 |
| Ο Ρίτσαρντ Γουλφ* |
Μέρος πρώτο: Ο Τραμπ, οι ταρίφες και το κακό πολιτικό θέατρο
Δέκα μέρες μετά την αποφράδα «Ημέρα της Απελευθέρωσης», ο παγκόσμιος εμπορικός πόλεμος που κήρυξε ο Τραμπ κατά πάντων μαίνεται ανεξέλεγκτος, πυροδοτώντας αλυσιδωτές εκρήξεις στις αγορές. Το αποτέλεσμα ώς τώρα είναι απολύτως αναμενόμενο - ο... Ταρίφας Τραμπ, ο Αρχοντας του Χάους και των Διχασμών, έσπειρε μια αυτεπίστροφη θύελλα που και ο ίδιος πλέον αδυνατεί να «μαζέψει» και η οποία πλήττει φυσικά και τη δική του πελατεία, όλα αυτά τα δεκάδες εκατομμύρια μικρούς παράφρονες που τον ψήφισαν για να κάνει «Ξανά Μεγάλη» την Αμερική. Επιταχύνοντας, τελικά, την παρακμή της αμερικανικής αυτοκρατορίας που υποτίθεται ότι προσπαθεί να φρενάρει, καταστρέφοντας με μια κίνηση όλη την εργαλειοθήκη χρηματοοικονομικής ηγεμονίας που επί δεκαετίες κατασκεύασε και τελειοποίησε η μητρόπολη του μοντέρνου καπιταλισμού: μια παραδειγματική περίπτωση αυτοεκπληρούμενης προφητείας. Κάποιες μικρές χώρες έσπευσαν βέβαια να συνθηκολογήσουν μηδενίζοντας τους δικούς τους δασμούς. Αλλά οι μεγάλες οικονομικές δυνάμεις, οι ανταγωνιστές που είναι και ο πραγματικός στόχος της τραμπικής αποκοτιάς, όπως η Κίνα, αντεπιτίθενται με αναλογική σφοδρότητα σε έναν Πόλεμο της Ταρίφας που θυμίζει πλέον την ψυχροπολεμική κούρσα των εξοπλισμών και από τον οποίο είναι βέβαιο πως όλοι μας θα βγούμε χαμένοι.
Πώς εξηγούνται όλα αυτά; Υπάρχει κάποια κρυφή λογική πίσω από την τρέλα του Τραμπ και των ολιγαρχών «αυλικών του» και ποια βαθύτερα συμφέροντα εξυπηρετεί; Είναι προφανές ότι η οικονομική επιστήμη δεν επαρκεί και ότι οι όποιες απαντήσεις πρέπει να είναι σύνθετες, να λαμβάνουν υπόψη τους την ιστορία, την πολιτική, τη μαζική ψυχολογία... Προσφεύγω λοιπόν στον σοφό Ρίτσαρντ Γουλφ*, τον 83χρονο Αμερικανό μαρξιστή οικονομολόγο που πριν από λίγες μέρες έδωσε μια άκρως διαφωτιστική συνέντευξη-ποταμό στον Νορβηγό συνάδελφό του, Γκλεν Ντίζεν.
«Η αμερικανική οικονομία είναι σήμερα στη χειρότερή της κατάσταση. Εδώ και τέσσερις δεκαετίες ζήσαμε στις ΗΠΑ μια μαζική αναδιανομή πλούτου από τη βάση και τα μεσαία στρώματα προς την κορυφή της πυραμίδας. Το πρώτο λοιπόν που πρέπει να κατανοήσει κανείς για την αμερικανική οικονομία είναι πώς αφού ξόδεψε ενάμιση αιώνα χτίζοντας επιτυχώς μια τεράστια μεσαία τάξη, με σχετικά λίγους φτωχούς από τη μια μεριά και σχετικά λίγους πλούσιους από την άλλη (...) αυτή η μεσαία τάξη δεν υπάρχει πια, και ο λαός μας το ξέρει! Είναι θυμωμένοι, πικραμένοι, απογοητευμένοι και πολλοί έχουν πλημμυρίσει από οργή.
Ετσι δόθηκε το γόνιμο έδαφος στους δημαγωγούς πολιτικούς να “καλλιεργήσουν” τους αποδιοπομπαίους τράγους και να ταΐσουν αυτή τη λαϊκή αγανάκτηση.
Φταίνε καταρχήν οι “φριχτοί μετανάστες” - κι ας είμαστε μια χώρα μεταναστών. Δεύτεροι στη σειρά είναι οι μαύροι και οι καφέ άνθρωποι, μετά είναι οι γυναίκες, και τέταρτοι είναι οι ξένοι, αυτοί που ζουν εκτός συνόρων και δήθεν μας εκμεταλλεύονται. Ετσι έγινε πρόεδρος ο Τραμπ, κινητοποιώντας αυτόν τον πληθυσμό με μοχλό τις οικονομικές αδικίες. Και το έκανε εστιάζοντας σε άλλα θέματα που επέτρεψαν σε αυτή την οργή να εκφραστεί. Ετσι φτάσαμε σήμερα να βλέπουμε σοβαρούς ανθρώπους να εξοργίζονται τρομερά επειδή ένας τρανς άντρας ή μια τρανς γυναίκα χρησιμοποιεί τη “λάθος” τουαλέτα!
Ποιες είναι οι οικονομικές συνέπειες; Καταρχήν είναι το εξωπραγματικά υψηλό μας χρέος. Τα επίπεδα του κυβερνητικού χρέους είναι εξωφρενικά – 35 τρισεκατομμύρια δολάρια. Και μάλιστα σε καιρό σχετικής ειρήνης - δεν είμαστε μπλεγμένοι σε μεγάλο πόλεμο, αν και πάντα εμπλεκόμαστε σε μικρούς πολέμους. Αλλά και το χρέος των επιχειρήσεων είναι σε πρωτοφανή επίπεδα-ρεκόρ: το 20% των επιχειρήσεών μας είναι “ζόμπι”, δεν μπορούν να αποπληρώσουν τα χρέη τους, οπότε επιζούν μόνο χάρη σε νέο δανεισμό. Το ίδιο ισχύει και για τα νοικοκυριά μας, για τα στεγαστικά δάνεια και τις υποθήκες, για τα φοιτητικά δάνεια, τα χρέη σε πιστωτικές κάρτες, όλα είναι σε επίπεδα-ρεκόρ. Δεν υπάρχει απάντηση σε αυτό, είναι απερίγραπτο, όλοι το ξέρουν αλλά δεν μπορούν να κάνουν τίποτε.
Το σημαντικότερο όλων είναι πως η αμερικανική αυτοκρατορία, που αντικατέστησε τη βρετανική, άκμασε για σχεδόν έναν αιώνα, αλλά τώρα παρακμάζει. Οπου και να κοιτάξετε, στις εξαγωγές, στον ρόλο του δολαρίου, η Αμερική είναι σημαντικά πιο κάτω απ’ ό,τι πριν από τριάντα-σαράντα χρόνια. Η παρακμή είναι παντού! Και συνοδεύεται από τη στρατιωτική παρακμή - μπορεί να σας ξενίζει, αλλά είναι ξεκάθαρο πως ηττηθήκαμε στο Βιετνάμ, στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ, και τώρα χάνουμε τον πόλεμο στην Ουκρανία. Αλλες χώρες, και ιδιαίτερα η Ρωσία, τα πάνε καλύτερα από εμάς στον στρατιωτικό εκσυγχρονισμό τους. Η αμερικανική αυτοκρατορία τελείωσε. Δεν μπορεί, δεν έχει πια τους πόρους να κάνει αυτά που έκανε, γιατί δεν συγκεντρώνει πια τον λεηλατημένο πλούτο από τον υπόλοιπο κόσμο... Δείτε την απίθανη αύξηση της τιμής του χρυσού, 50% σε δυο-τρία χρόνια, αυτός είναι ο πραγματικός δείκτης της παρακμής του δολαρίου! Είναι ένας φαύλος κύκλος, η αποδυνάμωση της οικονομίας επιταχύνει την παρακμή της αυτοκρατορίας, και το αντίστροφο.
Είναι μια πάρα πολύ επικίνδυνη περίοδος. Εδώ στις ΗΠΑ η αντίδραση σε όλα όσα είπα είναι αυτό που οι ψυχολόγοι λένε άρνηση. Ετσι γίνεται πάντα με τις αυτοκρατορίες που παρακμάζουν, από την αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη μέχρι σήμερα. Είναι πολύ δύσκολο να παρακολουθείς την πτώση της αυτοκρατορίας σου... Οπότε προτιμάμε να μη συζητάμε τίποτε σοβαρά, να επιμένουμε στις ίδιες στρατηγικές που εφαρμόζαμε στον εικοστό αιώνα. Δείτε την τελευταία προεκλογική εκστρατεία: ούτε λέξη για παρακμή της αυτοκρατορίας, καμιά αναφορά. Αλλά στην πράξη δεν έχουμε πια φίλους, ακόμη και στους βόρειους γείτονές μας, στον Καναδά, λέμε τώρα “δώστε μας περισσότερα λεφτά γιατί αλλιώς θα σας τιμωρήσουμε”, θα σας βάλουμε δασμούς, θα σας κάνουμε, θα σας δείξουμε!
Γι’ αυτό έχουμε ανάγκη το πολιτικό θέατρο, να υποκρινόμαστε συνέχεια ότι δεν είμαστε σε παρακμή. Αυτό κάνει ο πρόεδρος όταν λέει ότι θα προσαρτήσει τον Καναδά, τη Διώρυγα του Παναμά, τη Γριλανδία - καμώνεται πως είναι πανίσχυρος ενώ δεν είναι. Ολα αυτά είναι πράξεις απελπισίας! Για να είμαστε δίκαιοι βέβαια, έχουμε όλοι μας πείσει τον Τραμπ ότι είναι ισχυρότερος απ’ ό,τι είναι, ότι μπορεί με τις πολιτικές του αποφάσεις να διαμορφώσει την οικονομία, ενώ συμβαίνει το αντίθετο, η οικονομία διαμορφώνει τους πολιτικούς. Ετσι και με τις ταρίφες: όλοι οι πρόσφατοι πρόεδροι των ΗΠΑ υπόσχονται να φέρουν πίσω στις ΗΠΑ τις “ξενιτεμένες” θέσεις εργασίας, αλλά κανείς δεν το πέτυχε, και ούτε ο Τραμπ θα τα καταφέρει.
Ολα αυτά που κάνει είναι υπερβολικό πολιτικό θέατρο, αυτό τον έφερε στην εξουσία, οι θεατρικές παραστάσεις οργής: τη μια είναι υπέρμαχος της λευκής υπεροχής, την άλλη της οπλοκατοχής, μετά στρέφεται κατά των αμβλώσεων... Απλά το κάνει πιο ακραία από τους άλλους Ρεπουμπλικανούς υποψηφίους, διαχειρίζεται την οργή της βάσης, κι έτσι έγινε πρόεδρος. (...) Αλλά έτσι δεν αντιμετωπίζει κανένα από τα αληθινά προβλήματα. Ηδη ο κόσμος όλος απαντά με δασμούς-αντίποινα, πολλοί θεωρούν βέβαιο τον ερχομό μιας σκληρής ύφεσης. Αλλά και διεθνώς είμαστε όλο και πιο απομονωμένοι. Δείτε τα τελευταία ψηφίσματα του ΟΗΕ - από τη μια μεριά είναι οι ΗΠΑ και το Ισραήλ και από την άλλη όλα τα άλλα κράτη!»
***
AP PHOTO
Μέρος δεύτερο:
Ρίτσαρντ Γουλφ αποδομεί Τραμπ
Aν κρίνω από τα μηνύματα που έλαβα, άρεσε πολύ το δρομο-λόγιο του περασμένου Σαββάτου, με τη συμπυκνωμένη «ματιά» του σπουδαίου Αμερικανού καθηγητή Ρίτσαρντ Γουλφ* πάνω στις καταιγιστικές διεθνείς εξελίξεις και ιδιαίτερα στον κλιμακούμενο τραμπικό «πόλεμο της ταρίφας». Αυτή είναι άλλωστε η διαφορά ενός αιρετικού μαρξιστή σοφού, όπως ο Γουλφ, που έχει ξοδέψει ολόκληρη τη ζωή του αποδομώντας τα μυστήρια του καπιταλισμού, όντας ο ίδιος μέσα στην καρδιά του κτήνους, από τους περισσότερους οικονομικούς και άλλους ειδήμονες –η ικανότητά του να εκλαϊκεύει και να «συμπιέζει» μια περίπλοκη κατάσταση σε λίγα, σταράτα και εύληπτα λόγια. Λέω, λοιπόν, να επιμείνω για δεύτερη εβδομάδα στον φοβερό Γερμανοεβραίο παππού από το Μανχάταν και να εκμεταλλευτώ το γεγονός ότι, όπως παραδέχεται και ο ίδιος με τη χαρακτηριστική νεοϋορκέζικη προφορά του, χάρη στον Τραμπ έχει γίνει ανάρπαστος, αφού κυριολεκτικά περνάει τις μέρες του δίνοντας συνεντεύξεις και ομιλίες!
Σε μία, λοιπόν, από αυτές τις αναρίθμητες «φρέσκιες» συνεντεύξεις του στη δημοσιογράφο και μπλόγκερ Ρέιτσελ Μπλέβινς, εκείνη τον ρωτάει για τα τελευταία «μπρος πίσω» του Τραμπ –το «πάγωμα» κάποιων δασμών για 90 ημέρες ή την πρόσφατη εξαίρεση των smartphones και άλλων ηλεκτρονικών συσκευών που κατασκευάζονται στην Κίνα– και εκφράζει τη σύγχυσή της για όλα αυτά. Τι επιδιώκει, τέλος πάντων, ο Τραμπ -θέλει στ' αλήθεια να μειώσει το τρομακτικό έλλειμμα του αμερικανικού εμπορικού ισοζυγίου ή απλά προσπαθεί να αναγκάσει τα άλλα κράτη, σαν την Κίνα, να διαπραγματευτούν μαζί του, εκλιπαρώντας για κάποιο νέο εμπορικό ντιλ;
«Πίστεψέ με, δεν είσαι η μόνη που ζαλίζεσαι προσπαθώντας να παρακολουθήσεις τις εξελίξεις», της λέει ο Γουλφ. «Είναι σχεδόν αδύνατο και προσωπικά δεν πιστεύω ούτε για ένα λεπτό ότι πίσω απ' όλο αυτό κρύβεται κάποιο στρατηγικό και καταχθόνιο master plan... Νομίζω ότι επικρατεί χάος στον Λευκό Οίκο, τόσο γιατί αυτός είναι ο σπασμωδικός τρόπος που λειτουργεί ο Τραμπ, αλλά και γιατί δέχεται και ο ίδιος πολύ αντιφατικές και αντικρουόμενες πιέσεις, με αποτέλεσμα να άγεται και να φέρεται από τη μια στιγμή στην άλλη. Από εκεί και πέρα, μην ξεχνάμε πως είναι η πρώτη φορά που ένας Αμερικανός πρόεδρος κηρύσσει οικονομικό πόλεμο ενάντια σε ολόκληρο τον κόσμο -επέβαλε ταρίφες ακόμη και σε ένα νησί όπου ζουν μόνο πιγκουίνοι... Ο,τι μπρος πίσω και να κάνει, το μήνυμα που στέλνει είναι ξεκάθαρο: αν έχεις μια επιχείρηση στην Ασία, την Αφρική, τη Λατινική Αμερική ή την Ευρώπη, μπορεί μέχρι τώρα να πίστευες ότι οι εξαγωγές σου στην αμερικανική αγορά ήταν λίγο πολύ ασφαλείς, αν διατηρούσες σχετικά σταθερή την ποιότητα και τις τιμές των προϊόντων σου. Αυτό πάει, τελείωσε!
Σκεφτείτε μια εταιρεία π.χ. στη Μαλαισία, που προσπαθεί να αποφασίσει τι θα κάνει το επόμενο διάστημα, ας πούμε αν θα προσλάβει περισσότερους υπαλλήλους ή θα απολύσει, αν θα επεκτείνει το εργοστάσιό της ή θα το κλείσει, αν θα ναυλώσει προκαταβολικά ένα πλοίο για το Σαν Φρανσίσκο ή όχι... Τώρα πια δεν μπορούν να το κάνουν αυτό, δεν ξέρουν τι θα συμβεί. Και, σαν να μην έφτανε αυτό, δεν μπορείς καν να βασιστείς σε αυτά τα τρομερά που έχει ήδη ανακοινώσει ο πρόεδρος και έχουν σοκάρει τους πάντες, γιατί την επόμενη μέρα τα παίρνει πίσω και τη μεθεπόμενη τα επαναφέρει διπλά! «Πάγωμα», λέει, για ενενήντα ημέρες –αυτό είναι τρομακτικό για έναν επιχειρηματία, δεν μπορεί να πάρει καμιάν απόφαση. Γι' αυτό όλοι οι ειδικοί λένε ότι πάμε ολοταχώς προς μια βαθιά ύφεση -όχι για άλλο λόγο, αλλά γιατί οι επιχειρήσεις παγκοσμίως συγκρατούν τις επενδύσεις και τις προσλήψεις τους, γιατί πολύ απλά δεν ξέρουν τι τους ξημερώνει! Και αυτό ισχύει πλέον για όλες τις χώρες, για όλες τις επιχειρήσεις που εμπλέκονται σε διεθνείς εμπορικές συναλλαγές – είναι απίστευτο...
Ξέρετε τι κάνουν όλοι αυτοί; Ψάχνουν ήδη για άλλους, πιο προβλέψιμους και λιγότερο επισφαλείς εμπορικούς εταίρους. Και ποιος είναι ο μακράν πιο ασφαλής εταίρος σε όλο τον κόσμο; Η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας! Εκεί θα πάνε για να βρουν πιο ασφαλείς αγορές –στην Κίνα και τους συμμάχους της, στην ομάδα BRICS+. Εν ανάγκη, θα ρίξουν λίγο και τις τιμές τους, για να μπουν σε νέες αγορές και να εξισορροπήσουν τη χασούρα από τη χαμένη ασφάλεια της αμερικανικής αγοράς. Και βέβαια η μακροπρόθεσμη ζημιά που θα υποστεί η αμερικανική οικονομία θα είναι ανυπολόγιστη. Το ρίσκο είναι τρομακτικό και δεν νομίζω ότι ο αμερικανικός λαός, και ιδίως οι οπαδοί του Τραμπ το έχουν συνειδητοποιήσει. Και το βαθύτερο συμπέρασμα είναι ότι τα δομικά μας προβλήματα είναι πολύ σοβαρότερα απ' ό,τι πιστεύαμε –μόνο έτσι εξηγείται γιατί παίρνουμε αυτό το ρίσκο. Ο Τραμπ δεν είναι ηλίθιος, αλλά, και να είναι, οι άνθρωποι γύρω του δεν είναι ηλίθιοι. Γι' αυτό κάνουν τόσο βιαστικές και απίστευτα επικίνδυνες ενέργειες»...
Θα κλείσω με μερικές διαλεχτές ατάκες ενός άλλου, πολύ πιο διάσημου, αλλά αρκετά διαφορετικού Αμερικανού οικονομολόγου, του Τζέφρι Σακς. Ο Σακς, βλέπετε, υπήρξε επί τουλάχιστον δύο δεκαετίες ένα από τα πιο προβεβλημένα ακαδημαϊκά «πιστόλια» της παγκοσμιοποίησης, ένας «οικονομικός δολοφόνος» που πήγαινε από χώρα σε χώρα για λογαριασμό της Παγκόσμιας Τράπεζας και άλλων ευαγών ιδρυμάτων και επιστατούσε αφ' υψηλού στην αρπαγή των δημόσιων πόρων και τις «απαραίτητες» ιδιωτικοποιήσεις. Κάποια στιγμή, όμως, συνειδητοποίησε τις τρομακτικές συνέπειες των όσων έκανε, είδε το φως που λένε, και... αλλαξοπίστησε, με αποτέλεσμα να επανεφεύρει τον εαυτό του ως ειδικού στη βιώσιμη ανάπτυξη και σήμερα να είναι ένας από τους κορυφαίους αιρετικούς πολιτικοοικονομικούς αναλυτές παγκοσμίως. Ιδού τι είπε, λοιπόν, ο... αναβαπτισμένος Σακς πριν από λίγες μέρες για τον Τραμπ και τις ΗΠΑ, μιλώντας σε διεθνές συνέδριο στην Αττάλεια της Τουρκίας:
«Σκεφτείτε πως παίρνετε την πιστωτική σας κάρτα και πάτε για ψώνια. Αλλά ο λογαριασμός σας είναι άδειος και γρήγορα μαζεύετε ένα τεράστιο πιστωτικό χρέος –στην πράξη “τρέχετε” ένα εμπορικό έλλειμμα με όλα αυτά τα μαγαζιά που φεσώσατε. Δεν θα ήταν παράδοξο αν κουνάγατε το δάχτυλο στους μαγαζάτορες και τους λέγατε: “με κλέβεις, με εξαπατάς, έχω έλλειμμα απέναντι σου!”; Αυτό κάνει σήμερα ο πρόεδρος των ΗΠΑ, τόσο καταλαβαίνει από οικονομικά! Τα εμπορικά ελλείμματα δεν αντιπροσωπεύουν σε καμιά περίπτωση τις εμπορικές πολιτικές. Αντιπροσωπεύουν τον λόγο των δαπανών σου με τα κέρδη σου και την παραγωγή σου. Οι οικονομολόγοι το αποκαλούμε αυτό “εμπορική ταυτότητα”, το διδάσκω στους φοιτητές μου στο δεύτερο μάθημα του εξαμήνου για το διεθνές νομισματικό σύστημα.
Αλλά ο Τραμπ δεν έφτασε ούτε ώς το δεύτερο μάθημα! Κατηγορεί τους άλλους ότι μας κλέβουν, ενώ στην πραγματικότητα οι ΗΠΑ ξοδεύουν πολύ περισσότερα σε αγαθά και υπηρεσίες απ' όσα παράγουν και κερδίζουν, όπως φαίνεται ξεκάθαρα από το χρόνιο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών. Εχουμε μια τεράστια πιστωτική κάρτα στις ΗΠΑ, είναι η κυβέρνησή μας, που κάθε χρόνο ξοδεύει κάπου δύο τρισ. δολάρια παραπάνω από τα έσοδά της (...) Και ο Τραμπ κατηγορεί τον υπόλοιπο κόσμο γι' αυτό! Αν ήταν φοιτητής μου, θα τον έκοβα! Αλλά είναι πρόεδρός μου και μέσα στις πρώτες δύο μέρες του “πολέμου της ταρίφας”, οι διεθνείς αγορές έχασαν κάπου 10 τρισεκατομμύρια δολάρια σε κεφαλαιοποίηση!»
ΠΗΓΗ: efsyn.gr
*Ο Ρίτσαρντ Ντέιβιντ Γουλφ είναι ένας Αμερικανός Μαρξιστής οικονομολόγος γνωστός για το έργο του στην οικονομική μεθοδολογία και την ταξική ανάλυση. Είναι ομότιμος καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης Amherst και επισκέπτης καθηγητής στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα διεθνών υποθέσεων στο New School. [ΠΗΓΗ: Wikipedia (Αγγλικά)]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου