Συνήγορος του Πολίτη: Έκθεση-κόλαφος για αστυνομική αυθαιρεσία και επαναπροωθήσεις

Eurokinissi

Αποκαλυπτική του αυταρχικού κατήφορου της κυβέρνησης και της αντίληψης που διακατέχει ένα σημαντικό μέρος στα Σώματα Ασφαλείας και συγκεκριμένα στην αστυνομία, όπως αυτή αποτυπώνεται συχνά - πυκνά με τελευταία τα απανωτά περιστατικά καταστολής κατά φοιτητών στο ΑΠΘ, αλλά και για τις επαναπροωθήσεις τις οποίες αρνείται και να διερευνήσει η κυβέρνηση, είναι η τέταρτη έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη ως Εθνικός Μηχανισμός Διερεύνησης Περιστατικών Αυθαιρεσίας για το 2021.

Η έκθεση καταγράφει δυσλειτουργίες στην πειθαρχική διαδικασία στα Σώματα Ασφαλείας και διαφαινόμενη στοχοποίηση από αυτά νεαρών πολιτών και άλλων ευάλωτων ομάδων, λόγω εθνικής, εθνοτικής ή φυλετικής καταγωγής.

Ειδικά το 2021 διαπιστώθηκε αύξηση κατά 41% της αναφοράς περιστατικών αυθαίρετης συμπεριφοράς των οργάνων των Σωμάτων Ασφαλείας προς πολίτες, συγκριτικά με ένα χρόνο νωρίτερα.

Στην έκθεση δίνεται ειδικός χώρος στις παρεμβάσεις, που έγιναν από τον Μηχανισμό σε σχέση με τη διαδικασία πειθαρχικής διερεύνησης μιας σειράς υποθέσεων που απασχόλησαν έντονα τη κοινή γνώμη. Διατυπώνονται, έτσι, οι αξιολογήσεις του Μηχανισμού επί των πορισμάτων πειθαρχικών ερευνών που αφορούν συγκεκριμένα περιστατικά κακομεταχείρισης ή τραυματισμού πολιτών, όπως αυτά που σημειώθηκαν τον Νοέμβριο του 2019, συμπεριλαμβανομένων των επεισοδίων κατά την επέτειο του Πολυτεχνείου, όσο και κατά το 2020 αλλά και υποθέσεις που αφορούν σε όσα έλαβαν χώρα τον Μάρτιο του 2021 στην περιοχή της Νέας Σμύρνης.

Όσον αφορά στις καταγγελίες παράνομων επαναπροωθήσεων η έκθεση αφιερώνει ειδική ενότητα. Το 2021 υποβλήθηκαν 21 καταγγελίες και για όλες ο Συνήγορος του Πολίτη επισημαίνει ότι έχει ζητήσει την ενδελεχή έρευνα των περιστατικών, την οποία παρακολουθεί. Όμως διαπιστώνει ορισμένα προβλήματα ως προς την πληρότητα των σχετικών διοικητικών ερευνών της Αστυνομίας και του Λιμενικού, όπως ότι συχνά παραλείπονται η εξέταση των ίδιων των φερόμενων θυμάτων και η διασταύρωση των συντεταγμένων στις φωτογραφίες που προσκομίζονται για το εάν τα περιστατικά συνέβησαν σε ελληνικό έδαφος, ενώ την ίδια ώρα χρησιμοποιείται ως απόδειξη η μη καταγραφή από τις ελληνικές αρχές.

Συνολικά τη χρονιά που πέρασε καταγράφηκαν 308 υποθέσεις που διαβιβάστηκαν στη συντριπτική τους πλειονότητα από την Ελληνική Αστυνομία και λιγότερες από το Λιμενικό Σώμα, τη Frontex και το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους, στο πλαίσιο της εκ του νόμου υποχρέωσης των αρμόδιων υπηρεσιών να διαβιβάζουν προς τον Συνήγορο τις διαταγές διενέργειας εσωτερικών πειθαρχικών ερευνών. Ωστόσο, καμία υπόθεση δεν προωθήθηκε από τα σωφρονιστικά καταστήματα. 

Από τις υποθέσεις που καταγράφηκαν, το 62% αφορά σε προσβολή σωματικής ακεραιότητας ή προσωπικής ελευθερίας, ενώ το 14% σε ρατσιστικά κίνητρα ή διακρίσεις. Επίσης, σημειώνεται ότι ένας σημαντικός αριθμός υποθέσεων έχουν ως κύριο αντικείμενο αστυνομικής αυθαιρεσίας νεαρά άτομα, συχνά ανήλικα. Σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά παρατηρείται μείωση στις υποθέσεις που αφορούν σε καταγγελλόμενες προσβολές κατά της σωματικής ακεραιότητας (-8%) και κατά της ζωής (-2%), αλλά αύξηση στις υποθέσεις με αντικείμενο συμπεριφορά που ενέχει ρατσιστικό κίνητρο ή άλλη διάκριση (4%), παράνομη χρήση πυροβόλου όπλου (3%), βασανιστήρια (2%) και προσβολές της γενετήσιας ελευθερίας (1%).

Στις περιπτώσεις υπηκόων τρίτων χωρών οι καταγγελίες αφορούν κυριότερα σε προσβολές κατά της σωματικής ακεραιότητας και της προσωπικής ελευθερίας, όπως και σε βασανιστήρια, ενώ καταγράφεται και η περιφρόνησή τους ως μάρτυρες. Ανάλογη προσέγγιση δείχνουν και οι καταγγελίες κατά Ρομά, οι οποίες πέρα από αστυνομική κακομεταχείριση σχετίζονται συχνά και με τη χρήση όπλων. Στις περιπτώσεις των γυναικών οι καταγγελίες αφορούν και πάλι σε προσβολές κατά της σωματικής ακεραιότητας και άλλες εξευτελιστικές συμπεριφορές, ενώ δεν λείπουν και εκείνες για σεξουαλική παρενόχληση.

Η ανεξάρτητη αρχή διαπιστώνει ότι στη συντριπτική τους πλειονότητα οι πειθαρχικές υποθέσεις που διερεύνησε ο Μηχανισμός καταλήγουν σε πρόταση αρχειοθέτησής τους, ενώ και στη μεγάλη πλειονότητα των υποθέσεων, όπου προτάθηκαν κυρώσεις, οι εισηγούμενες ποινές αφορούσαν στην επιβολή συμβολικών προστίμων, παρά τις σχετικές επισημάνσεις του Συνηγόρου για τη μεταχείριση των πειθαρχικά ελεγχόμενων αστυνομικών με τον κατάλληλο βαθμό αυστηρότητας ως εγγύηση για την αποτροπή επανάληψης παρόμοιων συμπεριφορών στο μέλλον.

Επιπλέον, ο Συνήγορος του Πολίτη σημειώνει ότι η σχεδόν αποκλειστική επιλογή της προκαταρκτικής διοικητικής εξέτασης και όχι της ένορκης διοικητικής εξέτασης για τη διερεύνηση καταγγελιών, αφενός θέτει ζήτημα ασυμβατότητας ως προς τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, που απαιτεί πλήρη, τεκμηριωμένο και αποτελεσματικό έλεγχο, αφετέρου δεν συνάδει με τη βαρύτητα των καταγγελιών.

(σ.σ.: Δείτε εδώ ολόκληρο το υλικό της έκθεσης)

ΠΗΓΗ