Οι τελευταίοι Ναοί Πολιτισμού

 

Για το «Ιντεάλ», το «Άστορ» και την «Ίριδα»

 

Δημήτρης Παναγιωτάτος*

 

Υπήρξε μια εποχή όπου στο κέντρο της Αθήνας ξεφύτρωναν κάθε εκατό μέτρα κινηματογράφοι που με τις φωτεινές επιγραφές και τις γιγαντοαφίσες τους έκαναν τη νύχτα μέρα. Ήμουν τυχερός που έζησα αυτά τα λούνα παρκ του σινεμά στην παιδική μου ηλικία.

Έπειτα ήρθαν η τηλεόραση, το βίντεο, η ψηφιακή εποχή, προστέθηκε η οικονομική κρίση, ήρθαν τα μνημόνια και στο τέλος η πανδημία. Ύστερα απ’ όλα αυτά, στον χάρτη του κέντρου της Αθήνας απέμειναν ελάχιστοι κινηματογράφοι.

Σήμερα οι τρεις από αυτούς (το «Ιντεάλ», το «Αστορ» και η «Ιριδα») κινδυνεύουν να έχουν την ίδια μοίρα με όλους τους προηγούμενους. Δεν θα γίνουν σούπερ μάρκετ, όπως εκείνοι (κατάληξη που ευφυέστατα προέβλεψε ο Γκοντάρ στην «Περιφρόνηση»), αλλά ξενοδοχεία ή ό,τι άλλο.

Το ερώτημα είναι: Αξίζει να σωθούν; Αν εξαιρέσουμε τη νοσταλγία περασμένων εποχών, που δεν είναι σοβαρός λόγος, ας δούμε τι προσφέρουν οι κινηματογράφοι του κέντρου της Αθήνας (οι τρεις, συν τους άλλους ελάχιστους που απέμειναν):

■ Αυτοί προβάλλουν τον καλλιτεχνικό κινηματογράφο: τις καλύτερες ταινίες από την Ευρώπη, την Αμερική, την Ασία, τις ταινίες που έρχονται από τα μεγαλύτερα διεθνή φεστιβάλ αλλά και από πολλά πρωτοποριακά μικρότερα. Αυτοί προβάλλουν και τις ελληνικές ταινίες. Αυτοί και τις επιλεγμένες ταινίες από όλο τον κόσμο των εγχώριων φεστιβάλ (Νύχτες Πρεμιέρας, Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου κ.ά.).

■ Αυτές οι αίθουσες στο κέντρο της Αθήνας εκφράζουν με τον πιο απλό και ουσιαστικό τρόπο ότι ο κινηματογράφος δεν είναι μόνο ψυχαγωγία αλλά είναι και τέχνη, συμμετέχοντας στην προσπάθεια που γίνεται στις άλλες χώρες για την ενίσχυση και προώθηση των καλλιτεχνικών ταινιών και των αιθουσών που τις προβάλλουν. Τα μούλτι πλεξ έχουν το δικό τους κοινό και τις δικές τους, κατά κανόνα mainstream, ταινίες. Οι καλλιτεχνικές ταινίες όμως πού θα προβάλλονται;

■ Αυτοί οι κινηματογράφοι του κέντρου της Αθήνας αποδεικνύουν τις τελευταίες δεκαετίες ότι το σινεμά δεν πέθανε, ότι έχει ακόμα κοινό, και μάλιστα στην πλειονότητά του νεανικό. (Πόσες φορές μαθητές μου δεν έτρεξαν ομαδικά μετά το μάθημα σε κάποιο σινεμά του κέντρου;) Μπορεί αυτές οι αίθουσες να έχουν ένα ένδοξο ιστορικά παρελθόν, αλλά συγχρόνως διατηρούν ζωντανό το παρόν και είναι υποθήκη για το μέλλον.

■ Κι ας μην ξεχνάμε, αυτοί οι κινηματογράφοι άντεξαν στην πλήρη εγκατάλειψη και ερήμωση του κέντρου της Αθήνας τα βράδια, στην απομάκρυνση της Βιβλιοθήκης και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, στον καταιγισμό των 40 (!) ταινιών που προβάλλονται μόνο το Σαββατοκύριακο από τα μεγάλα κανάλια…

Και… τι ζητάνε από την Πολιτεία; Απλώς να τους αφήσουν να συνεχίσουν ό,τι διέσωσαν με θυσίες μέχρι σήμερα - δηλαδή την τέχνη του κινηματογράφου συνδυασμένη με τη συλλογική απόλαυση.

Γιατί είναι οι τελευταίοι Ναοί Πολιτισμού στην καρδιά της πόλης.

*Σκηνοθέτης, διευθυντής Film Studies BA, MA New York College, Athens, University of Greenwich, UK