02 Σεπτεμβρίου 2025

Συντονισμένα πυρά από δικαστικό και δικηγορικό κόσμο, αστυνομικούς υπαλλήλους, διεθνείς οργανισμούς, ανεξάρτητες αρχές και οργανώσεις δικαιωμάτων κατά του κατάπτυστου ρατσιστικού νομοσχεδίου Πλεύρη

Θάνος Πλεύρης

Και οι δεκατρείς διαφωνούν με το ρατσιστικό νομοσχέδιο Πλεύρη

ΤΙ ΚΑΤΕΘΕΣΑΝ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ, ΦΟΡΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΙΚΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟ ΚΟΣΜΟ, ΤΟΥΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟΥΣ ΥΠΑΛΛΗΛΟΥΣ, ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ, ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ 

Αντίθετα με την εντύπωση που θέλει να καλλιεργήσει η κυβέρνηση, μιας τάχα γενικευμένης κοινωνικής συμφωνίας με το ρατσιστικό νομοσχέδιο που συζητείται αύριο στην Ολομέλεια της Βουλής, η πραγματικότητα τη διαψεύδει. Η «Εφ.Συν.» παρουσιάζει σήμερα χαρακτηριστικά αποσπάσματα από τις τοποθετήσεις και των 13 φορέων που κατέθεσαν την Παρασκευή στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή. Τάχθηκαν όλοι κατά του νομοσχεδίου, σε μια μάλλον ασυνήθη συμφωνία.

Ο κ. Πλεύρης κατάφερε να συσπειρώσει απέναντι στην ακροδεξιά ρητορική και πολιτική του ένα μέτωπο λογικής και ψυχραιμίας που αποτελείται από τον δικαστικό και τον δικηγορικό κόσμο, τους αστυνομικούς υπαλλήλους, διεθνείς οργανισμούς, ανεξάρτητες αρχές και οργανώσεις δικαιωμάτων. Αυτοί, μαζί με άλλους που δεν κλήθηκαν στη Βουλή –όπως η Τράπεζα της Ελλάδας που επισημαίνει την τεράστια ανάγκη μεταναστευτικών εργατικών χεριών για την οικονομία ή οι σύλλογοι μόνιμων υπαλλήλων του υπουργείου Μετανάστευσης-, έχουν επισημάνει σε όλους τους τόνους ότι το τερατούργημα Βορίδη - Πλεύρη όχι μόνο παραβιάζει τα δικαιώματα μεταναστών και προσφύγων, όχι μόνο βρίσκεται εκτός διεθνούς και ευρωπαϊκού δικαίου, αλλά και επιφέρει τεράστια επιβάρυνση των υπηρεσιών που θα κληθούν να το εφαρμόσουν ενώ σκοντάφτει στην παντελή έλλειψη υποδομών.

Από τα κόμματα υπέρ έχει ταχθεί μόνο η Ν.Δ., παρ’ όλο που έχουν ακουστεί έντονες κριτικές επισημάνσεις και στους κόλπους της, μεταξύ άλλων από την πρώην υφυπουργό Μετανάστευσης Σοφία Βούλτεψη. ΣΥΡΙΖΑ, ΚΚΕ, Νέα Αριστερά, Πλεύση Ελευθερίας δήλωσαν ότι θα καταψηφίσουν, ενώ επιφυλάσσονται ΠΑΣΟΚ, Ελληνική Λύση και Νίκη.

Αναδρομικός σαδισμός

Η κατάργηση της δυνατότητας να πάρουν άδεια διαμονής όσοι μετανάστες μένουν στη χώρα για τουλάχιστον επτά συνεχή χρόνια (η λεγόμενη άδεια διαμονής για εξαιρετικούς λόγους) έχει αναδρομική ισχύ και πλήττει όχι μόνο όσους θα ήθελαν στο εξής να κάνουν αίτηση αλλά και όσους έχουν κάνει ήδη την αίτηση σε ανύποπτο χρόνο και περιμένουν την απόφαση. Πρόκειται για αιτήσεις που δεν έχουν εξεταστεί, με δεδομένες τις πολύμηνες καθυστερήσεις του κρατικού μηχανισμού.

Οι εκκρεμείς αιτήσεις για άδειες διαμονής για εξαιρετικούς λόγους ανέρχονταν σε 13.793 τον Νοέμβριο του 2024, κυρίως από μετανάστες που ζουν στη χώρα επτά συνεχή χρόνια. Κάποιοι μπορεί να είχαν ήδη χαρτιά αλλά να μην μπόρεσαν να τα ανανεώσουν λόγω προσωρινής απώλειας ασφαλιστικής ικανότητας, διοικητικού λάθους, διοικητικής καθυστέρησης ή απλά επειδή δεν κατάλαβαν ότι έπρεπε να καταθέσουν αίτηση εντός δεδομένης προθεσμίας. Αυτούς απειλεί με «φυλακή ή επιστροφή» ο κ. Πλεύρης για τους δικούς του μικροπολιτικούς λόγους. Αλλά και οι άδειες διαμονής εξαιρετικών λόγων που βρίσκονται σε ισχύ δεν αφορούν μεγάλο αριθμό. Τον Νοέμβριο του 2024 οι σχετικές άδειες που βρίσκονταν σε ισχύ ανέρχονταν σε περίπου 23.400 σε όλη την Ελλάδα. Πρόκειται στη συντριπτική τους πλειονότητα για γνωστούς, γείτονες, φίλους ή και ανθρώπους που έχουν αναπτύξει συγγενικούς δεσμούς με Ελληνες, αλλά τώρα αντιμετωπίζουν το ενδεχόμενο να βρεθούν στη φυλακή ή να απειλούνται με απέλαση στη χώρα τους, χωρίς να μπορούν να κάνουν τίποτα.

1. Ερασμία Ρουμάνα, Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ
Βαθιά ανησυχία

«Εκφράζουμε βαθιά ανησυχία για την ποινικοποίηση της παράτυπης παραμονής και την αυστηροποίηση των κυρώσεων για την παράτυπη είσοδο και έξοδο. Τα μέτρα αυτά ενέχουν τον κίνδυνο επιβολής κυρώσεων σε άτομα που χρήζουν διεθνούς προστασίας ή των οποίων οι ανάγκες για διεθνή προστασία δεν έχουν ακόμη αξιολογηθεί».

«Το άρθρο 31 της Σύμβασης του 1951 για τους πρόσφυγες [...] διασφαλίζει ότι οι πρόσφυγες μπορούν να έχουν πρόσβαση στη διεθνή προστασία χωρίς να τιμωρούνται για παραβίαση της μεταναστευτικής νομοθεσίας στο πλαίσιο της φυγής τους. Αυτό είναι ακρογωνιαίος λίθος στη Σύμβαση της Γενεύης. Η αναζήτηση ασύλου, ακόμα και με παράτυπο τρόπο, δεν αποτελεί ποινικό αδίκημα, είναι ανθρώπινο δικαίωμα και μέσο που σώζει ζωές».

2. Κωνσταντίνος Δημόπουλος, Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (ΔΟΜ)
Απαραίτητες βελτιώσεις

«Ο ΔΟΜ αναγνωρίζει ότι η διαχείριση των συνόρων αποτελεί βασικό κυριαρχικό δικαίωμα των κρατών. Η διαχείριση αυτή, όμως, πρέπει να εναρμονίζεται με τις διεθνείς και περιφερειακές νομικές υποχρεώσεις των κρατών, ιδιαίτερα όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα. Υπό το πρίσμα αυτό, λοιπόν, το παρόν νομοσχέδιο θα μπορούσε να τύχει επιπλέον νομοθετικών βελτιώσεων σε κάποια κομμάτια αυτού προς την περαιτέρω ευθυγράμμισή του με το διεθνές και ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο».

3. Ηλίας Κλάππας, Ολομέλεια των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος
Αναγκαία η ένταξη μεταναστών

«Ναι μεν τα κράτη έχουν δικαίωμα ελέγχου και παραμονής αλλοδαπών στην επικράτειά τους, πλην όμως η κατάργηση της άδειας διαμονής για εξαιρετικούς λόγους στους ανθρώπους αυτούς έρχεται σε αντίθεση και με το άρθρο 8 της ΕΣΔΔΑ περί προστασίας της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής, αλλά και με τη συνταγματική αρχή του κοινωνικού κράτους δικαίου. Βεβαίως έρχεται σε αντίθεση και με τη μακρά νομοθετική παράδοση της χώρας μας, αρχής γενομένης με τον νόμο 1975/91 για χορήγηση αδειών παραμονής για λόγους ανθρωπιστικής φύσης. Η συγκεκριμένη νομοθετική ρύθμιση δεν λαμβάνει υπόψη τη δυσκολία απομάκρυνσης πολίτη τρίτης χώρας προς τη χώρα καταγωγής μετά από τόσα χρόνια στην Ελλάδα, αλλά και τις ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας και της οικονομικής ζωής της χώρας. Αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμη και ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος στην πρόσφατη έκθεσή του κάνει ρητή αναφορά στην έλλειψη εργατικού δυναμικού και την ανάγκη ένταξης και προσέλκυσης μεταναστών για τον σκοπό αυτό».

4. Εύα Τζαβαλά, Χρήστος Τσεβάς, Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ)
Αδιαφανής διοίκηση

«Δεν υπήρχε ανάγκη να γίνουν αυτές οι ρυθμίσεις σήμερα και η νομοθετική βάση επίσης είναι λίγο σαθρή, είναι κατά τη γνώμη μας επικίνδυνες και, όπως φαίνεται και έχουμε τονίσει [...], ο κατασταλτικός τιμωρητικός χαρακτήρας των όρων των διατάξεων είναι διάχυτος. Η έμφαση, όταν θέλουμε να αυστηροποιήσουμε το πλαίσιο, πρέπει να δίνεται στο να αυξάνουμε τις ποινές έναντι των θυτών, των διακινητών, και όχι έναντι των θυμάτων».

«Θα χρειαστεί να απαγορευτεί η κράτηση ανηλίκων και οικογενειών. Τα όρια της κράτησης είναι αντίθετα στην Οδηγία».

«Η εισαγωγή συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης χωρίς μηχανισμό αξιολόγησης, εποπτείας και ελέγχου κινδυνεύει να αντιβαίνει στο ευρωπαϊκό πλαίσιο. Δημιουργεί ένα πλαίσιο αδιαφανούς διοίκησης και στερεί το δικαίωμα σε αποτελεσματικό ένδικο μέσο».

5. Ανδρέας Ποττάκης, Συνήγορος του Πολίτη
Φόβοι για νέες καταδίκες

«Το επίμαχο σχέδιο νόμου [...] έρχεται σε αντίθεση και με μια σειρά άλλων διεθνών κειμένων, τα οποία έχει κυρώσει η χώρα μας, όπως η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, η Σύμβαση της Γενεύης, η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού κ.ά. Ερχεται σε αντίθεση και με το ίδιο το εθνικό Σύνταγμα. Φοβάμαι ότι δεν θα επιτύχει τον σκοπό τον οποίο ευαγγελίζεται, που είναι οι αποτελεσματικότερες επιστροφές, αλλά ότι θα οδηγήσει σε νέες καταδίκες της χώρας από τα ευρωπαϊκά δικαστήρια, τόσο από τα δικαστήρια της Ε.Ε. για τις παραβάσεις του ευρωπαϊκού ενωσιακού δικαίου, όσο και από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου».

6. Αντλα Σασάτη, Ελληνικό Φόρουμ Μεταναστών
Εντείνεται η περιθωριοποίηση

«Η πρόβλεψη για ποινές φυλάκισης και υψηλά πρόστιμα εις βάρος ανθρώπων που διαμένουν στη χώρα δίχως έγγραφα, όχι μόνο δεν λύνει τα υπαρκτά προβλήματα, αλλά εντείνει την περιθωριοποίηση και την εκμετάλλευση ατόμων που ήδη βρίσκονται σε ευάλωτη θέση. Η κατάργηση της δυνατότητας νομιμοποίησης μακροχρόνια διαμενόντων στερεί από χιλιάδες ανθρώπους μια δίκαιη και ρεαλιστική δυνατότητα τακτοποίησης».

7. Γιανούς Μουχαμαντί, Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων
Τροφοδότηση του μίσους

«Η συνέπεια τέτοιας πολιτικής ποινικοποίησης και τιμώρησης της μετανάστευσης και του ασύλου κανονικά σπρώχνει τους ανθρώπους έξω από το σύστημα, σπρώχνει τους ανθρώπους στα χέρια των διακινητών. Γνωρίζουμε πάρα πολύ καλά ότι τέτοιες πολιτικές κράτησης και ποινικοποίησης τρέφουν το μίσος. Γνωρίζουμε πάρα πολύ καλά τι συνέπειες είχε το 2010 η ποινικοποίηση των μεταναστών και ότι συνέβαλε πολύ σημαντικά στην εκτίναξη της Χρυσής Αυγής, τις ρατσιστικές και φασιστικές επιθέσεις».

8. Αγγελική Δημούλια, Διεθνής Αμνηστία
Υπονόμευση θεμελιωδών αρχών

«Οι προτάσεις για αλλαγές στη νομοθεσία [...] συνιστούν μια στροφή προς την ποινικοποίηση και την τιμωρητική μεταχείριση μεταναστών και προσφύγων, η οποία ενέχει κινδύνους. [...] Αποτελούν απειλή για το δικαίωμα στο άσυλο και υπονομεύουν θεμελιώδεις αρχές προστασίας δικαιωμάτων. [...] Η παράτυπη μετανάστευση πρέπει να αντιμετωπίζεται ως διοικητική παράβαση και όχι ως ποινικό αδίκημα. [...] Μας ανησυχεί επίσης ότι η πρόταση νόμου προβλέπει την κράτηση για λόγους εθνικής ασφάλειας. Η Διεθνής Αμνηστία διαφωνεί στη διοικητική κράτηση μεταναστών, προσφύγων και αιτούντων άσυλο για τέτοιους λόγους».

9. Βασίλειος Παπαδόπουλος, Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες
Δεδομένη η αποτυχία

«Εκτιμούμε ότι το νομοσχέδιο δεν θα καταφέρει καν τον στόχο του, δηλαδή την αύξηση των απελάσεων και επιστροφών, όπως δεν επιτεύχθηκε ούτε με το προηγούμενο νομοσχέδιο για την αύξηση των επιστροφών. Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο είναι όμως πολύ πιο προβληματικό σε σχέση με την ποινικοποίηση και την αυστηρά τιμωρητική αντιμετώπιση της μετανάστευσης στη χώρα, την οποία όλοι οι φορείς αναγνωρίζουν ως αναγκαία και χρήσιμη και για την ελληνική οικονομία και για την ελληνική κοινωνία».

10. Πελοπίδας Νικολόπουλος, Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού
Οχι στην κράτηση παιδιών

«Η επιστροφή των ασυνόδευτων παιδιών χωρίς τις διασφαλισμένες συνθήκες φροντίδας και επαρκών εγγυήσεων για την ουσιαστική προστασία τους καθώς και χωρίς εξατομικευμένη αξιολόγηση και ακρόασή τους θα παραβιάσει σωρευτικά τη Διεθνή Σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού και τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η κράτηση για οικογένειες με παιδιά θα πρέπει να καταργηθεί, τα δε ασυνόδευτα και χωρισμένα από την οικογένειά τους παιδιά δεν θα πρέπει να κρατούνται. Υπάρχουν οικογένειες με παιδιά με προηγούμενη νόμιμη διαμονή την οποία λόγω κάποιων συνθηκών την απώλεσαν και παρότι έχουν πλήρως ενταχθεί κινδυνεύουν με φυλάκιση και επιστροφή».

11. Χρήστος Μαυραγάνης, Πανελλήνια Ομοσπονδία Αστυνομικών Υπαλλήλων (ΠΟΑΣΥ)
Χάος αρμοδιοτήτων

«Ζητά από τον αστυνομικό να είναι ταυτόχρονα αστυνόμος, δεσμοφύλακας, σωφρονιστικός υπάλληλος, κοινωνικός λειτουργός, ενίοτε δε σε ρόλο ΕΚΑΒ και υπάλληλος για αερομεταφορές σε ξένες χώρες. Κοινώς τις αρμοδιότητες του μισού υπουργικού συμβουλίου σε μία. [...] Δεν συζητώ φυσικά για την αναπόφευκτη αύξηση της γραφειοκρατίας και την επιβάρυνση όλου του δικαιικού και ποινικού μας συστήματος. Εισαγγελίες, ποινικά δικαστήρια, αστυνομικές υπηρεσίες, υπηρεσίες ασύλου αλλά και όλες οι εμπλεκόμενες βοηθητικές υπηρεσίες, κοινωνικές και ιατρικές, και οι υπηρεσίες για τα ασυνόδευτα ανήλικα για την οικογενειακή επανένωση κ.λπ. Πολύ φοβάμαι ότι ενώ το νομοσχέδιο στοχεύει στην αυστηρή εφαρμογή του δόγματος “Νόμος και Τάξη”, τελικά δεν θα το υπηρετήσει εξαιτίας των υπαρκτών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι εμπλεκόμενες κρατικές υπηρεσίες. [...] Η απομάκρυνση συνήθως δεν μπορεί να λάβει χώρα για λόγους ανεξάρτητους από τη θέληση του κρατουμένου. Μη συνεργασία διπλωματικών αρχών, τεχνικοί λόγοι. Υποτίθεται ότι θα πολλαπλασιαστούν τώρα οι απομακρύνσεις. Πώς θα γίνει και πάλι αυτό; Πού θα βρεθούν οι αστυνομικοί και με τι μέσα θα εφαρμόσουν μια πολυέξοδη και χρονοβόρα διαδικασία; Πώς, λοιπόν, θα εφαρμοστεί η ποινικοποίηση της παραμονής στη χώρα χωρίς χαρτιά, χωρίς να έχει εξασφαλιστεί και η εφαρμογή της;»

12. Οδυσσέας Βουδούρης, Κοινωνικό ΕΚΑΒ
Προβληματική χρηματοδότηση

«Υπάρχει μια ανάγκη κανονικότητας αυτής της χρηματοδότησης, με δύο βασικά στοιχεία: το πρώτο

είναι ότι πρέπει να υπάρχει έγκαιρη καταβολή των δόσεων, έχουμε ζήσει καταστάσεις πολύ δύσκολες με καθυστερήσεις μηνών και ήδη έχουμε μπει σε μια φάση καθυστέρησης [...] και το δεύτερο είναι ότι θα θέλαμε να υπάρχει μια παύση σε αυτό το οποίο μπορούμε να ονομάσουμε πλάγιες περικοπές, δηλαδή περικοπές με αφορμή ορισμένα γραφειοκρατικά ζητήματα, ανούσια».

13. Βανέσσα Παναγιώτα Ντέγκα, Ενωση Διοικητικών Δικαστών
Ζητήματα συνταγματικότητας

«Η εισαγωγή της ηλεκτρονικής επιτήρησης ως εναλλακτικού μέτρου αντί της κράτησης εγείρει σοβαρά ζητήματα συνταγματικότητας και αναλογικότητας».

«Η παράταση της διοικητικής κράτησης των μεταναστών από 18 σε 24 μήνες είναι αντίθετη και στην Οδηγία επιστροφών, η οποία ορίζει ανώτατη διάρκεια κράτησης τους 18 μήνες, αλλά και στο Σύνταγμα, το άρθρο 6 παράγραφος 4, που θέτει τους 18 μήνες ως όριο για τη στέρηση της ελευθερίας χωρίς ποινική δίκη. Ο νομοθέτης επικαλείται τον νέο κανονισμό επιστροφών που δεν έχει δεσμευτική ισχύ και ακόμη και αν ισχύσει με τη μορφή αυτή δεν θα μπορεί να εφαρμοστεί σε κράτη στα οποία έρχεται σε αντίθεση με το Σύνταγμα, όπως το δικό μας».

«Το άρθρο 29 είναι εξαιρετικά προβληματικό για την κατάργηση της άδειας διαμονής, που στερεί τις άδειες διαμονής για εξαιρετικούς λόγους, που στερεί από χιλιάδες ανθρώπους που ζουν, εργάζονται και πληρώνουν εισφορές εδώ και χρόνια στην Ελλάδα τη δυνατότητα να τακτοποιήσουν τη νόμιμη παραμονή τους. Λειτουργούσε ώς σήμερα ως ένα δίχτυ ασφαλείας για ανθρώπους που βρέθηκαν χωρίς τίτλο διαμονής, χωρίς δική τους υπαιτιότητα, αλλά εξαιτίας διοικητικών καθυστερήσεων».

«Το μεταναστευτικό και το προσφυγικό δεν λύνονται με αποκλεισμούς και με καταστολή, αλλά με πολιτικές κοινωνικής συνοχής, αξιοπρεπείς συνθήκες υποδοχής και φιλοξενίας και σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. [...] Η νομοθεσία οφείλει να είναι ευέλικτη, να δίνει τη δυνατότητα νομιμοποίησης σε εκείνους τους μετανάστες που ήδη ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα. Γιατί αυτή είναι μια πραγματικότητα που ο νομοθέτης δεν μπορεί να αγνοεί και που πρέπει να οδηγήσει όχι στην περιθωριοποίησή τους, αλλά στην κοινωνική τους ένταξη» (σ.σ.: ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ και το σχετικό βίντεο στο youtube)

dikastirio
Dreamstime.com

Επίθεση από την Ένωση Διοικητικών Δικαστών στον Πλεύρη για τις κατάπτυστες επιστροφές μεταναστών

Επικρίνει την κυβέρνηση η Ένωση Διοικητικών Δικαστών κατηγορώντας την με υπόμνημά της για παραβίαση της ευρωπαϊκής νομολογίας για τους πρόσφυγες.

Η Ένωση Διοικητικών Δικαστών υπέβαλλε υπόμνημα στη κυβέρνηση και το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου στο πλαίσιο της διαβούλευσης για το νομοσχέδιο των επιστροφών μεταναστών στις χώρες τους. Στο συγκεκριμένο υπόμνημα αναφέρεται ότι το νομοσχέδιο αυστηροποιεί τα κριτήρια με τα οποία οι αρχές πρέπει να αποφασίζουν την επιστροφή των μεταναστών στις τρίτες χώρες, παραβιάζοντας μάλιστα τη Συνθήκη της Γενεύης. 

Ανάμεσα σε άλλα, αναφέρει ότι η περ. ζ' του Άρθρου 4 του νομοσχεδίου, δίνει περιθώρια στη κυβέρνηση να εφαρμόσει κατά το δοκούν τον ορισμό του κινδύνου διαφυγής καθώς ο κατάλογος κριτηρίων που υπάγεται στη συγκεκριμένη διάταξη είναι ενδεικτική και όχι εξαντλητική, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε παραβίαση των κανόνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

Επιπλέον, στο ίδιο άρθρο οι ορισμοί για «τρίτα ασφαλή κράτη» και «πρώτη χώρα ασύλου» είναι εξαντλητικοί ως προς το πεδίο της επιστροφής και ζητούν την επέκταση του ορισμού ώστε να περιλαμβάνει άτομα με νοητική αναπηρία αλλά και θύματα ναυαγίων, ευθυγραμμίζοντας τον ορισμό με εκείνον του ν. 4939/2022. 

Μπορείτε να δείτε πιο αναλυτικά το πόρισμα παρακάτω:

