Ιστορική απόφαση στο Ευρωκοινοβούλιο, που για πρώτη φορά υιοθέτησε ψήφισμα που αναγνωρίζει ρητά την ευθύνη του Ισραήλ για τα εγκλήματα στη Γάζα και στη Δυτική Όχθη και ζητά πολιτικές κυρώσεις - Γιατί έχει σημασία και τι μπορούμε να κάνουμε

Ιστορική απόφαση στο Ευρωκοινοβούλιο, γιατί έχει σημασία και τι μπορούμε να κάνουμε.

του Αντώνη Φάρα

Μετά τις τρομοκρατικές ενέργειες του Ισραήλ στην Τύνιδα και στο Κατάρ – μια ακραία κλιμάκωση της ισραηλινής επιθετικότητας που επεκτείνει τη γενοκτονία στη Γάζα σε ανοιχτές πράξεις πολέμου εναντίον τρίτων χωρών – το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προχώρησε σε μια ιστορική απόφαση. Για πρώτη φορά υιοθέτησε ψήφισμα που αναγνωρίζει ρητά την ευθύνη του Ισραήλ για τα εγκλήματα στη Γάζα και στη Δυτική Όχθη και ζητά πολιτικές κυρώσεις.

Ένα ψήφισμα (resolution) είναι ένα μη δεσμευτικό κείμενο που υιοθετεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για να εκφράσει την πολιτική του θέση σε ένα κρίσιμο ζήτημα. Δεν παράγει αυτόματα νομικές υποχρεώσεις, αλλά λειτουργεί ως πολιτικό εργαλείο πίεσης προς την Επιτροπή και τα κράτη-μέλη, θέτοντας ένα νέο πλαίσιο αναφοράς για τις επόμενες αποφάσεις. Στην πράξη, συχνά καθορίζει το πεδίο του δημόσιου διαλόγου και σηματοδοτεί την κατεύθυνση που δύσκολα μπορεί να αναιρεθεί εκ των υστέρων. Η συγκεκριμένη απόφαση έλαβε τη στήριξη που φαίνεται στην εικόνα που επισυνάπτεται. 

Με αυτό τον τρόπο το ψήφισμα για την Παλαιστίνη συνιστά μια ιστορική μετατόπιση. Αν και εξακολουθεί να μην χαρακτηρίζει επισήμως τη σφαγή ως «γενοκτονία», η αναγνώριση της ισραηλινής ευθύνης και η πρόταση πολιτικών κυρώσεων σηματοδοτούν ρήξη με την προηγούμενη γραμμή. Το ψήφισμα ζητά την επέκταση κυρώσεων σε πρόσωπα και θεσμούς που εμπλέκονται στην κατοχή, ακόμα και κατά υπουργών της ισραηλινής κυβέρνησης. Ζητά επίσης την ενεργοποίηση του ευρωπαϊκού «blocking statute» για την προστασία του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου απέναντι στις αμερικανικές πιέσεις, την εφαρμογή δεσμευτικών εντολών του Διεθνούς Δικαστηρίου, καθώς και ανεξάρτητες έρευνες για τις εκατοντάδες δολοφονίες δημοσιογράφων και ανθρωπιστικών εργαζομένων.

Εξίσου σημαντική είναι η αναφορά στη διακοπή της χρηματοδότησης μέσω του Horizon Europe, δεδομένου ότι έχει αποδειχθεί ότι ευρωπαϊκά κονδύλια κατευθύνονται σε αμυντικά προγράμματα του Ισραήλ. Τέλος, γίνεται σαφές κάλεσμα προς τα κράτη-μέλη να αναγνωρίσουν το παλαιστινιακό κράτος, παρά τις παθογένειες που έχουν συνοδεύσει πρόσφατα το ζήτημα της αναγνώρισης – με προσπάθειες να αποκλειστούν οργανώσεις της αντίστασης από την πολιτική εκπροσώπηση του παλαιστινιακού λαού και με περιορισμούς στην πραγματική στρατιωτική και οικονομική αυτεξουσία.

Η χρονική συγκυρία ενισχύει το βάρος του ψηφίσματος: λίγες μέρες πριν από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο του 2025, όπου αναμένεται ότι και τα τελευταία δυτικά κράτη θα κινηθούν προς αναγνώριση της Παλαιστίνης. Υπό αυτό το πρίσμα, η θέση του Ευρωκοινοβουλίου ενισχύει το διεθνές κλίμα και καθιστά δυσκολότερη την οπισθοχώρηση. Ωστόσο, το ψήφισμα είναι πολιτική δήλωση και όχι εκτελεστική απόφαση. Η υλοποίηση των μέτρων εξαρτάται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη-μέλη. Η Πρόεδρος της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε πως δεν μπορεί να προχωρήσει σε αναστολή χρηματοδοτήσεων, επειδή δεν διαθέτει πλειοψηφία στην Κομισιόν. Η δήλωση αυτή, όμως, αμφισβητείται ανοιχτά, καθώς σε περιπτώσεις όπως η Ρωσία, η Επιτροπή κινήθηκε μονομερώς μέσα σε δύο ημέρες μετά την εισβολή στην Ουκρανία. Αυτό δείχνει ότι η ικανότητα παρέμβασης υπάρχει, αλλά χρησιμοποιείται επιλεκτικά, ανάλογα με τις πολιτικές προτεραιότητες.

Συνολικά, το ψήφισμα μπορεί να χαρακτηριστεί «αργοπορημένο και ανεπαρκές» αν συγκριθεί με την κλίμακα της καταστροφής στη Γάζα. Ωστόσο, η σημασία του είναι πολιτικά τεράστια:

για πρώτη φορά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κινείται προς μια πιο αυστηρή στάση απέναντι στο Ισραήλ, ανοίγοντας τον δρόμο για συζητήσεις περί κυρώσεων, αναγνώρισης του παλαιστινιακού κράτους και επαναπροσδιορισμού των σχέσεων ΕΕ-Ισραήλ.

Αυτό σημαίνει ότι για το διεθνές κίνημα αλληλεγγύης ανοίγει ένας νέος κύκλος αγώνα: να πιέσει ώστε οι προτάσεις του ψηφίσματος να γίνουν πράξη, να απαιτήσει περισσότερα από όσα ήδη περιλαμβάνονται, και να θέσει στο επίκεντρο τους πολιτικούς όρους μιας αληθινής αναγνώρισης, με ουσιαστική αυτοδιάθεση και ανεξαρτησία για τον παλαιστινιακό λαό. Να παλέψει ώστε η αναγνώριση να μην περιοριστεί σε μια τυπική διπλωματική χειρονομία, αλλά να μεταφραστεί σε πραγματική ανεξαρτησία, σε άρση της κατοχής και σε δικαίωμα επιστροφής των προσφύγων. Να προχωρήσει σε κοινές καμπάνιες και πρωτοβουλίες που θα απαιτούν συνολικές κυρώσεις, πλήρες εμπάργκο όπλων, τερματισμό κάθε εμπορίου που στηρίζει άμεσα ή έμμεσα την κατοχή, και αναγνώριση του συστήματος απαρτχάιντ και εθνοκάθαρσης που επιβάλλεται στον παλαιστινιακό λαό.

ΠΗΓΗ