Ενας δημοσιογράφος (περαστικός) στη φυλακή και το γράμμα κρατούμενου για τις «αποθήκες της ντροπής της κοινωνίας»

 

Άρης Χατζηστεφάνου | Η Εφημερίδα των Συντακτών 13/05/2023

 

Βρέθηκα για λίγες ώρες στο σχολείο των φυλακών Κορυδαλλού προσκεκλημένος να μιλήσω για τα φαινόμενα προπαγάνδας και παραπληροφόρησης σε προεκλογικές περιόδους. Για πρώτη φορά, όμως, αισθάνθηκα ότι δεν ήμουν σε θέση να απαντήσω στις ερωτήσεις των μαθητών.

«Eάν ένας δημοσιογράφος με το ρεπορτάζ του καταστρέψει ολοκληρωτικά τη ζωή ενός κρατουμένου, ο οποίος τελικά αποδειχθεί αθώος, δεν θα πρέπει να αντιμετωπίσει ποινικές ευθύνες; Δεν πρέπει να πηγαίνουν και οι δημοσιογράφοι φυλακή;» με ρώτησε ένας κρατούμενος.

Είχα προετοιμαστεί για πολλών ειδών ερωτήσεις, αλλά όχι για τη συγκεκριμένη. Προσπάθησα να ψελλίσω κάτι για τις συμπληρωματικές δίκες της Νυρεμβέργης, όπου μεταξύ άλλων δικάστηκε και καταδικάστηκε και ο λεγόμενος εκδότης του Χίτλερ, Γιούλιους Στράιχερ, για την αντισημιτική προπαγάνδα που συνέβαλε στο Ολοκαύτωμα.

Ενας άλλος κρατούμενος με βοήθησε θυμίζοντας την καταδίκη δημοσιογράφων στη Ρουάντα για τα καλέσματα μίσους που οδήγησαν στη γενοκτονία. Στην πραγματικότητα, όμως, δεν είχα απαντήσει σοβαρά στην ερώτηση.

Οχι, έπρεπε να του πω: δυστυχώς ένας δημοσιογράφος μπορεί να καταστρέψει ολοκληρωτικά τη ζωή ενός ανθρώπου και να μην υποστεί την παραμικρή συνέπεια. Ισως οι δημοσιογράφοι που έχουν στηρίξει επεκτατικούς πολέμους με ψευδή στοιχεία να έχουν «σκοτώσει» περισσότερους ανθρώπους από όλους τους δολοφόνους που έχουν περάσει από όλες τις φυλακές του κόσμου.

Είχα συνηθίσει τους τελευταίους μήνες να μιλάω (πολλές φορές και σε σχολεία) για τις επιπτώσεις της προπαγάνδας και της παραπληροφόρησης με αφορμή την κυκλοφορία του νέου μου βιβλίου. Πρώτη φορά όμως καθόμουν απέναντι σε ανθρώπους που βιώνουν με τόσο τραγικό τρόπο στο πετσί τους την τρομολαγνεία των δελτίων ειδήσεων.

Κάθε παραπλανητική είδηση για δήθεν αύξηση της εγκληματικότητας (για να στηριχτεί η ατζέντα του «νόμου και της τάξης» κάποιου δεξιού πολιτικού) μετριέται σε περαιτέρω συμφόρηση των φυλακών.

Κάθε εμμονική, ad nauseam αναφορά των δημοσιογράφων σε έναν κρατούμενο που παραβίασε τους όρους της άδειάς του, στερεί από δεκάδες άλλους το μοναδικό προνόμιο που τους έδινε μια μικρή ελπίδα για να επιβιώνουν στις φρικτές συνθήκες των φυλακών Κορυδαλλού.

Για εμένα η πληροφορία ότι την περασμένη εβδομάδα άνοιξε αθόρυβα μια κερκόπορτα για τη σταδιακή ιδιωτικοποίηση των φυλακών στην Ελλάδα είναι απλώς ακόμη μία είδηση. Για αυτούς τους ανθρώπους, συνιστά τη δημιουργία ενός «σωφρονιστικού» συστήματος αμερικανικού τύπου το οποίο θα τους αντιμετωπίζει σαν «πελάτες» – θα θέλει δηλαδή περισσότερους κρατούμενους που θα παραμένουν περισσότερο χρόνο στη φυλακή.

Ολοι οι κρατούμενοι-μαθητές παρακολουθούσαν με μεγάλη προσοχή τα παραδείγματα παραπληροφόρησης που τους παρουσίαζα, όπως το φαινόμενο της Copaganda, της προπαγάνδας του αστυνομικού δελτίου ειδήσεων.

Παρ’ όλα αυτά, σου έδιναν συνεχώς την εντύπωση ότι είχαν περισσότερα να πουν από όσα είχαν να ακούσουν. Στις ερωτήσεις τους, που ήταν μάλλον ρητορικές, μιλούσαν για το ανύπαρκτο σύστημα δικαιοσύνης στην Ελλάδα, για τους δημοσιογράφους που δεν έγραψαν ποτέ ούτε μια λέξη για τις απάνθρωπες συνθήκες κράτησής τους κ.ο.κ

Οι καθηγητές τους, που βρίσκονταν μαζί μας, έγνεφαν συγκαταβατικά σε κάθε ερώτηση. Αν και κανένας δεν κατέθεσε κάποιο παράπονο, εύκολα καταλάβαινες ότι το σχολείο είναι μια όαση αλλά ταυτόχρονα και ένα ξένο σώμα μέσα στο συγκρότημα φυλακών, όπου δεν υπήρχε ποτέ πραγματική πρόθεση σωφρονισμού των κρατουμένων. Αλλωστε για να καταφέρει ένας κρατούμενος να καθίσει στα θρανία πρέπει να περάσει έναν καφκικό μαραθώνιο γραφειοκρατίας. Τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του μονοθέσιου Δημοτικού εγκρίθηκαν 25 μαθητές από τους 200 κρατούμενους που είχαν ζητήσει να παρακολουθήσουν τα μαθήματα.

Η διευθύντρια εκπαιδευτικών δομών του Καταστήματος Κορυδαλλού, Πέπη Ορφανάκη, μου εξηγεί ότι καθώς οι μαθητές δεν μπορούν να δουν τον έξω κόσμο (π.χ. να επισκεφθούν ένα μουσείο), πρέπει ο έξω κόσμος να κοιτάξει προς αυτούς. Κάθε επίσκεψη ενός καλλιτέχνη, ενός κωμικού ή ακόμη και ενός δημοσιογράφου στο σχολείο των φυλακών μετατρέπεται σε «γεγονός» ικανό να σπάσει την αφόρητη ρουτίνα.

Θα περίμενε βέβαια κανείς ότι σε αυτές τις συνθήκες εγκλεισμού, όπου βασική πηγή ενημέρωσης είναι τα δελτία ειδήσεων των ιδιωτικών σταθμών, οι άνθρωποι αυτοί θα είχαν μετατραπεί σε «ζόμπι» της ενημέρωσης. Κι όμως, απέναντί μου είχα πολίτες πολύ πιο υποψιασμένους και ικανούς να αντιληφθούν το στημένο παιχνίδι των ειδήσεων. Ισως γιατί είναι τα πραγματικά θύματα του μηχανισμού προπαγάνδας.

«Εμάς ποιος θα μας δώσει πίσω τις ημέρες της ζωής μας που περνάμε μακριά από τις γυναίκες και τα παιδιά μας επειδή στην Ελλάδα δεν λειτουργεί η Δικαιοσύνη;» ήταν η τελευταία ερώτηση που μου έθεσε ένας κρατούμενος. Από το μυαλό μου πέρασε η φράση του Μάνου Χατζιδάκι, ότι «ο χαμένος χρόνος (ενός κρατούμενου) είναι χειρότερος και από το θάνατο». Αυτή τη φορά όμως δεν προσποιήθηκα καν ότι είχα κάτι ενδιαφέρον να πω. «Δεν έχω απάντηση», του είπα, «και σου ζητάω συγγνώμη γι’ αυτό».

info-war.gr

*****

-Ακολουθεί το γράμμα του κρατούμενου από τη σελίδα στο fb "Φίλοι Σχολείου Φυλακών Κέρκυρας":

Φίλες και φίλοι του Σχολείου,

 

λάβαμε από τον διευθυντή του Σχολείου Φυλακών Κέρκυρας το παρακάτω σημείωμα, με το οποίο προλογίζει κείμενο μαθητή-κρατούμενου.

 

"Γενικά αποφεύγουμε να κοινοποιούμε στιγμές της καθημερινότητας του σχολείου, για αυτονόητους λόγους. Σήμερα, όμως, στο μάθημα της πληροφορικής ο δάσκαλός μας Άγγελος ζήτησε από τους μαθητές του Β' κύκλου να γράψουν αυθορμήτως ένα μικρό κείμενο ως μια άσκηση μορφοποίησης κειμένου στον υπολογιστή. Ένας απ' αυτούς, ο Βαγγέλης, έγραψε το παρακάτω με τίτλο "Μαχητής σε δυο πεδία".

 

Το μεταφέρω αυτούσιο.

Τροφή για σκέψη.

 

Κυριάκος Κωλέσης

 

"MAXHTHΣ ΣΕ ΔΥΟ ΠΕΔΙΑ.

 

Η ζωή στο περιθώριο είναι δύσκολη αλλά είναι ταυτόχρονα και τέχνη.

 

Είμαι ένας από αυτούς που για πάνω από 40 χρόνια περνώ τα σύνορα μεταξύ περιθωρίου και κοινωνίας. Oι λόγοι που ακροβατώ σε αυτό το τεντωμένο σχοινί ανάμεσα στους δύο κόσμους πάνε πολλά χρόνια πίσω στο παρελθόν. Τα παιδιά, όπως και τα λυκόπουλα, είναι ενστικτωδώς περίεργα για όλα γύρω τους. Πολλοί από τους μεγάλους δεν βρίσκουν τον τρόπο και την υπομονή να διαχειριστούν αυτή την φυσιολογική συμπεριφορά των παιδιών. Έτσι εφαρμόζουν τον φόβο, την βία και την ανασφάλεια σ’ αυτά τα αγνά και τρυφερά πλάσματα. Αυτά τα συναισθήματα δημιουργούν έντονο θυμό, καχυποψία, και ανασφάλεια στον εξερευνητικό τους χαρακτήρα. Ένας ακροβάτης για να μάθει να περάσει το σχοινί θα πέσει άπειρες φορές, αλλά δεν πρέπει να έχει ανασφάλεια και φόβο για να γίνει καλός ακροβάτης τής Ζωής.

 

Το περιθώριο δεν ήταν επιλογή μου αλλά υπαρξιακή ανάγκη. Όταν από μικρός μεγαλώσεις σε ασταθές οικογενειακό περιβάλλον πηδάς τον τοίχο προς το άγνωστο. Όταν δεν ενδιαφέρεσαι για τα παιδιά θα τα πάρει κάτι άλλο, η ανάγκη του ν’ ανήκουν κάπου. Τότε τα δέχεται το περιθώριο, τα ναρκωτικά και η παραβατικότητα. Στο περιθώριο δένεσαι αμέσως με άτομα που συνήθως έχουν τα ίδια βιώματα, είσαι σε μία καινούργια αγέλη εξόριστων Λύκων. Ξεκινάς ομαδικά να κάνεις επιδρομές, πρέπει να τρέφεσαι, να έχεις ρούχα, παίρνεις ναρκωτικά να ξεχνάς τον θυμό, τον πόνο, γίνεσαι κλέφτης χωρίς να το συνειδητοποιείς ότι είναι κακό. Αυτομάτως γίνεσαι εχθρός της κοινωνίας. Τελικά βρίσκεσαι σε δύο εμπόλεμες ζώνες και είσαι μόλις δώδεκα ετών. Κάποια στιγμή θα βρεθείς αντιμέτωπος με τον νόμο και σε κλειδώνουν στης αποθήκες τις ντροπής της κοινωνίας. Ο θυμός σου αυξάνεται. Το μυαλό σου κάνει σχέδια πως θα πηδήξεις τον τοίχο, να βρεθείς πάλι εκεί που ανήκεις".

 

Βαγγέλης, 11/5/23, Εργαστήριο πληροφορικής, Σχολείο Φυλακών Κέρκυρας."