Το κυκλαδίτικο τοπίο μεταμορφώνεται - Το παράδειγμα της Σίφνου

Κίνηση για την Προστασία των Νησίδων

Το κυκλαδίτικο τοπίο μεταμορφώνεται: Η Σίφνος μπροστά σε μια βαθιά πολιτισμική και χωρική αλλαγή

Πηγή: Φροσύνη Χαριτοπούλου – Καθημερινή (σ.σ. δείτε ΕΔΩ ολόκληρο το άρθρο της, με σχετικές φωτογραφίες)

Τα τελευταία χρόνια, και ιδιαίτερα μετά την πανδημία, η Σίφνος —όπως και πολλά κυκλαδίτικα νησιά— βιώνει μια από τις πιο ριζικές μεταβολές στην ιστορία της: τη μαζική πώληση γης και τη συνεχή μετατροπή του αγροτικού τοπίου σε οικιστικό.

Η γη, που για γενιές αποτελούσε το θεμέλιο της τοπικής ζωής —καλλιεργήσιμες εκτάσεις, βοσκότοποι, οικογενειακή κληρονομιά— «αλλάζει χέρια» με ταχύτητα που αιφνιδιάζει τους ίδιους τους κατοίκους. Όπως είπε χαρακτηριστικά ένας Σιφνιός με χιούμορ αλλά και αγωνία: «Κάθε πρωί φοβάμαι μην μπει κάποιος στο μαγαζί και μου πει: σ’ αγόρασα».

Από αγροτικό τοπίο σε γη επενδύσεων

Η πλήρης στροφή της οικονομίας στον τουρισμό δημιούργησε νέα κίνητρα: ξένοι αγοραστές, επενδυτές αλλά και νέοι κάτοικοι από Αθήνα και αλλού αποκτούν οικόπεδα, συχνά μεγάλα και εκτός σχεδίου. Ταυτόχρονα, πολλοί ντόπιοι συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία, άλλοτε πουλώντας και άλλοτε μετατρέποντας τη γη τους σε καταλύματα.

Για πολλούς, η πώληση προσφέρει οικονομική ανάσα. Ταυτόχρονα όμως σηματοδοτεί ρήξη με τη διαγενεακή συνέχεια, την οικογένεια και την ταυτότητα του τόπου.

«Δεν μπορείς να πουλήσεις τη γη αν έχεις μεγαλώσει με τα ζώα», λέει ένας κτηνοτρόφος που αντιστέκεται στις πιέσεις μεσιτών και επενδυτών. Όμως η πραγματικότητα είναι σκληρή: «Αν κάποιος μου δώσει 800.000 ευρώ… θα του το δώσω, όλα έχουν μια τιμή», παραδέχεται ένας άλλος.

Ο σταδιακός εκτοπισμός της κτηνοτροφίας

Η αλλαγή χρήσης της γης προκαλεί μια «σιωπηλή» αλλά βαθιά μεταβολή:

Οι παλιοί βοσκότοποι χάνονται και οι διαδρομές των ζώων φράσσονται από νέες επαύλεις. Ορισμένοι νεοφερμένοι ενοχλούνται μάλιστα από «άσχημες μυρωδιές», «τους κόκορες που φωνάζουν στις 6 το πρωί» ή γαϊδούρια που… «κάνουν θόρυβο». Έτσι, το νησί μετατρέπεται από τόπο παραγωγής σε τοπίο αναψυχής, σχεδιασμένο όχι για τη ζωή του τόπου αλλά για τις ανάγκες των επισκεπτών.

Το ηχητικό τοπίο που σβήνει

Μια από τις πιο συγκλονιστικές αλλαγές είναι η έλευση της σιωπής. Τα κουδούνια των ζώων —βασικά πολιτισμικά σύμβολα των Κυκλάδων— αρχίζουν να απουσιάζουν και οι κόκορες δεν ακούγονται πια τα πρωινά. Η εμπειρία της Σίφνου γίνεται όλο και πιο «ουδέτερη», αποκομμένη από τους ήχους που για αιώνες συνόδευαν τον νησιωτικό χώρο. Αυτή η μεταβολή δεν είναι λεπτομέρεια· είναι αλλαγή ταυτότητας.

Νέα αρχιτεκτονική – νέα κλίμακα

Στο νησί επεκτείνονται μεγάλα, ογκώδη σπίτια, συχνά ξένα προς την τοπική αρχιτεκτονική. «Το νησί δεν χωράει τόσο μεγάλα σπίτια», λέει ένας κάτοικος. Η κλίμακα έχει χαθεί, και μαζί της η αρμονία του τοπίου.

Τι διακυβεύεται

Η μαζική πώληση της γης δεν είναι απλώς οικονομική πράξη. Είναι μια διαδικασία που έχει βαθιές συνέπειες!

- αλλάζει τη δημογραφία του νησιού και διαβρώνει κοινωνικές σχέσεις αιώνων
- εκτοπίζει την πρωτογενή και δευτερογενή παραγωγή
- αλλοιώνει την μοναδική αρχιτεκτονική των Κυκλάδων
- επιβαρύνει όλο και περισσότερο τα οικοσυστήματα, που είχαν προσαρμοστεί σε συγκεκριμένες χρήσεις γης

Στη Σίφνο — και σε όλο το Αιγαίο και Ιόνιο — παίζεται σήμερα το μέλλον των νησιών ως ζωντανών κοινοτήτων. Το ερώτημα δεν είναι μόνο «ποιος αγοράζει τη γη», αλλά τι είδους νησιά θέλουμε σε 10, 20, 30 χρόνια και αν μας αρέσει να είναι προϊόντα μαζικής κατανάλωσης, απρόσωπα και αστικοποιημένα.

#σίφνος
#υπερδόμηση
#small_islands_matter