Bαρύ το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της μόδας

EUROKINISSI/ΓΙΕΝΑΝΤΑ ΝΤΕΛΑΪ

Τάσος Σαραντής

 

Η Black Friday πέρασε, οι χριστουγεννιάτικες εκπτώσεις πλησιάζουν, ωστόσο η παγκόσμια βιομηχανία ένδυσης και υπόδησης θεωρείται υπεύθυνη για το 20% των λυμάτων όπου γης, για το 10% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και για τη σπατάλη νερού αρκετού να ξεδιψάσει 5 εκατ. ανθρώπους ετησίως.

Καθώς βρισκόμαστε στον απόηχο της Black Friday και εν όψει των χριστουγεννιάτικων αγορών και εκπτώσεων από όλες τις μεγάλες εμπορικές αλυσίδες, αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον μια προσέγγιση στο βαρύ περιβαλλοντικό αποτύπωμα που αφήνει πίσω της στη βιομηχανία της μόδας.

Η βιομηχανία της μόδας είναι υπεύθυνη για τις περισσότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου σε σχέση με αυτές που προέρχονται από όλες τις διεθνείς πτήσεις και τη θαλάσσια ναυτιλία μαζί. Κατά συνέπεια, πιστεύεται ευρέως ότι αυτή η επιχειρηματική δραστηριότητα είναι ο δεύτερος σημαντικός παραγωγός αερίων του θερμοκηπίου, αμέσως μετά τις άλλες βιομηχανίες που χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα.

Και πρόκειται για μια μεγάλη εμπορική δραστηριότητα, η αξία της οποίας εκτιμάται σε άνω των 3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, αναφέρει στο Inter Press Service o δημοσιογράφος Μπαχέρ Καμάλ, πρώτος εκπρόσωπος του Μεσογειακού Σχεδίου Δράσης του Περιβαλλοντικού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών (UNEP) στην Αθήνα.

Σύμφωνα με το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNDP) και άλλες υπηρεσίες του ΟΗΕ και μη κυβερνητικούς οργανισμούς, η βιομηχανία της μόδας έχει πολλαπλές ανησυχητικές επιπτώσεις παγκοσμίως. Κατ’ αρχάς, είναι υπεύθυνη για την παραγωγή του 20% των παγκόσμιων λυμάτων και του 10% των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Επιπλέον, για την παραγωγή ενός και μόνο παντελονιού τζιν απαιτούνται 7.500 λίτρα νερού, ποσότητα που καταναλώνεται σε επτά χρόνια από έναν μέσο άνθρωπο.

Συν τοις άλλοις, σύμφωνα με τη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη (UNCTAD), περίπου 93 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού χρησιμοποιούνται από τη βιομηχανία της μόδας ετησίως, αρκετό νερό για να ξεδιψάσει πέντε εκατομμύρια ανθρώπους. Και οι επιπτώσεις της δεν σταματούν εδώ. Περίπου μισό εκατομμύριο τόνοι μικροϊνών από την κλωστοϋφαντουργία, που ισοδυναμούν με 3 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου, απορρίπτονται στον ωκεανό κάθε χρόνο καθώς πλένονται ο πολυεστέρας, το νάιλον ή το ακρυλικό.

Ενα φορτηγό με εγκαταλελειμμένα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα απορρίπτεται σε χώρους υγειονομικής ταφής ή αποτεφρώνεται κάθε δευτερόλεπτο, σύμφωνα με το Ιδρυμα Ellen Macarthur, εταίρο του UNEP. Αυτό σημαίνει ότι από τη συνολική εισροή ινών που χρησιμοποιείται για ρούχα, το 87% αποτεφρώνεται ή αποστέλλεται σε ΧΥΤΑ, αναφέρει ο Μπαχέρ.

«Γρήγορη μόδα»

EUROKINISSI/ΓΙΕΝΑΝΤΑ ΝΤΕΛΑΪ

Παράλληλα, η μόδα είναι συχνά συνώνυμο των επικίνδυνων συνθηκών εργασίας, των επικίνδυνων μεθόδων επεξεργασίας και των επικίνδυνων ουσιών που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή, με συνεχή σύγχρονη δουλεία, παιδική εργασία και εκμετάλλευση κακοπληρωμένων εργαζομένων.

Η βιομηχανία της μόδας πριν από χρόνια «εφηύρε» αυτό που είναι γνωστό ως «γρήγορη μόδα», με την προσφορά όμορφων ρούχων και παπουτσιών σε χαμηλή τιμή. Στην πραγματικότητα, το κυρίαρχο επιχειρηματικό μοντέλο στον κλάδο είναι αυτό της «γρήγορης μόδας», όπου προσφέρονται στους καταναλωτές συνεχώς μεταβαλλόμενες κολεξιόν σε χαμηλές τιμές, ώστε να ενθαρρύνονται να αγοράζουν και να απορρίπτουν συχνά ρούχα.

Το τελικό αποτέλεσμα είναι ότι, σύμφωνα με υπολογισμούς, οι άνθρωποι αγοράζουν 60% περισσότερα ρούχα που τα φοράνε για τη μισή χρονική διάρκεια. Πολλοί ειδικοί, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Εθνών, πιστεύουν ότι αυτή η τάση είναι υπεύθυνη για μια πληθώρα αρνητικών κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων και, με την παραγωγή ρούχων να διπλασιάζεται μεταξύ 2000 και 2014, ότι είναι εξαιρετικά σημαντικό να διασφαλιστεί ότι τα ρούχα παράγονται όσο το δυνατόν πιο ηθικά και βιώσιμα.

«Νέα σεζόν, νέα στιλ, αγοράστε περισσότερα, αγοράστε φθηνά, προχωρήστε, πετάξτε τα σκουπίδια και οι εκπομπές της γρήγορης μόδας τροφοδοτούν την τριπλή πλανητική κρίση», προειδοποίησε το UNEP στις 24 Νοεμβρίου, μόλις μία ημέρα πριν από τη συνηθισμένη «Μαύρη Παρασκευή».

Καταστροφική πασαρέλα

Σύμφωνα με το UNEP, οι ετήσιες εκπτώσεις της Black Friday στις 25 Νοεμβρίου είναι μια υπενθύμιση της ανάγκης να ξανασκεφτούμε τι αγοράζεται, τι πετιέται και τι κοστίζει στον πλανήτη. Και προσθέτει: «Η βιώσιμη μόδα και η κυκλικότητα στην αλυσίδα αξίας των κλωστοϋφαντουργικών είναι δυνατές, ωστόσο αυτόν τον αιώνα οι καταναλωτές στον κόσμο αγοράζουν περισσότερα ρούχα και τα φορούν για λιγότερο χρόνο από ποτέ, απορρίπτοντας τα ρούχα όσο γρήγορα αλλάζουν οι τάσεις».

Σε μια προσπάθεια να σταματήσουν οι περιβαλλοντικά και κοινωνικά καταστροφικές πρακτικές της βιομηχανίας της μόδας και να αξιοποιήσουν την πασαρέλα ως μοχλό για τη βελτίωση των παγκόσμιων οικοσυστημάτων, 10 διαφορετικοί οργανισμοί του ΟΗΕ ίδρυσαν τη Συμμαχία του ΟΗΕ για τη Βιώσιμη Μόδα, η οποία ξεκίνησε κατά τη διάρκεια της Περιβαλλοντικής Συνέλευσης του ΟΗΕ το 2019 στο Ναϊρόμπι.

Η Ελίζα Τόντα, επικεφαλής του Τμήματος Κατανάλωσης και Παραγωγής στο UNEP, ένα από τα 10 όργανα του ΟΗΕ που συμμετέχουν στη Συμμαχία, εξήγησε τον επείγοντα χαρακτήρα πίσω από τη σύστασή της: «Η παγκόσμια παραγωγή ρούχων και υποδημάτων παράγει το 8% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και, με την παραγωγή να επικεντρώνεται στην Ασία, η βιομηχανία βασίζεται κυρίως στον λιθάνθρακα και το φυσικό αέριο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας. Αν συνεχίσουμε με μια προσέγγιση “business-as-usual”, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από αυτή τη βιομηχανία αναμένεται να αυξηθούν σχεδόν κατά 50% έως το 2030».