 |
| documentonews image caption |
ΔΕΘ 2025: Δεν Έχουμε Θεραπεία
Το θέατρο της ματαιότητας και η τελετουργία της εξουσίας
«Ελένη, ζήσε τουλάχιστον
αυτή την ακίνδυνη πλάνη των παιδιών,
έρχονται Χριστούγεννα»
μονολογώντας βούτηξε το πινέλο στο κόκκινο.Ζωή Δικταίου: «Αύριο, λέξεις στην όμπρα»
Το πανηγύρι των υποσχέσεων
Κάθε Σεπτέμβρη, η Θεσσαλονίκη μετατρέπεται σε σκηνή θεάτρου, χρόνια τώρα. Η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης, που κάποτε αποτελούσε κορυφαίο οικονομικό γεγονός, ένα βήμα εξωστρέφειας και ανάπτυξης, έχει πλέον μεταλλαχθεί σε πολιτική ραψωδία υποσχέσεων.
Ο πρωθυπουργός ανεβαίνει στο βήμα, σαν προφήτης μιας επίπλαστης σωτηρίας, και μοιράζει υποσχέσεις, παροχές, φοροελαφρύνσεις, κίνητρα για την ανάπτυξη. Μια τελετουργία που επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο, με μηχανική ακρίβεια, και που οι πολίτες πλέον παρακολουθούν με την ψυχρή βεβαιότητα ότι τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει.
Η ΔΕΘ έχει χάσει τον χαρακτήρα της ως οικονομική βιτρίνα της χώρας. Αντί να συζητιούνται σοβαρά οι προοπτικές ανάπτυξης, οι νέες τεχνολογίες, οι διεθνείς συνεργασίες, έχει γίνει το τοτέμ της κυβερνητικής εξαγγελίας. Ο πρωθυπουργός κάθεται στον θρόνο της στιγμής και μοιράζει «δώρα» σε μια κοινωνία που ξέρει πως η επόμενη μέρα θα την βρει ακριβώς εκεί που ήταν: εγκλωβισμένη στην ίδια στασιμότητα.
Η ψευδαίσθηση του διαλόγου
Τα ΜΜΕ στήνουν το πανηγύρι. Οι εφημερίδες και τα δελτία ειδήσεων καταγράφουν κάθε υπόσχεση σαν να είναι θέσφατο. Αναλύσεις, πίνακες, γραφήματα, συζητήσεις επί συζητήσεων.
Στην πραγματικότητα, όλοι γνωρίζουν: οι υποσχέσεις είναι βεγγαλικά, αναλώσιμα στη στιγμή. Η πολιτική σκηνή στήνει το δικό της θέατρο σκιών, ενώ οι πολίτες παραμένουν στη θέση των θεατών κουρασμένοι, απαξιωμένοι, ανήμποροι να πιστέψουν.
Εδώ εδράζεται και η φθορά της δημοκρατίας. Διότι η δημοκρατία ζει από την εμπιστοσύνη. Όταν ο πολίτης παύει να πιστεύει ότι η υπόσχεση μπορεί να υλοποιηθεί, όταν η ΔΕΘ λειτουργεί σαν ετήσια τελετουργία κοροϊδίας, τότε το πολιτικό σύστημα απονομιμοποιείται. Η απαξίωση δεν είναι πλέον μεμονωμένο συναίσθημα, αλλά κοινωνικό βίωμα.
Παράλληλοι με άλλες χώρες
Η Ελλάδα δεν είναι μοναδική σε αυτό το φαινόμενο. Σε πολλές χώρες, οι ετήσιες πολιτικές «γιορτές» μετατράπηκαν σε σύμβολα ματαιότητας πριν ξεσπάσει η κοινωνική δυσαρέσκεια.
Στην Ιταλία της δεκαετίας του ’80, τα πολιτικά φεστιβάλ των κομμάτων είχαν καταντήσει πανηγύρια παροχολογίας, λίγο πριν έρθει η κατάρρευση της Πρώτης Δημοκρατίας με την επιχείρηση Mani Pulite.
Στη Γαλλία, οι «grand-messes» του εκάστοτε προέδρου κατέληξαν να θεωρούνται επιδείξεις κενού μεγαλείου, σπρώχνοντας τον κόσμο προς την αποχή.
Ακόμη και στην Τουρκία, τα μεγαλειώδη συνέδρια του καθεστώτος Ερντογάν έχουν χάσει το ειδικό τους βάρος· η κοινωνία βλέπει πλέον την επανάληψη μιας προπαγάνδας χωρίς αντίκρισμα.
Η ΔΕΘ, λοιπόν, δεν είναι απλώς ελληνική ιδιομορφία. Είναι μέρος μιας παγκόσμιας τάσης όπου οι πολιτικές ελίτ, ανίκανες να προσφέρουν ουσία, επενδύουν στη θεατρικότητα.
Μιας καθεστηκυίας τάξης, η οποία παρακολουθεί πάντα έκπληκτη τις εξελίξεις και τα γεγονότα στον κόσμο , ανίκανη να αντιδράσει.
Ο «προφήτης» της σωτηρίας
Ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ θυμίζει θρησκευτικό ηγέτη που κάθε χρόνο ανεβαίνει στον άμβωνα για να κηρύξει τη σωτηρία του λαού. Οι εξαγγελίες παρουσιάζονται ως αποκαλύψεις, οι αριθμοί ως θαύματα, οι παροχές ως σημεία και τέρατα. Ο πολιτικός γίνεται «μεσσίας» για μια βραδιά, μέχρι να ξεχαστεί τις επόμενες μέρες.
Αν ζούσε σήμερα ο Ντίνος Χριστιανόπουλος, ο ποιητής που έπλασε την εικόνα της Θεσσαλονίκης ως «ερωτικής πόλης», ίσως να έγραφε διαφορετικά. Η ίδια πόλη που άλλοτε ήταν συνώνυμη της νοσταλγίας και του πόθου, σήμερα φιλοξενεί κάθε χρόνο την τελετουργία της απαξίωσης: μια πόλη που αντί να μιλά για έρωτα, μιλά για την αποξένωση των πολιτών από την πολιτική.
Η πόλη που θα μπορούσε να είναι γέφυρα πολιτισμών, κέντρο καινοτομίας, κόμβος διεθνών συνεργασιών, έχει καταντήσει φόντο για ένα θέατρο. Ο Χριστιανόπουλος θα μιλούσε πια όχι για «ερωτική πόλη», αλλά για πόλη απαξίωσης: των πολιτών, των θεσμών, της ίδιας της έννοιας της πολιτικής.
Η απαξίωση της ΔΕΘ ως οικονομικού γεγονότος
Η ΔΕΘ ιδρύθηκε ως οικονομικό γεγονός, για να αναδεικνύει τη βιομηχανία, τις εμπορικές σχέσεις, την πρόοδο της χώρας. Σήμερα, όμως, έχει μετατραπεί σε πολιτικό μνημείο ματαιότητας. Η ουσία έχει χαθεί: ελάχιστοι πια ενδιαφέρονται για το πραγματικό εκθεσιακό περιεχόμενο. Το μόνο που μετράει είναι η ομιλία του πρωθυπουργού και οι επερχόμενες αντιδράσεις της αντιπολίτευσης.
Η οικονομία υποχωρεί στο περιθώριο. Το βήμα του πρωθυπουργού καταπίνει τον χαρακτήρα της έκθεσης. Κι έτσι, ένα εργαλείο ανάπτυξης έχει καταντήσει σκηνικό για την αέναη φάρσα της πολιτικής.
« Βρε που πάμε…»
Και εδώ τίθεται το κρίσιμο ερώτημα: τι κάνει ο πολίτης; Θα παραμένει θεατής στο ίδιο θέατρο, με πικρό χαμόγελο; Ή θα βρει τρόπους να σπάσει τον φαύλο κύκλο της απάθειας;
Η δύναμη του απλού ανθρώπου βρίσκεται στην κριτική στάση. Στο να μη δέχεται αδιαμαρτύρητα το θέατρο των υποσχέσεων. Στο να απαιτεί, να πιέζει, να υπερβαίνει την απαξίωση. Η ΔΕΘ θα πάψει να είναι τελετουργία ματαιότητας μόνο όταν η κοινωνία σταματήσει να την αντιμετωπίζει σαν αναπόφευκτη.
Η ΔΕΘ, από γιορτή της οικονομίας, κατέληξε μνημείο πολιτικής φθοράς. Οι πρωθυπουργοί ανεβαίνουν στο βήμα σαν προφήτες μιας ψεύτικης σωτηρίας, τα ΜΜΕ αναπαράγουν την παράσταση, και οι πολίτες σιωπηλά απαξιώνουν. Αλλά η ιστορία διδάσκει: καμία τελετουργία δεν διαρκεί για πάντα. Κάποτε, το κοινό κουράζεται και κατεβαίνει στη σκηνή.
Βιβλιογραφία
Γιώργος Κουκουλέας, Η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης: Από την ανάπτυξη στη στασιμότητα (2008).
Samuel P. Huntington, Political Order in Changing Societies (1968).
Pierre Rosanvallon, La Contre-Démocratie (2006).
Francis Fukuyama, Political Decay (2014).
Colin Crouch, Post-Democracy (2004).
Όσο έγραφα το άρθρο από το You Tube ακουγόταν το τραγούδι του Σταμάτη Κραουνάκη: «Ανθρώπων έργα» από την Ιουλία Καραπατάκη
*Ο Ανδρέας Θεοδωρακόπουλος είναι επικοινωνιολόγος συγγραφέας
- ΔΕΙΤΕ επίσης:
Το «κόλπο» του Μητσοτάκη στη ΔΕΘ
Τι αναζητά από τις πρωθυπουργικές εξαγγελίες στη Θεσσαλονίκη η Νέα Δημοκρατία - Τα πλεονάσματα των έμμεσων φόρων και οι απειλές του Παύλου Μαρινάκη για... νέα μνημόνια........
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου