Αγόρασαν τόπο γυμνό, τον γδάρανε, χτίσανε τον δικό τους παράδεισο

Η ελληνική ύπαιθρος των «σύνθετων» τουριστικών καταλυμάτων με copy paste αρχιτεκτονικές στο βωμό μιας μονομερούς τουριστικής ανάπτυξης και της λογικής του «κάνω ότι θέλω»

Γράφει ο Μανώλης Μπαμπούσης*

 

Αγόρασαν τόπο γυμνό τον γδάρανε, τον καθαρίσανε, του βγάλανε τα βράχια, τα αρμυρίκια, την ησυχία του, τον κομματιάσανε, επαγγελματικό κτύπημα. Χτίσανε τον δικό τους παράδεισο, ντυμένο πρασινόλογα.

Η εκατοντάχρονη οικοδόμηση, σ’ εκτός σχεδίου περιοχές της Ελλάδας, χωρίς χωροταξικό, πολεοδομικό και αντιπυρικό σχεδιασμό, μεθοδεύτηκε, στηρίχθηκε και παρατείνεται διαχρονικά από όλες τις κυβερνήσεις σε βάρος του φυσικού περιβάλλοντος με πρόθεση να ευνοήσει την αγορά γης και ακίνητων, την τουριστική ανάπτυξη σε περιοχές εκτός σχεδίου, χωρίς σχέδιο, χωρίς περιορισμό, χωρίς έλεγχο, με τη θέσπιση κανόνων, χωρίς κανόνες με κανόνες λάστιχο, με σχέδιο ένα βραχυπρόθεσμο πύρρειο κέρδος.

Ταυτόχρονα η επέκταση της οικοδόμησης στην ύπαιθρο, επεκτείνει τις ανθρώπινες δραστηριότητες και αμέλεια, συμβάλλοντας δραστικά στο κάψιμο δασών, νέων και παλαιών οικισμών, των τουριστικών υποδομών, όσων η κυβέρνηση αδειοδοτεί όχι μόνο σε εκτός σχεδίου περιοχές αλλά και σε περιοχές Natura, επιτρέποντας την πολεοδόμηση τους με τουριστικά συγκροτήματα, αγνοώντας τις προστατευτικές αποφάσεις της Ολομέλειας του Συμβουλίου Επικρατείας, που αναφέρουν ότι : «οι εκτός σχεδίου περιοχές, δεν έχουν ως προορισμό, κατ’ αρχήν, την δόμηση ή την τουριστική εκμετάλλευση, αλλά την γεωργική, κτηνοτροφική και δασοπονική εκμετάλλευση…»

Στην Ευρώπη, η εκτός σχεδίου δόμηση, έχει προ πολλού περιορισθεί ή απαγορευθεί σε περιοχές ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς. Οι τουρίστες θαυμάζουν το διατηρητέο τοπίο, τους πανέμορφους παλαιούς οικισμούς. Διανυκτερεύουν στις αναπαλαιωμένες κατοικίες, αναπτύσσεται ο αγροτουρισμός, η γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγή, τα προϊόντα τους εξάγονται σ’ όλον τον κόσμο. Οι δημόσιες υποδομές ενισχύονται, όπως και το εισόδημα από την αγορά της γης και τις αναπαλαιώσεις υπαρχόντων κατοικιών, αλλά όχι από την ανέγερση νέων κατοικιών.

Αντίθετα από ότι συμβαίνει στην Ελλάδα προς όφελος μιας μονομερούς τουριστικής ανάπτυξης, η οποία δεν ωφελεί, ούτε ωφελείται με την πολεοδόμηση της υπαίθρου, αντίθετα μειώνει το πράσινο και την υπεραξία των ίδιων των επενδύσεων, περιτριγυρισμένων από λόφους γεμάτους «σύνθετα» τουριστικά καταλύματα, copy – paste αρχιτεκτονικές, ν’ ασχημαίνουν τα μοναδικά τοπία της φύσης.

Η διακήρυξη για τις ευθύνες έναντι των Μελλοντικών Γενεών που υιοθετήθηκε από τη Γενική Διάσκεψη της UNESCO στις 12/11/1997 αναφέρεται ότι «…οι μελλοντικές γενιές έχουν το δικαίωμα να κληρονομήσουν μια Γη στην οποία οι σημερινές γενιές θα πρέπει να ενεργούν για μια βιώσιμη ανάπτυξη διατηρώντας τις συνθήκες ζωής και την ποιότητα και ακεραιότητα του περιβάλλοντος …».

Η εκκωφαντική σιωπή, για το φυσικό περιβάλλον και την αυξανόμενη πολεοδόμηση του, είναι εντυπωσιακή, αλλά εξηγήσιμη: κανένας περιορισμός σε ψηφοφόρους και χρηματοδότες -εκτός ελάχιστων εξαιρέσεων από συλλόγους και φορείς -οι περισσότεροι συμφωνούν με την εκάστοτε κυβερνητική βούληση ν ‘αποδυναμώνει «μεταβατικά» με «ρυθμίσεις» , κάθε απόφαση του Συμβουλίου Επικρατείας.

Στα κορεσμένα από την υπερδόμηση Ελληνικά νησιά, αρχίζουμε να γνωρίζουμε ότι έχουν ήδη λιγότερο τουρισμό. Η καταστροφή επαγρυπνεί, δεν κρύβεται η οπτική ρύπανση, η ηχορύπανση και η φωτορύπανση που ακολουθούν κάθε σπιθαμή νησιών, νησίδων, βουνοκορφών, στα θαλάσσια «οικόπεδα», των χωρίς όρια και κλίμακα αναρίθμητων γιγαντιαίων αιολικών εγκαταστάσεων, παραγωγής αιολικής ενέργειας – πόσο «πράσινης», πόσο «αναγκαίας» – όταν προξενούν την αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος;

Όταν οι πεδιάδες φωτοβολταϊκών μειώνουν την παραγωγική γεωργική γη, όταν ο φυσικός πλούτος της χώρας ξεπουλιέται χωρίς κόκκινες γραμμές, έναντι πινακίου φακής; Όταν στο όνομα της κλιματικής αλλαγής, απογειώνουν τα κέρδη τους οι ρυπαίνοντες εταιρείες τώρα μεταμφιεσμένες σε «πράσινες» χωρίς να αναλαμβάνουν καμία υποχρέωση καθαίρεσης και απομάκρυνσης, μετά από τη λήξη λειτουργίας, των σιδερένιων κουφαριών που οι ίδιες εγκατέστησαν. Αναρωτήθηκε ο τόπος, γιατί οι παράδεισοι έφυγαν; Όχι, δεν αναρωτήθηκαν τα χρήματα. Έπεσε ο αέρας, έσβησαν οι φωτιές και η κριτική σκέψη, τα News, ξεπλένουν τσιμέντα, ανεμιστήρες, καμένα δένδρα και πισίνες, τα κάνανε όλα θάλασσα, επιπλέουν. Ο κίνδυνος αναζωπύρωσης των ιδίων πολιτικών παραμένει ακραίος. Φέτος στα νησιά οι πηγές δεν έχουν νερό. Η ερημοποίηση είναι ήδη εδώ. Το γνωρίζουν πολύ καλά οι δήμοι, οι αγρότες, οι κάτοικοι στα νησιά. Αλλά ποιος τολμά να το θίξει και να επιβάλει περιορισμούς, με την «μόδα», κάθε «δωμάτιο» να έχει τη δική του πισίνα; Στη Γαλλία με την πρώτη ανυδρία απαγορεύουν ήδη, το γέμισμα της πισίνας. Συμφώνησαν ότι η ένοχη σιωπή χαλαρώνει, στην αιώρα του σεβάσμιου συμβιβασμού, συμφώνησαν ότι εκεί μέσα καρτερούσαν πεταμένοι σ’ έναν σκουπιδοτενεκέ, η θλίψη, οι ωκεανοί, συμφώνησαν ότι η εξοχή, είναι ένας σκουπιδοτενεκές, η πόλη, είναι ένας σκουπιδοτενεκές, ότι η ποίηση είναι ένας σκουπιδοτενεκές, μπήκαν όλοι μέσα. Αδιαφορούν για τον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας στις πόλεις, λόγω της κλιματικής αλλαγής. Δεν φυτεύουν, μαζικά, νέα δένδρα, κονταίνουν ό,τι τους ξεπερνά. Είναι γνωστές οι αναρτήσεις, στο διαδίκτυο, του Cut it right, που αναδεικνύουν με σαφήνεια την εγκληματική μείωση του όγκου του πράσινου φυλλώματος των δένδρων, την απώλεια της βαθιάς σκιάς, από ιδιωτικές εταιρίες κοπής δένδρων στις οποίες οι ανά την Ελλάδα δήμοι συνεχίζουν να αναθέτουν με χρυσές συμβάσεις , ουσιαστικά τη διαχείριση του αστικού πράσινου. Με τα αντιεπιστημονικά «βαθιά κλαδέματα» ακόμα και το καλοκαίρι, η αύξηση της διαθέσιμης για καύσιμο ξυλείας, γίνεται μια επιπλέον προσοδοφόρα δραστηριότητα. Όλα παραχωρούνται, όπως και ένα πλήθος αμμουδιών, στην πρωινή εκδοχή της νύχτας, επιτρέποντας την αλλοίωση του φυσικού τοπίου των αμμουδιών με μπαρ και άλλες κατασκευές, συχνά μεταφέροντας την σκιά των ξεριζωμένων δένδρων αποκλειστικά στις νοικιαζόμενες ομπρέλες. Αν και οι ξαπλώστρες και οι ομπρέλες μετακινούνται εύκολα και το τοπίο επανέρχεται, η νοοτροπία κάνω ότι θέλω, έχω τις άκρες μου… έχω τους μπράβους μου… δεν είναι ένα δευτερεύον θέμα. Ούτε η καθιέρωση περιττών αλλά προσοδοφόρων «ανέσεων» όπως η «προστασία» μας από την επαφή με κάθε αληθινό στοιχείο, την άμμο, τη φύση, το τοπίο και τη σκέψη. Η «απελευθέρωση» από δυο μόνο παραλίες, ενός αριθμού ξαπλώστρες, ενός νησιού από έναν εισαγγελέα, έστω προεκλογική, ελλιπής και εφήμερη είναι θετική, οι υπόλοιπες ; Ένας φίλος, εκπαιδευτικός σε Γυμνάσιο της Μυκόνου, όταν πρότεινε στο δημοτικό συμβούλιο, να αδειοδοτήσουνε μία και μόνο επιπλέον ξαπλώστρα σε μια και μόνο παραλία, τ’ έσοδα της οποίας να πήγαιναν σ΄ ένα σχολείο, όλοι τον κοίταξαν σαν εξωγήινο. Τι λες τώρα! Στο σχολείο; Αντίθετα, υποθέτω, δεν θα είχαν αντίρρηση το καλοκαίρι να ενοικιάζονται, για λίγα ευρώ, τα σχολεία, ιδιαιτέρα όσα είναι κοντά στη θάλασσα, από τον δήμο για ντίσκο και συναφή σε επιχειρηματίες. Οι ευθύνες όσων υποστηρίζουν τη μονομερή «ανάπτυξη» των επενδυτών της βιομηχανίας του τουρισμού, την ψευδεπίγραφη «πράσινη» ενέργεια και όχι τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής με την δημιουργία υγιούς εδάφους, την αποκατάσταση της ισορροπίας των οικοσυστημάτων, την αύξηση της βιοποικιλότητας έναντι της βιομηχανικής μονοκαλλιέργειας, τη μείωση και όχι την ανάπτυξη του αστικού πράσινου, των διευθuνόντων συμβούλων της αλήθειας, όχι της αλήθειας, είναι τεράστιες. Ο ουρανός χρειάζεται υπάρχει, το νερό υπάρχει, χρειάζεται ο αληθινός ουρανός; η αληθινή φύση χρειάζεται τον αληθινό τουρίστα, χρειάζεται να ψάξουμε; να γίνουμε εξερευνητές της αξίας. Δεν κρύβεται ο ρυθμός, η αξία του ήλιου, σβήνει η φωτιά, ξημερώνει, αποκοιμήθηκα. Δίπλα μου κάθε βράδυ, έκανε την ίδια κίνηση, η σκέψη μου αποτραβιέται, στην άκρη του κρεβατιού, χωρίς ήχο, βρυχάται.

*Ο Μανώλης Μπαμπούσης είναι φωτογράφος, εικαστικός, αρχιτέκτονας, ποιητής, με σημαντικό ρόλο στην καθιέρωση της φωτογραφίας στον χώρο της σύγχρονης τέχνης στην Ελλάδα, καθηγητής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών.

ΠΗΓΗ