Γράφει ο Τάσος Τσακίρογλου
Η μεταφυσική είναι πάντα παρούσα στις κοινωνίες και επηρεάζει τους ανθρώπους, δείχνοντας πως όσο και αν της δείχνουμε την πόρτα, αυτή με κάποιο τρόπο επιστρέφει από το παράθυρο.
Τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες με στοιχεία και αναλυτικές εκθέσεις, όπως η προχθεσινή της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή του ΟΗΕ (IPCC), αποδεικνύουν ότι η κλιματική αλλαγή είναι ανθρωπογενής και αφορά τον τρόπο που ο καπιταλισμός και η εμμονική προσκόλληση στην «ανάπτυξη-μεγέθυνση» καταστρέφουν με επιταχυνόμενους ρυθμούς το φυσικό περιβάλλον.
Ωστόσο, στη συνείδηση των περισσότερων ανθρώπων –κάτι που εκμεταλλεύονται συνειδητά οι κυβερνήσεις– κυριαρχεί η σχεδόν θρησκευτική και άρα άλογη πίστη ότι «κάποια λύση θα βρεθεί στο τέλος» σαν από μηχανής θεός. Η λύση αυτή αναμένεται με μεσσιανικό τρόπο από τον «χρυσό μόσχο» της τεχνολογίας: εργοστάσια στα οποία θα αποθηκεύεται το διοξείδιο του άνθρακα ή μαζική χρήση φωτοβολταϊκών, ανεμογεννητριών κ.λπ.
Τα αποτελέσματα όμως των τεχνολογικών καινοτομιών εξαρτώνται από εκείνους που αποφασίζουν για τη χρήση τους – κυρίως για το ιδιωτικό κέρδος. Ετσι, ό,τι είναι καλό για τους λίγους συνήθως έρχεται σε αντίθεση με το κοινό καλό, όπως δείχνουν πλείστα όσα παραδείγματα.
Από τη μεταφυσική και τη θρησκεία έρχεται και η ιδέα ότι ο άνθρωπος είναι «η κορωνίδα της δημιουργίας» και ότι δικαιούται να κυριαρχεί στον πλανήτη, ο οποίος περίπου του ανήκει: κάτι σαν ένα γιγάντιο σουπερμάρκετ, από το οποίο «ψωνίζει» και μάλιστα δωρεάν. Ο φυσικός κόσμος δεν αντιμετωπίζεται ως το «ανόργανο σώμα του ανθρώπου», αλλά σαν μια αποθήκη αναλώσιμων υλικών για δική μας χρήση. Και μάλιστα αέναα.
Μεταφυσική είναι τελικά και η ιδέα της «προόδου», η οποία εγκαθιδρύθηκε μεν από την επιστημονική επανάσταση και τον Διαφωτισμό, όμως στην πορεία ξεστράτισε και ταυτίστηκε με ποσοτικούς μόνο όρους, δηλαδή όρους διαρκούς μεγέθυνσης: επέκταση των πόλεων εις βάρος των δασών, επέκταση της «ανάπτυξης» εις βάρος των φυσικών πηγών πλούτου, αλόγιστη κατανάλωση εις βάρος των φυσικών πόρων.
Ο μεσσιανισμός δεν αφορά μόνο την τεχνολογία, αλλά και τους πολιτικούς ηγέτες, στους οποίους μεταβιβάζουμε τη διαχείριση της ζωής μας και τη δυνατότητά μας να παίρνουμε ορθολογικές αποφάσεις για τα σοβαρά ζητήματα που μας αφορούν. Αναμένουμε κάποιος άλλος να λύσει τα προβλήματα, αφού του έχουμε αναθέσει σχεδόν τα πάντα.
Και φυσικά, βασίλειο της μεταφυσικής είναι η θρησκεία, η οποία, δυστυχώς, συνεχίζει να καθορίζει τη συνείδηση δισεκατομμυρίων ανθρώπων και σήμερα. Η κλιματική αλλαγή για κάποιους δεν υπάρχει, για κάποιους είναι μια θεόσταλτη τιμωρία, ενώ για άλλους αποτελεί μια δοκιμασία από εκείνες στις οποίες συχνά ο Θεός έχει υποβάλει τους ανθρώπους στη διάρκεια της Ιστορίας.
Ο ανορθολογισμός βγαίνει απ’ όλους τους πόρους του συστήματος, αλλοιώνοντας συνειδήσεις και αποπροσανατολίζοντας τη σκέψη από την αναγκαία σήμερα απόδοση ευθυνών στους υπαίτιους των συγκλονιστικών αλλαγών και καταστροφών των οποίων γινόμαστε μάρτυρες.
Η μικροπολιτική και οι καβγάδες της καθημερινότητας δεν μας αφήνουν να δούμε καθαρά τη μεγάλη εικόνα. Και ποια είναι αυτή; Οπως λέει το γνωστό σύνθημα, «Δεν υπάρχει Plan(et) B». Ενα από τα βιβλία της θρυλικής συγγραφέως επιστημονικής φαντασίας, Ούρσουλα Λε Γκεν, έχει τίτλο «Η λέξη για τον κόσμο είναι δάσος». Η καταγωγή μας είναι η θάλασσα, όμως από τότε που τα βράγχια έγιναν πνεύμονες, η αναπνοή μας είναι το δάσος και πρέπει να κάνουμε το παν για να το σώσουμε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου