 |
| SOOC KONSTANTINOS TSAKALIDIS Πηγή: www.rosa.gr |
Η οποιαδήποτε προσπάθεια εξομοίωσης συνιστά απόπειρα υπεραπλούστευσης, τόσο της πολιτικής, όσο και της κοινωνίας, που μόνο ζημιογόνα θα αποβεί.
Ανάλυση της Φιλίας Γεωργουδή
Η Θεωρία των Δύο Άκρων δεν είναι «καινούργιο φρούτο»: Αποτελεί εργαλείο στα χέρια πολλών επιστημόνων, πολιτικών, δημοσιογράφων, διανοητών, ακόμα και φιλοσόφων, εδώ και χρόνια.
Μια σύντομη επισκόπηση
Έχει τις ρίζες της στη «μικτή Πολιτεία» του Αριστοτέλη, που περιλαμβάνει στοιχεία, τόσο του ολιγαρχικού, όσο και του δημοκρατικού πολιτεύματος.
Αυτή η «πολιτεία» ή «συνταγματική κυβέρνηση», δεν είναι η ιδανική, αλλά η πιο εφικτή, ένας μέσος όρος που προκύπτει από την αποφυγή των ακροτήτων της δημοκρατίας και της ολιγαρχίας. Ως κοινωνικό της θεμέλιο έχει κατά τον Αριστοτέλη μια μεγάλη μεσαία τάξη, που αποτελείται από πολίτες «ούτε πολύ πλούσιους ούτε πολύ φτωχούς». Όπως είχε γράψει κι ο Ευρυπίδης, αυτή η τάξη «σώζει τα κράτη».
Προφανώς και η δυτική σκέψη δεν έμεινε ανεπηρέαστη. Πολλά κοινωνικά και πολιτικά μοντέλα βασίζονται στο ότι «εξτρεμισμός είναι οτιδήποτε βρίσκεται πολύ μακριά από το μετριοπαθές». Θα λέγαμε, μάλιστα, ότι η μοντέρνα θεώρηση του εξτρεμισμού συνδέεται με την «τοπογραφική» αντίληψη της πολιτικής και τη διχοτόμηση μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς, όπως αυτή ξεκίνησε στη Γαλλική Επανάσταση, βάσει του πώς κάθονταν οι εκπρόσωποι των πολιτικών ρευμάτων στην Εθνική Νομοθετική Συνέλευση.
Το 1996, δε, ο Γάλλος φιλόσοφος Jean-Pierre Faye στο βιβλίο του «Le siècle des idéologies», μελετώντας τη Γερμανοσοβιετική «σύγκλιση» στο Σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ, αποφάνθηκε ότι αυτή δεν ήταν σύμπτωση: Διατύπωσε, λοιπόν, την άποψη ότι οφείλεται σε αυτό που ονόμασε «Θεωρία του Πετάλου». Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, η Αριστερά και η Δεξιά δεν αποτελούν τις αντίθετες άκρες ενός ευθύγραμμου πολιτικού φάσματος. Αντίθετα, υποστήριξε πως το πολιτικό φάσμα έχει το σχήμα ενός πετάλου αλόγου, με την Άκρα Δεξιά και την Άκρα Αριστερά να βρίσκονται στις λυγισμένες άκρες του, τόσο κοντά, δηλαδή, ώστε σχεδόν να αγγίζουν το ένα το άλλο. Πρόκειται, δηλαδή, για τη Θεωρία των Δύο Άκρων, απλά με άλλη ονομασία.
Η άλλη οπτική
Θα λέγαμε ότι το στίγμα που συνοδεύεται από το ανήκειν στο φάσμα του εξτρεμισμού είχε πάντα μία και μοναδική χρήση: να απαξιώσει έναν πολιτικό αντίπαλο ως αποκλίνοντα από τις νόρμες κι ως μη-έχοντα κοινή λογική, αφού δεν ανήκει στο Κέντρο, στο οποίο εξ ορισμού δίνεται θετικό πρόσημο. Έτσι, ο εξτρεμισμός χρησιμοποιείται ως όρος που έχει ως στόχο «να οριοθετήσει την πολιτική νομιμότητα, αλλά και να χαρακτηρίσει πολιτικούς αντιπάλους ως ανάξιους», όπως ισχυρίζεται ο Γερμανός πολιτικός επιστήμονας, ειδικός σε θέματα εξτρεμισμού, Backes. Ο ίδιος υποστηρίζει πως «η αναφορά σε δεξιό και αριστερό εξτρεμισμό ευνοεί το νεοναζισμό και αφοπλίζει όσους είναι εναντίον του».
Βέβαια, δεν είναι ο μόνος πολιτικός επιστήμονας που δεν ασπάζεται τη Θεωρία των Δύο Άκρων: Σύμφωνα με τον Koselleck, «ο διαχωρισμός σε μετριοπαθείς κι εξτρεμιστές αφορά σε δύο ιδέες ασύμμετρα αντιτιθέμενες», ενώ οι Lipset, Lipset και Rokkan, Ahleheim και Winkler αναφέρθηκαν στον -πολλές φορές «αόρατο»- εξτρεμισμό του Κέντρου, βλέποντας το φασισμό ως κίνημα της μεσαίας τάξης.
Ως αντιπαραβολή, δηλαδή, στον bottom-up αντιθεσμικό εξτρεμισμό, μπορεί κάλλιστα να παρουσιαστεί ο κρατικός εξτρεμισμός, όπως αυτός αποκρυσταλλώθηκε κατά τη Γαλλική Επανάσταση (régime de la terreur). Αφορά, προφανώς, στις εξτρεμιστικές πράξεις του ίδιου του κράτους, που έχουν ως στόχο είτε να εγκαθιδρύσει είτε να παγιώσει την εξουσία του, αλλά και να περιορίσει (έως εξαφανίσει) τους αντιφρονούντες/ αντιπολίτευση ή τις εθνικές μειονότητες (Jaschke καιWinkler).
Η χρήση της Θεωρίας των Δύο Άκρων και η ελληνική πραγματικότητα
Είναι γεγονός ότι η Θεωρία του Πετάλου (Horseshoe Theory)/ Θεωρία των Δύο Άκρων χρησιμοποιείται κατά κόρον από κεντρώους πολιτικούς και σχολιαστές, διότι έχει έναν και μόνο στόχο: να δυσφημούν την Αριστερά, την ίδια στιγμή που επικοινωνιακά μπορούν να ισχυρίζονται ότι δεν έχουν καμία σχέση με την Άκρα Δεξιά.
Ιστορικά, βέβαια, ήταν οι «κεντρώοι φιλελεύθεροι» που βοηθούσαν την ακροδεξιά να έρθει στην εξουσία (έχουμε παραδείγματα από Ισπανία, Χιλή, Βραζιλία, ακόμα κι από τις ΗΠΑ, όπου πολλοί Κεντρώοι Γερουσιαστές και δημοσιογράφοι έστρωσαν το δρόμο για τον ερχομό του Τραμπ).
Αλλά μην πάμε τόσο μακριά. Έχουμε παραδείγματα από το πρόσφατο παρελθόν της χώρας μας:
– Στις 12 Φεβρουαρίου το 2013, ο Ανδρέας Λοβέρδος έλεγε πως «η Χρυσή Αυγή είναι το πρώτο αυθεντικό ακτιβιστικό κίνημα μετά την μεταπολίτευση». Στις 17 Ιανουαρίου μέλη της Χρυσής Αυγής είχαν δολοφονήσει τον Σαχζάτ Λουκμάν.
– Τον Ιούλιο του ίδιου χρόνου, η Ντόρα Μπακογιάννη, μετά τα… πηγαδάκια που έκανε στη Βουλή με βουλευτές της Χρυσής Αυγής, δήλωσε: «Εμένα η Χρυσή Αυγή μου φέρεται με το σεις και με το σας. Διατηρούν φιλικές σχέσεις μαζί μου, όταν μου μιλούν έχουν μια ευγένεια απέναντί μου. Τι θέλετε δηλαδή, να παίζω ξύλο; Εγώ ομιλώ με όλους στη Βουλή».
– Και ποιος ξεχνά τον Μπάμπη Παπαδημητρίου, που μίλησε για μια «σοβαρή Χρυσή Αυγή», πέντε μέρες πριν τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα;
– Και, φυσικά, ήταν βουλευτές της ΝΔ (Κεφαλογιάννης, Ιωαννίδης, Καράμπελας) τον Μάρτη του 2013, που δεν ψήφισαν την άρση ασυλίας του Κασιδιάρη για την επίθεση εναντίον της βουλεύτριας του ΚΚΕ, Λ. Κανέλλη.
Παρ’ όλα αυτά, έχει μετατραπεί σε βολική καραμέλα όσων ανήκουν ή όσων θέλουν να γίνουν μέρος της καθεστηκυίας τάξης στην Ελλάδα των τελευταίων 13 περίπου χρόνων:
– Χρησιμοποιήθηκε εκτενέστατα το 2008, με τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου.
– Η Νέα Δημοκρατία, κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης, με τις πλατείες (σαφώς διαχωρισμένες και σαφώς πλουραλιστικές, ακόμα και με ψηφοφόρους της ίδιας να βρίσκονται εκεί) εξομοίωσε τον ΣΥ.ΡΙΖ.Α. με τη Χρυσή Αυγή, παρουσιάζοντας και τους δύο ως τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, εναντίον, τόσο της ίδιας, όσο και των υπόλοιπων δυνάμεων με τις οποίες συγκυβερνούσε. Παρουσίαζε εαυτόν -και όλη τη συγκυβέρνηση- ως εγγυήτριες δυνάμεις της Δημοκρατίας και της σωτηρίας της χώρας, στον αντίποδα «των δύο άκρων», από τα οποία παραδόξως, πρωτίστως αναγνώριζε ως εξτρεμιστικό τον ΣΥ.ΡΙΖ.Α. κι έπειτα τη Χρυσή Αυγή.
– Όσο ήταν στην Αξιωματική Αντιπολίτευση, έκανε ευρεία χρήση της Θεωρίας των Δύο Άκρων, επαναφέροντας ξανά το θέμα των πλατειών στο Σύνταγμα κατά την περίοδο της οικονομικής κρίση, με τον ΣΥ.ΡΙΖ.Α. πλέον στην κυβέρνηση.
– Με τις οργανωμένες επιθέσεις ταγμάτων εφόδου σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα πριν από λίγες μέρες, για το κυβερνών κόμμα η Θεωρία των Δύο Άκρων αποτέλεσε και πάλι πρόσφορο έδαφος, αφού, αντί να καταδικάζει το νεοφασισμό και νεοναζισμό, μίλησε για «βία απ’ όπου κι αν προέρχεται», δίχως να αναφέρει από πού προερχόταν η βία κι άρα αποδυναμώνοντας τη σημασία των γεγονότων.
– Στο Βήμα της Βουλής ο -διαγραφείς πλέον- βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας μίλησε για την παρουσία, όχι μόνο του ίδιου, αλλά κι άλλων στελεχών της Νέας Δημοκρατίας, σε αντικομμουνιστική εκδήλωση στο Βίτσι, λέγοντας: «Εκεί, λοιπόν, που τιμήσαμε το γεγονός ότι τέτοιες μέρες το 1949 η κυβέρνηση συνεργασίας φιλελευθέρων και λαϊκού κόμματος, με πρωθυπουργό τον βενιζελικό Αλέξανδρο Διομήδη – Υπουργός Οικονομικών του Βενιζέλου, το 1932, 1933 – σταμάτησαν τους σχεδιασμούς εκείνων που ήθελαν τον διαμελισμό της πατρίδας και την κατάλυση της δημοκρατίας (σ.σ. των κομμουνιστών), εκεί λοιπόν βρισκόταν επίσης ο Βουλευτής Καστοριάς της Νέας Δημοκρατίας, κ. Ζήσης Τζηκαλάγιας και η διευθύντρια του γραφείου του Πρωθυπουργού στην βόρεια Ελλάδα, κυρία Αντωνίου. Συνεπώς, όταν διαβάζετε κι εσείς κάτι, να το διαβάζετε ολόκληρο».
Τι σήμαιναν τα όσα είπε -κι έπραξε- ο κ. Μπογδάνος, αν όχι μια συνεπή τήρηση της κομματικής του γραμμής; Εξάλλου, όπως νωρίτερα είχε αναφέρει στο πλαίσιο των αντεγκλήσεών του με τον κ. Παφίλη, «ο αντικομουνισμός είναι μία φιλελεύθερη επιλογή».
Συμπερασματικά
Στην πραγματικότητα, η Άκρα Αριστερά και η Άκρα Δεξιά χωρίζονται από μια (πολιτική) άβυσσο: οι ακροδεξιοί απορρίπτουν το φιλελεύθερο ατομισμό, στο όνομα ενός εθνικιστικού οράματος, μιας εθνικής καθαρότητας και υπεροχής. Οι ακροαριστεροί, οι κομμουνιστές και οι σοσιαλιστές, τον απορρίπτουν στο όνομα ενός οράματος αναδιανομής του πλούτου κι ενός διεθνιστικού σκοπού.
Η οποιαδήποτε προσπάθεια εξομοίωσης των δύο αυτών ιδεολογικών φασμάτων, συνιστά απόπειρα υπεραπλούστευσης, τόσο της πολιτικής, όσο και της κοινωνίας, που μόνο ζημιογόνα θα αποβεί.
Οι νωχελικές αναλύσεις που «διαγράφουν» την πολύπλοκη κοινωνική πραγματικότητα, συνιστούν εθελοτυφλία. Το μόνο που κατορθώνουν είναι, όπως τονίζουν και πολλοί πολιτικοί επιστήμονες, να ενισχύουν την Άκρα Δεξιά, το νεοναζισμό και το νεοφασισμό.
Δεν μπορούμε να αρνούμαστε την ανάγκη μιας πιο διεισδυτικής ματιάς, ειδικά όταν έχουμε, στο πολύ πρόσφατο παρελθόν μας ως χώρα, βιώσει δραματικές στιγμές, που έχουν αφήσει ακόμα ανοιχτές πληγές. Η ιστορία επαναλαμβάνεται μόνο όταν δε μαθαίνουμε από τα λάθη μας -κλισέ, αλλά ισχύει.
Εφόσον, λοιπόν, ένα από αυτά ήταν οι επιδερμικές, βιαστικές αναλύσεις, ένεκα πολιτικών παιχνιδιών εναλλαγής εξουσίας, καλό θα ήταν να μην επαναληφθούν.
Η αλήθεια δεν είναι σχεδόν ποτέ βολική. Αλλά, στην προκειμένη περίπτωση, είναι πολύ πιο χρήσιμη από το χάιδεμα αυτιών ή από τη σιωπή…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου