Το μεγαλείο της ταπεινής προσφοράς - Του Μανώλη Πιμπλή

© Dreamstime.com

Του Μανώλη Πιμπλή

Υπάρχει ανάμεσά μας, αυτές τις μέρες είναι μάλιστα στην Αθήνα, ένας πολύ ξεχωριστός άνθρωπος: ο γαλλόφωνος Ελβετός Ζιλιέν Γκριβέλ που έγινε μάλιστα ταινία. Ο Γκριβέλ είναι οδοντίατρος και για 26 χρόνια (1972-1998) ερχόταν στην Αθήνα δύο φορές τον χρόνο και φρόντιζε, δωρεάν, τα δόντια των λεπρών στο Νοσοκομείο Λοιμωδών Νόσων «Η Αγία Βαρβάρα», στο Αιγάλεω. Γιατί άραγε το έκανε; Ολη τη χρονιά δούλευε στη Γενεύη και στις διακοπές τους, αυτός και η νοσοκόμα σύζυγός του Κριστιάν, έρχονταν στο Αιγάλεω για να δουλέψουν ακόμη σκληρότερα, βλέποντας δεκάδες ασθενείς.

Η ταινία του εξαιρετικού Σταύρου Ψυλλάκη «Σμιλεμένες ψυχές», που πήρε τρία βραβεία στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης -και παίζεται αυτές τις μέρες στον «Δαναό»-, έχει δύο βασικούς αφηγητές, τον Γκριβέλ, που μιλάει άπταιστα ελληνικά, και τον Μανώλη Φουντουλάκη, λεπρό με αποτυπωμένες στο πρόσωπο τις παραμορφώσεις της αρρώστιας. Η ταινία (που ξεκίνησε με πρωτοβουλία της «Βιβλιοθήκης Μανώλης Φουντουλάκης» με παραγωγό τον Ματθαίο Φραντζεσκάκη) δεν αποτελεί μελέτη για τη λέπρα, αν και γίνονται πολλές αναφορές στη Σπιναλόγκα, το νησί-λεπροκομείο που έκλεισε το 1957. Ο φακός εστιάζει στον ίδιο τον Γκριβέλ και τη ζωή του, με αφορμή τα ημερολόγιά του εκείνης της περιόδου, που δημοσιεύτηκαν το 2022 με τίτλο «Ελλάδα: η δική μου Ιθάκη».

Το αρχικό ξάφνιασμα διαδέχεται η βαθύτερη περισυλλογή. Το να φροντίζει κανείς τα δόντια των λεπρών είναι κάτι ταπεινό και ταυτόχρονα πολύτιμο. Τοποθετεί ξανά τον χανσενικό στην ανθρώπινη διάστασή του, ενός ασθενούς που δεν έχει ανάγκη μόνο από περίθαλψη για την αρρώστια του, αλλά χρειάζεται και όλες τις άλλες ανθρώπινες φροντίδες. Η Σπιναλόγκα πιο πολύ από λεπροκομείο, είπε, ήταν τόπος εξορίας. Κοινωνικής και ιατρικής. Από την άλλη δεν πρόκειται για εντελώς ακίνδυνη δραστηριότητα, αφού ο οδοντίατρος χώνει τη μύτη του στο στόμα του λεπρού, αγγίζει, έστω και με γάντια, το αίμα του. 

Εν τέλει όμως το μεγαλείο μιας τέτοιας δράσης είναι άλλο: ο Ζιλιέν Γκριβέλ, όπως το λέει και ο τίτλος του βιβλίου, έκανε το δικό του ταξίδι στη ζωή, σαν σύγχρονος -πλην ταπεινός- Οδυσσέας. Παιδί του Διαφωτισμού, έψαξε από την «ουδέτερη» Ελβετία να βρει τη μακρινή του ευρωπαϊκή ρίζα και την αναζήτησε όχι στην κραταιά αρχαιότητα, αλλά στη σύγχρονη εκδοχή του τόπου, στους πιο αδύναμους των αδυνάμων ανθρώπους του. Εδειξε ότι από κάθε πόστο μπορείς να μεγιστοποιήσεις το κοινωνικό όφελος της δουλειάς σου, έδειξε επίσης ότι κάνοντας το καλό, πολεμώντας την απελπισία, αγγίζεις κι εσύ τα όρια της ευτυχίας. Ο Γκριβέλ έκανε πολλούς φίλους στην Ελούντα και στο Αιγάλεω, βρήκε τον προορισμό και την Ιθάκη του. Σμίλεψε την ψυχή του αντικρίζοντας συνεχώς την άβυσσο και όπλισε τον εαυτό του με θάρρος απέναντι στον θάνατο. «Οταν κάποια στιγμή μού είπαν ότι έχω καρκίνο», λέει στην ταινία, «το άκουσα ατάραχος. Γερνάω με αρμονία».

Οσοι ιερείς του χρήματος ομνύουν στο άτομο και αρνούνται την ύπαρξη της κοινωνίας, αν δουν την ταινία θα ντραπούν.

ΠΗΓΗ