Δεν μας σώζει η «οικονομία του καφέ», σύμφωνα με εργασία Ελλήνων ερευνητών του London School of Economics (LSE)

Σύμφωνα με εκτίμηση της Εθνικής Τράπεζας, για να διατηρηθεί το τουριστικό ρεύμα στα νησιά μας την επόμενη δεκαετία, απαιτείται ένα ολόκληρο… Ταμείο Ανάκαμψης (35 δισ. ευρώ) | © Dreamstime.com

Εργασία Ελλήνων ερευνητών του LSE αποκαθηλώνει την... ατμομηχανή της ελληνικής οικονομίας

Δεν μας σώζει η «οικονομία του καφέ»

Γιάννης Κιμπουρόπουλος

Το συντηρητικών κατευθύνσεων Hellenic Observatory του κορυφαίου Πανεπιστημίου LSE αναδεικνύει τον τουρισμό και την εστίαση ως παράγοντες στασιμότητας ● H ελληνική οικονομία έχει βιώσει απότομη μείωση της παραγωγικότητας της εργασίας και σημαντική μεταφορά της απασχόλησης προς τομείς χαμηλής παραγωγικότητας.

Το Hellenic Observatory, ένας συντηρητικών κατευθύνσεων ερευνητικός κόμβος για την Ελλάδα και τη ΝΑ Ευρώπη του LSE, το οποίο υπήρξε μάλλον θερμός υποστηρικτής της μνημονιακής «θεραπείας» της ελληνικής οικονομίας, φαίνεται ότι αντιμετωπίζει πια με σκεπτικισμό τα θλιβερά αποτελέσματα της «θεραπείας» αυτής. Στο πλαίσιο των GreeSE Papers (σ.σ. οικονομετρικές μελέτες και εκθέσεις για την Ελλάδα και τη ΝΑ Ευρώπη), έχει αναρτήσει στην ιστοσελίδα του ένα άκρως ενδιαφέρον κείμενο με τίτλο «Η οικονομία του καφέ: Διαρθρωτικός μετασχηματισμός στην Ελλάδα μετά τη λιτότητα και τις “μεταρρυθμίσεις”».

Το υπογράφουν τέσσερις Ελληνες ερευνητές: Μιχάλης Νικηφόρος, Βλάσης Μισός, Χρήστος Πιέρρος, Νικόλας Ροδουσάκης, και περισσότερη σημασία από τα συμπεράσματά τους για τις αρνητικές επιπτώσεις της «τουριστικοποίησης» της ελληνικής οικονομίας μετά το πάγωμα της παραγωγικής δραστηριότητας και των δημόσιων επενδύσεων στη διάρκεια της κρίσης χρέους και των «μεταρρυθμίσεων» που επέβαλε η τρόικα, έχει η έμμεση υιοθέτησή τους από ένα σαφώς δεξιόστροφο think tank.

Ευρήματα

Τα ευρήματα των ερευνητών δεν είναι διόλου καινούργια. Η «Εφ.Συν.» έχει παρουσιάσει τουλάχιστον δύο φορές αντίστοιχες μελέτες συνεργατών του ΚΕΠΕ που ερευνούν το πραγματικό ειδικό βάρος του τουρισμού στην ελληνική οικονομία, σε αντίθεση με τα κλισέ περί «βαριάς βιομηχανίας» της Ελλάδας. Στις 27/5/2021 («Πόσο ζυγίζει τελικά ο τουρισμός;») είχαμε παρουσιάσει εκτιμήσεις που περιόριζαν τη συμβολή του στο ΑΕΠ της χώρας στο 6%-7%. Κι έναν χρόνο αργότερα, στις 16/4/2022 («Ο τουρισμός, η κότα και το αβγό») παρουσιάζαμε έρευνα του ΚΕΠΕ που κατέληγε στο εύρημα ότι ο τουριστικός τομέας δεν μπορεί να αποτελεί τη βάση μιας αναπτυξιακής πολιτικής, αλλά, αντιστρόφως, μια πολυκλαδική ανάπτυξη της οικονομίας φέρνει σημαντική μεγέθυνση του κλάδου.

Η νέα μελέτη των τεσσάρων ερευνητών, εξετάζοντας τον διαρθρωτικό μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια και εστιάζοντας στην αυξανόμενη κυριαρχία του τομέα των Υπηρεσιών Καταλύματος και Εστίασης μετά τα προγράμματα εξουθενωτικής λιτότητας και τις μεταρρυθμίσεις-απορρυθμίσεις που επέβαλε η τρόικα και δεν αναίρεσε η επόμενη κυβέρνηση, αποδεικνύει ότι όχι μόνο δεν επήλθε η υπεσχημένη αύξηση της παραγωγικότητας, αλλά αντίθετα η ελληνική οικονομία έχει βιώσει απότομη μείωση της παραγωγικότητας της εργασίας και σημαντική μεταφορά της απασχόλησης προς τομείς χαμηλής παραγωγικότητας, όπως ο τουρισμός και η εστίαση. Η μείωση της συνολικής ζήτησης και των πραγματικών μισθών και η απορρύθμιση της αγοράς εργασίας ήταν βασικοί παράγοντες αυτής της κατάρρευσης της παραγωγικότητας.

Διλήμματα

«Η διαρθρωτική μετατόπιση της ελληνικής οικονομίας προς τον τομέα Υπηρεσίες Καταλυμάτων και Εστίαση -ιδίως τον τουρισμό- έχει δημιουργήσει ένα θεμελιώδες δίλημμα για την ελληνική κοινωνία», σημειώνουν οι τέσσερις ερευνητές. «Ενώ ο τουρισμός έχει γίνει ζωτική πηγή απασχόλησης και εισοδήματος από το εξωτερικό, συμβάλλοντας σημαντικά στη βελτίωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της Ελλάδας, η αυξανόμενη εξάρτηση από την “οικονομία του καφέ” συνοδεύεται από αυξανόμενες προκλήσεις. Η χαμηλή παραγωγικότητα του τομέα περιορίζει την ικανότητά του να προωθήσει τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και η επέκτασή του έχει εντείνει ζητήματα όπως ο υπερτουρισμός, η υποβάθμιση του περιβάλλοντος, η πολιτιστική εμπορευματοποίηση και η αδυναμία πρόσβασης στη στέγαση λόγω των βραχυπρόθεσμων μισθώσεων.

Τελικά, η Ελλάδα εξαρτάται ολοένα και περισσότερο από έναν τομέα που, παρά τα βραχυπρόθεσμα μακροοικονομικά οφέλη του, ενέχει σημαντικούς διαρθρωτικούς και κοινωνικούς κινδύνους μακροπρόθεσμα... Χωρίς στροφή στην τεχνολογική αλλαγή, με αύξηση παραγωγής και κόστους εργασίας, η “οικονομία του καφέ” κινδυνεύει να γίνει όχι μια προσωρινή προσαρμογή για την Ελλάδα, αλλά μια μακροπρόθεσμη κατάσταση στασιμότητας», γράφουν χαρακτηριστικά οι τέσσερις Ελληνες ερευνητές.

Εχει ενδιαφέρον ότι η πρόσφατη δημοσιοποίηση της έρευνας αυτής στον ιστότοπο του LSE διασταυρώνεται με τις εκτιμήσεις της Διεύθυνσης Οικονομικής Ανάλυσης της Εθνικής Τράπεζας, σύμφωνα με την οποία, για να διατηρήσει η Ελλάδα και ιδιαίτερα τα νησιά της το μεγάλο τουριστικό ρεύμα πρέπει να επενδύσει σε σύγχρονες, βιώσιμες και ανθεκτικές υποδομές την επόμενη δεκαετία τουλάχιστον 35 δισ. Δηλαδή, ένα ολόκληρο Ταμείο Ανάκαμψης (36 δισ.), που κατά τη σχετική διαφήμιση «μεταμορφώνει την Ελλάδα». Σε τι όμως;

ΠΗΓΗ