Αθήνα, 28.8.2025
Αρ.πρωτ. 114
Υπόμνημα της Ένωσης Διοικητικών Δικαστών
Επί του νομοσχεδίου με τίτλο ‘‘Αναμόρφωση πλαισίου και διαδικασιών επιστροφών πολιτών τρίτων χωρών - Λοιπές ρυθμίσεις του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου’’
Το νομοσχέδιο αυστηροποιεί έτι περαιτέρω το πλαίσιο επιστροφής μεταναστών και επιτείνει την καταστολή αυτών, υλοποιώντας τις κατευθύνσεις του νέου Συμφώνου της ΕΕ για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, σε συνθήκες ύφεσης και πολεμικής οικονομίας σε όλη την ΕΕ. Ως Ένωση Διοικητικών Δικαστών έχουμε ιδιαίτερη ευαισθησία για τα δικαιώματα (ουσιαστικά και δικονομικά) των μεταναστών και προσφύγων και εναντιωνόμαστε σε κάθε απόπειρα φαλκίδευσης της συνθήκης της Γενεύης, όπως χαρακτηριστικά έγινε πρόσφατα κατά τη συζήτηση της διάταξης για αναστολή για 3 μήνες της δυνατότητας υποβολής αιτήσεων χορήγησης ασύλου από άτομα που εισέρχονται στη χώρα παράνομα με οποιοδήποτε πλωτό μέσο που προέρχεται από τη Βόρεια Αφρική, καθώς και της επιστροφής των ατόμων αυτών, χωρίς καταγραφή, στη χώρα προέλευσης ή καταγωγής, όπου τοποθετηθήκαμε δημόσια με δελτίο τύπου.
Επί των άρθρων του νομοσχεδίου:
1. ΑΡΘΡΟ 4 (περ ζ):
Η περ. ζ΄ σχετικά με τον ορισμό του «κινδύνου διαφυγής» οφείλει να περιλαμβάνει εξαντλητικό και όχι ενδεικτικό κατάλογο κριτηρίων, βάσει των οποίων θα κρίνεται, αναλόγως των περιστάσεων, εάν ο υπήκοος τρίτης χώρας πρόκειται να διαφύγει. Μόνον έτσι διασφαλίζεται ότι η δυνατότητα των αρχών να επιβάλλουν μέτρα στέρησης της ελευθερίας εντάσσεται σε προκαθορισμένα όρια, τα οποία «καθορίζονται σαφώς από δεσμευτική πράξη, της οποίας η εφαρμογή να είναι προβλέψιμη» (ΔΕΕ, C-528/15, Al Chodor, 15.2.2017, σκ. 42). Επιπλέον, κριτήρια όπως η «έλλειψη κατοικίας ή γνωστής διαμονής» δεν δύνανται να συνιστούν αυτοτελώς τεκμήρια κινδύνου διαφυγής, ιδίως σε περιπτώσεις προσώπων που εισέρχονται στη χώρα προκειμένου να υποβάλουν αίτηση διεθνούς προστασίας.
2.ΑΡΘΡΟ 4 (περ. γδ)
Η πρόβλεψη της απομάκρυνσης προς «ασφαλή τρίτη χώρα» ή «πρώτη χώρα ασύλου» ως αυτοτελών προορισμών επιστροφής δεν εναρμονίζεται με το κανονιστικό πλαίσιο της Οδηγίας 2008/115/ΕΚ. Η Οδηγία, στο άρθρο 3(3), παρέχει έναν εξαντλητικό ορισμό της έννοιας της «επιστροφής», περιορίζοντας τους δυνατούς προορισμούς στις ακόλουθες πιπτώσεις: (α) τη χώρα καταγωγής, (β) χώρα διέλευσης δυνάμει συμφωνίας ή διευθέτησης επανεισδοχής ή (γ) άλλη τρίτη χώρα, στην οποία ο ενδιαφερόμενος συναινεί να επιστρέψει και η οποία δέχεται την επιστροφή του. Η προσθήκη της ασφαλούς τρίτης χώρας και της πρώτης χώρας ασύλου ως αυτόνομων κατηγοριών επιστροφής υπερβαίνει το πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας. Οι ρυθμίσεις αυτές αντλούν την έμπνευσή τους από την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για Κανονισμό Επιστροφών [COM (2025) 101 final], η οποία, ωστόσο, τελεί ακόμη υπό διαπραγμάτευση και δεν διαθέτει δεσμευτική ισχύ. Επιπλέον, η διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής των επιστροφών προς χώρες που χαρακτηρίζονται ως «ασφαλή τρίτα κράτη» χωρίς σαφή, αντικειμενικά και αυστηρά κριτήρια ενέχει σοβαρούς κινδύνους για την προστασία της ανθρώπινης ζωής και αξιοπρέπειας. Συνεπώς, κάθε επιστροφή σε τρίτη χώρα, πέραν της χώρας καταγωγής, πρέπει να διενεργείται μόνον υπό αυστηρές προϋποθέσεις και με απόλυτο σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Προτείνουμε να επεκταθεί ο ορισμός των ευάλωτων ατόμων μέσω της προσθήκης των ατόμων με σοβαρές ασθένειες, των ατόμων με νοητική και ψυχική αναπηρία καθώς και των άμεσων συγγενών θυμάτων ναυαγίων (ευθυγράμμιση ορισμού με τον ν.4939/2022).
3. ΑΡΘΡΟ 8
Η μείωση της προθεσμίας οικειοθελούς αναχώρησης (από 25 σε 14 ημέρες) και του χρόνου παράτασης της προθεσμίας οικειοθελούς αναχώρησης (από 120 σε 60 ημέρες), δημιουργεί σοβαρές δυσχέρειες ιδίως για κατηγορίες προσώπων που χρήζουν μεγαλύτερου χρονικού διαστήματος για την προετοιμασία της επιστροφής τους, όπως οικογένειες, άτομα με προβλήματα υγείας ή πρόσωπα τα οποία αντιμετωπίζουν διοικητικές καθυστερήσεις ως προς την έκδοση των αναγκαίων ταξιδιωτικών εγγράφων. Περαιτέρω, η τόσο περιορισμένη προθεσμία για την οικειοθελή αποχώρηση υπονομεύει κατ’ ουσίαν τη δυνατότητα αποτελεσματικής δικαστικής προσφυγής κατά της απόφασης επιστροφής ή την υποβολή αιτήματος αναστολής εκτέλεσης, δεδομένου ότι σε πολλές περιπτώσεις η πρόσβαση σε νομική συνδρομή παραμένει διαδικασία χρονοβόρα και ιδιαίτερα απαιτητική. Η δε εισαγωγή της ηλεκτρονικής επιτήρησης ως εναλλακτικού μέτρου αντί της κράτησης, με στόχο την αντιμετώπιση του κινδύνου διαφυγής, εγείρει σοβαρά ζητήματα ως προς τη συνταγματικότητα και τη συμβατότητά της με την αρχή της αναλογικότητας και τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Η ηλεκτρονική επιτήρηση, λόγω του παρεμβατικού χαρακτήρα της, δύναται να επηρεάσει αρνητικά την ιδιωτική και οικογενειακή ζωή του ατόμου και να επιφέρει σημαντική ψυχολογική επιβάρυνση. Ως εκ τούτου, δεν μπορεί να θεωρείται σύνηθες διοικητικό μέτρο, αλλά θα πρέπει να εφαρμόζεται μόνον κατ’ εξαίρεση, υπό αυστηρές νομικές εγγυήσεις.
4.ΑΡΘΡΟ 12
Η αύξηση της μέγιστης διάρκειας απαγόρευσης εισόδου σε 10 έτη με δυνατότητα περαιτέρω παράτασης για άλλα 5 έτη ενέχει τον κίνδυνο παραβίασης του άρθρου 11(2) της Οδηγίας Επιστροφής (2008/115/ΕΚ), το οποίο επιτρέπει απαγόρευση εισόδου διάρκειας 5 ετών, με δυνατότητα επέκτασης μόνο σε περιπτώσεις σοβαρής απειλής για τη δημόσια τάξη ή ασφάλεια. Η επίκληση της πρότασης Κανονισμού Επιστροφών, η οποία τελεί ακόμη υπό διαπραγμάτευση και στερείται δεσμευτικής ισχύος, δεν επαρκεί για να δικαιολογήσει τις εν λόγω ρυθμίσεις.
5.ΑΡΘΡΟ 14
Κατά των αποφάσεων επιστροφής που ενσωματώνονται σε αποφάσεις απόρριψης του αιτήματος χορήγησης ή ανανέωσης τίτλου διαμονής καθώς και σε αποφάσεις ανάκλησης ισχύοντος τίτλου διαμονής οι πολίτες τρίτων χωρών έχουν δικαίωμα αίτησης θεραπείας του άρθρου 24 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας (ν. 2690/1999, Α’ 45) εντός αποκλειστικής προθεσμίας δέκα (10) ημερών από την επίδοση της απόφασης. Η σχετική προθεσμία είναι υπέρμετρα περιοριστική σε σχέση με την προθεσμία των 60 ημερών όπως ισχύει, καθόσον σε διάστημα μόλις δέκα ημερών είναι εξαιρετικά δυσχερές να συγκεντρωθούν τα αναγκαία έγγραφα καθώς και να εξασφαλιστεί η απαιτούμενη νομική συνδρομή.
6.ΑΡΘΡΟ 16
Η νομοθετική πρόβλεψη για την παράταση της διοικητικής κράτησης μεταναστών από δεκαοκτώ (18) σε είκοσι τέσσερις (24) μήνες (άρθρο 16 παρ. 5 και 6 του σχεδίου νόμου) βρίσκεται σε σαφή αντίθεση με το ισχύον ευρωπαϊκό δίκαιο, και συγκεκριμένα με το άρθρο 15 παρ. 5 και 6 της Οδηγίας 2008/115/ΕΚ («Οδηγία Επιστροφών»), το οποίο καθορίζει ως ανώτατη διάρκεια κράτησης τους δεκαοκτώ (18) μήνες. Επιπλέον η εν λόγω ρύθμιση υπερβαίνει τα συνταγματικά όρια που θέτει το εθνικό δίκαιο ως προς τη στέρηση της ελευθερίας χωρίς ποινική δίκη (άρθρο 6 παρ. 4 του Συντάγματος). Η επίκληση της πρότασης νέου Κανονισμού Επιστροφών δεν δύναται να αποτελέσει νομιμοποιητική βάση για την απόκλιση από το δεσμευτικό ενωσιακό πλαίσιο, το οποίο εξακολουθεί να ορίζεται από την ισχύουσα Οδηγία Επιστροφών. Ακόμη και σε περίπτωση μελλοντικής τροποποίησης του ενωσιακού δικαίου, η δυνατότητα παράτασης της κράτησης σε 24 μήνες θα ισχύει μόνον για τα κράτη μέλη, στα οποία μια τέτοια ρύθμιση δεν έρχεται σε αντίθεση με το Σύνταγμα.
7. ΑΡΘΡΟ 23
Η αυτόματη κράτηση όταν παραβιάζονται οι υποχρεώσεις κατά την περίοδο οικειοθελούς αναχώρησης (ηλεκτρονική επιτήρηση, τακτική εμφάνιση ενώπιον των αρχών) ή όταν συντρέχουν παράγοντες κινδύνου κατά το άρθρο 8 (παρ. 4) αντίκειται στο άρθρο 15 της Οδηγίας Επιστροφής, το οποίο απαιτεί ατομική αξιολόγηση πριν την επιβολή κράτησης. Η κράτηση πρέπει να αποτελεί έσχατο μέτρο και να εφαρμόζεται μόνο όταν λιγότερο καταναγκαστικά μέτρα δεν επαρκούν για την επίτευξη του ίδιου σκοπού.
8. ΑΡΘΡΟ 29
Η κατάργηση της άδειας διαμονής για εξαιρετικούς λόγους στερεί από χιλιάδες μακροχρόνια διαμένοντες τη δυνατότητα τακτοποίησης, παρά το ότι ζουν και εργάζονται νόμιμα στην Ελλάδα ή απολαύουν προστασίας βάσει διεθνούς και ευρωπαϊκού δικαίου. Μέχρι σήμερα, η ρύθμιση αυτή λειτουργούσε ως δίχτυ ασφαλείας για πρόσωπα με αποδεδειγμένους δεσμούς και συνεχή παρουσία στη χώρα, των οποίων η ανανέωση άδειας απορρίπτεται συχνά για λόγους πέραν της ευθύνης τους (π.χ. διοικητικές καθυστερήσεις). Η χορήγηση άδειας διαμονής για ανθρωπιστικούς λόγους ή για λόγους δημοσίου συμφέροντος (που παραμένουν σε ισχύ) δεν καλύπτει τις πραγματικές ανάγκες αυτών των ανθρώπων, οι οποίοι έχουν θεμελιώσει δεσμούς προστατευόμενους από το άρθρο 8 ΕΣΔΑ. Η κατάργηση της άδειας διαμονής για εξαιρετικούς λόγους δεν θα περιορίσει τη μετανάστευση, αλλά θα ενισχύσει την περιθωριοποίηση και την επισφάλεια.
9.ΑΡΘΡΟ 34
Με το άρθρο 34 του σχεδίου νόμου προβλέπεται η επιβολή παραβόλου ύψους 300 ευρώ για την υποβολή κάθε μεταγενέστερης αίτησης ασύλου, επαναλαμβάνοντας τη ρύθμιση που είχε εισαχθεί αρχικά με το άρθρο 23 ν. 4825/2021 και στη συνέχεια με το άρθρο 94 ν. 4939/2022, με αύξηση του ποσού του παραβόλου από 100 σε 300 ευρώ. Κατά της σχετικής ΚΥΑ που είχε εκδοθεί σε συνέχεια της αρχικής διάταξης εκκρεμεί ήδη αίτηση ακύρωσης ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας. Εξάλλου, κανένα άλλο κράτος μέλος δεν έχει θεσπίσει αντίστοιχη οικονομική επιβάρυνση για την πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου.
Παράλληλα, το ίδιο άρθρο (34) τροποποιεί την παρ. 7 του άρθρου 94 ν. 4939/2022, αντικαθιστώντας την απόρριψη όμοιας μεταγενέστερης αίτησης ως απαράδεκτης (με δυνατότητα προσφυγής) με απλή αρχειοθέτηση από τον Προϊστάμενο, κατά το άρθρο 4 παρ. 4 Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας (ν. 2690/1999). Η ρύθμιση αυτή καταργεί στην πράξη τη δυνατότητα άσκησης ενδικοφανούς προσφυγής κατά της απόφασης που απορρίπτει ως απαράδεκτη μεταγενέστερη αίτηση, κατά παράβαση των διατάξεων άρθρων 40–42 της Οδηγίας 2013/32/ΕΕ.
Σήμερα οι αντιθέσεις και οι ανταγωνισμοί μεταξύ κρατών και μεγάλων οικονομικών συμφερόντων για τον έλεγχο των αγορών, των πρώτων υλών, των ενεργειακών πηγών και των δρόμων μεταφοράς τους, αλλά και για την εξασφάλιση στρατιωτικών πλεονεκτημάτων συχνά επιφέρουν φτώχεια και οικονομική εξαθλίωση σε μεγάλα τμήματα πληθυσμού. Το μεταναστευτικό/προσφυγικό ζήτημα, επομένως, δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με καταστολή και αυστηροποίηση των διαδικασιών του πλαισίου χορήγησης άδειας διαμονής ή ασύλου. Προς ανακούφιση του προβλήματος η Πολιτεία οφείλει να δημιουργεί αξιοπρεπείς ανοιχτούς χώρους υποδοχής και φιλοξενίας μεταναστών και προσφύγων στους οποίους θα πρέπει να παρέχεται ιατροφαρμακευτική φροντίδα, δωρεάν σίτιση και στέγαση, διερμηνεία και νομική αρωγή, αλλά και θα υπάρχει ειδική μέριμνα για ανήλικους πρόσφυγες και μετανάστες, μητέρες και παιδιά, καθώς και θύματα εμπορίας ανθρώπων. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει η νομοθεσία ευέλικτα να δίνει τη δυνατότητα νομιμοποίησης εκείνων των μεταναστών που ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα, ενόψει μιας ήδη διαμορφωμένης πραγματικής κατάστασης που ο νομοθέτης δεν μπορεί να αγνοεί και στην κατεύθυνση της κοινωνικής ένταξής τους.
ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ
Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ 
ΒΑΝΕΣΣΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΝΤΕΓΚΑ 
ΕΦΕΤΗΣ ΔΔ
Ο ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΒΑΣΙΛΗΣ ΦΑΪΤΑΣ
ΕΦΕΤΗΣ ΔΔ
 
ΠΗΓΗ: efsyn.gr 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου