Το μεταναστευτικό εργατικό δυναμικό υπήρξε πάντα στο κέντρο του ακαδημαϊκού ενδιαφέροντος. Σε αυτόν τον τόμο εξετάζονται οι σχέσεις που αναπτύσσονται στον τόπο προέλευσης και υποδοχής, στην παραγωγική διαδικασία και στην ευρύτερη κοινωνία, οι αντιλήψεις για την οικονομία, την πολιτική και πολιτισμική οργάνωση, και οι δράσεις αντίστασης, σύγκρουσης και ανάπτυξης της ζωής. Οι τρεις αυτές παράμετροι αποτέλεσαν βασικά θέματα και εργαλεία ανάλυσης στις ανθρωπιστικές και στις κοινωνικές επιστήμες και επιπλέον ανέδειξαν πολλές πτυχές της θεωρητικής και εμπειρικής έρευνας στον εικοστό και εικοστό πρώτο αιώνα.
Στόχος του παρόντος τόμου από τη μια πλευρά είναι η αναζωογόνηση των βασικών σημείων αναφοράς αυτής της παραπάνω μακράς παράδοσης. Από την άλλη πλευρά ο στόχος είναι το άνοιγμα διαλόγου γύρω από τη σημασία και συμβολή του μεταναστευτικού εργατικού δυναμικού στην κοινωνική ανάπτυξη. Για την εκπλήρωση αυτών των στόχων συνεργάστηκαν επιστήμονες από διαφορετικές πειθαρχίες, προσφέροντας μέσα από την πολύχρονη διδακτική και ερευνητική εμπειρία τους έναν πολύτιμο οδηγό προσέγγισης, ανάλυσης και σκέψης για το μέλλον της μελέτης του μεταναστευτικού εργατικού δυναμικού.
*Ακολουθεί μια παρουσίαση του βιβλίου και του επιμελητή του από την Ιωάννα Σωτήρχου στην "Εφημερίδα των Συντακτών":
Καμία αρνητική επίδραση στην οικονομία από τους μετανάστες
 |
| Eurokinissi-ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ |
Τα πράγματα στη θέση τους επιχειρεί να βάλει μια πρόσφατη έκδοση για το μεταναστευτικό, όχι μόνο υπενθυμίζοντας τον κομβικό ρόλο του μεταναστευτικού εργατικού δυναμικού στην καπιταλιστική ανάπτυξη, αλλά και επαναφέροντας τη σημασία της κοινωνικής στρωμάτωσης και της επαγγελματικής κινητικότητας ως κομματιών ενός κοινωνικού, πολιτικού και οικονομικού μηχανισμού που επιτρέπει σε κάποιες τάξεις να κυριαρχήσουν, σπρώχνοντας άλλες στο περιθώριο.
Στον συλλογικό τόμο «Το μεταναστευτικό εργατικό δυναμικό. Σχέσεις – Αντιλήψεις – Δράσεις», σε επιμέλεια Ιορδάνη Ψημμένου (Εκδόσεις Παπαζήση), δεν γίνεται απλώς μνεία στη συμβολή της φτηνής μεταναστευτικής εργασίας στην ανάπτυξη της χώρας σε περιόδους κρίσης, αλλά εξετάζεται πολυδιάστατα σε συνάρτηση τόσο με την ιστορική περίοδο που πραγματοποιείται όσο και με τα ιδιαίτερα δεδομένα της κοινωνίας υποδοχής, για να αναδείξει ζητήματα κεντρικής σημασίας για τη μετανάστευση και τη χαμηλού κύρους εργασία, τα οποία η σύγχρονη κοινωνιολογική σκέψη συχνά παραβλέπει.
Πώς μπορούμε να αποτιμήσουμε τη συμβολή των μεταναστών στην οικονομία; ρωτήσαμε τον επιμελητή του τόμου, καθηγητή στο Πάντειο, με αφορμή την έκδοση.
«Κάνοντας μια βιβλιοσκοπική ανασκόπηση στη διεθνή βιβλιογραφία δεν βρίσκει κανείς καμία αρνητική αναφορά στη συνεισφορά της εργασίας των μεταναστών στην οικονομία, ενώ ακόμη και τα πιο απαισιόδοξα σενάρια κάνουν λόγο για μια αύξηση του ΑΕΠ 0,3-1% ανάλογα με τη χώρα, τη χρονική περίοδο, τον ρυθμό εισροής και φυσικά την κοινωνία. Η συμβολή τους δεν είναι ένα σταθερό μέγεθος, ωστόσο παίζουν ρόλο οι ηλικίες τους, καθώς ανήκουν στις παραγωγικές ηλικίες 18-48 ετών, ενώ το καθαρό εισόδημα προσφοράς τους ιδίως σε φόρους και άλλες συνεισφορές στην οικονομία, σύμφωνα με υπολογιστικά μοντέλα στην Ε.Ε., μπορεί να ξεπεράσει αθροιστικά τις 50.000 ευρώ κατ’ άτομο κατά μέσο όρο, ποσό το οποίο φαίνεται η Ευρώπη να ξοδεύει σε μέτρα ελέγχου της μεταναστευτικής ροής.
»Συνολικά υπολογίζεται ότι την τελευταία 20ετία στην Ε.Ε. έχουν δαπανηθεί περισσότερα από 50 εκατομμύρια ευρώ σε μέτρα ελέγχου, τα οποία αν είχαν δοθεί αναλογικά στις χώρες καταγωγής, συμβάλλοντας στην ανάπτυξή τους, θα είχαν μειώσει την εισροή. Σύμφωνα με αναλογιστικές μελέτες, η επιβάρυνση των μεταναστών σε αγαθά πρόνοιας, ιδίως επιδόματα ανεργίας, είναι αρκετά υψηλή, αλλά η συμμετοχή τους στα συνταξιοδοτικά πακέτα είναι σχεδόν μηδενική. Δηλαδή, ενώ συνεισφέρουν, δεν μπορούν να λάβουν σύνταξη. Το άλλο σημαντικό είναι ότι η εργασία τους, ως χαμηλόμισθων και ανειδίκευτων, επιβαρύνει ένα πολύ μικρό μέρος του τοπικού εργατικού δυναμικού, ιδίως αυτού που βρίσκεται στην ίδια κατηγορία, με μια μικρή αρνητική επίδραση της τάξης του 1% όσων χάνουν τη δουλειά τους λόγω μεταναστών. Απεναντίας, οι μελέτες τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ε.Ε. εμφανίζουν το μεγάλο ποσοστό συμβολής του μεταναστευτικού εργατικού δυναμικού στην ανάπτυξη του τόπου, που σε συνθήκες ισοτιμίας έχει πολλαπλάσια οφέλη διότι και οι εισφορές προς τους δημόσιους φορείς είναι μεγαλύτερες, αλλά και επειδή σπρώχνει το μεροκάματο προς τα πάνω. Η ισοτιμία έχει αντίκτυπο στον τζίρο, στα ασφαλιστικά ταμεία και σε διάφορες άλλες υποχρεώσεις, αυξάνοντας το ποσοστό συμμετοχής των μεταναστών στο ΑΕΠ, ενώ δημιουργεί ταχύτατη ανάπτυξη του εργατικού δυναμικού στο σύνολό του. Το πρόβλημα με τη μετανάστευση φαίνεται να είναι πολιτικό και κοινωνικό, παρά οικονομικό, καθώς συνολικά δεν υπάρχει καμία αρνητική επίπτωση στην οικονομία» συνοψίζει ο καθηγητής.
Τις 493 σελίδες του συλλογικού τόμου μας παρουσιάζουν οι υποψήφιοι διδάκτορες του Παντείου στο τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής Κων/νος Αρχοντάκης, Γεώργιος Κούρας και Ορέστης Ιστικόπουλος. Η θεωρητική προσέγγιση των κειμένων επιχειρεί να δώσει έμφαση σε όλους τους παράγοντες που καθορίζουν τη θέση του μετανάστη στην οικονομία και την κοινωνία στις χώρες προέλευσης και υποδοχής, αναδεικνύοντας σημαντικά ζητήματα που απασχολούν διαχρονικά την κοινωνιολογική σκέψη. Το πάντρεμα της ιστορίας με την προσωπική βιογραφία, η σημασία εθνοτικών διαχωρισμών για τη διαμόρφωση της σύγχρονης ταξικής στρωμάτωσης, η δημιουργία ενός φτηνού εργατικού δυναμικού και η ερμηνεία του βιώματος της εργασίας από τον ίδιο τον εργαζόμενο κατέχουν κεντρική θέση στην ανάλυση του τόμου.
Ξεχωριστό βίωμα
Η αλλοτρίωση ως ένα βασικό χαρακτηριστικό στη ζωή των μεταναστών τονίζει τη σημασία του βιώματος της μετανάστευσης για την ανάπτυξη της ζωής και της καθημερινότητάς τους στην ελληνική κοινωνία (Αραμπατζής). Μέσα από μια σειρά σχέσεων με την οικονομία, την πολιτική και τον πολιτισμό, οι μετανάστες έρχονται αντιμέτωποι με ένα σύνολο φραγμών το οποίο τους οδηγεί στην ανακατασκευή των δράσεων και αντιλήψεών τους, που χαρακτηρίζονται από την υπηρετικότητα (Ψημμένος). Ετσι αναδεικνύονται οι διαφορετικές πορείες κινητικότητας μεταναστών και προσφύγων στην Ελλάδα και οι ενδο-επαγγελματικές τους μετακινήσεις (Κασιμάτη).
Οι επιπτώσεις ως προς την κοινωνική στρωμάτωση και κινητικότητα γίνονται ακόμα πιο έντονες σε περιόδους ραγδαίων αλλαγών, όταν δημιουργούνται νέα προβλήματα για τη θέση, την ιεραρχία και τις μελλοντικές προσδοκίες τους (Γαλατά και Πούλου).
Αναλύονται ο ρόλος της οικιακής εργάτριας ως προς τη δομή και τη διαμόρφωση των ελληνικών και μεταναστευτικών οικογενειών (Κακλαμάνη), καθώς και η σύγχρονη μορφή οικιακής εργασίας στην εποχή της παγκοσμιοποίησης (Βασιλικού). Η περιθωριοποίηση μεταναστευτικών ομάδων, η διεύρυνση των κοινωνικών αποκλεισμών (Αθανασοπούλου) και η όξυνση των εθνοτικών, φυλετικών και ταξικών ανισοτήτων (Καλεράντε) εξετάζονται υπό το πρίσμα της εκπαίδευσης και των εκπαιδευτικών πολιτικών. Επίσης, μέσω της σύνδεσης των μεταναστών με το έγκλημα εξηγείται η δημιουργία αρνητικών στερεοτύπων που προκαλούν προβλήματα στις σχέσεις τους με τους γηγενείς αλλά και τον νόμο (Βιδάλη).
Τέλος, παρουσιάζεται μια κριτική ματιά στην αντιμετώπιση των κοινωνικών ανισοτήτων, υπό το πρίσμα ενός ιστορικού παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ρατσισμού, βίας και κακοποίησης που αυτές οι ομάδες έχουν βιώσει διαχρονικά (Κανδυλάκη).
Παράλληλα, μέσα από τις ιστορίες ζωής των παιδιών-προσφύγων, περιγράφονται τα ψυχοτραυματικά γεγονότα που βιώνουν στην πορεία τους προς τη μετανάστευση (Ασημόπουλος). Κλείνοντας, προβάλλεται η ανάγκη για μια κοινωνική εργασία που θα σταθεί αλληλέγγυα προς τους μετανάστες, σε ένα κοινωνικό πλαίσιο που χαρακτηρίζεται διαχρονικά από αντι-μεταναστευτικές πολιτικές (Τελώνη).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου