Στο Θέατρο Μπέλλος, δύο ερμηνευτές φέρνουν στο θεατρικό σανίδι τη ζωή ενός απόκληρου ανθρώπου που έζησε τον προηγούμενο αιώνα στο Φρούριο της Χίου: ο «Κωνσταντής», μέσα από τη χειμαρρώδη και συνειρμική αφήγηση της μνήμης του, αναβιώνει όχι μόνο λησμονημένα ιστορικά γεγονότα αλλά και μια κοινωνία «ευυπόληπτων και νοικοκυρεμένων» που έχει φυλαγμένη πάντα μια θέση στο περιθώριο για τους διαφορετικούς.
Η παράσταση «Ηλιος με δόντια» είναι βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Γιάννη Μακριδάκη, του συγγραφέα που επέλεξε όχι μόνο να επιστρέψει στον τόπο του, τη Χίο, και στη φύση, αλλά και να ορίσει τη ζωή του γύρω από αυτήν τη «θεραπεία», καλλιεργώντας, παράλληλα με τα δέντρα του, τη λογοτεχνική του δεινότητα, αλλά και μια πρακτική θεωρία που αμφισβητεί την πεπατημένη, το υφιστάμενο σύστημα παραγωγής και διαβίωσης και προάγει τις αρετές μιας αξιοβίωτης ζωής που δεν χρειάζεται καταναλωτικά αγαθά για να είναι πλήρης.
Σπούδασε μαθηματικός, έχει εκδώσει 15 μυθιστορήματα και νουβέλες που κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Εστία και, πηγαίνοντας την αγάπη για τον τόπο του σε βάθος, ίδρυσε το Κέντρο Χιακών Μελετών «Πελινναίο», με το ομώνυμο περιοδικό που εξέδιδε από το 1997 έως το 2010 να επικεντρώνεται στη φύση, την ιστορία και τον πολιτισμό του νησιού του. Τα τελευταία χρόνια τον απασχολεί μια συλλογικότητα παραγωγής σκέψεων και δράσεων, το Επιμελητείον Περιβάλλοντος και Πολιτισμού Χίου, ΕΠΠΟΧΙ.
Η ευκαιρία για μια συνομιλία μαζί του δεν μπορούσε να πάει χαμένη. Μέσα από την κουβέντα μας ο Μακριδάκης στέκεται στην αιχμή όσων διακυβεύονται αυτή τη στιγμή στη χώρα και απευθύνει μέσω της εφημερίδας μας κάλεσμα στους πνευματικούς ανθρώπους να υψώσουν τη φωνή τους για να μπει ένας φραγμός στη λεηλασία της, στο επικερδές όσο και κοντόφθαλμο όραμα ανάπτυξης που εφαρμόζει η κυβέρνηση, κινδυνεύοντας να καταστήσει την Ελλάδα έρημη -εκτός από καμένη- γη.
● Κύριε Μακριδάκη, τι έχει να μας πει μια ιστορία του περασμένου αιώνα για έναν απόκληρο;
Τον Φεβρουάριο του 1944 έγινε στο λιμάνι της Χίου ο βομβαρδισμός ενός σουηδικού πλοίου του Ερυθρού Σταυρού, του «Βίριλ», που μετέφερε τρόφιμα, σιτηρά και δημητριακά, με στόχο να βοηθήσει τους ανθρώπους του νησιού που πεινούσαν στην Κατοχή. Την ώρα της εκφόρτωσης πέρασαν πάνω από το λιμάνι έξι εγγλέζικα συμμαχικά αεροσκάφη και το βομβάρδισαν αφήνοντας πολλούς νεκρούς και τραυματίες. Για το καράβι αυτό είχε μεριμνήσει ο Νιλς Νίλσον, ο Σουηδός αντιπρόσωπος του Ε.Σ. στη Χίο, ελληνομαθής και φιλέλληνας, ο οποίος είχε ερωτευτεί μια Χιώτισσα, τη Φάλια, και προγραμμάτιζαν να κάνουν τον γάμο τους στο πλοίο όταν θα τελείωνε η εκφόρτωση των σιτηρών, εκείνη την ημέρα - μόνο που στον βομβαρδισμό σκοτώθηκε ο γαμπρός.
Αυτό το ιστορικό γεγονός μέχρι σήμερα δεν έχει αιτιολογηθεί. Δεν έχει δικαιολογηθεί για ποιον λόγο τα συμμαχικά αεροπλάνα βομβάρδισαν ένα πλοίο του συμμαχικού στρατού μέσα σε ένα συμμαχικό λιμάνι. Επειδή υπάρχει το ιστορικό κενό σκέφτηκα να επινοήσω έναν ήρωα ο οποίος θα αναλάβει την ευθύνη, θα νιώθει ότι ο ένοχος για ό,τι έγινε είναι αυτός, για να διαλευκανθεί και να συμπληρωθεί το ιστορικό κενό. Σκέφτηκα μάλιστα ότι αφού θα αυτοαποκαλούνταν «ένοχος», θα ένιωθε ενοχικά για τον ίδιο του τον εαυτό: έτσι δημιουργήθηκε ο «Κωνσταντής Χάψας», ένας ομοφυλόφιλος του Μεσοπολέμου σε μια κοινωνία της εποχής εκείνης με όλη τη συμπεριφορά που είχε η κοινωνία απέναντι στους ομοφυλόφιλους. Ο «Κωνσταντής» περιγράφει σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση την ιστορία του βίου και της ζωής του παράλληλα με την ιστορία αυτού του τόπου εκείνο το διάστημα, από το 1912 μέχρι το 1944 που καταλήγουμε στον βομβαρδισμό. Αυτή ήταν η ιδέα της ιστορίας από όπου εμπνεύστηκα το υλικό που χρησιμοποίησα: μπλέκω τη μυθοπλασία με την Ιστορία. Το υλικό της Ιστορίας το έχω αντλήσει από τη μεγάλη έρευνα που είχα κάνει από το 1999 μέχρι το 2005-06 στον Τύπο της Χίου: έχω αποδελτιώσει 11.500 φύλλα από το 1912 μέχρι τη δεκαετία του 1940, οπότε μέσα από αυτή την ιστορική μελέτη, στη Βιβλιοθήκη του Κοραή, είχα το υλικό που με βοήθησε να γράψω το βιβλίο.
● Κι έτσι αναδεικνύεται ότι κανείς δεν ανέλαβε την ευθύνη;
Δεν το ανέδειξα, απλά ήταν κάτι που λειτούργησε σε εμένα ως κίνητρο. Ο Κωνσταντής νιώθει ότι φταίει εκείνος για όλα.
● Θυμίζει πάντως την επιχείρηση της κυβέρνησης με την ατομική ευθύνη που προσπαθεί να μας ρίξει το φταίξιμο της ανικανότητάς της, ότι εμείς φταίμε για όλα. Εσείς πάλι πώς τα πάτε με τη ζωή στο νησί;
Στη Χίο γεννήθηκα και μεγάλωσα, έζησα τα παιδικά μου χρόνια, έφυγα για να σπουδάσω και ξαναγύρισα. Τα τελευταία 15 χρόνια ζω σε ένα κτήμα, καλλιεργώ τη γη, έχω τα ζώα μου, τους κήπους μου, τα μαστίχια μου και παράγω την τροφή μου. Από το 2010 και μετά μένω μόνιμα στο κτήμα μου στον Βολισσό, βορειοδυτικά, αν και τα μαστίχια μου είναι νότια, στην Καλλιμασιά, γιατί το μαστίχι δεν ευδοκιμεί βόρεια.
● Αγρότης ή λογοτέχνης;
Είμαι αγρότης ειδικού καθεστώτος. Τυπικά και ουσιαστικά ασχολούμαι με τη γη, με την πρωτογενή παραγωγή χαρουπιών, μαστίχας - η ζωή μου όλη είναι στη γη. Ασχολούμαι όλο τον χρόνο με γεωργικές εργασίες, δεν έχω ούτε υπολογιστή, ούτε γραφείο, ούτε σύνεργα συγγραφής. Κάποιες φορές, το διάστημα που βρίσκει κενό χώρο ανάμεσα στις εργασίες μου η έμπνευση και με καταλαμβάνει, αποσύρομαι λίγο από τις εργασίες μου και πηγαίνω και γράφω μια ιστορία για να εκφράσω τον μέσα μου κόσμο αλλιώς. Η ζωή συνεχώς δίνει ερεθίσματα που σε φορτίζουν και σε εμπνέουν, πάντα κάτι δημιουργείται που πρέπει να εκφραστεί.
● Παρακολουθείτε τον δημόσιο βίο;
Δεν έχω τηλεόραση από το 1995 αλλά είμαι πολιτικά ενεργός. Εχω το διαδίκτυο, εκφράζω πάντα την άποψή μου για τα τοπικά ζητήματα κι είμαι πάντα ενάντια στη λεγόμενη ανάπτυξη της εκποίησης των φυσικών πόρων. Εχουμε ένα πάρα πολύ μεγάλο θέμα με την κυβέρνηση που εκποιεί τους φυσικούς πόρους κατ’ εξακολούθηση και κυνικότατα στην Ελλάδα. Εδώ έχει ανοίξει ένα θέμα με ένα ορυχείο αντιμονίου που θέλουν να κάνουν με μια αυστραλέζικη πολυεθνική, μια προοπτική τελείως καταστροφική για τον τόπο και κυρίως για το βόρειο μέρος του νησιού. Είμαστε σε πολιτική εγρήγορση. Εχουμε αγώνα μπροστά μας μεγάλο.
● Και να πει κανείς ότι η Χίος δεν έχει μια αξιοζήλευτη οικονομία;
Με τη μαστίχα και τη ναυτιλία, μόνο ζηλευτή; Αλλά η κυβέρνηση έχει βάλει στόχο να εκποιήσει όλη την Ελλάδα, είτε με τη βιομηχανική εγκατάσταση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως οι ανεμογεννήτριες, είτε με τον υπερτουρισμό, την άκρατη τουριστική ανάπτυξη, είτε με εξορύξεις πρώτων υλών, ώσπου στην Ελλάδα δεν θα υπάρχει φυσικός πόρος και δεν θα μπορεί να ζήσει κανείς.
● Δεν είναι οξύμωρο ένας θιασώτης της αποανάπτυξης και υπερασπιστής του φυσικού πλούτου και των κοινών πόρων να τίθεται ενάντια στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας;
Η ανάπτυξη ήπιων και εναλλακτικών μορφών παραγωγής ενέργειας είναι το μέλλον, αλλά όχι με αυτόν τον τρόπο. Οχι με βιομηχανικής κλίμακας ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκά στα βουνά και στην εύφορη γη. Δεν είμαι απέναντι στις ΑΠΕ. Είμαι απέναντι στον τρόπο με τον οποίο βιομηχανίες ΑΠΕ κατατρώγουν τη χώρα, τα βουνά της και τους κάμπους της.
● Επειδή ίσως δεν γίνεται κατανοητό, μπορείτε να μας εξηγήσετε με ποιον τρόπο στην Ελλάδα εξαντλούν τους φυσικούς πόρους με αποτέλεσμα να μην μπορεί να ζει κανείς;
Η Ελλάδα αυτή τη στιγμή έχει τρεις άξονες: τη βιομηχανία ΑΠΕ που σφαγιάζει εύφορες γαίες και ισοπεδώνει βουνά. Τον υπερτουρισμό που προβλέπει την ανάπτυξη, δηλαδή το χτίσιμο ξενοδοχείων παντού και ανεξέλεγκτα. Και τις εξορύξεις. Ολα αυτά καταναλώνουν και καταστρέφουν τους φυσικούς πόρους - οι βασικότεροι είναι η γη, τα φυτά, τα δέντρα, οι καλλιέργειες και ο υπόγειος υδροφόρος ορίζοντας. Ολα αυτά εμείς τα καταστρέφουμε, τα μολύνουμε ή τα σκεπάζουμε με φωτοβολταϊκά ή τα εξαντλούμε με τις υπεραντλήσεις, όπως απαιτούν οι εξορύξεις που ρουφούν τους υδροφόρους ορίζοντες σε σημείο να μπαίνει μέσα η θάλασσα και να υφαλμυρώνεται το νερό - πράγμα μη αναστρέψιμο. Απομυζούμε τους πόρους μας υπηρετώντας ένα στρεβλό όραμα να γίνει η χώρα «μπαταρία της Ευρώπης», να φέρουμε μόνο εύκολο χρήμα από τουρίστες, οι οποίοι σε λίγα χρόνια θα σταματήσουν να έρχονται γιατί δεν θα έχουν τίποτα να δουν. Ζω έξω από τις πόλεις και βλέπω πολύ καθαρά τα αποτελέσματα αυτής της πολιτικής: τα πηγάδια μας κάθε χρόνο είναι και πιο κάτω, οι βροχές πιο λίγες, η φύση έχει διαφορετική συμπεριφορά και φτωχαίνουμε. Αν συνεχίσει αυτή η κατάσταση, οι άνθρωποι δεν θα μπορούν να ζήσουν σε αυτή τη χώρα.
● Δεν φαίνεται να μας απασχολούν όλα αυτά, σαν να έχουν καταφέρει να κάνουν τους υπηκόους δούλους, είτε με τον καταναλωτισμό, είτε με τη δανειακή υπερχρέωση...
Ο καπιταλισμός στηρίζεται στον καταναλωτισμό. Χρειάζεται να αναλάβουν τον ρόλο τους οι πνευματικοί άνθρωποι για την αφύπνιση της κοινωνίας. Και μέσω αυτής της συνέντευξης απευθύνω ένα κάλεσμα στους πνευματικούς ανθρώπους, της τέχνης και των γραμμάτων, την επιστημονική και πανεπιστημιακή κοινότητα, να στοιχηθούμε και να υψώσουμε τη φωνή μας ενάντια σε αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή. Γιατί ο Μητσοτάκης έχει μείνει μόνος του. Η αντιπολίτευση ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ κοιτάνε μόνο τον αφαλό τους. Το ΚΚΕ αρθρώνει λόγο σε αυτή τη βάση αλλά είναι μικρή δύναμη. Και χρειάζεται να ασχοληθούν όσοι μπορούν να σκεφτούν για να υψώσουν ένα «στοπ» στη λεηλασία της χώρας.
● Η κυβέρνηση παίζει χωρίς αντίπαλο;
Θα έρθει η στιγμή... Για την ώρα αντιδρούν οι τοπικές κοινωνίες που έχουν έρθει αντιμέτωπες με την καταστροφή. Στο Μαίναλο, στο Βέρμιο, στη Δαδιά, στη Σκύρο αντιδρούν π.χ. για το πολεοδομικό. Μας έχουν πιάσει στον ύπνο επειδή δεν υπάρχει αντιπολίτευση να εκφράσει τον κόσμο - αλλά και πάλι ο κόσμος θα οργανωθεί. Γι’ αυτό απευθύνω κάλεσμα στον πνευματικό κόσμο τώρα, να σταθεί στο ύψος του.
♦ «Ηλιος με δόντια» του Γιάννη Μακριδάκη
Θέατρο Μπέλλος: Κέκροπος 1, Πλάκα – Ακρόπολη
Από Σάββατο 2 Νοεμβρίου, κάθε Σάββατο στις 18.00 & Κυριακή στις 21.00
Σκηνοθεσία: Θανάσης Ζερίτης
Δραματουργική επεξεργασία: Νεφέλη Μαϊστράλη
Σκηνικά-κοστούμια: Γεωργία Μπούρδα
Σχεδιασμός φωτισμών: Σάκης Μπιρμπίλης
Βοηθός σκηνοθέτις: Αιμιλία Κεφαλά
Παίζουν: Παναγιώτης Εξαρχέας, Γιάννης Λεάκος
Εισιτήρια 10-16€, Προπώληση: more.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου