 |
| ΤΑΤΙΑΝΑ ΜΠΟΛΑΡΗ/EUROKINISSI |
Ελληνικά ιδιωτικά σχολεία στα χέρια ξένων funds
Η είδηση πέρασε ίσως αθόρυβα από τα ελληνικά μέσα, όμως σε παγκόσμιο επίπεδο ήταν σεισμός: ο εκπαιδευτικός όμιλος Nord Anglia Education εξαγοράστηκε από την EQT, έναν από τους μεγαλύτερους επενδυτικούς κολοσσούς της Ευρώπης, σε αποτίμηση που άγγιξε τα 14,5 δισ. δολάρια. Σχεδόν ταυτόχρονα, ο όμιλος Cognita επαναπροσδιορίστηκε σε νέα στρατηγική, ενώ ο Inspired Education ενίσχυσε το κεφάλαιό του με συμμετοχή του fund Oakley Capital.
Πρόκειται για μια παγκόσμια στροφή: τα ιδιωτικά σχολεία παύουν να είναι οικογενειακές επιχειρήσεις ή τοπικοί εκπαιδευτικοί φορείς και μετατρέπονται σε ομίλους-επενδυτικά assets, με στρατηγικές εξαγορών, συνέργειες και στόχους κερδοφορίας. Η εκπαίδευση γίνεται πλέον «sector» για τα private equity - με όρους απόδοσης, ανάπτυξης και εξόδου (exit strategy). Η λογική πίσω από την επενδυτική εισβολή είναι απλή αλλά ισχυρή:
● Σταθερά έσοδα (δίδακτρα).
● Υψηλή πιστότητα πελατών (γονείς).
● Περιουσιακά στοιχεία (γήπεδα, κτίρια, campus).
● Κοινωνικό προφίλ (ESG).
Ασφαλές στοίχημα
Με λίγα λόγια, «ο τέλειος κλάδος» για μακροχρόνιες αποδόσεις. Οπως εξηγεί διεθνής αναλυτής που παρακολουθεί τη δραστηριότητα των funds στην Ευρώπη: «Η εκπαίδευση είναι ένας από τους λίγους τομείς όπου η κρίση δεν μειώνει τη ζήτηση - απλώς αλλάζει τη γονεϊκή συμπεριφορά. Ενα σχολείο δεν κλείνει εύκολα· άρα αποτελεί ασφαλές στοίχημα».
Οι όμιλοι που συγκροτούνται λειτουργούν με οικονομίες κλίμακας: ενοποιημένες αγορές, κοινά προγράμματα σπουδών, διεθνή δίκτυα. Το ίδιο «μοντέλο» που εφαρμόστηκε στην υγεία, στον τουρισμό ή στην τεχνολογία, περνά τώρα στην εκπαίδευση.
Τον Σεπτέμβριο του 2024 εκκίνησε η διαδικασία εξαγοράς ιδιωτικών σχολείων στην Ελλάδα. Στις 13 Σεπτεμβρίου εκείνου του έτους, η ΟΙΕΛΕ εξέδιδε την πρώτη ανακοίνωσή της για την επένδυση του fund Inspired στη Σχολή Μωραΐτη όπου εκφράζαμε τις εύλογες ανησυχίες μας αλλά και των εκπαιδευτικών του σχολείου για τη νέα κατάσταση. 11 ημέρες μετά εκδόθηκε η ανακοίνωση για την επένδυση του ίδιου fund στο CGS (πρώην Κωστέα-Γείτονα).
Περίπου δύο μήνες μετά, η Ομοσπονδία μας αντέδρασε δυναμικά στην απαίτηση του fund για έλεγχο των social media των εκπαιδευτικών, που απετράπη. Ακολούθησε η εξαγορά ακόμη πέντε ιδιωτικών σχολείων, με τελευταία την περίπτωση των Εκπαιδευτηρίων Αυγουλέα-Λιναρδάτου, του σημαντικότερου, ίσως, εκπαιδευτικού οργανισμού στη Δυτική Αθήνα. Και τράβα κορδέλα...Παγκόσμια τάση
Η είσοδος ξένων funds στο εκπαιδευτικό τοπίο δεν είναι ένα φαινόμενο αποκλειστικά ελληνικό. Αποτελεί μέρος μιας παγκόσμιας τάσης που αντιμετωπίζει την εκπαίδευση ως επενδυτικό τομέα με υψηλό δυναμικό ανάπτυξης, σταθερή ζήτηση και δυνατότητα δημιουργίας προστιθέμενης αξίας μέσα από ψηφιακές πλατφόρμες, καινοτόμες μεθοδολογίες διδασκαλίας και διεθνή προγράμματα σπουδών.
Η Ελλάδα, ως χώρα με έντονη παρουσία ιδιωτικών σχολείων σε αστικά κέντρα και υψηλή αποδοχή των ιδιωτικών εκπαιδευτικών υπηρεσιών από μεσαία και ανώτερα κοινωνικά στρώματα, καθίσταται ελκυστική για αυτού του τύπου τις επενδύσεις.
Οπως εύστοχα σημειώνει ο Δημήτρης Καλογιάννης, η εξαγορά ιδιωτικών σχολείων από funds σηματοδοτεί, ωστόσο, μια ουσιαστική μεταβολή στη φυσιογνωμία των σχολείων αυτών. Ενώ τα περισσότερα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια της χώρας ξεκίνησαν ως οικογενειακές επιχειρήσεις με ισχυρό παιδαγωγικό όραμα και διαχρονική σύνδεση με την τοπική κοινωνία, η μετάβαση σε εταιρικά σχήματα με επενδυτικό χαρακτήρα αλλάζει το σημείο αναφοράς από την εκπαιδευτική αποστολή στη διαχείριση αποδοτικότητας.
Οι στρατηγικές αποφάσεις λαμβάνονται πλέον όχι μόνο με βάση παιδαγωγικά ή κοινωνικά κριτήρια, αλλά με στόχο την ενίσχυση του brand, την αύξηση των εγγραφών και τη βελτιστοποίηση του λειτουργικού κόστους.
Η στόχευση
Οι εκπαιδευτικοί εκφράζουν ανησυχία. Η Μαρία Κ., φιλόλογος με 25 χρόνια εμπειρίας σε ιδιωτικό Λύκειο, λέει χαρακτηριστικά: «Ξεκινήσαμε να διδάσκουμε με όραμα και κατέληξα να υπογράφω targets. Οταν η διδακτική δουλειά αξιολογείται με βάση τα retention rates ή τις “οικονομικές επιδόσεις”, κάτι έχει αλλάξει ριζικά».
Το πρόβλημα, επισημαίνουν οι παιδαγωγοί, δεν είναι το επενδυτικό ενδιαφέρον αυτό καθαυτό, αλλά το ποιες αξίες χρηματοδοτεί. Αν η στόχευση είναι η βελτίωση της μάθησης, η εκπαίδευση κερδίζει. Αν είναι η αύξηση του EBITDA, η μάθηση κινδυνεύει να γίνει παράγωγο προϊόν. Η Ελλάδα, με την αυξημένη ζήτηση για διεθνή προγράμματα σπουδών, τα σχολεία IB και τα δίγλωσσα Λύκεια, αποτελεί «ώριμο» έδαφος για το νέο κύμα επενδύσεων.
Ηδη υπάρχουν συζητήσεις για μειοψηφικές συμμετοχές ξένων funds σε ομίλους της Αττικής, ενώ οι ιδιοκτήτες μικρότερων σχολείων αναζητούν συμμαχίες για να χρηματοδοτήσουν νέα campus, ψηφιακές υποδομές ή προγράμματα εξωτερικού.
Γιατί, λοιπόν, επενδύουν τα funds τώρα και δεν το έκαναν, π.χ., 10-15 χρόνια πριν; Σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΟΙΕΛΕ Γιώργο Χριστόπουλο, αλλά και εκτιμήσεις παραγόντων της οικονομίας και της πολιτικής:
1. Η ίδρυση ιδιωτικών Πανεπιστημίων και η χρήση του ΙΒ ως «διαβατηρίου» όχι μόνο γι’ αυτά αλλά και για τα δημόσια Πανεπιστήμια, είναι ένα δέλεαρ για τα funds που προσδοκούν σε επέκταση της πελατείας τους. Στόχος, η παρουσίαση στο κοινό μιας ιδιωτικής υπερδομής που θα ξεκινά από την προσχολική αγωγή και θα οδηγεί με ασφάλεια, παρακάμπτοντας το «εμπόδιο» των πανελλαδικών, σε μια θέση στο Πανεπιστήμιο. Διόλου τυχαία, τα funds επενδύουν σε σχολεία με ΙΒ ή υποχρεώνουν σχολεία που δεν είχαν μέχρι τώρα να εφαρμόσουν το πρόγραμμα.
2. Το νομοθετικό πλαίσιο που έχει απορρυθμίσει πλήρως τον χώρο της ιδιωτικής εκπαίδευσης είναι ευνοϊκό για τους επενδυτές που βρίσκουν ευάλωτο και κακοπληρωμένο εκπαιδευτικό προσωπικό (βεβαίως, αυτό θα γυρίσει μπούμερανγκ, καθώς σύντομα αναμένεται να υπάρξουν μεγάλες ελλείψεις εκπαιδευτικών στην ιδιωτική εκπαίδευση). Δεν ήταν τυχαία η ρήση «το θεσμικό πλαίσιο είναι πια… δίκαιο και λογικό για επενδύσεις» πρώην ιδιοκτήτη και νυν στελέχους fund. (Στο πώς αντιλαμβάνεται τον νόμο και τα εργασιακά και ανθρώπινα δικαιώματα το συγκεκριμένο fund, έρχεται σημαντική αποκάλυψη τις επόμενες ημέρες.)
3. Η χρήση των εγκαταστάσεων όχι μόνο για στενά εκπαιδευτικούς (ιδιωτικά Πανεπιστήμια), αλλά και για ευρύτερους επιχειρηματικούς λόγους (φιλοξενία, αναψυχή).
4. Η Ελλάδα, λόγω της golden visa κυρίως, ήδη αποτελεί πόλο έλξης για χιλιάδες ξένους που έρχονται να επενδύσουν κυρίως σε ακίνητα (Ινδοί, Ισραηλινοί, Κινέζοι κ.λπ.). Οι υπάρχουσες δομές ξενόγλωσσων σχολείων δεν επαρκούν (ήδη μεγάλο σχολείο του χώρου χτίζει καινούργιο κτίριο στην Ανατολική Αττική) και τα σχολεία των funds που παρέχουν απολυτήρια τύπου ΙΒ φιλοδοξούν να καλύψουν το κενό.
Απαξίωση του δημόσιου σχολείου με όχημα το ΙΒ
 |
Οι μαθητές του ΙΒ δεν συμμετέχουν στις πανελλαδικές, αλλά προετοιμάζονται για εισαγωγή σε αγγλόφωνα ΑΕΙ. Ετσι, το δημόσιο σχολείο μετατρέπεται σε προθάλαμο φυγής στο εξωτερικό | ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΙΤΣΑΡΑΣ/EUROKINISSI |
H είδηση πέρασε αρχικά σχεδόν αθόρυβα - όμως πίσω της κρύβεται μια μεγάλη στροφή στην ελληνική εκπαιδευτική πολιτική. Για πρώτη φορά, 13 δημόσια σχολεία της χώρας καλούνται να λειτουργήσουν από την επόμενη σχολική χρονιά πιλοτικά τμήματα του Διεθνούς Απολυτηρίου (IB), προγράμματα δηλαδή που μέχρι σήμερα συναντούσαμε αποκλειστικά σε ιδιωτικά σχολεία υψηλών διδάκτρων.
Το γεγονός αυτό παρουσιάστηκε ως «ιστορικό άνοιγμα της δημόσιας εκπαίδευσης στον κόσμο», μια τομή διεθνοποίησης που θα «αναβαθμίσει το ελληνικό σχολείο». Μόνο που, όπως συμβαίνει συχνά στην Ελλάδα, πίσω από τις διακηρύξεις αγκομαχά μια πραγματικότητα γεμάτη ερωτήματα, αντιφάσεις και ταξικά αποτυπώματα.
Στους πίνακες ανακοινώσεων των 13 δημόσιων σχολείων που συμμετέχουν στο πιλοτικό πρόγραμμα αναρτήθηκαν αφίσες με το λογότυπο του International Baccalaureate Organization (IBO), συνοδευόμενες από φράσεις όπως: «Over 4.200 IB World Schools – More than 75.000 teachers – More than 1.250.000 students». Σε απλή μετάφραση: «Γίνε κι εσύ μέρος μιας παγκόσμιας κοινότητας μαθητών».
Οι διακρίσεις
Αλλά η πρόσκληση αυτή, όσο ελκυστικά κι αν διατυπώνεται, γεννά ένα παράδοξο: Πώς είναι δυνατόν σχολεία του ελληνικού Δημοσίου, τα οποία τυπικά οφείλουν να εφαρμόζουν τα προγράμματα σπουδών του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) και του υπουργείου Παιδείας, να προωθούν άλλα προγράμματα, ξενόφερτα, με διαφορετική φιλοσοφία, αξιολόγηση και στόχευση; Και πώς γίνεται αυτή η «πρεμιέρα διεθνοποίησης» να πραγματοποιείται την ώρα που εκατοντάδες σχολεία στενάζουν από ελλείψεις, κενά εκπαιδευτικών και μαθήματα σε προκατασκευασμένες αίθουσες;
Το υπουργείο Παιδείας και το ΙΕΠ παρουσιάζουν την ένταξη των δημόσιων σχολείων στο πρόγραμμα IB ως «σημάδι εκσυγχρονισμού». Η ειρωνεία είναι πως το ίδιο το κράτος, διαφημίζοντας την IB κουλτούρα, απαξιώνει εμμέσως τα δικά του προγράμματα σπουδών.
Αν το ΙΕΠ και το υπουργείο θεωρούν το IB τόσο ανώτερο, τότε τι λένε στους υπόλοιπους μαθητές και εκπαιδευτικούς; Οτι συνεχίζουν να ζουν μέσα σε ένα «ξεπερασμένο, αποστηθιστικό σύστημα»; Οτι η ποιότητα κατοικεί πια αλλού - σε ένα διεθνές «brand» και όχι στη δημόσια σχολική αίθουσα;
Για χρόνια, οι κυβερνητικές ρητορικές μιλούσαν για αναχαίτιση του brain drain και ενίσχυση της ελληνικής ανώτατης εκπαίδευσης. Τώρα, το ίδιο το κράτος καλεί μαθητές του δημόσιου Λυκείου να στραφούν προς σπουδές στο εξωτερικό και παράλληλα κλείνει το μάτι δείχνοντας τα εγχώρια «μη κρατικά Πανεπιστήμια». Γιατί, ας μην κρυβόμαστε: το IB είναι σχεδιασμένο για να οδηγεί σε ξένα Πανεπιστήμια.
Οι μαθητές του δεν συμμετέχουν στις πανελλαδικές - προετοιμάζονται για εισαγωγή σε αγγλόφωνα ΑΕΙ. Ετσι, το δημόσιο σχολείο, αντί να λειτουργεί ως φυτώριο κοινωνικής κινητικότητας και εγγράμματης δημοκρατίας, μετατρέπεται σε προθάλαμο φυγής. Ποιο είναι, λοιπόν, το πραγματικό μήνυμα; Οτι η επιτυχία δεν είναι να σπουδάσεις στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, αλλά στο Λονδίνο ή στο Αμστερνταμ; Και ότι το ελληνικό πτυχίο δεν αρκεί πια;
Το ταξικό πρόσημο
Οι 13 δημόσιες σχολικές μονάδες που φιλοξενούν το IB μπορεί να είναι «δημόσιες» στα χαρτιά, αλλά δεν είναι ουδέτερες κοινωνικά. Το κόστος συμμετοχής, οι επιπλέον απαιτήσεις, οι ξενόγλωσσες εξετάσεις και τα έξοδα πιστοποίησης δεν είναι αμελητέα. Αλήθεια, έχουν όλοι οι μαθητές των σχολείων αυτών τις ίδιες δυνατότητες; Ή θα δημιουργηθεί ένα νέο είδος δημόσιου σχολείου δύο ταχυτήτων - όπου η «προνομιούχα» τάξη του IB θα συνυπάρχει με την «παλιά» τάξη του εθνικού απολυτηρίου;
Και ακόμη πιο ανησυχητικό: Θα υπάρξει στο μέλλον νομοθετική ρύθμιση που θα δίνει ποσοστό εισαγωγής στα ελληνικά ΑΕΙ για τους αποφοίτους του IB; Αν συμβεί αυτό, δεν θα πρόκειται απλώς για διεθνοποίηση, αλλά για θεσμική ανισότητα - με τους μαθητές του IB, δημόσιων ή ιδιωτικών σχολείων, να αποκτούν πλεονέκτημα έναντι των υπολοίπων.
Πρώτη φορά μια κυβέρνηση παραδέχεται στην πράξη ότι απέτυχε να βελτιώσει το ελληνικό Λύκειο και επιλέγει να το παρακάμψει. Αντί να ενισχύσει τα Νέα Προγράμματα Σπουδών που βρίσκονται σε ΦΕΚ εδώ και τρία χρόνια, επιλέγει να εισαγάγει ένα ξενόφερτο μοντέλο, με διαφορετική φιλοσοφία, εξετάσεις, διδασκαλία και αξιολόγηση.
Η... πρόοδος
Το γεγονός ότι πριν από λίγα χρόνια το διεθνές σύστημα IB βρέθηκε στο επίκεντρο σκανδάλου διαρροής θεμάτων φαίνεται να μην προβλημάτισε κανέναν. (Σημ.: Το 2008 και το 2009 γονείς μαθητών ελληνικών ιδιωτικών σχολείων αγόρασαν με 75.000 ευρώ τα θέματα κάθε εξεταζόμενου μαθήματος για το δίπλωμα IB ώστε να εξασφαλίσουν το εισιτήριο για Πανεπιστήμια του εξωτερικού.) Αντίθετα, παρουσιάζεται σήμερα ως το νέο πρόσωπο της προόδου. Η αντίφαση είναι εκκωφαντική: το ελληνικό σχολείο δεν έχει επιλύσει βασικά προβλήματα υποδομών, αλλά φιλοδοξεί να γίνει «διεθνές» - χωρίς να έχει γίνει πρώτα λειτουργικό.
Αντί να επενδύσουμε σε ένα ισχυρό, ποιοτικό, σύγχρονο εθνικό σχολείο -ελληνικό αλλά ανοιχτό στον κόσμο-, επιλέγουμε να εισάγουμε έτοιμα μοντέλα, να πληρώνουμε ακριβά δικαιώματα πιστοποίησης και να διαφημίζουμε την «παγκοσμιότητα» ως ελιτισμό. Η ουσία της εκπαίδευσης δεν βρίσκεται στα προγράμματα που αγοράζουμε, αλλά στους ανθρώπους που μορφώνουμε. Και το πραγματικά διεθνές σχολείο είναι εκείνο που δίνει σε κάθε παιδί, από κάθε γειτονιά, ίση ευκαιρία να σκεφτεί, να μάθει και να ονειρευτεί.
Ολα τα άλλα είναι -όπως εύστοχα ειπώθηκε- μια «καρικατούρα διεθνοποίησης». Και όσο το υπουργείο επιμένει να επιδεικνύει το IB ως «κόσμημα», το δημόσιο σχολείο θα συνεχίζει να ζητά κάτι πολύ πιο απλό: σεβασμό, ισότητα και ουσιαστική παιδεία.
ΠΗΓΗ: efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου