Ε.Ε. και μεταναστευτικό: Θάνατος, απέλαση ή φυλάκιση… - Πόσους μετανάστες χωρά η Ελλάδα; (και άλλα «πονηρά ερωτήματα»-άλλοθι)

Ε.Ε. και μεταναστευτικό: Θάνατος, απέλαση ή φυλάκιση… 

Γιώργος Παυλόπουλος

Οι… δημοκρατικές αρχές της ΕΕ επιβάλλουν να δώσει επιλογές στους πρόσφυγες και τους μετανάστες που την «πολιορκούν». Έτσι, τους δείχνει τρεις δρόμους: Τον θάνατο έξω από τα σύνορα της «Ευρώπης-φρούριο», τη βίαιη επιστροφή στη χώρα προέλευσης από την οποία προσπάθησαν να ξεφύγουν ή τη φυλάκιση σε στρατόπεδα, εντός και εκτός ΕΕ.

Παγκόσμιο πογκρόμ κατά προσφύγων

Πρόσφυγες και μετανάστες μοιάζουν να είναι πλέον ένας εξαιρετικά προσφιλής και βολικός στόχος για τις απανταχού κυβερνήσεις – σε τέτοιον βαθμό που εάν δεν ήταν ήδη τόσο πολλοί και δεν αναμενόταν να γίνουν ακόμη περισσότεροι, θα έπρεπε να τους εφεύρουν. Μια ματιά, άλλωστε, στην επικαιρότητα αρκεί για να πείσει ότι βρίσκεται σε εξέλιξη ένα πογκρόμ παγκοσμίων διαστάσεων σε βάρος τους, καθώς έχουν αναγορευτεί ως η μεγαλύτερη απειλή. Και μάλιστα, όχι μόνο για τις πλούσιες χώρες, που φοβούνται πως δήθεν θα τους στερήσουν την ευημερία τους και θα αλλοιώσουν τον πολιτισμό τους, αλλά και για αρκετές πιο φτωχές.

Στις ΗΠΑ, όπου διεξάγονται εκλογές σε λιγότερο από τρεις εβδομάδες, Τραμπ και Χάρις έχουν επιδοθεί σε διαγκωνισμό για να πείσουν ότι το δικό τους πρόγραμμα είναι το πιο σκληρό απέναντι στους πρόσφυγες και μετανάστες. Στην Τουρκία, την ίδια στιγμή, το μίσος κατά των «ξένων» και κυρίως των εκατομμυρίων Σύριων εντείνεται, κυριάρχησε και στις προηγούμενες εκλογές, ενώ πυκνώνουν και οι ρατσιστικές επιθέσεις. Στη Ρωσία, επίσης, πυκνώνουν οι διαδηλώσεις με ξενοφοβικό περιεχόμενο, στις οποίες έχει έντονη παρουσία το έτσι κι αλλιώς ισχυρό ακροδεξιό στοιχείο, το οποίο συνδαυλίζεται και από την Εκκλησία και προσωπικά τον Πατριάρχη Κύριλλο, ο οποίος κατηγορεί τους μετανάστες ότι «αλλάζουν το πρόσωπο των πόλεων» – όπως κάνει και ο επικεφαλής της αστυνομίας της Μόσχας. Ακόμη και στο Ιράν, μέσα στους πρώτους έξι μήνες του έτους απελάθηκαν κάπου 270.000 Αφγανοί με συνοπτικές διαδικασίες.

Όσο για την Ευρώπη της δημοκρατίας και του πολιτισμού, ηγείται αυτού του σκοταδιστικού και αντιδραστικού ρεύματος, που θρέφει και το τέρας της Ακροδεξιάς.

Κατεύθυνση προς την «Ευρώπη-φρούριο»

Για κάθε άνθρωπο που διαθέτει φυσιολογική νοημοσύνη, η αλληλουχία θα έπρεπε να είναι καθαρή. Η φτώχεια παράγει πρόσφυγες και μετανάστες. Η κλιματική κρίση επίσης. Το ίδιο και οι πόλεμοι, όπως αυτοί που βρίσκονται σε εξέλιξη στη Μέση Ανατολή και την Ουκρανία. Άρα, κάθε προσπάθεια επίλυσης του προβλήματος θα όφειλε, πριν και πάνω από όλα, να αντιμετωπίσει τα αίτιά του. Η ΕΕ και οι κυβερνήσεις των περισσότερων κρατών-μελών, ωστόσο, γνωρίζουν ότι εάν το κάνουν, θα φέρουν στην πρώτη γραμμή τις δικές τους τεράστιες ευθύνες – για τη φτώχεια, την κλιματική κρίση, τους πολέμους και πολλά ακόμη. Όλα αυτά, δηλαδή, που εδώ και αιώνες έχουν θρέψει με ασύλληπτα κέρδη το ευρωπαϊκό κεφάλαιο, οδηγώντας παράλληλα στην εξαθλίωση ολόκληρους λαούς.

Αυτό λοιπόν που προσπαθούν ουσιαστικά να κάνουν, είναι να τετραγωνίσουν τον κύκλο και να μας πείσουν ότι όσα συμβαίνουν στα σύνορα της Ευρώπης οφείλονται αλλού: στα κυκλώματα των απάνθρωπων διακινητών, στους σχεδιασμούς ορισμένων που θέλουν να μετατρέψουν τους πρόσφυγες και μετανάστες σε «όπλο», σε κάποιο μυστικό σχέδιο του Ισλάμ να αλώσει τη χριστιανική Δύση ή ακόμη και στην έμφυτη τάση που έχουν εκατομμύρια τεμπέληδες να απολαμβάνουν τα πλουσιοπάροχα επιδόματα στις ευημερούσες χώρες χωρίς να δουλεύουν και να κουράζονται. Το συγκεκριμένο αφήγημα, στις διάφορες εκδοχές του, διαχέεται σαν δηλητήριο στις κοινωνίες, όπου το έδαφος είναι εύφορο λόγω των αλλεπάλληλων κρίσεων, ενώ είναι κυρίαρχο στις πολιτικές που ακολουθούνται. Μέσω αυτού δε, καθιστούν πιο εύκολη την εκτροπή της λαϊκής αγανάκτησης προς μια δεξαμενή που είναι πιο ασφαλής και διαχειρίσιμη για το αστικό σύστημα εξουσίας.

Στο παραπάνω φόντο, όσα συμβαίνουν το τελευταίο διάστημα δεν αποτελούν έκπληξη. Μετά την επαίσχυντη συμφωνία του 2016 με την Τουρκία, την αντίστοιχη που υπογράφηκε πέρυσι με την Τυνησία, αλλά και εκείνη ανάμεσα σε Ιταλία και Αλβανία (τέθηκε ήδη σε εφαρμογή από αυτή την εβδομάδα), η «πυξίδα» της ΕΕ είναι σαφής και χαράζει κατεύθυνση προς την «Ευρώπη-φρούριο». Αυτή αποτελεί τον «οδηγό» και για τις πρόσφατες αποφάσεις τόσο του σοσιαλδημοκράτη καγκελάριου της Γερμανίας να κλείσει τα σύνορα όσο και του φιλοευρωπαϊστή δεξιού πρωθυπουργού της Πολωνίας να αναστείλει τις διαδικασίες χορήγησης ασύλου. «Η Ιταλία έχει μετατραπεί σε πρότυπο προς μίμηση», δήλωσε δικαιωμένη η ακροδεξιά πρωθυπουργός της, Τζόρτζια Μελόνι, ενώ η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, άφηνε σαφώς να εννοηθεί ότι στόχος είναι να υπάρξουν μία, δύο, τρεις, πολλές Αλβανίες…

Στο μεταξύ, οι πρόσφυγες θα συνεχίσουν να πνίγονται έξω από τα τείχη της Ευρώπης, όπως συνέβη αυτή την εβδομάδα σε δύο νέες τραγωδίες στην Κω και τη Γαύδο. Στη Μεσόγειο, την τελευταία δεκαετία, έχουν χαθεί περίπου 30.000 ψυχές και η ΕΕ ετοιμάζει νέες φυλακές. 

***

Πόσους μετανάστες χωρά η Ελλάδα; (και άλλα «πονηρά ερωτήματα»-άλλοθι)

 Γιώργος Μουρμούρης

Τα «πονηρά» ερωτήματα στρώνουν το έδαφος για τη σκληρή πραγματικότητα

«Πόσους μετανάστες χωρά η Ελλάδα;» Το ερώτημα ανακύπτει σε κάθε σχεδόν συζήτηση για το μεταναστευτικό – προσφυγικό. Συχνά, θέλοντας να δώσει άλλοθι στη δολοφονική (αντι)μεταναστευτική πολιτική της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αφού «δεν χωράμε άλλους». Άλλοτε πάλι καλοπροαίρετα, από ανθρώπους που θέλουν να σταθούν πλάι στους κατατρεγμένους, αλλά φοβούνται μήπως η αλληλεγγύη προοπτικά οδηγήσει σε μια συλλογική βουτιά στον βούρκο της ανέχειας.

Το ερώτημα είναι εκ των πραγμάτων ρητορικό, αφού δεν επιδέχεται καμίας σοβαρής απάντησης – τουλάχιστον όχι με την ακρίβεια που υπονοείται ότι ζητείται. Ποιος, αλήθεια, θα μπορούσε να δώσει έναν συγκεκριμένο αριθμό ανθρώπων που «χωρά» η Ελλάδα, με ακρίβεια μονάδας; Και τι σημαίνει «χωρά» – φοβάται πραγματικά κανείς μήπως κάποια στιγμή σωθούν τα αναξιοποίητα στρέμματα γης;

Ο «χώρος», άλλωστε, εξαρτάται από τη συγκυρία και την ανάγκη: Ποιος θα πίστευε ότι η Ελλάδα του Μεσοπολέμου θα μπορούσε να δεχτεί 1,5 εκατομμύριο πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία; Και ποιος θα μπορούσε να φανταστεί τη μετέπειτα πορεία της χώρας χωρίς τους πληθυσμούς αυτούς, τους οποίους τότε οι ντόπιοι αποκαλούσαν υποτιμητικά «τουρκόσπορους»; Πιο πρόσφατα, κατά τη δεκαετία του 1990, ποιος θα περίμενε ότι η Ελλάδα θα δεχόταν τουλάχιστον 500.000 μετανάστες από την Αλβανία, τους οποίους σήμερα ουδείς μπορεί να διαχωρίσει από τους γηγενείς; (Το τι πέρασαν και εξακολουθούν να περνούν οι ίδιοι βέβαια είναι άλλη συζήτηση…) Και τι, τέλος, σημαίνει «γηγενής» σε μια περιοχή του πλανήτη που ανέκαθεν αποτελούσε σταυροδρόμι για τις πληθυσμιακές μετακινήσεις;

Φοβούνται μήπως γίνει σαφές στους Έλληνες ή τους Ιταλούς εργαζόμενους ότι έχουν περισσότερα κοινά με τους Αφρικανούς και τους Ασιάτες εργάτες παρά με τους ομοεθνείς εργοδότες τους

Ακόμα όμως κι αν προσπαθήσουμε να δώσουμε μια απάντηση περισσότερο πραγματιστική και λιγότερο αφηρημένη, υπάρχει καλύτερος «δείκτης» για το ότι η Ελλάδα όχι απλώς «χωρά», αλλά και χρειάζεται απεγνωσμένα πολύ περισσότερους ανθρώπους, από την εκτεταμένη δημόσια συζήτηση για το δημογραφικό πρόβλημα; Οι ερευνητές προειδοποιούν ότι ο πληθυσμός της χώρας ενδέχεται να συρρικνωθεί ακόμα και στα οκτώ εκατομμύρια ως το 2050, έτος κατά το οποίο το 30-36% των κατοίκων της θα είναι άνω των 65 ετών. Όχι μόνο χωριά, αλλά ολόκληρες περιοχές κινδυνεύουν να «σβηστούν» από τον χάρτη, ενώ οι ελλείψεις εργαζομένων και οι «τρύπες» στα ασφαλιστικά ταμεία θα αποτελέσουν αφορμή νέων επιθέσεων από κυβερνήσεις και κεφάλαιο: στους εργαζόμενους, με εξαντλητικά ωράρια προκειμένου «να βγει η δουλειά», αλλά και τους συνταξιούχους, με πετσόκομμα των παροχών και δουλειά μέχρι τα βαθιά γεράματα. Στο εσωτερικό της ελληνικής κοινωνίας, άλλωστε, θα επιχειρηθεί να πρυτανεύσουν βαθιά πατριαρχικές, μισογύνικες λογικές και πρακτικές προκειμένου οι γυναίκες να πιεστούν να γεννούν περισσότερα παιδιά, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες.

Και όλα αυτά την ώρα που χιλιάδες άνθρωποι ζητούν να ζήσουν και να δουλέψουν μαζί μας, έστω προσωρινά, όμως το ελληνικό κράτος και η ΕΕ προτιμούν να τους πνίγουν στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο ή να τους κλείνουν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης ακόμα κι εκτός ευρωπαϊκής ηπείρου, γιατί αποτελούν τον ανεπιθύμητο για την καπιταλιστική τάξη πραγμάτων «άλλον»: Τον μαύρο ή τον σκουρόχρωμο σε μια «λευκή» ήπειρο, τον μουσουλμάνο σε μια «χριστιανική» Ευρώπη, τον φτωχό σε ένα μπλοκ που κρατά τις Golden Visa μόνο για τους μεγιστάνες του πλούτου ανεξαρτήτως χρώματος, θρησκείας ή φυλής.

Ο φτωχός «άλλος» πρέπει να παραμείνει ταυτόσημος με το ανοίκειο και το επικίνδυνο, γιατί μια δημιουργική όσμωση των μεταναστών με τους γηγενείς θα απειλούσε να τορπιλίσει τα διάφορα ιδεολογήματα περί ομοιογένειας των υπηκόων κάθε έθνους – κράτους ή και της ΕΕ εν συνόλω (είναι ενδεικτική η μέχρι πρότινος ύπαρξη χαρτοφυλακίου Επιτρόπου για την «προώθηση του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής»). Θα υπήρχε ο «κίνδυνος» δηλαδή να καταστήσει σαφές στους Έλληνες ή τους Ιταλούς εργάτες ότι έχουν περισσότερα κοινά με τους Αφρικανούς και τους Ασιάτες συναδέλφους τους παρά με τους ομοεθνείς εργοδότες τους, ότι η «εθνική (ή ευρωπαϊκή) ταυτότητα/υπερηφάνεια», στο όνομα της οποίας επιβάλλονται μνημόνια, στήνονται πάρτι εξοπλιστικών προγραμμάτων και προετοιμάζονται πόλεμοι, αποτελεί φενάκη. Και ότι ο εκάστοτε πολιτισμός δεν αποτελεί μουσειακό έκθεμα αλλά μια δημιουργική διαδικασία αλληλεπίδρασης, άρρηκτα συνδεδεμένης με τις πληθυσμιακές μετακινήσεις, όπως θα μπορούσε να επιβεβαιώσει μια ματιά στην ελληνική κουζίνα.

Στην πράξη, βέβαια, τα πράγματα παίρνουν συνήθως πολύ πιο δυσάρεστη τροπή. Αν και ο αριθμός των πολιτών εκτός ΕΕ που ζουν στα κράτη του μπλοκ δεν ξεπερνά το 6,1% του συνολικού πληθυσμού της (το ποσοστό δεν αφορά μόνο μετανάστες εργάτες από την Αφρική και την Ασία, αλλά περιλαμβάνει και Βαλκάνιους, Ανατολικοευρωπαίους καθώς και φοιτητές, επιχειρηματίες κλπ), η παρουσία των «ξένων» ξυπνά στις ευρωπαϊκές κοινωνίες ρατσιστικά αντανακλαστικά, τα οποία φροντίζουν να οξύνουν κυβερνήσεις και κόμματα από όλο σχεδόν το φάσμα του αστικού πολιτικού συστήματος. Οι παντοειδείς αποκλεισμοί, η φτώχεια και η γκετοποίηση δεν αφήνουν περιθώρια δημιουργικής ανάμειξης ντόπιων και μεταναστών, ενώ η μικροπαραβατικότητα που ενίοτε αναπτύσσεται ως απόρροια της εξαθλίωσης μοιάζει να επιβεβαιώνει τις ρατσιστικές προκαταλήψεις, οδηγώντας σε ακόμα μεγαλύτερη περιθωριοποίηση. Σε έναν φαύλο κύκλο από τον οποίον τρέφονται η Ακροδεξιά και οι κατασταλτικοί μηχανισμοί του εκάστοτε κράτους.

Η στοχοποίηση προϋπόθεση για μεγαλύτερη εκμετάλλευση

Οι πολεμικές ιαχές «έξω οι ξένοι» μπορεί από καιρού εις καιρόν να δονούν τις ευρωπαϊκές κοινωνίες, ωστόσο οι πιο φανατικοί «κυνηγοί κεφαλών» μεταναστών είναι συχνά και οι πλέον ευνοημένοι από την παράτυπη μετανάστευση. Και αυτό γιατί η «παρανομοποίηση» αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την υπερεκμετάλλευση του πιο σκληρά καταπιεζόμενου τμήματος της εργατικής τάξης. Οι διάφορες «Μανωλάδες» σε Ελλάδα και Ευρώπη δεν θα μπορούσαν να υπάρξουν (τουλάχιστον όχι τόσο εύκολα) αν οι ξένοι εργάτες, πλάι στον καταναγκασμό της ανάγκης για επιβίωση, δεν είχαν και την απειλή της σύλληψης, της πολύμηνης ή ακόμα και πολυετούς κράτησης και της απέλασης – με τις διάφορες απειλές για τη σωματική τους ακεραιότητα που συνεπάγεται καθεμιά από αυτές τις διαδικασίες, όπως με φρικτό τρόπο υπενθύμισε ο πρόσφατος θάνατος του Μοχάμεντ Καμράν Ασίκ μέσα στο ΑΤ Αγίου Παντελεήμονα. Την άλλη όψη δε αυτής της διαδικασίας αποτελούν οι διάφορες διακρατικές συμφωνίες «νόμιμης» μετανάστευσης, στο πλαίσιο των οποίων τη «δαμόκλειο σπάθη» της σύλληψης για παράνομη είσοδο αντικαθιστούν οι διάφορες ρήτρες και δεσμεύσεις με τη χώρα καταγωγής.

Αποτέλεσμα των πολεμικών συγκρούσεων, της κλιματικής αλλαγής και της άνισης καπιταλιστικής ανάπτυξης μεταξύ άλλων, τα μεταναστευτικά και προσφυγικά ρεύματα είναι βέβαιο ότι θα ενταθούν τα επόμενα χρόνια. Το κεφάλαιο είναι ήδη έτοιμο να αντιμετωπίσει την αδήριτη αυτή πραγματικότητα, με ένα μείγμα πολιτικών που περιλαμβάνουν από τη μία φράκτες και καταστολή, από την άλλη επιλεκτική υποδοχή των σύγχρονων γκασταρμπάιτερ. Είναι σειρά το εργατικού κινήματος και της αντικαπιταλιστικής Αριστεράς να οργανώσουν την υποδοχή «της γης των κολασμένων», ως εκ των ων ουκ άνευ στοιχείου της πάλης για έναν κόσμο χωρίς πολέμους, φτώχεια, περιβαλλοντική υποβάθμιση, εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.

ΠΗΓΗ