Πώς η βιομηχανική κτηνοτροφία σπαταλά τροφή για δύο δισεκατομμύρια ανθρώπους

Η νέα έκθεση της Compassion in World Farming αποκαλύπτει ότι η εντατική κτηνοτροφία ευθύνεται για τη μεγαλύτερη τροφική σπατάλη παγκοσμίως

 

Πέτρος Κατσάκος

Την ώρα που 735 εκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη υποφέρουν από πείνα, ένα σιωπηλό αλλά τεράστιο ρεύμα τροφής χάνεται όχι στους κάδους των νοικοκυριών, αλλά στα σιλό των εκτροφών. Μια νέα διεθνής έκθεση της οργάνωσης Compassion in World Farming (CIWF), με τίτλο Food Not Feed, αποκαλύπτει ότι η εντατική κτηνοτροφία είναι η μεγαλύτερη αιτία τροφικής σπατάλης στον κόσμο, πολύ πιο σημαντική από τη σπατάλη τροφίμων στα σπίτια, στα εστιατόρια ή στα σούπερ μάρκετ.

Σύμφωνα με την έκθεση, 766 εκατομμύρια τόνοι δημητριακών που θα μπορούσαν να αποτελέσουν τροφή για ανθρώπους χρησιμοποιούνται κάθε χρόνο ως ζωοτροφή – μια ποσότητα μεγαλύτερη από το σύνολο της τροφικής σπατάλης σε όλα τα στάδια του συστήματος τροφίμων μαζί. Για κάθε 100 θερμίδες δημητριακών που καταναλώνουν τα ζώα στα βιομηχανικά συστήματα εκτροφής, μόλις 3 έως 25 θερμίδες επιστρέφουν στους ανθρώπους υπό μορφή κρέατος, γάλακτος ή αυγών.

Με απλά λόγια, το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειας και της πρωτεΐνης «εξατμίζεται» στη διαδικασία παραγωγής ζωικών προϊόντων. Η CIWF χαρακτηρίζει αυτή την απώλεια «την πιο παραγνωρισμένη μορφή τροφικής σπατάλης» και ζητά ριζική αλλαγή στο πώς χρησιμοποιείται η γη και η αγροτική παραγωγή.

Περισσότερα σιτηρά για τα ζώα, λιγότερα για τους ανθρώπους

Τα στοιχεία της έρευνας είναι αποκαλυπτικά. Η Κίνα, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι οι μεγαλύτεροι «παίκτες» αυτής της σπατάλης: μόνο στην Κίνα χάνονται 203 εκατομμύρια τόνοι δημητριακών ετησίως ως ζωοτροφή, στις ΗΠΑ 160 εκατομμύρια και στην Ε.Ε. περίπου 125 εκατομμύρια. Για σύγκριση, η «παραδοσιακή» τροφική σπατάλη στα νοικοκυριά της Ε.Ε. φτάνει τους 59 εκατομμύρια τόνους.

Η έκθεση υπογραμμίζει πως αν σταματούσε η χρήση δημητριακών που είναι κατάλληλα για ανθρώπινη κατανάλωση στην εκτροφή ζώων, θα μπορούσαν να τραφούν δύο δισεκατομμύρια άνθρωποι κάθε χρόνο. Παράλληλα, θα απελευθερώνονταν 175 εκατομμύρια εκτάρια καλλιεργήσιμης γης, έκταση μεγαλύτερη από τη συνδυασμένη επιφάνεια της Γερμανίας και της Ισπανίας.

«Η σπατάλη αυτή είναι διπλή», σημειώνει η έκθεση. «Όχι μόνο χάνεται τροφή που θα μπορούσε να θρέψει τον άνθρωπο, αλλά δεσμεύονται και τεράστιες εκτάσεις γης, νερού και λιπασμάτων για μια εξαιρετικά αναποτελεσματική διαδικασία παραγωγής».

Η λογική της εντατικής κτηνοτροφίας, εξηγεί η CIWF, βασίζεται στη γρήγορη πάχυνση ζώων σε κλειστά συστήματα. Για να επιτευχθεί αυτό, τα ζώα τρέφονται με σιτηρά, καλαμπόκι και σόγια, καλλιέργειες που σε μεγάλο βαθμό θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν άμεσα για ανθρώπινη διατροφή. Το αποτέλεσμα είναι ένα ενεργειακό και διατροφικό «παράδοξο»: η αγροτική παραγωγή αυξάνεται, αλλά η διαθέσιμη τροφή για τον άνθρωπο μειώνεται.

Μια νέα αγροτική εξίσωση

Η έκθεση Food Not Feed δεν περιορίζεται στην κριτική· προτείνει και εναλλακτικές. Το βασικό μήνυμα: «Τροφή, όχι ζωοτροφή». Τα ζώα θα πρέπει να τρέφονται μόνο με υποπροϊόντα και υπολείμματα που δεν μπορούν να καταναλωθούν από ανθρώπους – για παράδειγμα, πίτουρα, απόνερα ζυθοποιίας, φυτικά υπολείμματα ή βοσκήσιμη χλόη.

Παράλληλα, η οργάνωση ζητά να στηριχθούν μορφές αναγεννητικής και αγροοικολογικής γεωργίας, όπου η εκτροφή ζώων συνυπάρχει με τις καλλιέργειες με τρόπο που κλείνει τον κύκλο των θρεπτικών ουσιών, μειώνει τα απόβλητα και βελτιώνει τη γονιμότητα του εδάφους.

Σε πολιτικό επίπεδο, η CIWF καλεί κυβερνήσεις και διεθνείς οργανισμούς να αναθεωρήσουν τις γεωργικές επιδοτήσεις που ενθαρρύνουν την παραγωγή δημητριακών για ζωοτροφή. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, για παράδειγμα, περίπου το 60 % των δημητριακών που παράγονται προορίζεται για τάισμα ζώων.

Η οργάνωση υποστηρίζει ότι μια μετατόπιση των επιδοτήσεων προς καλλιέργειες που παράγουν τροφή για ανθρώπους, όπως όσπρια, λαχανικά και δημητριακά ολικής, θα μπορούσε να αυξήσει την επισιτιστική ασφάλεια και να μειώσει δραστικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.

Ηθική, οικολογία και ρεαλισμός

Πέρα από τα νούμερα, το ζήτημα αγγίζει και ένα βαθύτερο ηθικό και οικολογικό ερώτημα. Μπορεί ένα σύστημα παραγωγής που σπαταλά τόσο μεγάλους πόρους να θεωρείται βιώσιμο;

Το παγκόσμιο σύστημα κρέατος και ζωοτροφών είναι βαθιά ριζωμένο στις αγορές, τις συνήθειες και την απασχόληση εκατομμυρίων ανθρώπων. Ωστόσο, ακόμη και αυτοί αναγνωρίζουν ότι η σημερινή πορεία δεν είναι βιώσιμη. Η ζήτηση για ζωοτροφές αυξάνεται ταχύτερα από την παγκόσμια παραγωγή τροφίμων, ενώ η κλιματική κρίση κάνει τη γεωργία όλο και πιο εύθραυστη.

Η έκθεση Food Not Feed δεν δίνει έτοιμες λύσεις, αλλά θέτει ένα αδιαμφισβήτητο δεδομένο. Η τροφή που παράγεται στον κόσμο αρκεί για όλους, αρκεί να πάψει να «χάνεται» στα στόματα των ζώων των εργοστασιακών εκτροφών. Αν η ανθρωπότητα επιδιώκει πραγματικά επισιτιστική ασφάλεια, το πρώτο βήμα δεν είναι να παράξει περισσότερα, αλλά να χρησιμοποιήσει πιο σοφά όσα ήδη παράγει.

ΠΗΓΗ