
Στην
εικόνα η καταστροφή του Βερμίου σε χρόνο ενεστώτα. Άλλο ένα βουνό
γίνεται μια νέα "πράσινη" Πτολεμαΐδα - χωρίς να αποκαθίσταται η παλιά.

Στην εικόνα η καταστροφή του Βερμίου σε χρόνο ενεστώτα. Άλλο ένα βουνό γίνεται μια νέα "πράσινη" Πτολεμαΐδα - χωρίς να αποκαθίσταται η παλιά.
Κίνηση για την Προστασία των Νησίδων
Το Βέρμιο φιλοξενεί πάνω από 1.000 είδη φυτών, με αρκετά ενδημικά της Μακεδονίας, όπως η Centaurea vermia, η Dianthus gracilis και το Achillea holosericea. Είναι σπίτι για ζαρκάδια, αγριόγατες, λύκους, καθώς και για πολλά αρπακτικά πουλιά, όπως χρυσαετούς, φιδαετούς, γερακίνες και μπούφους. Στις πλαγιές του βρίσκουν καταφύγιο και σπάνια είδη νυχτερίδων, αμφιβίων και ερπετών. Οι πηγές του τροφοδοτούν τον Αλιάκμονα και πολλά μικρά ρέματα που δίνουν ζωή σε χωριά και καλλιέργειες της περιοχής.
Το Βέρμιο δεν είναι μόνο φυσικός θησαυρός – είναι και τόπος αντίστασης και πολιτισμού. Στα βουνά του έδρασαν αντάρτικες ομάδες στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ τα χωριά του —όπως το Σέλι, η Καστανιά, το Ξηρολίβαδο, ο Τριπόταμος— κουβαλούν ιστορίες αγώνα και επιβίωσης. Η Παναγία Σουμελά, προσκύνημα των Ποντίων, βρίσκεται στις πλαγιές του. Το βουνό είναι ιερό για χιλιάδες ανθρώπους που το επισκέπτονται κάθε χρόνο. Παράλληλα, αποτελεί σημαντικό πόλο έλξης του ορειβατικού και χειμερινού τουρισμού (χιονοδρομικό κέντρο Σελίου, Τρία-Πέντε Πηγάδια).
Σήμερα, όλο το Βέρμιο μετατρέπεται σε βιομηχανική ζώνη ΑΠΕ.
- Στο Νότιο Βέρμιο (στο Δήμο Βέροιας), ήδη λειτουργούν 40 ανεμογεννήτριες των εταιρειών ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή και Enel Green Power.
- Στο Κεντρικό Βέρμιο (Δήμοι Εορδαίας, Νάουσας, Βέροιας) κατασκευάζεται ένα γιγαντιαίο αιολικό πάρκο με 59 ανεμογεννήτριες ύψους 182,5 μέτρων – ένα από τα μεγαλύτερα της χώρας, με επενδυτή την Amazon. Η διάνοιξη δεκάδων χιλιομέτρων δρόμων, οι υποσταθμοί και οι εκσκαφές στις κορυφογραμμές αλλοιώνουν το τοπίο, διαμελίζουν το οικοσύστημα και εξαφανίζουν την άγρια ζωή.
Στο Βέρμιο σχεδιάζονται 41 ακόμα ανεμογεννήτριες και τεράστια φωτοβολταϊκά με μπαταρίες λιθίου που θα καλύψουν τουλάχιστον 23.000 στρέμματα. Τώρα βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση το νέο αιολικό στη θέση Ζαρκαδοπέτρα, στο Νότιο Βέρμιο, της εταιρείας FARIA Renewables:
Στο όνομα της “πράσινης μετάβασης”:
- Όλα τα βουνά γύρω από Πτολεμαΐδα και Κοζάνη (το Βέρμιο, το Άσκιο, το Νυμφαίο, το Βίτσι, το Καιμακτσαλάν, ο Μπούρινος) διαλύονται από ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκά, ακόμα και σε περιοχές Natura
- Στήνονται τεράστιοι σταθμοί αποθήκευσης ενέργειας με μπαταρίες λιθίου, πολύ κοντά σε οικισμούς, ενέχοντας τεράστιο κίνδυνο.
