Το ναρκοπέδιο των μισθών («Μάνα το κράνος, πάω δουλειά») - 16 νάρκες στις συμβάσεις εργασίας που υπογράφουν οι εργαζόμενοι

16 νάρκες για τους εργαζόμενους, που μπορούν να αλλοιώσουν σε μεγάλο βαθμό τους όρους εργασίας με επιπτώσεις στο ωράριο και τις αποδοχές.

Δημήτρης Κωστάκος

Σε μια κόλλα χαρτί κινδυνεύει να βρεθεί… τυλιγμένος ένας εργαζόμενος αν δεν προσέξει τους όρους της πρόσληψης του και υπογράψει ανεξέλεγκτα όποιο έγγραφο του παρουσιάσει ο εργοδότης.

Εργατολόγοι και συνδικαλιστές, κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου επισημαίνοντας ότι τόσο το έγγραφο της πρόσληψης όσο (κυρίως) ιδιωτικά συμφωνητικά που ακολουθούν, μπορούν να αλλοιώσουν σε μεγάλο βαθμό τους όρους εργασίας με επιπτώσεις στο ωράριο και τις αποδοχές.

Επίσης, από το σύνολο των χρηματικών καταβολών που γίνονται από τον εργοδότη προς τον εργαζόμενο, κάποιες έχουν μισθολογικό χαρακτήρα, ενώ άλλες όχι (πχ οδοιπορικά, δαπάνη τηλεργασίας κ.ά.) και αντιμετωπίζονται διαφορετικά ως προς την εφορία, τις ασφαλιστικές εισφορές αλλά και τις αξιώσεις τρίτων σε βάρος της επιχείρησης ή του εργαζόμενου.

Με βάση τα άκρως αρνητικά δεδομένα που έχουν δημιουργήσει στην αγορά εργασίας οι προβλέψεις των μνημονίων και η κυβερνητική πολιτική για την … «προστασία της εργασίας», η αντίδραση σε κάποιες από τις μισθολογικές παγίδες θα οδηγήσει τον εργαζόμενο σε ρήξη με τον εργοδότη, καθιστώντας τους -πιθανότατα- αντίδικους σε κάποια δικαστική αίθουσα.

Η αδράνεια, από την άλλη, θα έχει ως συνέπεια τη σταθερή υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου του εργαζόμενου αφού σύμφωνα με τη γνωστή ρήση ο εργοδότης «βρίσκει και τα κάνει»…

Συνολικά, εντοπίζονται 16 νάρκες για τους εργαζόμενους στο… μισθολογικό ναρκοπέδιο:

1. Ιδιωτικά συμφωνητικά: Πρόκειται για έγγραφα που συνήθως έπονται της πρόσληψης, με τα οποία εκ των υστέρων ανατρέπονται τα συμφωνηθέντα μεταξύ εργαζόμενου και εργοδότη. Η χρήση των εγγράφων αυτών, έχει παρατηρηθεί σε διάφορους επαγγελματικούς κλάδους, αλλά κυρίως σε επίπεδο ομίλων και επεκτείνουν το διευθυντικό δικαίωμα επί των όρων εργασίας (ωράριο, θέση και ειδικότητα απασχόλησης κ.ά.).
2. Υπέρβαση ωραρίου: Σε περίπτωση πλήρους απασχόλησης, το συμπεφωνημένο ωράριο εργασίας δεν πρέπει να ξεπερνά τις 40 ώρες την εβδομάδα.
3. Συγχώνευση στον μισθό της αμοιβής για υπερωριακή απασχόληση ή των δώρων Χριστουγέννων και Πάσχα, αλλά και του επιδόματος αδείας.
4. Ψευδοαπασχόληση: Στην συνηθέστερη μορφή της, ο εργαζόμενος με πλήρη απασχόληση καλείται να συναινέσει στο να δηλωθεί από τον εργοδότη ως μερικώς απασχολούμενος, με την υπόσχεση ότι θα λαμβάνει την μισθολογική διαφορά «στο χέρι». Δηλαδή, αδήλωτη. Με τον τρόπο αυτό, ο εργοδότης αποφεύγει τη φορολόγηση και την ασφάλιση για το σύνολο του μισθού. Ο εργαζόμενος από την πλευρά του, διακινδυνεύει μικρότερη σύνταξη, την αποζημίωσή του σε περίπτωση απόλυσης αλλά ακόμη και αυτήν την αδήλωτη μισθολογική διαφορά που λαμβάνει, καθώς δεν προκύπτει από επίσημο έγγραφο η πλήρης απασχόληση.
5. Συμψηφισμός μισθού: Ο εργοδότης δεν μπορεί να προτείνει προς συμψηφισμό με απαίτηση που διατηρεί έναντι του μισθωτού, τον μισθό, κατά το μέτρο που είναι απόλυτα αναγκαίος για τη διατροφή του μισθωτού και της οικογενείας του. Ωστόσο, μπορεί να το πράξει αν ισχυριστεί (και αποδείξει) ότι ο εργαζόμενος προξένησε ζημία στον εργοδότη.
6. Επιπλέον κρατήσεις μισθού: Κρατήσεις γίνονται συνηθέστερα για την καταβολή ασφαλιστικών εισφορών ή για την καταβολή εισφοράς στις συνδικαλιστικές οργανώσεις που λειτουργούν στην επιχείρηση.
7. Κατάσχεση μισθού: Ακόμη και αν έχει εκκινήσει νομοτύπως αναγκαστική εκτέλεση εις βάρος του μισθωτού από τον εργοδότη ή τον δανειστή, απαγορεύεται η κατάσχεση του τμήματος του μισθού που είναι απόλυτα αναγκαίο για τη διατροφή του μισθωτού και της οικογενείας του.
8. Επίσχεση: Ο εργοδότης δεν επιτρέπεται να προχωρήσει σε επίσχεση για το βιοποριστικά αναγκαίο τμήμα του μισθού.
9. Εκχώρηση: Δεν επιτρέπεται η εκχώρηση του μισθού σε τρίτους.
10. Παραίτηση από τον νόμιμο μισθό: Ακόμα και αν πρόκειται για εξοφλητικές αποδείξεις που συχνά καλούνται να υπογράψουν οι εργαζόμενοι, οι οποίες περιέχουν δήλωση ότι ουδεμία άλλη απαίτηση υπάρχει έναντι του εργοδότη.
11. Κατασχέσεις ή πτώχευση εργοδότη: Οι απαιτήσεις των εργαζομένων δεν βρίσκονται στην πρώτη θέση έναντι του Δημοσίου και των δανειστών της επιχείρησης, επομένως οι εργαζόμενοι δεν πρέπει να εφησυχάζουν.
12. Παραγραφή απαιτήσεων: Οι απαιτήσεις με μισθολογικό χαρακτήρα υπόκεινται σε πενταετή παραγραφή. Όμως, οι απαιτήσεις βάσει του αδικαιολόγητου πλουτισμού υπόκεινται σε 20ετή παραγραφή.
13. Μη καταβολή μισθού: Η μη καταβολή μισθού συνιστά ποινικό αδίκημα που τιμωρείται με φυλάκιση έως έξι μηνών και χρηματική ποινή της οποίας το ποσό δεν μπορεί να ορίζεται κάτω του 25%, ούτε άνω του 50% του καθυστερούμενου χρηματικού ποσού.
14. Εισφορές: Ο εργαζόμενος καταβάλλει ασφαλιστικές εισφορές για τον μισθό και όχι για τις μη μισθολογικές χρηματικές παροχές που λαμβάνει.
15. Φορολόγηση: Ο μισθός επιβαρύνεται με τον Φόρο Μισθωτών Υπηρεσιών, ο οποίος παρακρατείται από τον μισθό του εργαζόμενου και καταβάλλεται από τον εργοδότη στο κράτος. Εάν η παροχή δεν είναι μισθολογική, υπόκειται σε διαφορετική φορολογική μεταχείριση, ανάλογα με τις ισχύουσες ειδικότερες διατάξεις της κάθε περίπτωσης.
16. Βλαπτική μεταβολή: Τα δικαστήρια έχουν ήδη κρίνει ως μονομερή βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας και επομένως άκυρη την απόλυση εξαιτίας της άρνησης του εργαζόμενου να την αποδεχθεί, τις εξής περιπτώσεις:

– Υποχρέωση του υπαλλήλου για παροχή εργασίας για λιγότερο χρόνο από εκείνον που συμφωνήθηκε με αντίστοιχη μείωση των αποδοχών του.

– Μείωση του συμφωνημένου μισθού, χωρίς να έχει σχετικό δικαίωμα ο εργοδότης.

– Ανάκληση οικειοθελών παροχών που χορηγούνταν τακτικά ως αντάλλαγμα της εργασίας.

– Προς το δυσμενέστερο μεταβολή του τρόπου υπολογισμού της αμοιβής του μισθωτού.

– Υποβιβασμό του μισθωτού σε θέση κατώτερη εκείνης που κατείχε.

– Αδικαιολόγητη τοποθέτηση του εργαζομένου σε θέση χωρίς αντικείμενο εργασίας και

– ανάθεση καθηκόντων υποδεέστερων εκείνων που προηγουμένως εκτελούσε.