Η κατάρρευση ψυχιατρικής υγείας έχει… μυστικό

Η κατάρρευση ψυχιατρικής υγείας έχει …μυστικό

Εδώ και πέντε μήνες τέθηκε σε εφαρμογή ο νόμος της περίφημης “ψυχιατρικής μεταρρύθμισης», νόμος που παρουσιάστηκε ως “αναμόρφωση” του συστήματος ψυχικής υγείας, με τη βίαιη συνένωση όλων των δομών και φορέων σε ένα νέο Οργανισμό, τον Ε.Ο.Π.Α.Ε (Εθνικό Οργανισμό Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων) χωρίς καμία πρόβλεψη για τη λειτουργία και το προσωπικό του. Μέσα σε λίγους μήνες ολοκληρώθηκε οριστικά η πλήρης διάλυση και εξάρθρωση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας και απεξάρτησης.

Πίσω από τη φαινομενικά τσαπατσουλιά στη λειτουργία του νέου γραφειοκρατικού Οργανισμού, το εργασιακό μπούλινγκ σε εργαζόμενους των πρώην δομών ψυχικής υγείας, στην υποστελέχωση και την υποβάθμιση, υπάρχει το “μυστικό” για την καλά σχεδιασμένη διάλυση δομών που λειτουργούσαν με καλά αποτελέσματα τα τελευταία 40 χρόνια στη χώρα μας. Η Ψυχική υγεία παραδίδεται με τα λεφτά του δημοσίου και την εγγύηση ευρωπαϊκών κονδυλίων στις ιδιωτικές δομές!

Μετά τη διάλυση έρχονται οι ιδιώτες

Τους δύο τελευταίους μήνες μαρτυρίες ασθενών, των οικογενειών τους και των εργαζομένων στις διαλυμένες δομές περιγράφουν τη σαρωτική αποσάθρωση όλων των θεραπευτικών Πρωτοκόλλων. Καταγγέλλουν ότι η θεραπευτική διαδικασία μπαίνει σε κίνδυνο εξαιτίας της υποστελέχωσης των δομών, απ΄όπου απολύονται ή αποσπώνται οι εργαζόμενοι. Στελέχη, κοινωνικοί επιστήμονες και εργαζόμενοι υφίστανται διώξεις και μετακινήσεις, το επιστημονικό έργο ετών καταστρέφεται. 

Το χειρότερο όλων είναι η αλλαγή οπτικής στον κρίσιμο και ευαίσθητο τομέα της ψυχικής υγείας και απεξάρτησης. Από “ασθενείς” με δικαίωμα επιλογής ανάμεσα σε δομές με διαφορετικές φιλοσοφίες και θεραπευτικές προσεγγίσεις, οι πολίτες με προβλήματα μετατρέπονται σε “παραβάτες”, αλλαγή που δείχνει τη μεταστροφή και στην αντιμετώπιση τους από το κράτος. Για τους ψυχικά ασθενείς και τους τοξικοεξαρτημένους το κράτος επιφυλάσσει την άτυπη “φυλάκισή τους” σε ειδικές μονάδες που θα λειτουργούν ως “στρατόπεδα” ψυχών. 

Όσοι όμως έχουν τα λεφτά να πληρώσουν σε ιδιωτικές δομές θα έχουν τα αναγκαία θεραπευτικά Πρωτόκολλα, την επιστημονική παρακολούθηση. Θα αντιμετωπίζονται ανθρώπινα ως ασθενείς και όχι ως παραβάτες! 

Η πλήρης ιδιωτικοποίηση του συστήματος ψυχικής υγείας είχε προαναγγελθεί ήδη από πέρυσι όταν το υπουργείο του Αδωνι Γεωργιάδη κόμπαζε για την ολοκλήρωση της “ψυχιατρικής μεταρρύθμισης”. Οι καταγγελίες των επιστημονικών φορέων, ψυχιάτρων, αλλά και στελεχών σε κοινωνικές δομές δεν εισακούστηκαν. Η διοικητική αναδιάταξη των υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας σ’ έναν υπερσυγκεντρωτικό μηχανισμό διοίκησης χωρίς πραγματικό περιεχόμενο και χωρίς όραμα άνοιξε το δρόμο για την ένταξη των ιδιωτικών δομών κερδοσκοπικού και μή κερδοσκοπικού χαρακτήρα (ΑΜΚΕ)  στο Εθνικό Δίκτυο Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας. Όπως ακριβώς συνέβη και με τους ιδιώτες γιατρούς κατά τη διαδικασία διάλυσης του ΕΣΥ με τα γνωστά αποτελέσματα. 

Μόνο που στην περίπτωση των “υπηρεσιών ψυχικής υγείας”, όπως τις ονομάζουν, οι ιδιωτικές δομές έχουν πρόσβαση στο κρατικό χρήμα των επιδοτήσεων. Μια νέα πρόκληση για την κατά 100% χρηματοδότηση λειτουργίας “νέων δομών υπηρεσιών ψυχικής υγείας” είναι ανοικτή με συνολικό προϋπολογισμό 18.300.000 ευρώ για την περιοχή της Αττικής.

Πρόκειται-όπως διαβάζουμε- για επιδότηση στη λειτουργία νέων δομών ψυχικής υγείας, όπως “Κέντρα Ημέρα, Κινητές Μονάδες, Μονάδες έγκαιρης παρέμβασης στην κρίση, Κέντρα Ψυχικής Υγείας, κ.α. με σκοπό την παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας στον γενικό πληθυσμό της Περιφέρειας, και ειδικότερα κατά περίπτωση τα παιδιά, οι έφηβοι και οι ενήλικες με προβλήματα ψυχικής υγείας, οι φοιτητές, οι εργαζόμενοι, οι ηλικιωμένοι και τα άτομα με αυτισμό ή άνοια”.

Η κατά 100% χρηματοδότηση αφορά την κάλυψη αμοιβών νέου ή υφιστάμενου προσωπικού και τις εργοδοτικές εισφορές, τις δαπάνες λειτουργίας δομών, ενοίκια, δαπάνες κοινής ωφέλειας (ρεύμα, νερό, τηλέφωνο, θέρμανση), καθαριότητα, φύλαξη, είδη υγιεινής, προμήθεια εξοπλισμού, ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό, εξοπλισμό πληροφορικής (Η/Υ, λογισμικά, εκτυπωτές κλπ.), αλλά και τις ενέργειες πληροφόρησης και δημοσιότητας.

Αντίστοιχο πρόγραμμα επιδότησης για τη λειτουργία νέων δομών είχε ανακοινωθεί το 2025 για τις περιφέρειες της Ελλάδας με προϋπολογισμό 16.685.000 ευρώ. 

Κανείς από το αρμόδιο υπουργείο δεν λέει τι θα συμβεί μετά την ολοκλήρωση της επιδότησης των 18,3 εκατ. ευρώ. Πως θα συνεχιστεί η λειτουργία όλων αυτών των νέων δομών; Θα κλείσουν ή θα τις αναλάβουν μεγαλο κλινικές που θα κοστολογούν τις “υπηρεσίες ψυχικής υγείας” με ανεξέλεγκτα τιμολόγια; 

Στην παραπάνω μορφή ιδιωτικοποίησης του δημόσιου συστήματος υγείας, δεν υπάρχει καμία απολύτως πρόβλεψη για τους τοξικοεξαρτημένους ασθενείς. Όπως καταγγέλλεται τα ευαίσθητα αυτά άτομα ρίχνονται στον Καιάδα της κοινωνικής απομόνωσης. Η μόνη πρόβλεψη είναι να δημιουργηθούν “φυλακές-στρατόπεδα” στα οποία θα οδηγηθούν οι τοξικοεξαρτημένοι ασθενείς. 

Η αγωνία των επιστημόνων

Η κραυγή αγωνίας των επιστημόνων που ασχολούνται τα τελευταία χρόνια είναι ενδεικτική για την εγκληματική πολιτική της κυβέρνησης Μητσοτάκη στο χώρο της ψυχικής υγείας:

“Η αποδόμηση του 18 ΑΝΩ είναι συνειδητή πολιτική επιλογή. Τμήματα σταματούν να λειτουργούν, συμβουλευτικοί σταθμοί μένουν ακέφαλοι, θεραπευτικές διαδικασίες διακόπτονται στη μέση. Οι θεραπευόμενοι, που επεξεργάζονταν τραύματα ζωής, εγκαταλείπονται. Οι θεραπευτές που χτίσανε σχέσεις εμπιστοσύνης, εξαφανίζονται.Μέσα σε λίγους μήνες, μια θεραπευτική συνέχεια ετών ακυρώνεται. Πρόκειται για ψυχική κακοποίηση. Τι άλλο είναι αυτό, αν όχι μια πολιτική διαχείρισης της εξάρτησης ως προβλήματος δημόσιας τάξης, ελέγχου και κοινωνικής περιθωριοποίησης; Και το αποτέλεσμα; Θεραπευόμενοι που εγκαταλείπουν. Μαζικά drop out. Κίνδυνος υποτροπών. Ζωές σε άμεσο κίνδυνο. Όχι θεωρητικά. Κυριολεκτικά. Δεν υπάρχει περιθώριο για ουδετερότητα. Όποιος σιωπά, συναινεί”.

Πουλής Ευάγγελος, Ψυχολόγος, πρώην εργαζόμενου στο 18ΑΝΩ στη Μονάδα Απεξάρτησης από το Αλκοόλ

“Αυτή τη στιγμή δεκάδες μέλη του θεραπευτικού προσωπικού των μονάδων του 18 ΑΝΩ ( μέχρι σήμερα περί τα 80 άτομα ) έχουν πάρει την εντολή από τη Διοίκηση του ΕΟΠΑΕ να εγκαταλείψουν το θεραπευτικό έργο τους στην απεξάρτηση και να παρουσιαστούν στο ΨΝΑ για τις ανάγκες της ΔΥΠΕ χωρίς να έχουν τοποθετηθεί νέοι θεραπευτές στη θέση τους και χωρίς αυτοί να έχουν εκπαιδευτεί από τους θεραπευτές που θα αντικαταστήσουν. Με αυτές τις αποφάσεις το πρώτο που διακόπτεται και μάλιστα βίαια είναι η θεραπευτική σχέση θεραπευτών – θεραπευόμενων μια σχέση με καταλυτικό ρόλο στη θεραπευτική διαδικασία της απεξάρτησης. Η κατάσταση είναι πολύ κρίσιμη. Θα χαθούν ανθρώπινες ζωές. Κανείς δεν μπορεί να μένει ουδέτερος όταν απειλούνται οι ζωές τόσων νέων ανθρώπων που είχαν πιαστεί στα δίχτυα της εξάρτησης και κατάφεραν μετά από πολύ χρόνο και πολύ πόνο να ενταχθούν σε πρόγραμμα του 18 ΑΝΩ”

Κατερίνα Μάτσα, πρόεδρος του Σωματείου υποστήριξης του κοινωνικού και επιστημονικού έργου του 18 ΆΝΩ

“Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας διαμαρτυρόμαστε και εκφράζουμε πάνδημα την έντονη αντίρρηση και αντίθεση μας στη σχεδιαζόμενη μεταφορά των ανεξάρτητων και αυτόνομων κοινοτικών δομών της κοινότητας, σε ενιαίο κτιριακό συγκρότημα στα απομακρυσμένα περίχωρα της πόλης. Συνθήκη που προσομοιάζει σε συνθήκες ασύλου. Το Ψυχιατρικό νοσοκομείο Χανίων έβαλε λουκέτο το 2005, αντικαθιστώντας την ιδρυματική λογική περίθαλψης με την ανάπτυξη της κοινοτικής ψυχιατρικής και το δικαίωμα σε μια ζωή επί ίσοις όροις με κάθε άλλο άνθρωπο, πέραν διαχωρισμών, στερεοτύπων και στιγματισμού των συνανθρώπων μας που βίωσαν οποιαδήποτε περιπέτεια ψυχικής υγείας. Η νέα μετεγκατάσταση που δρομολογείται ορίζεται σε τετραπλάσια χιλιομετρική απόσταση από τον αστικό ιστό”. 

Εργαζόμενοι στο Κέντρο Ψυχικής Υγείας Χανίων και των Στεγαστικών Δομών Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης. 

ΠΗΓΗ