- Ετοιμάζεται εργοστάσιο “πράσινου” υδρογόνου για εξαγωγή ενέργειας
- Προχωρούν δεκάδες μικρά υδροηλεκτρικά στα ποτάμια και αντλησιοταμιεύσεις στις λίμνες Βεγορίτιδας, Πολυφύτου, Σφηκιά, Αγ. Βαρβάρας και Ιλαρίωνα.
- Προωθείται ακόμη και καύση απορριμμάτων για “παραγωγή ενέργειας” - μια νέα πηγή ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Ο λιγνίτης συνεχίζει να εξορύσσεται στην Αχλάδα Φλώρινας, για το εργοστάσιο της Μελίτης και για εξαγωγή στη Βόρεια Μακεδονία. Οι κάτοικοι της Αχλάδας εκδιώκονται με αναγκαστικές απαλλοτριώσεις - ακόμα και εκκλησίες γκρεμίζονται μπροστά στα μάτια τους, με το λιγνιτωρυχείο να απέχει πλέον μόλις λίγες δεκάδες μέτρα από το χωριό.
Ταυτόχρονα, στα παλιά ορυχεία της Πτολεμαΐδας δεν υπάρχει κανένα σημάδι αποκατάστασης, με αυτοαναφλέξεις και τοξικά νέφη να αποτελούν καθημερινότητα, ενώ οι μονάδες Πτολεμαΐδα 5 και ΑΗΣ Αγ. Δημητρίου εξακολουθούν να καίνε λιγνίτη από την περιοχή.
#sosβερμιο
![]() |
Η θέα των Πρεσπών από το υψίπεδο της Σφήκας ΥΨΙΠΕΔΟ ΣΦΗΚΑΣ |
Ενα γεωλογικό μνημείο εκατομμυρίων ετών σε κίνδυνο
Εχω γράψει πολλές φορές για τις περιβαλλοντικές ζημιές που προκαλούνται από τα κακώς σχεδιασμένα αιολικά πάρκα στα βουνά, οι επιπτώσεις των οποίων έχουν υποτιμηθεί σε μεγάλο βαθμό. Ωστόσο, μάλλον κι εγώ ή ίδια δεν είχα συνειδητοποιήσει σε ποιο βαθμό ο φρενήρης ρυθμός με τον οποίο η κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να βιομηχανοποιήσει τα βουνά της χώρας είναι ανεύθυνος, βαθιά ανησυχητικός και επικίνδυνος. Αυτή τη φορά στο στόχαστρο της βιομηχανίας αιολικής ενέργειας έχει μπει ένα διαμάντι της ελληνικής φύσης, ένα γεωλογικό μνημείο εκατομμυρίων ετών. Αναφέρομαι στο Τρικλάριο όρος ή Σφήκα όπως είναι ευρύτερα γνωστό στην τοπική κοινωνία των Πρεσπών.
Σε δημοσιογραφική αποστολή που οργάνωσε η Εταιρεία Προστασίας Πρεσπών (ΕΠΠ) είχαμε την ευκαιρία μέσα από ανηφορικούς χωματόδρομους και δύσκολα μονοπάτια να φτάσουμε, να περπατήσουμε και να θαυμάσουμε το τοπίο και τη θέα της Πρέσπας από το υψίπεδο της Σφήκας στα 1.776 μέτρα. Κρυμμένη καλά μέσα στους ορεινούς όγκους, στα σύνορα με την Αλβανία η Σφήκα έχει μια ιδιαίτερη γεωλογία, είναι ένα μέρος σμιλευμένο με ασβεστολιθικά υλικά και σχηματισμούς που δημιουργούν ένα απόκοσμο μοναδικό τοπίο. «Η περιοχή είναι ένα γεωλογικό μνημείο επειδή χαρακτηρίζεται από έντονη καρστικοποίηση. Δηλαδή από την αέναη, επιφανειακή και υπόγεια διάβρωση των ασβεστολιθικών εδαφών από το νερό. Ως αποτέλεσμα των διαρκών διαβρώσεων μέσα σε εκατομμύρια χρόνια δημιουργήθηκε αυτό το ανάγλυφο με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τις δολίνες», μας εξηγεί ο Γιώργος Κατσαδωράκης, δρ βιολόγος, επιστημονικός σύμβουλος ΕΠΠ, δείχνοντάς μας τους γεωλογικούς επιφανειακούς σχηματισμούς που «στις κοιλότητές τους συγκεντρώνεται εύφορο χώμα ξεπλυμένο από τις γύρω πλαγιές που δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες για σπάνια είδη φυτών».
Εμπλεος συναισθημάτων, ο κ. Κατσαδωράκης μάς εξηγεί πως το νερό ρέει υπόγεια μέσα στις σχισμάδες των ασβεστολιθικών πετρωμάτων προς την Κοιλάδα της Κρυσταλλοπηγής, αλλά κυρίως ότι είναι ο μεγάλος υδροδότης της Μικρής Πρέσπας. Συνδέεται δηλαδή άμεσα υδρογεωλογικά με τη Μικρή Πρέσπα, στην οποία παρέχει τις κύριες υδάτινες εισροές με τη μορφή πολυάριθμων πηγών. Μας εξηγεί για τις υπόγειες καρστικές γεωμορφές και τα βάραθρα που βρίσκονται κάτω από τα πόδια μας και πώς δημιουργήθηκαν με φυσικές διεργασίες εκατομμυρίων ετών.
Μέσα σε αυτό το γεωλογικό μνημείο της φύσης σχεδιάζεται η εγκατάσταση τριών αιολικών πάρκων και ενός φωτοβολταϊκού σταθμού στο γειτονικό Μάλι-Μάδι, υποθηκεύοντας την ασφάλεια, το τοπίο, τη βιοποικιλότητα αλλά και ένα εναλλακτικό αναπτυξιακό μέλλον για την περιοχή, αφού από τη Σφήκα θα περάσει το Pindos Trail.
Το σχεδιαζόμενο έργο ΑΣΠΗΕ και οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι
Τον Φεβρουάριο του 2024 το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας χορήγησε περιβαλλοντική άδεια (ΑΕΠΟ) σε ένα μεγάλων διαστάσεων έργο τριών Αιολικών Σταθμών Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΣΠΗΕ) συνολικής ισχύος 100 MW με 24 ανεμογεννήτριες στις θέσεις «Μεγαλέξανδρος» στο υψίπεδο της Σφήκας και «Ανεμοδαρμένη Ι και ΙΙ» στον απέναντι ορεινό όγκο, το Μάλι-Μάδι, το οποίο έχει παρόμοια γεωλογική αξία με τη Σφήκα. Οκτώ ανεμογεννήτριες 180 μ. θα τοποθετηθούν στη Σφήκα και 16 στο Μάλι-Μάδι. Το ΥΠΕΝ χορήγησε την άδεια, παρά την πληθώρα στοιχείων για τις μεγάλες περιβαλλοντικές επιπτώσεις του έργου που παρείχαν ειδικοί οι οποίοι συμμετείχαν στη δημόσια διαβούλευση, και παρά την αρνητική γνωμοδότηση του ΟΦΥΠΕΚΑ, του αρμόδιου δηλαδή επιστημονικού οργανισμού για το φυσικό περιβάλλον που ίδρυσε το ίδιο το υπουργείο.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί «ότι το ΥΠΕΝ αγνοεί επιδεικτικά και την Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη της περιοχής που δεν επιτρέπει αιολικά πάρκα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στη συγκεκριμένη περιοχή και ζητά τον περιορισμό τους σε όλη την έκταση του εθνικού πάρκου. Ωστόσο δεν έχει εγκριθεί ακόμη για να δούμε τι θα θεσπιστεί», θα πει η Μυρσίνη Μαλακού, διαχειρίστρια Εταιρείας Προστασίας Πρεσπών.
Τη διαχρονική παθογένεια του εθνικού χωροταξικού σχεδιασμού για την ανάπτυξη έργων ΑΠΕ, ο οποίος δεν λαμβάνει υπόψη του την ανάγκη προστασίας των φυσικών οικοσυστημάτων σχολίασε η συντονίστρια Δράσεων Πολιτικής ΕΠΠ, Βιβή Ρουμελιώτου λέγοντας: «Το υψίπεδο της Σφήκας είναι ένα ιδιαίτερο, δυσπρόσιτο και μοναδικό μέρος που δεν μπορεί κανείς να ασχοληθεί με αυτό και να μην πει γιατί πρέπει ή δεν πρέπει να γίνει εκεί ένα αιολικό πάρκο. Οι ανθρώπινες δραστηριότητες που αναπτύσσονται στη Σφήκα πρέπει να είναι αποτέλεσμα συζήτησης με την τοπική κοινωνία. Ο χωροταξικός σχεδιασμός αυτών των έργων πρέπει να γίνει με τρόπο που θα προστατεύει τα οικοσυστήματα, τα οποία είναι εκείνα που θα μας βοηθήσουν να αντεπεξέλθουμε ομαλά στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής».
Το υψίπεδο της Σφήκας έπειτα από αγώνες και δράσεις ετών της Εταιρείας Προστασίας Πρεσπών ανακηρύχθηκε προστατευόμενη περιοχή και τόπος Natura 2000, ωστόσο δεν έχει ενσωματωθεί στο Εθνικό Πάρκο Πρεσπών ως περιοχή Προστασίας της Φύσης, κάτι που θα απέκλειε την κατασκευή αιολικών σταθμών καθώς και τη διάνοιξη δρόμων.
«Μια μελλοντική εγκατάσταση ΑΣΠΗΕ σε έντονα καρστικοποιημένους ασβεστόλιθους θεωρείται προβληματική λόγω της ταυτότητας των σχηματισμών. Η καταστροφή των δολίνων από τις χωματουργικές εργασίες και τα “μπαζώματα” μπορεί να επηρεάσει αρνητικά το υδρογεωλογικό καθεστώς και να προκαλέσει προβλήματα διάβρωσης σε κατάντη περιοχές, όπως για παράδειγμα στην Κρυσταλλοπηγή και το Βατοχώρι», λένε οι άνθρωποι της Εταιρείας Προστασίας Πρεσπών.
Το υψίπεδο της Σφήκας έχει μήκος 30 τ. χλμ., αντιπροσωπεύει δηλαδή το 0,3% της έκτασης της χώρας και φιλοξενεί 900 είδη φυτών που αντιστοιχούν στο 30% του φυτικού πλούτου της χώρας. Αποτελεί έναν πραγματικό βοτανικό κήπο με δασωμένες πλαγιές με φυλλοβόλα δέντρα και όμορφα δάση από βελανιδιές και οξιές που απλώνονται περιμετρικά του βουνού. Παράλληλα, ένα εντελώς διαφορετικό, υποαλπικό τοπίο κυριαρχεί στο υψίπεδο, με Κέδρα και βραχώδεις χορτολιβαδικές εκτάσεις. Μόνιμη είναι η παρουσία αρκούδων, αγριογούρουνων, λύκων, αλεπούδων, ζαρκαδιών, ενώ πρόσφατα έκαναν την εμφάνισή τους και τσακάλια. Ασφαλές καταφύγιο είναι η Σφήκα και για τα πουλιά όπως ο φιδαετός και το βλαχοτσίχλονο, ενώ πελεκάνοι, πελαργοί και μεγάλα αρπακτικά που βασίζονται στα θερμικά ρεύματα για την πτήση τους περνούν τακτικά πάνω από το βουνό. Η απειλή για τα πουλιά και ιδιαίτερα για τους πελεκάνους είναι υπαρκτή από τους φραγμούς που βάζουν οι ανεμογεννήτριες στην πορεία τους.
Η τοπική κοινωνία κινητοποιήθηκε και, παρά τα μεγάλα αντισταθμιστικά που η εταιρεία πρόσφερε στον Δήμο, το Δημοτικό Συμβούλιο έλαβε ομόφωνη απόφαση να μην τα δεχτεί. «Ο τόπος μας είναι τόπος μοναδικής και πλούσιας βιοποικιλότητας. Οι αργυροπελεκάνοι είναι κομμάτι της ταυτότητας αυτού του τόπου και οφείλουμε να διασφαλίσουμε ότι η ενεργειακή μετάβαση δεν θα θέσει σε κίνδυνο τα άγρια πουλιά. Ως δήμος οφείλουμε να ακούμε τους πολίτες και οι πολίτες δήλωσαν ότι δεν θέλουν αυτά τα έργα στην περιοχή», θα πει ο δήμαρχος Πρεσπών, Γεώργιος Στεργίου.
Σφαγή της άγριας ζωής: οι πελεκάνοι
Τα μεγάλα αυτά πουλιά, οι πελεκάνοι, που έχουν άνοιγμα φτερών 3 μέτρα και ζυγίζουν 12 κιλά φωλιάζουν στον υγρότοπο της Μικρής Πρέσπας και αποτελούν εμβληματικά είδη της περιοχής, προστατευόμενα σε διεθνές επίπεδο. Ταξιδεύουν σε σμήνη από 10 έως 50 άτομα και οι μετακινήσεις τους εξαρτώνται από τις θερμές αέριες μάζες. Ταξιδεύουν μέχρι και 200 χλμ. για να τραφούν.
«Οι πελεκάνοι δεν κινούνται τυχαία, για το πέταγμά τους αξιοποιούν θερμικά ανοδικά ρεύματα και ακολουθούν συγκεκριμένες διαδρομές στις οποίες υπάρχουν τα αέρια ρεύματα που χρειάζονται. Στη χώρα μας ζει το 22% του παγκόσμιου πληθυσμού και αυτό σημαίνει ότι φέρουμε ευθύνη για την προστασία τους και τη διατήρησή τους», θα πει η Ολγα Αλεξάνδρου, συνεργάτιδα Τομέα Ερευνας και Προστασίας ΕΠΠ. Ωστόσο, με την ανεξέλεγκτη χωροθέτηση ΑΣΠΗΕ σε προστατευόμενες περιοχές, η πρόσκρουση των πουλιών με τις ανεμογεννήτριες που φράζουν τον δρόμο τους είναι αναπόφευκτη. Κάτω από τις ανεμογεννήτριες που έχουν τοποθετηθεί στο όρος Βαρνούς βρέθηκαν διαμελισμένοι τρεις ροδοπελεκάνοι.
Για τον αιολικό σταθμό στον Βαρνούντα, ο οποίος κατασκευάστηκε πριν από περίπου μια δεκαετία, η Εταιρεία Προστασίας Πρεσπών διαμαρτυρόταν τότε, διότι οι Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων καθώς και η περιβαλλοντική του αδειοδότηση έπασχαν. Παρά το γεγονός ότι η αρχική χωροθέτηση άλλαξε σε μια προσπάθεια του επενδυτή να το απομακρύνει όσο γίνεται περισσότερο από την προστατευόμενη περιοχή των Πρεσπών ώστε να αποφύγει τις διαμαρτυρίες της ΕΠΠ και ο ΑΣΠΗΕ κατασκευάστηκε στη θέση που είναι σήμερα, σε υψόμετρο 2.100 με περιβαλλοντικούς όρους που περιλαμβάνουν και την εγκατάσταση ενός συστήματος ραντάρ, ως μέτρου αποτροπής των συγκρούσεων μεγάλων πουλιών με τις φτερωτές των ανεμογεννητριών, ωστόσο με την ομίχλη που επικρατεί στην περιοχή ούτε το σμήνος των πελεκάνων μπόρεσε να δει τις ανεμογεννήτριες αλλά ούτε και τα ραντάρ να δουν τους πελεκάνους. Συνεπώς, η πραγματικότητα δείχνει ότι οι προβαλλόμενες ως τεχνικές λύσεις στην πράξη δεν λειτουργούν.
Για την αναποτελεσματικότητα του συστήματος αποφυγής πρόσκρουσης τα στοιχεία καταγραφής που δίνει η Ολγα Αλεξάνδρου είναι συγκλονιστικά: «Εκατό αιολικά βρίσκονται πάνω στη διαδρομή των πελεκάνων και με τις συνθήκες περιορισμένης ορατότητας που επικρατούν στο βουνό υπάρχει αδυναμία στα συστήματα αυτά να εντοπίσουν τους διερχόμενους πελεκάνους. Επί παραδείγματι, οι καταγραφές των πελεκάνων από το σύστημα εντοπισμού είναι υποπολλαπλάσιες σε σχέση με τις πραγματικές καταγραφές πεδίου. Σε 190 ημέρες το σύστημα κατέγραψε τη διέλευση 643 πελεκάνων ενώ σε εργασίες πεδίου σε 18 ημέρες καταγράφηκαν 499 διερχόμενοι πελεκάνοι».
Η Εταιρεία Προστασίας Πρεσπών καθώς και οι συνεργαζόμενες περιβαλλοντικές οργανώσεις όπως η Ορνιθολογική Εταιρεία έχουν υποβάλει υπόμνημα προς τη Διοίκηση για τη σωστή χωροθέτηση ΑΣΠΗΕ και για τις περιοχές που πρέπει να αποκλείονται. «Η πυκνότητα των σχεδιαζόμενων αιολικών πάρκων είναι πολύ μεγάλη, γεγονός που θα πρέπει να υπολογίσει και τη σωρευτική επίδραση στην περιοχή», καταλήγει η Ολγα Αλεξάνδρου, τεκμηριώνοντας ότι οι ανεμογεννήτριες σκοτώνουν τεράστιο αριθμό πουλιών. Και η απώλεια των πουλιών είναι από τα πρώτα ορατά σημάδια μιας τεράστιας οικολογικής καταστροφής, εάν η επέκταση της αιολικής βιομηχανίας αφεθεί να προχωρήσει ανεξέλεγκτα. Και φυσικά δεν πρέπει να ξεχνάμε και τις λιγότερο ορατές επιδράσεις των αιολικών πάρκων που είναι η αόρατη καταστροφή των μικρο-οικοσυστημάτων.
🔴 Η Εταιρεία Προστασίας Πρεσπών είναι μια μη κερδοσκοπική περιβαλλοντική οργάνωση με έδρα τον μικρότερο ελληνικό δήμο, τον Δήμο Πρεσπών. Από το 1991, βασισμένη στην επιστημονική τεκμηρίωση και τις συνεργασίες, εργάζεται για τη διατήρηση των πολύτιμων χαρακτηριστικών των διεθνούς σημασίας λιμνών, της άγριας ζωής και της πολιτιστικής κληρονομιάς της διασυνοριακής λεκάνης της Πρέσπας, ενώνοντας τις τοπικές κοινωνίες και επιστημονικούς, περιβαλλοντικούς και κρατικούς φορείς, εγχώριους και διεθνείς.
Περισσότερα στο www.spp.gr



Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου