Υπερτουρισμός: Οργή και διαδηλώσεις κατά του μαζικού τουρισμού στον ευρωπαϊκό Νότο, σιωπή στην Ελλάδα

EPA/TONI ALBIR

 

 

 

 

Το ερώτημα πλανάται έντονα: γιατί στη χώρα μας δεν έχει ξεκινήσει καμία ουσιαστική κοινωνική συζήτηση, πόσο μάλλον αντίδραση; 

Τουρισμός, το απόλυτο εργαλείο ανάπτυξης ή μια μηχανή που ισοπεδώνει κοινωνίες και περιβάλλον; Το ερώτημα αυτό τίθεται πια επιτακτικά σε δεκάδες πόλεις του ευρωπαϊκού Νότου, όπου χιλιάδες πολίτες βγήκαν μαζικά στους δρόμους ζητώντας φρένο στον ανεξέλεγκτο υπερτουρισμό που αλλοιώνει τις ζωές τους και διαλύει τις γειτονιές τους. Την Κυριακή, η Βαρκελώνη έγινε το επίκεντρο ενός αυξανόμενου κύματος αντίστασης. Στην πόλη των 1,6 εκατομμυρίων κατοίκων, που το 2024 φιλοξένησε 26 εκατομμύρια τουρίστες, οι διαδηλωτές κατέβηκαν με νεροπίστολα, αυτοκόλλητα και πανό. «Οι διακοπές σας, η δυστυχία μου», φώναζαν, καταγγέλλοντας μια τουριστική βιομηχανία που αυξάνει τα ενοίκια, εκτοπίζει τους κατοίκους και μετατρέπει το αστικό τοπίο σε θεματικό πάρκο.

Οι εικόνες από τη Βαρκελώνη κάνουν τον γύρο της Ευρώπης: τουρίστες ψεκασμένοι με νερό, ξενοδοχεία “σφραγισμένα” με αυτοκόλλητα, πανό που γράφουν «Ο μαζικός τουρισμός σκοτώνει την πόλη». Το κίνημα δεν είναι μεμονωμένο. Αντίστοιχες διαδηλώσεις οργανώθηκαν σε Ίμπιζα, Μάλαγα, Πάλμα ντε Μαγιόρκα, Σαν Σεμπαστιάν και Γρανάδα. Στην Ιταλία, η οργή εξαπλώθηκε στη Βενετία –όπου 1.500 νέες τουριστικές κλίνες προστίθενται σε μια ήδη κορεσμένη πόλη– αλλά και στη Νάπολη, τη Γένοβα, το Μιλάνο και το Παλέρμο. Η κινητοποίηση οργανώθηκε από τη συμμαχία SET (Sud d’Europa contra la Turistitzacio), ένα διακρατικό δίκτυο πολιτών που ενώνει φωνές από τη Μεσόγειο ενάντια στον υπερτουρισμό. Και ήδη φέρνει αποτελέσματα: η δημοτική αρχή της Βαρκελώνης ανακοίνωσε τη σταδιακή κατάργηση των τουριστικών ενοικιάσεων έως το 2028, επιχειρώντας να αναχαιτίσει τη μαζική αποσάθρωση του αστικού ιστού.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

• 

  Κυκλάδες; Μόνο σε καρτ ποστάλ πλέον

Και στην Ελλάδα;

Το ερώτημα πλανάται έντονα: γιατί στη χώρα μας δεν έχει ξεκινήσει καμία ουσιαστική κοινωνική συζήτηση, πόσο μάλλον αντίδραση; Η Ελλάδα ζει τη δική της «τουριστική πλημμυρίδα». Τα ενοίκια σε νησιωτικές και αστικές περιοχές έχουν εκτοξευθεί, οι μόνιμοι κάτοικοι εγκαταλείπουν τα σπίτια τους, τα φυσικά αποθέματα (όπως το νερό) εξαντλούνται, τα απορρίμματα πλημμυρίζουν παραλίες και σοκάκια, ενώ η εργασία στον τουρισμό παραμένει συνώνυμη της εκμετάλλευσης. Την ίδια ώρα, μεγάλα επενδυτικά κεφάλαια σαρώνουν τις μικρές επιχειρήσεις, οι παραλίες ιδιωτικοποιούνται και τα ακτοπλοϊκά γίνονται απλησίαστα απομακρύνοντας τους κατοίκους της χώρας από τους νησιωτικούς προορισμούς. Παρά τα παραπάνω, η δημόσια σφαίρα παραμένει αδρανής. Η ανάπτυξη μέσω του τουρισμού παρουσιάζεται ως μονόδρομος. Κάθε αμφισβήτηση χαρακτηρίζεται ως “αντιπαραγωγική”, ενώ οι κρατικές πολιτικές ενισχύουν τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, επιδοτούν πολυτελείς επενδύσεις και κάνουν τα στραβά μάτια στην περιβαλλοντική υποβάθμιση.

Ποια ανάπτυξη και για ποιον;

Το ερώτημα είναι πολιτικό, κοινωνικό και βαθιά ηθικό. Η τουριστική ανάπτυξη δεν μπορεί να μετριέται μόνο σε αφίξεις, έσοδα και ποσοστά πληρότητας. Οφείλει να λογοδοτεί για την ποιότητα ζωής των κατοίκων, την προστασία του περιβάλλοντος, την πολιτιστική ταυτότητα των τόπων. Όταν ο τουρισμός διώχνει τους ανθρώπους από τα σπίτια τους, καταστρέφει τοπικά οικοσυστήματα και ακυρώνει κάθε έννοια βιώσιμης συνύπαρξης, τότε έχει πάψει να είναι “βιομηχανία της φιλοξενίας”. Είναι πια μια αποικιοκρατική επέλαση με στόχο το κέρδος. Η απουσία κινητοποιήσεων δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν προβλήματα, αλλά ότι δεν έχει ανοίξει ακόμα ο δημόσιος διάλογος. Όμως, όπως έδειξε η Βαρκελώνη, όταν οι πολίτες ενωθούν, μπορούν να αλλάξουν τις πολιτικές. Γιατί δεν μπορεί οι διακοπές των λίγων να γίνονται η δυστυχία των πολλών.

ΠΗΓΗ

 ***

Η εικόνα είναι από τις διαδηλώσεις στην Ιταλία.

Κίνηση για την Προστασία των Νησίδων

Μαζικές διαδηλώσεις στη Νότια Ευρώπη κατά του μαζικού τουρισμού – Πού είναι η Ελλάδα;

 

Χιλιάδες πολίτες βγήκαν στους δρόμους την Κυριακή σε Ισπανία, Ιταλία και Πορτογαλία, στέλνοντας ηχηρό μήνυμα ενάντια στον ανεξέλεγκτο μαζικό τουρισμό που καταστρέφει τις πόλεις και διώχνει τους κατοίκους από τις γειτονιές τους.

 

Επίκεντρο των κινητοποιήσεων ήταν η Βαρκελώνη, όπου οι διαδηλωτές:

 

Ψέκαζαν τουριστικές βιτρίνες με νεροπίστολα

 

Κολλούσαν αυτοκόλλητα σε ξενοδοχεία με το σύνθημα «Γειτονική αυτοάμυνα – Τουρίστα γύρνα σπίτι σου»

 

Φώναζαν συνθήματα όπως «Οι διακοπές σας, η δυστυχία μου» και κρατούσαν πανό που έγραφαν «Ο μαζικός τουρισμός σκοτώνει την πόλη»

 

Η πόλη των 1,6 εκατομμυρίων κατοίκων δέχτηκε 26 εκατομμύρια τουρίστες το 2024. Οι κάτοικοι βλέπουν τα ενοίκια να εκτοξεύονται τις γειτονιές τους να μετατρέπονται σε υπαίθρια θεματικά πάρκα και τις ζωές τους να υποτάσσονται στα συμφέροντα μιας βιομηχανίας που δεν τους περιλαμβάνει πλέον.

 

Η διαμαρτυρία οργανώθηκε από τη συμμαχία SET (Sud d’Europa contra la Turistitzacio) και βρήκε απήχηση σε πολλές άλλες πόλεις: Ίμπιζα, Μάλαγα, Πάλμα ντε Μαγιόρκα, Σαν Σεμπαστιάν, Γρανάδα, αλλά και σε ιταλικές πόλεις όπως Βενετία, Νάπολη, Γένοβα, Μιλάνο, Παλέρμο.

 

Στη Βενετία, η οργή εστιάζεται σε νέα ξενοδοχεία που προσθέτουν ακόμα 1.500 κλίνες στην ήδη επιβαρυμένη πόλη.

 

Η δημοτική αρχή της Βαρκελώνης ανακοίνωσε τη σταδιακή κατάργηση των τουριστικών ενοικιάσεων έως το 2028, επιχειρώντας να ανακόψει την αστική αποσάθρωση.

 

Και στην Ελλάδα;

 

Η Ελλάδα αντιμετωπίζει παρόμοια – αν όχι χειρότερα – προβλήματα:

 

- Ταχύτατη αστικοποίηση των νησιών

 

- Ενοίκια απλησίαστα για μόνιμους κατοίκους

 

- Ελάχιστος έλεγχος στις βραχυχρόνιες μισθώσεις

 

- Περιβαλλοντική καταστροφή και υπερκατανάλωση φυσικών πόρων (π.χ. νερό)

 

- Τεράστια παραγωγή σκουπιδιών και κάκιστη διαχείρισή τους

 

- Άθλιες εργασιακές συνθήκες στον τουρισμό

 

- Τεράστιες επενδύσεις από μεγάλα κεφάλαια που διαλύουν τις μικρές τουριστικές επιχειρήσεις

 

- Ανύπαρκτοι περιβαλλοντικοί έλεγχοι

 

- Πανάκριβα ακτοπλοϊκά εισιτήρια

 

- Κατάληψη του αιγιαλού από ιδιωτικά συμφέροντα

 

- Αύξηση του εγκλήματος και συχνοί θάνατοι τουριστών

 

Και όμως, στη χώρα μας δεν βλέπουμε καμία σοβαρή κοινωνική αντίδραση.

 

Είναι καιρός να ανοίξει αυτή η συζήτηση.

 

Ο τουρισμός δεν μπορεί να συνεχίσει να είναι ασύδοτος. Δεν μπορεί να θεωρείται μονόδρομος η ανάπτυξη που καταστρέφει τα πάντα στο πέρασμά της.

 

Πρέπει να διεκδικήσουμε ένα άλλο μοντέλο: με σεβασμό στους κατοίκους, στο περιβάλλον, στην πολιτιστική φυσιογνωμία των τόπων μας.

 

#υπερτουρισμος