 |
| AP Photo/Leo Correa |
Αν και λένε πως ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες, η συνολική εικόνα του Κουρδικού ζητήματος μοιάζει να παραμένει σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητη. Κι αυτό γιατί μολονότι η «διαδικασία Ειρήνη και Δημοκρατία» που ξεκίνησε φαίνεται να συνεχίζεται, όπως τα μονομερή βήματα που έλαβαν ο Οτσαλάν και το PKK, απάντηση με συγκεκριμένα μέτρα δεν έχει ληφθεί.
Να υπενθυμίσουμε πως το PKK πραγματοποίησε το 12ο συνέδριό του, αυτοδιαλύθηκε και αποφάσισε να τερματίσει τον ένοπλο αγώνα στην Τουρκία. (σσ το ένοπλο κίνημα συνεχίζει να υπάρχει στο Ιράν, το Ιράκ και τη Συρία). Στη συνέχεια, ως απόδειξη της ειλικρίνειάς του, το KCK, με μια ομάδα ανταρτών, συμπεριλαμβανομένης εκείνης του συμπροέδρου Μπεσέ Χοζάτ – σε υψηλό επίπεδο δηλαδή- έκαψε τα όπλα του. Μάλιστα γι’ αυτό το θέμα ο Οτσαλάν που έχει αναδειχθεί σε σημαντικό παίκτη της πολιτικής σκηνής της Τουρκίας, τόνισε πως η «διαδικασία Ειρήνη και Δημοκρατική Κοινωνία» διεξάγεται με το τουρκικό κράτος και όχι με ένα Κόμμα.
Βλέποντας τα γεγονότα από την οπτική της Δημοκρατίας της Τουρκίας και τη «διαδικασία» από την έναρξη της ως σήμερα, προκύπτει σαφώς πως ο Μπαχτσελί δεν μιλά εκπροσωπώντας το ΜΗΡ αλλά το κράτος. Το CHP από την άλλη, δηλώνει από την πρώτη στιγμή ανοιχτά και κατηγορηματικά την υποστήριξη του στη διαδικασία αποκαλώντας τη «κουρδικό ζήτημα», ενώ συνεχίζει να εκφράζει τη θετική του στάση στο ζήτημα σε πολλές περιπτώσεις μέχρι σήμερα. Ο Ερντογάν, από την πλευρά του μοιάζει πιο αποστασιοποιημένος από την έναρξη κιόλας της διαδικασίας, συμπεριλαμβανομένης της πιο πρόσφατης δήλωσης του στις 12 Ιουλίου.
Σε αυτό το στάδιο, ο τερματισμός αυτού του πολυετούς πολέμου, ανεξάρτητα από την πολιτική κομματική τοποθέτηση ενός εκάστου και η επίτευξη συμφιλίωσης με τον κουρδικό λαό θα μπορούσε να προσφέρει στις κυρίαρχες δυνάμεις της Τουρκίας σημαντικές οικονομικές και πολιτικές ευκαιρίες στη Μέση Ανατολή. Θα μπορούσε επίσης να επεκτείνει την πολιτική της εμβέλεια και να την καταστήσει ακόμη πιο ισχυρή δύναμη στη διεθνή εξίσωση για την περιοχή από αυτή που έχει σήμερα.
Οι δηλώσεις του Μπαχτσελί σχετικά με τη διαδικασία και η επιμονή του να τηρήσει τον λόγο του, η ανοιχτά υποστηρικτική στάση του CHP από την αρχή και η έλλειψη ανοιχτής αντιπολίτευσης από τον Ερντογάν αποδεικνύουν πως ένα σημαντικό τμήμα των κυρίαρχων δυνάμεων της Τουρκίας θεωρεί πλέον πως είναι προς το συμφέρον του να προχωρήσει σε μια ειρηνική και δημοκρατική επίλυση του Κουρδικού ζητήματος. Σε κάθε περίπτωση μέσα στο σημερινό κυρίαρχο σύστημα κάθε οικονομικό και πολιτικό βήμα απαιτεί την ανάληψη κάποιων ρίσκων. Δεδομένης μάλιστα της αποσταθεροποίησης στην περιοχή θα μπορούσε να υποστηριχθεί πως δεν υπάρχει άλλη επιλογή από την ανάληψη αυτών των ρίσκων. Ο Οτσαλάν από την πλευρά του ενθαρρύνει αυτή την τάση με τη ρητορική του αλλά και με τα πρακτικά βήματα του PKK αναλαμβάνοντας ταυτόχρονα και αυτός σοβαρά ρίσκα.
Για αυτόν ακριβώς τον λόγο, το κράτος που εκπροσωπείται από την κυβέρνηση Ερντογάν δεν έχει κάνει ούτε ένα συγκεκριμένο βήμα στο πλαίσιο της τρέχουσας «διαδικασίας». Στην πραγματικότητα, ο Ερντογάν θέλει να κερδίσει χρόνο ώστε στη συνέχεια, όταν διαπιστώσει πως οι συνθήκες είναι ευνοϊκές, να τερματίσει τη «διαδικασία» με την οποία σήμερα συμφωνεί απρόθυμα χρησιμοποιώντας τη ταυτόχρονα ως εργαλείο για τη συνέχιση της δικής του διακυβέρνησης.
Ο Ερντογάν είχε αποστασιοποιηθεί από τη διαδικασία εξαρχής, αλλά αναγκάστηκε να την αποδεχτεί λόγω των συμφερόντων της άρχουσας τάξης της χώρας αλλά και λόγω του θεμελιώδους ζητήματος της κρατικής ασφάλειας.
Ο ρόλος που διαδραμάτισαν οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) στη Συρία, έφερε την κυβέρνηση Ερντογάν-Μπαχτσελί στα πόδια του Οτσαλάν καθώς ο κύριος λόγος για τον οποίο το PKK αυτοδιαλύθηκε και τερμάτισε τον ένοπλο αγώνα εναντίον της Τουρκίας ήταν για να διατηρήσει τα κεκτημένα του στη βορειοανατολική Συρία, που περιλαμβάνει το Δυτικό Κουρδιστάν. Σε κάθε περίπτωση ο τρόπος με τον οποίο εξελίσσεται αυτή η διαδικασία στην Τουρκία συνδέεται στενά με τις εξελίξεις στη Συρία και το μέλλον της Ροζάβα.
Οι πρόσφατες εξελίξεις στη Συρία
Ο Ερντογάν δεν βιάζεται προσδοκώντας ότι τα πράγματα στην ευρύτερη περιοχή θα εξελιχθούν υπέρ του και ότι οι SDF θα αποδυναμωθούν. Μπορούμε δε να πούμε πως η πολιτική του Ερντογάν στο θέμα βρίσκεται σε αρμονία με τις πολιτικές των ΗΠΑ, συμπέρασμα που συνάγεται από τη δήλωση του αμερικανού πρέσβη στην Άγκυρα και εκπροσώπου των ΗΠΑ στη Συρία Τομ Μπάρακ πως το καλύτερο για την Τουρκία είναι το «Οθωμανικό σύστημα εθνών» αλλά και από τη σχετική δήλωση Ερντογάν στη συνέχεια.
Η ανάλυση του για μια ομόθρησκη κοινωνία (“ümmet toplumu”) των Σουνιτών μουσουλμάνων στην οποία θα συμπεριλαμβάνονται Τούρκοι, Κούρδοι και Άραβες είναι σε αυτό το πνεύμα. Ομοίως, είναι σαφές ότι υπάρχει συγχρονισμός μεταξύ των συνομιλιών Οτσαλάν-TC και των συνομιλιών Τζολάνι-Μαζλούμ Αμπντί. Ο Τομ Μπάρακ, ενεργών ως αποικιακός κυβερνήτης όχι μόνο της Συρίας αλλά ολόκληρης της περιοχής δηλωσε ότι στη Συρία θα εγκαθιδρυθεί μια τάξη, «ένα έθνος, ένα κράτος, ένας στρατός» και ότι οι SDF οφείλουν να τηρήσουν αυτή την τάξη. Σε επόμενη μάλιστα ομιλία του δήλωσε ότι δεν είχαν (οι ΗΠΑ) υποσχεθεί αυτονομία σε κανέναν και απείλησε ότι εάν οι SDF δεν καταλήξουν σε συμφωνία με την κυβέρνηση της Δαμασκού και δεν ενταχθούν στο κεντρικό σύστημα, ενδέχεται να αντιμετωπίσουν προβλήματα με το HTS αλλά και με την Τουρκία.
Η άρση του εμπάργκο των ΗΠΑ στη Συρία, η διαγραφή του HTS από τον κατάλογο των τρομοκρατικών οργανώσεων, οι έπαινοι στο πρόσωπο του Αλ Τζολάνι καθώς και η απόδοση υπηκοότητας σε ξένους τζιχαντιστές και η ένταξη τους στο στρατό αποκαλύπτουν τον μελλοντικό προσανατολισμό των ΗΠΑ.
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό ότι μετά τον αγώνα κατά του ISIS, ο έλεγχος και η εποπτεία των μελών του ISIS μεταφέρθηκαν πρόσφατα από τις SDF στο HTS το οποίο οι ΗΠΑ και γενικότερα οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις της Δύσης προσπαθούν να ενισχύσουν σε βάρος της επιρροής και δύναμης των SDF. Ως αποτέλεσμα, για παράδειγμα, της μη τήρησης της συμφωνίας μεταξύ SDF και HTS που είχε επιτευχθεί τον περασμένο Μάρτιο και της αδυναμίας επίτευξης νέας συμφωνίας κατά τη διάρκεια πρόσφατων συναντήσεων των εμπλεκομένων μερών υπό την εποπτεία των ΗΠΑ και της Γαλλίας, έχει προκληθεί ένταση στη Ροζάβα.
Τυχόν αρνητικές εξελίξεις στη Συρία πάντως όχι μόνο θα θέσουν σε κίνδυνο τα κέρδη που επιτεύχθηκαν με μεγάλους αγώνες αλλά θα επηρεάσουν άμεσα και τη «διαδικασία» στην Τουρκία, η λογική ολοκλήρωση της οποίας δεν συμφέρει βεβαίως τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση καθώς μια Τουρκία που θα έχει επιλύσει τα προβλήματα τα σχετιζόμενα με την εθνοτική και θρησκευτική της ταυτότητα θα μπορούσε να πάψει να είναι μια χώρα στην οποία εύκολα επιβάλλουν την επιθυμητή γραμμή στην περιφερειακή πολιτική. Αυτή η ανησυχία των ΗΠΑ και της ΕΕ συγκλίνει με το φόβο του Ερντογάν μήπως χάσει την εξουσία. Και μόνο γι’ αυτό το λόγο, μπορούμε βάσιμα να υποστηρίξουμε ότι ο Ερντογάν είναι από τα κύρια εμπόδια στην ολοκλήρωση της «διαδικασίας» και αυτό ακριβώς ήταν και το νόημα της δήλωσης του της 12ης Ιουλίου.
Πώς προχωρά η «διαδικασία» στην Τουρκία;
Πράγματι, αυτός ακριβώς είναι ο λόγος για τον οποίο η κυβέρνηση Ερντογάν - Μπαχτσελί έχει ξεκινήσει εκτεταμένες επιχειρήσεις (σε δήμους ελεγχόμενους από το CHP), αρχής γενομένης από τον δήμο Esenyurt, προσπαθώντας ταυτόχρονα να διχάσει την αντιπολίτευση καθώς τα Κόμματα που τη συνθέτουν αδυνατούν να καταλήξουν σε μια κοινή στάση στη διαδικασία του Κουρδικού. Το κύριο κίνητρο πίσω από αυτές τις συνεχιζόμενες επιχειρήσεις είναι το θετικό πολιτικό όφελος από τη «διαδικασία» και η διασφάλιση της συνέχισης της διακυβέρνησης Ερντογάν. Η δήλωση του τελευταίου στις 12 Ιουλίου περί προώθησης της «διαδικασίας» με το DEM party στο πλευρό της κυβέρνησης AKP-MHP, αποσαφηνίζει τη σκοπιμότητα των «επιχειρήσεων» σε βάρος του CHP.
Από την άλλη πλευρά, οι συνεχιζόμενες εξελίξεις στον Δήμο Esenyurt, στον Μητροπολιτικό Δήμο της Κωνσταντινούπολης (φυλάκιση Ιμάμογλου) αλλά και σε άλλες επαρχίες στοχεύοντας και στο CHP και στη «διαδικασία» του Κουρδικού στέκονται εμπόδιο σε μια επαρκή δημόσια συζήτηση σχετικά με το Κουρδικό. Έτσι κατανοούνται και οι συνεχείς επιχειρήσεις κατά του CHP την ώρα που ο Οτσαλάν κατά τη διάρκεια των συναντήσεών του με την αντιπροσωπεία του Ιμραλί επέμενε στη συμμετοχή του Κόμματος αυτού στη διαδικασία. Αυτές οι εξελίξεις αποτελούν γενικότερα την πιο σοβαρή προσπάθεια ματαίωσης της «διαδικασίας». Σήμερα, ένα μεγάλο μέρος της τουρκικής κοινωνίας συζητά τις επιχειρήσεις που στοχεύουν τους δήμους του CHP και το ίδιο το CHP, ωστόσο παρά τις προσπάθειες, η συνεχιζόμενη διαδικασία δεν καταφέρνει να συγκεντρώσει την ευρύτερη δυνατή και απολύτως αναγκαία δημόσια προσοχή.
Δυστυχώς, το DEM party δεν βλέπει τις επιχειρήσεις κατά του CHP ως μια κίνηση που στοχεύει στη «διαδικασία» και ως μια προσπάθεια ματαίωσής της.
Παρά την πολιτική του αντίθεση σε αυτές τις ενέργειες με βάση τις δημοκρατικές αξίες και αρχές, δεν υιοθετεί μια αντίστοιχη, πρωτότυπη ή αποτελεσματική στάση. Ωστόσο, οι πιο προφανείς στόχοι αυτών των επιχειρήσεων ήταν οι δήμοι πόλεων στις οποίες είχε επιτευχθεί «αστική συμφιλίωση», η κατάσχεση δημοτικών πόρων αλλά και η διαίρεση και ο κατακερματισμός της αντιπολίτευσης. Θα μπορούσαν να είχαν αναληφθεί αποτελεσματικές δράσεις εναντίον όλων αυτών στο πλαίσιο της εκστρατείας «δημοκρατική κοινωνία και ειρήνη», κάτι όμως που δεν έγινε. Το μόνο που γίνεται είναι να μιλούν ανοιχτά κατά των καθεστωτικών αυτών επιχειρήσεων τόσο σε συνεδριάσεις κεκλεισμένων των θυρών όσο και σε συνεδριάσεις κοινοβουλευτικών ομάδων ή κατά τη συμμετοχή εκπροσώπων τους σε τηλεοπτικά πάνελ όπου ζητούν να τεθεί τέλος σ’ αυτές τις επιχειρήσεις και να τερματιστεί η κράτηση χωρίς δίκη.
Ωστόσο, ο τερματισμός του ένοπλου αγώνα αναδύει την αδήριτη αναγκαιότητα μεταφοράς του αγώνα στο πεδίο της δημοκρατικής πολιτικής. Κάτι τέτοιο απαιτεί την υιοθέτηση μιας σοβαρής στάσης που θα καταστήσει τα ειρηνικά δημοκρατικά εργαλεία πιο αποτελεσματικά. Κάτι που δεν βλέπουμε στις πρακτικές του DEM party. Σε κάθε περίπτωση η ευθεία σύνδεση της διακοπής των δραστηριοτήτων του CHP με την πρόοδο στη διαδικασία του Κουρδικού είναι πασιφανής. Όσοι μιλούν για «ειρήνη και δημοκρατική κοινωνία» πρέπει να αντιλαμβάνονται τις δραστηριότητες κατά του CHP ως επίθεση και στη «διαδικασία Ειρήνη και Δημοκρατική Κοινωνία».
Πώς θα προχωρήσει ο αγώνας την επόμενη περίοδο;
Πρέπει να αναγνωριστεί ότι, ως φυσική συνέπεια των πρόσφατων εξελίξεων, η τουρκική κοινωνία έχει εμπλακεί πολύ περισσότερο στην πολιτική. Σε μια τέτοια διαδικασία, οι αριστερές, σοσιαλιστικές και επαναστατικές δυνάμεις, με εξαίρεση το DEM party, είτε είναι εντελώς αδρανείς είτε επιδίδονται σε πρακτικές που εξυπηρετούν το CHP. Δυστυχώς, αυτές οι δυνάμεις δεν έχουν αναπτύξει εκείνες τις πολιτικές γραμμές, τις στάσεις και τις δράσεις που θα τις αναδείκνυαν ως αυθεντικούς πολιτικούς παράγοντες καθώς δυσκολεύονται να προβλέψουν πιθανές εξελίξεις τόσο στην Τουρκία όσο και στην ευρύτερη περιοχή. Και σε σχέση όμως με τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο τουρκικός λαός οι δράσεις και στάσεις τους μοιάζουν αδιέξοδες. Βιώνουμε στην πραγματικότητα μια κρίση πολιτικής στασιμότητας και αδράνειας η οποία ανεξάρτητα από τις προθέσεις το μόνο που εξυπηρετεί είναι τα συμφέροντα των κυρίαρχων δυνάμεων.
Τα κοινωνικοπολιτικά και οικονομικά προβλήματα της τουρκικής κοινωνίας είναι ήδη γνωστά καθώς λόγω της δομικής φύσης του καπιταλισμού, ο τουρκικός καπιταλισμός βιώνει μια πολύπλευρη κρίση. Λόγω του βάθους των κοινωνικών προβλημάτων, η σύγκρουση μεταξύ του συστήματος και του λαού θα συνεχιστεί ενώ σε ό,τι αφορά στο Κουρδικό ζήτημα η πρόσφατη «διαδικασία» καταδεικνύει ότι επιχειρεί να μεταβεί από ένα επαναστατικό σε ένα εξελικτικό στάδιο, σε έναν αγώνα που βασίζεται σε τάξεις και ταυτότητες.
Δυστυχώς, η τουρκική αριστερά δεν είναι δύναμη ικανή να ανταποκριθεί στην επαναστατική διαδικασία. Αν και το επαναστατικό κίνημα της Τουρκίας (συνοπτικά TDH) έχει προσπαθήσει να διατηρήσει μια επαναστατική γραμμή αγώνα εδώ και δεκαετίες, η αλήθεια είναι πως δεν τα έχει καταφέρει.
Συνεπώς, οι δεδομένες συνθήκες μπορεί να αναγκάσουν το επαναστατικό κίνημα της Τουρκίας (TDH) να υιοθετήσει μια γραμμή αγώνα ανεξάρτητη από τις προθέσεις του. Παρόλο που οι πιθανές εξελίξεις θα γίνουν ολοένα και πιο σκληρές και μπορεί να το αναγκάσουν να ενεργήσει σύμφωνα με τις επιταγές της εποχής, στην πραγματικότητα δεν είναι σε θέση να αναπτύξει πρακτικές που θα ανταποκρίνονται σ’ αυτές τις νέες επιταγές.
Και οι πρόσφατες εξελίξεις όμως στη Συρία και η διακινδύνευση των κατακτήσεων στη Ροζάβα θα έχουν επίσης αρνητικές επιπτώσεις. Ενώ το TDH προσπαθεί να αναπτύξει μια μοναδική και ανεξάρτητη στάση χρησιμοποιώντας νέα, νόμιμα και δημοκρατικά μέσα αγώνα και μια νέα γραμμή δράσης, πρέπει επίσης να είναι προετοιμασμένο. Το TDH μπορεί να ανταποκριθεί στην ανάγκη για ένα αντιφασιστικό δημοκρατικό μέτωπο σχηματίζοντας συμμαχίες που συνάδουν με την ενιαία γραμμή αγώνα, κάτι που έχει προσπαθήσει και στο παρελθόν να δημιουργήσει.
Επιπλέον, κατά την επόμενη περίοδο, πρέπει να οργανωθούν ευρύτερες μαζικές κινητοποιήσεις, που δεν θα περιορίζονται σε δράσεις που βασίζονται σε δικαιώματα και ελευθερίες, αλλά θα περιλαμβάνουν και την εργατική τάξη και τους εργάτες και τα αιτήματά τους. Λαμβάνοντας υπόψη την τρέχουσα οικονομική και πολιτική κρίση της χώρας, μπορεί να αναπτυχθεί μια πολιτική δράση που θα δίνει προτεραιότητα στα αιτήματα των πλατιών μαζών. Αυτό που πρέπει να επιδιωχθεί είναι η διαμόρφωση μιας πολιτικής που θα συμπεριλαμβάνει όλα τα καταπιεσμένα τμήματα της κοινωνίας, θα αποκαλύπτει τη συλλογική βούληση της κοινωνίας λαμβάνοντας υπόψη τα επιμέρους περιβάλλοντα και θα διασφαλίζει την ευρύτερη δυνατή συμμετοχή των μαζών στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων.
Μπορεί να μην είμαστε ιδιαίτερα αποτελεσματικοί έναντι της σημερινής πολιτικής ελίτ, μπορούμε όμως να σημειώσουμε σημαντική πρόοδο στην προετοιμασία των μαζών γι’ αυτά που θα έρθουν την επόμενη περίοδο. Αυτή νομίζω πως πρέπει να είναι η πρώτη και πιο πρακτική λύση που πρέπει να ληφθεί χωρίς καμιά καθυστέρηση όντας παράλληλα προετοιμασμένοι για ο,τιδήποτε καθώς οι επικίνδυνες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τα πάντα.
- HTS: Hayat Tahrir al-Sham
- DEM party Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi
- CHP: Cumhuriyet Halk Partisi
- TDH Turkiye Devrimci Hareketi
- KCK : Ενωση Κοινοτήτων Κουρδιστάν
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου