Μπορεί πολλά ΜΜΕ στην Ελλάδα να έχουν παραιτηθεί από το αυτονόητο δικαίωμά τους να ελέγχουν την εξουσία, οι πολίτες να μη γνωρίζουν τα συνταγματικά δικαιώματά τους και η δημόσια διοίκηση και τα υπουργεία να αγνοούν συστηματικά τα αιτήματα πρόσβασης στη δημόσια πληροφορία, ωστόσο 14 οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών και δημοσιογραφικές ομάδες αρνούνται να αποδεχθούν αυτήν τη στρεβλή πραγματικότητα. Θεωρώντας πως το δικαίωμα πρόσβασης στη δημόσια πληροφορία αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο για τη διαφάνεια, τη λογοδοσία και τη δημοκρατία, οι οργανώσεις -έπειτα από πρωτοβουλία του Vouliwatch- έστειλαν επιστολή στην εκτελεστική και νομοθετική εξουσία, κοινοποιημένη στον Κυριάκο Μητσοτάκη, ζητώντας την αναθεώρηση του υφιστάμενου νομοθετικού πλαισίου.
Το δικαίωμα πρόσβασης στη δημόσια πληροφορία για κάθε φυσικό και νομικό πρόσωπο κατοχυρώνεται, μετά τη συνταγματική αναθεώρηση του 2001, στα άρθρα 10 παρ. 3 (υποχρέωση δημοσίων αρχών να απαντούν στα αιτήματα για παροχή πληροφοριών και χορήγηση εγγράφων) και 5Α (δικαίωμα στην πληροφόρηση) του Συντάγματος. Στην πράξη σπάνια εφαρμόζεται ειδικά σε δημοσιογραφικά αιτήματα, όπως είμαστε σε θέση να βεβαιώσουμε με παραδείγματα που αφορούν πολλά υπουργεία και της σημερινής κυβέρνησης. Πρόκειται για ένα δικαίωμα που συνδέεται άμεσα με θεμελιώδεις πολιτειακές αρχές, όπως της λαϊκής κυριαρχίας, του κράτους δικαίου, της χρηστής διοίκησης, της διαφάνειας και της φανερής δράσης της διοίκησης, καθώς και με άλλα θεμελιώδη δικαιώματα, όπως της ελευθερίας της έκφρασης, της ελευθερίας του Τύπου και της δικαστικής προστασίας. Το δικαίωμα πρόσβασης στη δημόσια πληροφορία περιλαμβάνει την κατόπιν αίτησης πληροφόρηση του πολίτη από τις δημόσιες αρχές, ιδίως μέσω της χορήγησης εγγράφων, και την υποχρέωση των δημοσίων φορέων να δημοσιεύουν, συστηματικά και με δική τους πρωτοβουλία, πληροφορίες και έγγραφα.
Στην επιστολή τους οι οργανώσεις υιοθετούν συστάσεις για την αναθεώρηση και βελτίωση του νομοθετικού πλαισίου:
● Ολες οι πτυχές του δικαιώματος πρόσβασης στην πληροφορία να ρυθμίζονται από ένα και μόνο νομικό κείμενο.
● Τα έγγραφα και οι πληροφορίες των δημόσιων αρχών να είναι δημόσιες και ηλεκτρονικά προσβάσιμες.
● Ο νόμος να περιλαμβάνει ρητά ότι στις περιπτώσεις που είναι πιθανή η ύπαρξη περιορισμού ή εξαίρεσης θα λαμβάνει χώρα στάθμιση των αντιτιθέμενων έννομων συμφερόντων πριν από τη λήψη απόφασης περί χορήγησης ή μη των εγγράφων.
● Δωρεάν άσκηση του δικαιώματος.
● Δυνατότητα μερικής πρόσβασης, σε τμήματα εγγράφων.
● Σύσταση κεντρικής Αρχής για την εποπτεία και τον έλεγχο.
● Καθορισμός υπαλλήλων αρμόδιων για ζητήματα πρόσβασης σε πληροφορίες.
● Πρόβλεψη ειδικής χρηματικής ικανοποίησης και κυρώσεων σε περίπτωση μη τήρησης του νόμου.
● Καθήκον παροχής βοήθειας προς τους αιτούντες.
● Κύρωση από την Ελλάδα της σύμβασης του Tromsø.
Η Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόσβαση σε Δημόσια Εγγραφα, γνωστή ως Σύμβαση του Tromsø , είναι το πρώτο διεθνές νομικά δεσμευτικό κείμενο που αναγνωρίζει γενικό δικαίωμα πρόσβασης στα επίσημα έγγραφα που κατέχουν οι δημόσιες Αρχές. Υιοθετήθηκε στις 18 Ιουνίου 2009, τέθηκε σε ισχύ την 1η Δεκεμβρίου 2020 και έχει κυρωθεί μέχρι στιγμής από 15 κράτη-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης. Όπως αναφέρουν οι οργανώσεις, «την εποχή όπου οι δημοκρατικές αρχές και τα ανθρώπινα δικαιώματα πλήττονται παγκοσμίως, η πλήρης και απαρέγκλιτη υιοθέτηση της διεθνούς Συνθήκης Tromsø και των εν λόγω συστάσεων θα συμβάλουν αποφασιστικά στην ενδυνάμωση του σπουδαίου δικαιώματος πρόσβασης στη δημόσια πληροφορία, στην προώθηση της διαφάνειας και της λογοδοσίας στη χώρα μας και στην ενίσχυση του κράτους δικαίου και της δημοκρατίας».
Την επιστολή υπογράφουν οι οργανώσεις:
- Vouliwatch,
- Solomon,
- Reporters United,
- MIIR,
- Manifold,
- Omnia Tv,
- The Press Project,
- iMEdD,
- WWF,
- Greenpeace,
- HIAS,
- Electra Energy Coop,
- Inter Alia,
- Transparency International Greece.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου