπάπτυξης μπορούν να έχουν εφαρμογή στις πολιτικές του πράσινου κύματος που σαρώνει την Ευρώπη.
Η κλιματική πρόοδος και η ανθρώπινη πρόοδος δεν είναι έννοιες ασύνδετες. Πρόοδος σημαίνει όλοι οι άνθρωποι πάνω στο πλανήτη να έχουν ένα πιάτο φαγητό. Να έχουν στέγη, να νιώθουν ασφάλεια. Να έχουν υγειονομική περίθαλψη. Πρόσβαση σε εκπαίδευση και καθαρό νερό. Να έχουν μια ευκαιρία για αξιοπρεπή και καλή ζωή. Για να γίνει όμως αυτό θα πρέπει ο κόσμος να γίνει πιο δίκαιος. Να μην υπάρχουν φτωχοί. Και αυτό ακριβώς είναι η πράσινη μετάβαση. “Ένας συνδυασμός μιας πιο δίκαιης δημόσιας πολιτικής και της καινοτομίας” όπως επισημαίνουν άλλωστε στις κυβερνήσεις οι επιστήμονες της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή (IPCC), εγκαλώντας τες στην ουσία να μας βγάλουν από το χάος που μας έβαλαν.
Συνεπώς η αποανάπτυξη μπορεί να γίνει η αναγέννηση του αιώνα μας φτάνει να υπάρξουν συγκλίσεις.
Ούτε να φτάσουμε στο άλλο άκρο που να φτιάξουμε ένα κόσμο που απλά θα επιβιώνει, που θα μας γυρίσει πίσω, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε τη κλιματική αλλαγή, αλλά ούτε και να συνεχίσουμε το καταστροφικό μοντέλο της αέναης ανάπτυξης βαφτίζοντάς τη πράσινη. Η δράση για το κλίμα πρέπει να είναι μέρος ενός σχεδίου που επανεξετάζει το κόσμο μας από την αρχή. Που ανακατανέμει τους πόρους που υπάρχουν στο κόσμο προκειμένου να τερματίσει τις ανισότητες και τη φτώχεια. Που σταματάει τη βία και τους πολέμους. Που επενδύει στη παιδεία. Η δράση για το κλίμα πρέπει να είναι μέρος ενός καινούργιου πολιτισμού.
Πηγή: www.rosa.gr
Σχετικό είναι και το παρακάτω άρθρο του Γιώργου Κολέμπα* στην "Εφ.Συν":
Η στροφή προς μια πιο βιώσιμη κοινωνία δεν λειτουργεί χωρίς έναν νέο τρόπο ζωής
Το πρόβλημα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε και είναι βασικό σήμερα: Το ξεπέρασμα της συνολικής κρίσης που βιώνουμε όλοι οι άνθρωποι αυτού του πλανήτη!
Η υγειονομική κρίση με την εμφάνιση της συνδημίας του κορονοϊού είναι η κορυφή του παγόβουνου της υποβόσκουσας οικολογικής, οικονομικής και κοινωνικής κρίσης που επικρατεί σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο. Ο συνδυασμός και η σύνθεση αυτών των κρίσεων έχει πάρει τον χαρακτήρα της δομικής κρίσης του παγκοσμιοποιημένου συαστήματος του καπιταλισμού, που οδηγεί στην κατάρρευση του πλανητικού οικοσυστήματος.
Αν θέλουμε σαν ανθρωπότητα να αποφύγουμε αυτή την κατάρρευση-δυστοπία, θα χρειασθεί να επιλέξουμε πολιτικές, όχι μόνο για προστασία του περιβάλλοντος και του κλίματος, οι οποίες θα πρέπει να βάλουν στόχο το ξεπέρασμα της οικονομίας των υδρογονανθράκων σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και πολιτικές που θα απαιτήσουν επίσης έναν άλλο τρόπο ζωής των πολιτών παντού. Έναν τρόπο ζωής στηριγμένο στην επάρκεια και όχι στην υπερκατανάλωση.
Μέχρι σήμερα, κεντρικοί κοινωνικοί θεσμοί, όπως η αγορά εργασίας, το συνταξιοδοτικό σύστημα, οι τράπεζες και το σύστημα δημόσιου χρέους, εξαρτώνται από την «ανάπτυξη». Οι εναλλακτικές έννοιες για την απελευθέρωσή τους από τους περιορισμούς της «ανάπτυξης»-όπως π.χ. η ιδέα της μείωσης του ωραρίου εργασίας- δεν έχουν προχωρήσει μέχρι στιγμής, το αντίθετο συμβαίνει π.χ. στη χώρα μας. Υπάρχει έλλειψη ιδεών για τις αναγκαίες ριζικές αλλαγές και για τη δύσκολη μεταβατική φάση στην μετά την «ανάπτυξη εποχή. Αυτό που έχουμε ήδη βιώσει στις χώρες της Ευρωκρίσης, είναι η συρρίκνωση μέσα σε πολύ λίγο χρονικό διάστημα και όχι η μετατροπή της «ανάπτυξης» σε «αποανάπτυξη», όπως ισχυρίζονται μερικοί.
Όταν η συρρίκνωση επιβάλλεται από τις οικονομικές ελίτ των «από πάνω» στα πολυπληθή στρώματα των «από κάτω», δεν μπορεί να οδηγήσει σε μια βασισμένη και προσανατολισμένη στην αλληλεγγύη και το κοινό καλό οικονομία, στα πλαίσια του καπιταλισμού. Οι άνθρωποι δεν είναι πιο ευτυχισμένοι με τα λιγότερα, γιατί δεν θα έχει ξεπερασθεί ο ανταγωνισμός και η «σχετική φτώχεια» με την «συλλογική αφθονία των ΚΟΙΝΩΝ». Ο άνθρωπος-όπως λένε κάποιοι θεωρητικοί-μπορεί να-είναι κυρίως συνεργατικός ή ακόμα και αλτρουιστής, αλλά ο καπιταλισμός τον διαμορφώνει κυρίως ως εγωιστή. Η πολιτιστική επιρροή του καπιταλισμού είναι πολύ σημαντική: Γιατί εκτός από βιολογική, ο άνθρωπος είναι και κοινωνική κατασκευή.1 Και τα επίκτητα πολιτισμικά χαρακτηριστικά του περνούν και στο DNA του. Υπάρχει λοιπόν και μια βιολογική εξέλιξη που κάνει τον άνθρωπο να έχει μια τάση προς τον εγωισμό.
Στις δύσκολες καταστάσεις βέβαια, επικρατεί η ανάγκη για συνεργασία, αφού η ανθρώπινη ομάδα και οι συλλογική δράση βοηθά και το άτομο να αντεπεξέλθει καλύτερα σε αυτές2 Η περίοδος της σημερινής πανδημίας, για παράδειγμα, έχει αναδείξει σημαντικές πλευρές συλλογικών τέτοιων δράσεων.
Στις «αναπτυγμένες» κοινωνίες συνυπάρχουμε όλοι με τον κόσμο της «ανάπτυξης» μέσω των θέσεων μισθωτής εργασίας, των καταναλωτικών μας επιθυμιών ή των συνταξιοδοτικών μας ταμείων, που επενδύουν σε «αναπτυξιακές» ιδιωτικές ή κρατικές οικονομικές δραστηριότητες για την επίτευξη κερδών. Και ενεργούμε μόνο λογικά. Οι τάσεις μας προς την υπερβολική άνεση, τη συνήθεια, την υποταγή, τις προσδοκίες και την κανονικότητα περιπλέκουν κάθε θεμελιώδη αλλαγή. Όταν μπαίνει κάποιος από τον «αναπτυγμένο» κόσμο στο αεροπλάνο το χειμώνα για να περάσει κάποιες μέρες με ήλιο και ζέστη στις τροπικές χώρες και νησιά, δεν αισθάνεται τίποτα από την κλιματική καταστροφή και τα όρια της «ανάπτυξης».
Η βασική δομή των ανθρώπινων συναισθημάτων είναι δύσκολο να αλλάξει, όπως και η κυριαρχούσα (όχι βέβαια και αποκλειστική) κατεύθυνση της ανθρώπινης πράξης και στάσης. Από την άλλη πλευρά, οι αξίες και οι κανόνες της κανονικότητας είναι «μεταβλητές συναρτήσεις»- και αυτό που μπορεί να θεωρηθεί ως πραγματικό όφελος είναι επίσης επιδεκτικό σε κοινωνική επίδραση και επιρροή. Σε όλες τις πτυχές της καθημερινότητας των ανθρώπων, εκφράζεται και υπάρχει μια μεγάλη δόση πολιτισμού και κουλτούρας. Και αφού υπάρχει έτσι και αλλιώς αυτή η επιρροή, το ερώτημα που μπαίνει είναι: Πως μπορεί να επιτευχθεί μια θετική τέτοια επιρροή;
Πιθανά μέσα από τη δημιουργία συλλογικών συνθηκών καθημερινής ύπαρξης. Στα πλαίσιά τους μπορούμε να αναρωτιόμαστε και να αμφισβητούμε τις κυρίαρχες κανονικότητες. Αυτές οι συλλογικές διεργασίες στα πλαίσια των συλλογικών συνεργατικών εγχειρημάτων, μπορούν να βάλουν σε κίνηση και αρκετά μεγάλες κοινωνικές αλλαγές στις λεγόμενες «μεγάλες κοινωνικές σχέσεις». Αλλά ακόμη και στο επίπεδο των «μικρών» καθημερινών διανθρώπινων σχέσεων, μπορούμε να προχωρήσουμε μπροστά, κοιτάζοντας περισσότερο και πιο διεισδυτικά στον περιπλεγμένο συναισθηματικό μας κόσμο που δεν έχει να κάνει μόνο με τα γενικά θέματα βιωσιμότητας και αειφορίας, αλλά, επίσης, και με καθημερινά θέματα όπως π.χ. η επιδίωξη της αλλαγής στη διατροφή μας ή το τρέξιμο στις έξι το πρωί.
Και εδώ ακριβώς οι έννοιες ή οι συνταγές για έναν κόσμο αποανάπτυξης δεν πρέπει να αφορούν μόνο στον νέο ανθρωπολογικό τύπο που θα κατέβει ξαφνικά από τον ουρανό, γιατί έτσι θα παραμείνουν άσχετες ουτοπίες. Θα πρέπει να έχουν σχέση με τον υπάρχοντα τύπο ανθρώπου, που όμως μπορεί να αλλάξει μέσα από τη συμμετοχή στις συλλογικές πολιτικές και κοινωνικές διεργασίες, με την επιστροφή του στο κοινοτικό πνεύμα. Μόνο έτσι μπορεί να προκύψει η αλλαγή του και η διαμόρφωση του καινούργιου. Η ατομική ωφελιμιστική στάση, οι απόψεις για την κανονικότητα και το αξιακό μας σύστημα μπορούν να εξελιχθούν παραπέρα μέσα από την αλληλεπίδραση των διαφόρων δρώντων προσώπων στις συλλογικές αυτές διεργασίες3.
Τα με συλλογικό τρόπο δρώντα αυτά πρόσωπα θα διαμορφώσουν και το κοινωνικό πρόγραμμα, που συνδέοντας την αποανάπτυξη-τοπικοποίηση με τον κοινοτισμό και την άμεση δημοκρατία, θα κάνει δυνατή τη μετάβαση των κοινωνιών σε νέους βιώσιμους τρόπους ζωής. Σε έναν νέο πολιτισμό, στηριγμένο στην επάρκεια και την ευζωία
Ο ανθρωπολογικός τύπος που θα μπορούσε να μας οδηγήσει σε μια τέτοια κατεύθυνση και σε μια αποαναπτυξιακή κοινωνία, θα χρειασθεί να περάσει μια διαδικασία αποκαπιταλιστικοποίησης του φαντασιακού του. Να περάσει από μια ιδιόμορφη ατομική αυτο-απο-καπιταλιστικοποίηση με γνώμονα την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Προκειμένου να δημιουργήσουμε κάτι νέο, πάνω από όλα χρειαζόμαστε ο ένας τον άλλον για να αψηφήσουμε τις πιέσεις του παλαιού συστήματος. Όταν οικοδομούμε δομές που θα είναι υποστηρικτικές για την επιτυχία κάποιων μερικών στοιχείων του γενικότερου κοινωνικού μετασχηματισμού, τότε μπορεί να ανθίσει μια νέα κουλτούρα και εμείς και οι σχέσεις μας, μαζί με τον τρόπο ζωής μας θα αλλάξουν πιο εύκολα. Οι εσωτερικές και εξωτερικές αλλαγές είναι σαν δύο κουπιά που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να προχωρήσουμε. Χωρίς ένα από αυτά κάνουμε κύκλους και δεν κινούμαστε μπροστά.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Όπως το διατυπώνουμε με τον Γιάννη Μπίλλα στο βιβλίο μας «Ο ανθρωπολογικός τύπος της αποανάπτυξης-τοπικοποίησης»(εκδόσεις των συναδέλφων): «Ο καπιταλισμός, πριν φανερώσει τα αδιέξοδά του, κατέστρεψε τον ψυχισμό των ανθρώπων, διαμόρφωσε ένα ανθρωπολογικό τύπο μοναχικό, νευρωτικό, αγχώδη, φοβικό και φοβισμένο, ανταγωνιστικό, επιθετικό, ενεργοβόρο, καριερίστα και αμοραλιστή, κάτοικο του εγώ και όχι του εμείς. Ακόμα και σήμερα ο άνθρωπος αυτός διατηρεί την ψευδαίσθηση της ατομικής διαφυγής, Ο ανθρωπολογικός τύπος της ιδιώτευσης, της απάθειας, της συναλλαγής, της αλλοτρίωσης, είναι μέρος του προβλήματος που έχουμε να επιλύσουμε».
2. Κατά τη διαδρομή της ανθρώπινης εξέλιξης αυτό υπαγόρευε και η βιολογία του ανθρώπινου είδους, σαν λογικού όντος, που έβλεπε πάντα τα πλεονεκτήματα του «συνυπάρχειν», «συμβιώνειν», «συμπράτειν» και «συναποφασίζειν».
3. Παραδείγματα τέτοιων συλλογικών διεργασιών αναφέρονται αναλυτικά στο βιβλίο μας για τον «Σύγχρονο Κοινοτισμό»: https://www.topikopoiisi.eu/902rhothetarhoalpha/503
*Οικογεωργός, πρώην εκπαιδευτικός, συγγραφέας
Τέλος, παραθέτουμε και το ακόλουθο μικρό σχετικό κείμενο:
Γράφει ο Υπαρκτός
Ο άνθρωπος, που θεωρητικά ορίζοντας τη μοίρα του βρέθηκε να δουλεύει,
παινεύοντας την προσφορά στο κοινωνικό σύνολο γίνεται εύκολα έρμαιο της
δουλείας όταν οι συνθήκες του αγοραίου χρόνου επιτρέπουν την
μεσαιωνοποίηση των ιδεών και των στόχων. Στην ιστορία της ανθρωπότητας
οι σχέσεις εκμετάλλευσης εξελίσσονται ώστε να κρύβεται πια υποδόρια το
μίσος προς την εργατική τάξη.
Αυτοματοποιώντας και εισάγοντας την προοπτική της ανάδειξης σε κάποιον που εάν το θέλει μπορεί να ξεπεράσει την μετριότητα και να ανέβει τη σκάλα αυτής της τεχνητής πυραμίδας που οδηγεί στον πλούτο και στην ευημερία, κατάφεραν να εισαγάγουν έννοιες όπως «επιχειρηματικότητα» και «υγιής ανταγωνισμός» στην παιδεία. Ο καπιταλισμός, επίσημη θρησκεία κάθε κράτους πια, που μπορεί να χρησιμοποιεί λέξεις όπως κοινή λογική και επιστήμη στο οπλοστάσιό του και ξεφεύγοντας από κάθε υπόνοια στράτευσης, από μικρή ηλικία δημιουργεί τη δική του ελίτ παραχωρώντας μερίδιο εξουσίας ακόμα και σε πρώην αντιπάλους. Έτσι, αποκόπτοντας από τη μάζα μία μειοψηφία που δύσκολα επιβιώνει, καθαγιάζοντας τον έναν που τα κατάφερε εξυψώνεις τον εργατικό και ευσυνείδητο ελεύθερο επαγγελματία που κόντρα στο ρεύμα κέρδισε την αθανασία του κεφαλαίου. Τώρα πια, δεν υπάρχει υπόνοια πως πρέπει να αντιδράσεις. Αρκεί να χρησιμοποιήσεις τα όπλα που τόσο μεγαλόψυχα σου παραχωρούν.
Η «μεγαλοψυχία» των αφεντικών όμως είναι ο καθοριστικός παράγοντας που κάμπτει κάθε αντίδραση. Στην αντίπερα όχθη της καπιταλιστικής εποχής στέκεται η εποχή της δουλείας που κοιτάει ζηλεύοντας. Εκείνοι που είχαν δούλους για όλα τα θελήματα αποφάσισαν να δημιουργήσουν το χρήμα που θα διαχειρίζονται για να μη χρειάζεται πια να κυνηγάνε με το μαστίγιο τους καταδικασμένους σε εργασία. Δε χρειάζονται πια γαλέρες με δήμιους. Η νέα εφεύρεση κατάφερε να παγιώσει την κοινωνική δομή. Οι εργάτες δεν έχουν παρά να δουλεύουν για να αποκτήσουν χρήματα και να υπηρετούν εκούσια την νεοσυσταθείσα εξουσία. Το νέο ιερατείο, αποτελούμενο από τραπεζίτες που βιάστηκαν να αρπάξουν την ευκαιρία, συμπαγοποίηθηκε όπως και η καινούρια εφεύρεση. Αρκεί να νιώθεις ελεύθερος σου είπαν και να πουλάς το κορμί σου και την ψυχή σου. Δεν χρειάζονται πια σκλαβοπάζαρα, ψάχνεις ο ίδιος να πουλήσεις τον εαυτό σου καλύτερα βάζοντας τα δυνατά σου για να συντάξεις το καλύτερο βιογραφικό. Δε χρειάζεται να σε παρακολουθούν μυστικές αστυνομίες, τους δίνεις εσύ όλα τα απαραίτητα δεδομένα για την ασφάλειά σου. Φυσικά, όλα θα χρησιμοποιηθούν εναντίον σου.
Όταν η προσφορά στο κοινωνικό σύνολο μετουσιώνεται σε αγώνα για επιβίωση, σαν μια πεταλούδα που μεταμορφώνεται σε σκουλήκι αντιστρέφοντας τη διαδικασία, τότε έχουμε χάσει τη μάχη.
Ένας κόσμος περισσότερο ανθρώπινος απαιτεί λιγότερη κατανάλωση και λιγότερη ανάπτυξη. Ένας πλανήτης με κλειστό σύστημα και πεπερασμένους πόρους δεν μπορεί να αντέξει τον τούρμπο καπιταλισμό που διαφημίζουν. Από αυτή την δημιουργημένη ανάγκη για περισσότερη δουλειά καταλήγουμε να καταστρέφουμε τον πλανήτη και να μην ενδιαφερόμαστε ούτε για την ευζωία των παιδιών μας. Ώρα να αλλάξουμε τις έννοιες και τους «σωστούς» όρους και να μπούνε στο λεξιλόγιό μας φράσεις όπως αποανάπτυξη και αποεντατικοποίηση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου