Πού στοχεύει η «ελληνική Pisa»

EUROKINISSI/ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ

 

Γράφει ο Χρήστος Κάτσικας

Οι διαγνωστικές εξετάσεις με χορηγό το ΕΣΠΑ, που διενεργούνται πιλοτικά φέτος σε 12.000 τελειόφοιτους Δημοτικού και Γυμνασίου, εντάσσονται στον γενικότερο σχεδιασμό για την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού συστήματος με σκοπό την προσαρμογή του στις απαιτήσεις των οικονομικών ελίτ για ένα σχολείο που θα καταρτίζει, αντί να διδάσκει.

Το δεύτερο τρίμηνο του 2022 σχεδιάζει το υπουργείο Παιδείας να πραγματοποιήσει σε εθνικό επίπεδο εξετάσεις διαγνωστικού χαρακτήρα στα σχολεία για τους μαθητές της ΣΤ’ τάξης των Δημοτικών σχολείων και τους μαθητές της Γ΄ τάξης των Γυμνασίων (για το 2022 πιλοτικά σε 12.000 μαθητές σε επιλεγμένες σχολικές μονάδες της χώρας).

Σε συνέντευξή της η υπουργός Παιδείας δήλωσε ότι η εφαρμογή της λεγόμενης «ελληνικής Pisa» θα ξεκινήσει από φέτος στο τέλος του Δημοτικού και στο τέλος του Γυμνασίου και ότι «συνιστά ένα εργαλείο αποτίμησης της παρεχόμενης εκπαίδευσης και του εκπαιδευτικού συστήματος, της εφαρμογής των προγραμμάτων σπουδών, του βαθμού επίτευξης προσδοκώμενων μαθησιακών αποτελεσμάτων».

Η «ελληνική Pisa» περιλαμβάνεται στον πρόσφατο νόμο 4823/2021 «Αναβάθμιση του σχολείου, ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών και άλλες διατάξεις».

Στο άρθρο 104, «Αξιολόγηση του εκπαιδευτικού συστήματος», όπου σημειώνεται, ανάμεσα σε άλλα: «Κάθε σχολικό έτος διενεργούνται σε εθνικό επίπεδο εξετάσεις διαγνωστικού χαρακτήρα για τους μαθητές της ΣΤ΄ τάξης των Δημοτικών σχολείων και τους μαθητές της Γ΄ τάξης των Γυμνασίων σε θέματα ευρύτερων γενικών γνώσεων των γνωστικών αντικειμένων της Νεοελληνικής Γλώσσας και των Μαθηματικών».

Εκθέσεις αποτίμησης

Σχετικά με τη θέσπιση της «ελληνικής PISA» δεν πρόκειται για έναν αθώο σχεδιασμό του ΥΠΑΙΘ. Είναι ο όρος με τον οποίο παρουσίασε τα παραπάνω το υπουργείο Παιδείας, παραπέμποντας στις εκθέσεις αποτίμησης της αποτελεσματικότητας των εκπαιδευτικών συστημάτων από τον οικονομικό οργανισμό ΟΟΣΑ, που αποτελούν μοχλό για την προσαρμογή των εκπαιδευτικών συστημάτων στις απαιτήσεις των οικονομικών ελίτ.

Στο Ετήσιο Σχέδιο Δράσης 2022 και στη Δράση με τίτλο «Διασφάλιση ποιότητας και αποτελεσματικότητας εκπαιδευτικού συστήματος» η «ελληνική PISA» παρουσιάζεται ως σημαντικό έργο, από τα πορίσματα του οποίου θα προκύψει ο σχεδιασμός βελτιωτικών προτάσεων.

Στο πλαίσιο αυτό δεν είναι ανεξήγητο το κονδύλι 251.816 € που προβλέπει η πρόσκληση ΕΣΠΑ, για την πιλοτική πρώτη εφαρμογή της ελληνικής PISA. Η δράση περιλαμβάνει:

● Διαμόρφωση θεωρητικού πλαισίου της διενέργειας εξετάσεων διαγνωστικού χαρακτήρα, βάσει των γνώσεων και δεξιοτήτων που προδιαγράφονται στα Προγράμματα Σπουδών για τη Γλώσσα και τα Μαθηματικά.

● Σύνταξη Οδηγού Εκπόνησης Θεμάτων (και των σχετικών ερωτήσεων) και την καταχώριση των θεμάτων (και των σχετικών ερωτήσεων) σε ειδική εφαρμογή.

● Προετοιμασία και διεξαγωγή δοκιμασιών αξιολόγησης στη Γλώσσα και στα Μαθηματικά σε αντιπροσωπευτικό δείγμα μαθητών (έως 6.000 μαθητές ΣΤ΄ Δημοτικού και 6.000 μαθητές Γ΄ Γυμνασίου) σε επιλεγμένες σχολικές μονάδες της χώρας.

● Διαμόρφωση εισηγήσεων για τη βελτίωση της εκπαιδευτικής πολιτικής στην πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Η υποβολή της πρότασης συνιστά και αίτηση χρηματοδότησης του δυνητικού δικαιούχου. Ομως, τι κρύβεται πίσω από την επιμονή του υπουργείου να προγραμματίσει εθνικές εξετάσεις την άνοιξη;

1. Είναι φανερό ότι όλη η υπόθεση μπορεί να εξελιχθεί σε έναν μηχανισμό «παρακυβέρνησης» της εκπαιδευτικής διαδικασίας, καθώς τα δοκίμια αξιολόγησης θα προωθούν μια συγκεκριμένη αντίληψη για τη σχολική γνώση, τη διδασκαλία, τη μάθηση, τη σχολική επιτυχία, τον μαθητή κ.ά., που προβάλλουν (και ώς έναν βαθμό επιβάλλουν) αντίστοιχες αρχές στην οργάνωση της ίδιας της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Κοντολογίς, η «ελληνική Pisa» επιχειρεί με όχημα τα πορίσματά της (μέσα από τον έλεγχο των γλωσσικών και μαθηματικών ικανοτήτων των μαθητών) να προσανατολίσει τη σχολική εκπαίδευση σε μια συγκεκριμένη κατεύθυνση.

2. Τα αποτελέσματα αυτών των τεστ θα αξιοποιηθούν ως εργαλείο για την κατηγοριοποίηση των σχολείων και θα χρησιμοποιηθούν και ως «κριτήρια» για την αξιολόγηση των ίδιων των εκπαιδευτικών. Είναι φανερό ότι το νέο καθεστώς που θα επιβάλει η «ελληνική PISA», με τον κύκλο των τεστ, μπορεί να βλάψει τους πιο αδύνατους μαθητές και να αποδυναμώσει τις σχολικές τάξεις, καθώς αναπόφευκτα συνεπάγεται όλο και περισσότερα τεστ πολλαπλής επιλογής, περισσότερα λεπτομερώς προσχεδιασμένα μαθήματα από «προμηθευτές» που βρίσκονται πάνω και έξω από το σχολείο και μεγάλο άγχος για τους εκπαιδευτικούς.

Στην πράξη, οι στόχοι της «ελληνικής Pisa» προωθούν, αντί της γνώσης, τη δεξιότητα. Για να πάει καλά ένα σχολείο στον διαγωνισμό, πρέπει οι μαθητές του να έχουν αντιμετωπίσει τη Γλώσσα σχεδόν αποκλειστικά ως εργαλείο επικοινωνίας, να έχουν διδαχτεί από τα Μαθηματικά κυρίως μεθόδους επίλυσης πρακτικών προβλημάτων, ενώ στις Φυσικές Επιστήμες να μην έχουν εμβαθύνει στο γιατί, αλλά στο πώς.

Ετσι, το εκπαιδευτικό σύστημα θα πρέπει, προσαρμοζόμενο στους στόχους του προγράμματος, να «προπονεί» τους μαθητές σε τέτοιου είδους θέματα αντί να τους διδάσκει, να τους καταρτίζει αντί να τους εκπαιδεύει.