Η καταλήστευση των φυσικών πόρων οδηγεί σε καταστροφή τις κοινωνίες - Η περίπτωση της Χίου με το αντιμόνιο (ΕΙΚΟΝΑ)

Οι πολίτες της Χίου διαδηλώνουν έξω απο το Δημαρχείο την ώρα που συνεδριάζει το Δημοτικό Συμβούλιο με θέμα τις εξορύξεις αντιμονίου στο νησί

Χίος - αντιμόνιο

Η καταλήστευση των φυσικών πόρων οδηγεί σε καταστροφή τις κοινωνίες

 

Της Βασιλικής Γραμματικογιάννη

Η καταλήστευση των φυσικών πόρων οδηγεί σε καταστροφή τις κοινωνίες.

Για αιώνες οι πνευματικοί άνθρωποι αναλογίζονταν τι σημαίνει να ζεις μια ολοκληρωμένη και ευτυχισμένη ζωή. Η υγεία, η οικονομική ευημερία, η ηρεμία και η ευτυχία ήταν πάντα οι βασικοί πυλώνες για μια αξιοζήλευτη ζωή. Ωστόσο στις μέρες μας μπροστά στην απληστία του κέρδους, οι πυλώνες αυτοί αντιμετωπίζονται σαν ξεχωριστές οντότητες, σχεδόν σαν να είναι αντίπαλες μεταξύ τους.

Οι κάτοικοι της Χίου διαθέτουν τη σοφία να μην ξεχωρίζουν αυτές τις έννοιες αλλά να τις βλέπουν αλληλένδετες για τη συνέχιση της ευημερίας του τόπου τους και της ζωής τους. Βλέπουν και σχεδιάζουν για το νησί τους αυτό που ονομάζουμε βιώσιμη ανάπτυξη. Που σημαίνει ότι η οικονομική ευημερία πάει χέρι χέρι με την προστασία του περιβάλλοντος, την υγεία και την ευτυχία των ανθρώπων. Δυστυχώς όμως τη σοφία αυτή δεν διαθέτει ούτε η πολιτεία αλλά ούτε η δημοτική αρχή που στις εξορύξεις αντιμονίου βλέπουν και υπόσχονται «αναπτυξιακό σοκ», αδιαφορώντας για την καταστροφή που θα αφήσουν πίσω τους.

Η Χίος και το αντιμόνιο

Ας δούμε όμως τι είναι το αντιμόνιο. Πρόκειται για ένα ορυκτό που έχει εφαρμογή στην πολεμική βιομηχανία και στις νέες τεχνολογίες για την «πράσινη μετάβαση», όπως για παράδειγμα οι ανεμογεννήτριες και οι μπαταρίες λιθίου. Το 2023 η τιμή του αντιμονίου στην Ευρώπη εκτοξεύθηκε κατά 75% και ο λόγος ήταν ότι η Κίνα έκλεισε δύο εργοστάσια αντιμονίου για περιβαλλοντικούς λόγους. Ωστόσο, όπως είπε ο ομότιμος καθηγητής του Πολυτεχνείου Κρήτης, κ. Καλογεράκης, «το κλείσιμο των εργοστασίων έγινε στο πλαίσιο της εθνικής ασφάλειας, αφού μέχρι το 2050 δεν θα υπάρχει αντιμόνιο και δεν θα μπορούμε να το αντικαταστήσουμε».

Οι διεθνείς συνθήκες δηλαδή πιέζουν για την αξιοποίηση των κοιτασμάτων αντιμονίου στη Χίο. Ωστόσο στη Γαλλία και στη Σλοβακία υπάρχουν μεγαλύτερα αποθέματα αντιμονίου απ’ ό,τι στη Χίο, αλλά η χώρα μας είναι πιο βολική για τις εταιρείες αφού αφ’ ενός η περιβαλλοντική νομοθεσία δεν τηρείται, αφ’ ετέρου δεν υπάρχουν αποτελεσματικοί ελεγκτικοί μηχανισμοί. Επιπλέον, «ο μεταλλευτικός κώδικας στην Ελλάδα είναι ο ίδιος από την εποχή της δικτατορίας και δίνει προτεραιότητα στις δραστηριότητες της εταιρείας έναντι των άλλων δραστηριοτήτων των κατοίκων, ενώ η εταιρεία διατηρεί το δικαίωμα για αναγκαστικές απαλλοτριώσεις υπερκείμενων ιδιοκτησιών», εξηγεί στο δημοτικό συμβούλιο που έγινε στη Χίο με θέμα το αντιμόνιο ο Δημήτρης Τσούχλης με τη διπλή ιδιότητα του επιστήμονα και του ενεργού πολίτη.

Στοά των παλιών ορυχείων της Κεράμου. Δεξιά, η επιτύμβια στήλη με τα ονόματα των ανθρακωρύχων που έχασαν τη ζωή τους εργαζόμενοι στα ορυχεία

Η Χίος όμως έχει μνήμες από τη μεταλλευτική δραστηριότητα στο νησί. Μνήμες που παραμένουν ζωντανές από την επιτύμβια στήλη με τα ονόματα των εργατών που πέθαναν από καρκίνο και πνευμονοκοκκίαση, ένα κενοτάφιο που θα συναντήσει ο επισκέπτης μπαίνοντας στον Κέραμο. Η μεταλλευτική δραστηριότητα ξεκίνησε στον Κέραμο στη βόρεια Χίο στα τέλη του 19ου αιώνα και διήρκεσε μέχρι και το 1908, με τις εργασίες να πραγματοποιούνται από εργάτες που έσκαβαν με τα χέρια. Αργότερα τα μεταλλεία Κεράμου πέρασαν στον όμιλο Μποδοσάκη και έκλεισαν οριστικά το 1954 γιατί η εκμετάλλευση ήταν ασύμφορη.

Τα σχέδια των κατοίκων για τα εγκαταλελειμμένα ορυχεία του Κεράμου είναι η αξιοποίησή τους ως μουσείου και σε συνδυασμό με τις ιαματικές πηγές των Αγιασμάτων, τα περιπατητικά μονοπάτια, την ανάδειξη της οινοποιίας του νησιού -ο μύθος θέλει τον γιο του Θησέα να πηγαίνει στη Χίο για να διδάξει τους κατοίκους την τέχνη του κρασιού-, η περιοχή της Αμανής να γίνει τόπος εναλλακτικού τουρισμού, αφού όπως λέει και ο γνωστός Χιώτης συγγραφέας Γιάννης Μακριδάκης, «στη Χίο έρχονται εκδρομείς, όχι τουρίστες, όλο τον χρόνο, με αφορμή το πολιτισμικό και το φυσικό κεφάλαιο του νησιού, αλλά η κυβέρνηση και η δημοτική αρχή οραματίζονται το νησί μας ορυχείο. Ντροπή και θλίψη».

Το κίνημα των πολιτών ενάντια στις εξορύξεις

«Μάθαμε από τον αθηναϊκό Τύπο για τις εξορύξεις στο νησί μας. Ρώτησα τον δήμαρχο αλλά ούτε εκείνος γνώριζε. Από εκείνη τη στιγμή αρχίσαμε να προετοιμαζόμαστε και να ενημερώνουμε τον κόσμο για την καταστροφή του ανθρωπογενούς και του φυσικού περιβάλλοντος που θα προκαλέσουν οι εξορύξεις στον τόπο μας», θα μου πει ο δημοτικός σύμβουλος Μάρκος Σκούφαλος για τη δημιουργία της Πρωτοβουλίας των Πολιτών της Χίου ενάντια στις εξορύξεις.

Η διαβούλευση που οργάνωσε το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας για τη μίσθωση δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων αντιμονίου σε ιδιωτική εταιρεία, όχι μόνο δεν διαφώτισε τους πολίτες αλλά τους δημιούργησε ακόμη περισσότερη σύγχυση και ερωτήματα. «Μπορεί να χαρακτηριστεί διαβούλευση μια εκδήλωση ανακοίνωσης των κυβερνητικών προθέσεων; Μπορεί κανείς να πληροφορηθεί ώστε να σχηματίσει γνώμη για το μέλλον της περιοχής μέσα από ένα τεχνικό κείμενο;», θα πει ο Δημήτρης Τσούχλης.

«Με περιεκτικότητα 2,5% θα πρέπει να εξορύσσουν 60.000 κυβικά βουνού-μεταλλεύματος, όπερ σημαίνει 3,5 χλμ. γαλαρία διαμέτρου 5 μ. ετησίως. Πού θα πηγαίνει αυτό το υλικό για επεξεργασία; Από πού θα αντλείται το νερό που χρειάζεται για εξόρυξη και επεξεργασία; Πού θα πηγαίνουν τα απόβλητα;», είναι μερικά από τα ερωτήματα που θέτουν οι πολίτες χωρίς να λαμβάνουν απαντήσεις.

Η σαφήνεια, η επιστημονική τεκμηρίωση, η εστίαση, οι αξίες αλλά και η ορμή των πολιτών της Χίου ανάγκασαν τη δημοτική αρχή σε μια συμβιβαστική πρόταση που περιλαμβάνει τη συγκέντρωση των ερωτήσεων όλων των παρατάξεων, των φορέων και των πολιτών ώστε να σταλούν στο υπουργείο Περιβάλλοντος. Ωστόσο οι πολίτες θεωρούν ότι πρόκειται για μια απεγνωσμένη κίνηση του δημάρχου. «Με τους διαμαρτυρόμενους πολίτες έξω από το δημαρχείο, ο δήμαρχος μέσα στη σύγχυση του αδιεξόδου έθεσε σε ψηφοφορία μια πρόταση για να γίνει παράλληλη, άτυπη διαβούλευση, ενώ ήδη τρέχει η επίσημη, ώστε να τεθούν ξανά όλα τα ερωτήματα όλων και αφού ενημερωθούν ξανά όλοι, να ξαναγίνει δημοτικό συμβούλιο για να αποφασίσει. Πρόκειται για υπαναχώρηση. Προφανώς με αυτό ο δήμαρχος στέλνει ένα απεγνωσμένο σινιάλο στο ΥΠΕΝ να κάνει κάτι, ώστε να αποσυμπιέσει την κατάσταση, να καταπραΰνει το λαϊκό αίσθημα και να τον βγάλει από τη δύσκολη θέση στην οποία έχει περιέλθει. Προφανώς αυτό που μπορεί να κάνει το ΥΠΕΝ είναι μόνο το εξής ένα: αυτό που θέλει η τοπική κοινωνία. Να ακυρώσει το σχέδιο σύμβασης και κάθε σκέψη για εξορύξεις στη Χίο», θα πει μετά τις τελευταίες εξελίξεις ο Γιάννης Μακριδάκης.

ΠΗΓΗ