Έρευνα αποκαλύπτει όλες τις τεχνικές προπαγάνδας του BBC υπέρ του Ισραήλ
Έκθεση του Κέντρου Παρακολούθησης Μέσων (CfMM) φέρνει στο φως την μεροληπτική κάλυψη του πολέμου του Ισραήλ κατά της Γάζας από το BBC, εστιάζοντας κυρίως στην περίοδο από τις 7 Οκτωβρίου 2023 έως τις 6 Οκτωβρίου 2024. Ο προσεκτικός αναγνώστης όμως θα διαπιστώσει ότι ακριβώς οι ίδιες τεχνικές προπαγάνδας υπέρ του Ισραήλ χρησιμοποιούνται και από τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης στην Ελλάδα.
- Τα κύρια ευρήματα της έρευνας
- Η ιεράρχηση της γλώσσας
- Μεροληπτική η μεταχείριση φιλοπαλαιστινιακών και ανεξάρτητων απόψεων
- Η Ιστορία Ξεκινά στις 7 Οκτωβρίου 2023 για το BBC
- Η αποσιώπηση της γενοκτονίας
- Οι κρατούμενοι παρουσιάζονται με διαφορετικό τρόπο
- Η υποβάθμιση των επιθέσεων κατά της ελευθερίας του Τύπου
- Το BBC εμφανίζεται πιο πρόθυμο να παρουσιάσει την πλήρη αλήθεια για την Ουκρανία παρά για τη Γάζα
Η ανάλυση, που βασίστηκε σε 3.873 διαδικτυακά άρθρα και 32.092 ραδιοτηλεοπτικά αποσπάσματα, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, στο πλαίσιο της συντακτικής του γραμμής, το BBC δεν αποδίδει ίση αξία στις παλαιστινιακές ζωές συγκριτικά με τις ισραηλινές.
Η έκθεση θέτει κρίσιμα ερωτήματα για τη στάση του βρετανικού δημοσιογραφικού οργανισμού: Θεωρεί άραγε το BBC ότι ο παλαιστινιακός πόνος είναι λιγότερο άξιος προβολής; Ή μήπως η ισραηλινή βία κρίνεται ειδησεογραφικά λιγότερο «σοκαριστική» από την παλαιστινιακή;
Τα κύρια ευρήματα της έρευνας
- Ονόματα και πρόσωπα Ισραηλινών: Παρά το γεγονός ότι στη Γάζα καταγράφηκαν 34 φορές περισσότεροι θάνατοι σε σχέση με το Ισραήλ, το BBC δημοσίευσε σχεδόν ίσο αριθμό άρθρων με προσωπικές ιστορίες Ισραηλινών και Παλαιστινίων θυμάτων (279 Παλαιστίνιοι, 201 Ισραηλινοί).
- Έκφραση συμπάθειας: Αν και η Γάζα υπέστη μαζικά περισσότερους θανάτους αμάχων, τα άρθρα του BBC με συγκινητικές και ανθρωποκεντρικές ιστορίες Παλαιστινίων εμφανίστηκαν μόλις διπλάσιες φορές από εκείνες των Ισραηλινών.
- Λιγότερη κάλυψη παλαιστινιακών θανάτων: Οι τίτλοι άρθρων ανέφεραν παλαιστινιακά θύματα μόνο δύο φορές περισσότερο από ισραηλινά – παρότι οι θάνατοι στη Γάζα ήταν 34 φορές περισσότεροι.
- Ακραία ανισορροπία στην κάλυψη θυμάτων: Κατά αναλογία, το BBC αφιέρωσε 33 φορές περισσότερη κάλυψη σε κάθε Ισραηλινό θάνατο στα άρθρα και 19 φορές περισσότερη σε ραδιοτηλεοπτικά μέσα.
- Απονομιμοποίηση των αριθμών των θυμάτων: Το BBC χρησιμοποίησε τη φράση «υπουργείο Υγείας υπό τη διοίκηση της Χαμάς» σε 1.155 άρθρα αναφορικά με παλαιστινιακά θύματα – σχεδόν όσες φορές αναφέρθηκε το παλαιστινιακό σύνολο των θανάτων, υπονομεύοντας την αξιοπιστία των στοιχείων και του παλαιστινιακού πόνου.
 |
Το άρθρο με τίτλο «Συναγερμός στο Ισραήλ για αναφορές περί ενδεχόμενης νομικής δράσης του ΔΠΔ για τη Γάζα», δημοσιευμένο στις 2 Μαΐου 2024, έδωσε έμφαση στις ισραηλινές ανησυχίες, προβάλλοντας κυρίως τους φόβους όσων ενδέχεται να κατηγορηθούν, αντί για τη δοκιμασία των Παλαιστινίων θυμάτων στη Γάζα. |
Η ιεράρχηση της γλώσσας
Το BBC χρησιμοποιεί συστηματικά διαφοροποιημένη γλώσσα ανάλογα με την ταυτότητα θυμάτων και δραστών. Αυτό, είτε πρόκειται για συνειδητή συντακτική απόφαση είτε για ασυνείδητη προκατάληψη, υπονομεύει την ουδετερότητα που επικαλείται το BBC.
Ο όρος «σφαγή» χρησιμοποιείται σχεδόν αποκλειστικά για Ισραηλινούς: Η λέξη «σφαγή» ή «σφαγιάστηκαν» χρησιμοποιήθηκε σχεδόν 18 φορές συχνότερα για Ισραηλινά θύματα σε σύγκριση με τους Παλαιστίνιους. Εμφανίστηκε σε τίτλους άρθρων πέντε φορές, μόνο για επιθέσεις σε Ισραηλινούς, παρότι υπήρξαν πολλαπλές επιθέσεις με μαζικά θύματα μεταξύ των Παλαιστινίων.
Περισσότερη συναισθηματική γλώσσα για Ισραηλινούς: Όροι όπως «θηριωδίες», «σφαγή», «βάρβαρο», «θανάσιμο», «άγριο» χρησιμοποιήθηκαν σχεδόν τέσσερις φορές περισσότερο για Ισραηλινούς. Στην τηλεόραση και το ραδιόφωνο, το 70% των συναισθηματικά φορτισμένων όρων αναφέρονταν σε Ισραηλινούς.
Οι Ισραηλινοί «σφαγιάζονται», οι Παλαιστίνιοι απλώς «πεθαίνουν»: Οι λέξεις «σφαγιάστηκε», «σφαγέας», «σφαγιάζοντας» χρησιμοποιήθηκαν αποκλειστικά για Ισραηλινούς. Ομοίως, το ρήμα «δολοφονήθηκε» χρησιμοποιήθηκε 220 φορές για Ισραηλινούς, μόνο μία φορά για Παλαιστίνιους.
Απόκρυψη του δράστη: Στην κάλυψη επιθέσεων κατά Παλαιστινίων, το BBC συστηματικά απέφευγε να κατονομάσει το Ισραήλ, χρησιμοποιώντας παθητική σύνταξη σε τίτλους (π.χ. «Αεροπορική επιδρομή σε σχολείο της Γάζας σκοτώνει τουλάχιστον 15»).
 |
Περισσότερα από 150 άρθρα σχετικά με ισραηλινές επιθέσεις δεν ανέφεραν τον δράστη στον τίτλο. Σε αυτά περιλαμβάνονται άρθρα όπως: «Αεροπορική επιδρομή σε σχολείο της Γάζας σκοτώνει τουλάχιστον 15 άτομα» (6 Ιουλίου 2024), το οποίο αργότερα τροποποιήθηκε σε: «Ισραηλινή επίθεση σε σχολείο της Γάζας σκοτώνει τουλάχιστον 15 άτομα». |
Μεροληπτική η μεταχείριση φιλοπαλαιστινιακών και ανεξάρτητων απόψεων
Το BBC κάλεσε σημαντικά λιγότερους Παλαιστίνιους (1.085) σε σχέση με Ισραηλινούς (2.350) σε τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές.
Η «ισραηλινή αυτοάμυνα» προβάλλεται δυσανάλογα: Οι παρουσιαστές του BBC μετέφεραν την ισραηλινή άποψη 11 φορές συχνότερα από την παλαιστινιακή (2.340 έναντι 217), ακόμα και όταν μιλούσαν με τρίτους, όπως ανθρωπιστικές οργανώσεις.
Ανισότιμες ερωτήσεις περί;»: Το BBC πίεσε 38 καλεσμένους να καταδικάσουν τις επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, αλλά δεν έθεσε ούτε μία φορά αντίστοιχο ερώτημα για τις ενέργειες του Ισραήλ, παρά τις δεκάδες χιλιάδες παλαιστινιακές απώλειες.
 |
Το BBC πίεσε 38 συνομιλητές να καταδικάσουν τις επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, κανέναν όμως για να καταδικάσει το Ισραήλ |
Η Ιστορία Ξεκινά στις 7 Οκτωβρίου 2023 για το BBC
Η συστηματική αποσιώπηση κρίσιμων ιστορικών στοιχείων, αλλά και του σύγχρονου πλαισίου που εξελίσσονται τα γεγονότα έχει αποκτήσει πλέον θεσμικό χαρακτήρα στο BBC. Παρόλο που οι επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου 2023, οι οποίες στοίχισαν τη ζωή σε πάνω από 1.200 Ισραηλινούς, καταδικάστηκαν – δικαίως – ευρέως, το ευρύτερο πλαίσιο γύρω από την επίθεση παρουσιάστηκε ελάχιστα ή και καθόλου, ενισχύοντας έτσι την αφήγηση της ισραηλινής κυβέρνησης περί «αυτοάμυνας».
Η 7η Οκτωβρίου ως σημείο εκκίνησης: Οι επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου αναφέρονται σε τουλάχιστον 40% της διαδικτυακής κάλυψης του BBC. Ωστόσο, μόλις 0,5% των άρθρων περιλάμβαναν ιστορικό ή σύγχρονο πλαίσιο, όπως η ισραηλινή κατοχή και η βία κατά των Παλαιστινίων τα προηγούμενα χρόνια ή δεκαετίες – παρά την τεκμηρίωση από οργανισμούς όπως τα Ηνωμένα Έθνη και η Διεθνής Αμνηστία.
Η ιστορία διαγράφεται: Η λέξη «κατοχή» εμφανίστηκε μόνο 14 φορές σε ειδησεογραφικά άρθρα που σχετίζονταν με την 7η Οκτωβρίου (0,3% των άρθρων), ο «αποκλεισμός» μόλις 3 φορές (0,08%) και οι «εποικισμοί» μία φορά (0,03%). Σε τηλεόραση και ραδιόφωνο, η λέξη «κατοχή» εμφανίστηκε σε 33 αποσπάσματα (0,3%), ο «αποκλεισμός» σε 20 (0,2%) και οι «εποικισμοί» σε 8 (0,07%).
Στρατηγική αποσιώπηση συμφραζομένων: Αν και η κατανόηση της επίθεσης της 7ης Οκτωβρίου απαιτεί αναφορά στο ιστορικό πλαίσιο, οι παλαιστινιακοί θάνατοι από ισραηλινή βία πριν την ημερομηνία αυτή αναφέρονται μόνο σε ένα άρθρο. Το ίδιο ισχύει για αναφορές σε παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου και εκτοπίσεις Παλαιστινίων από τα σπίτια τους.
Απόκρυψη του απαρτχάιντ: Παρά το γεγονός ότι πολλοί οργανισμοί ανθρωπίνων δικαιωμάτων χαρακτηρίζουν τις πολιτικές του Ισραήλ ως απαρτχάιντ, μόνο το 2% των άρθρων του BBC περιέχει τον συγκεκριμένο όρο, αποκρύπτοντας έτσι το θεμελιώδες πλαίσιο κατανόησης της δομικής φύσης του πολέμου κατά της Γάζας και της Παλαιστίνης γενικότερα.
Απόλυτη αποσιώπηση στρατιωτικών δογμάτων: Το BBC δεν ανέφερε καθόλου δόγματα του ισραηλινού στρατού, όπως το Δόγμα Dahiya (που αφορά σκόπιμη στόχευση πολιτικών υποδομών) ή την Οδηγία Χάννιμπαλ (που επιτρέπει την ανάληψη ρίσκου για τη ζωή ομήρων προκειμένου να αποτραπεί η αιχμαλωσία), παρότι αυτά είναι καθοριστικά για την κατανόηση των ισραηλινών επιχειρήσεων.
 |
Η λεζάντα της φωτογραφίας στο άρθρο αναφέρεται στη «Κατεχόμενη Δυτική Όχθη», όμως δεν υπάρχει καμία αναφορά στην ίδια την κατοχή μέσα στο κείμενο του άρθρου. |
Η αποσιώπηση της γενοκτονίας
Η προσέγγιση του BBC στις κατηγορίες για γενοκτονία κατά των Παλαιστινίων αποτελεί ίσως τη βαθύτερη και πιο προκλητική αποτυχία στην ειδησεογραφική κάλυψη. Η έρευνα του Κέντρου Παρακολούθησης Μέσων (CfMM) καταγράφει ένα συστηματικό μοτίβο αποσιώπησης από πλευράς του BBC όσον αφορά τους ισχυρισμούς περί «πιθανής γενοκτονίας», καθώς και αδυναμία να διερευνήσει επαρκώς και να παρουσιάσει τις ενέργειες του Ισραήλ που στηρίζουν αυτούς τους ισχυρισμούς.
Ταυτόχρονα, το BBC επιδεικνύει ξεκάθαρα πολιτική δύο μέτρων και σταθμών στον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζει άτομα που κρατούνται δια της βίας. Κανένας Παλαιστίνιος κρατούμενος δεν περιγράφηκε ως «όμηρος», με μόνη εξαίρεση μια μεμονωμένη αναφορά από παρουσιάστρια το 2025, η οποία ανακλήθηκε άμεσα.
Αποσιώπηση γενοκτονικής πρόθεσης: Κανένα άρθρο του BBC δεν αναφέρθηκε στη ρητορική γενοκτονίας του Ισραήλ, όπως στην βιβλική αναφορά του Νετανιάχου στον Αμαλήκ ή στον ισχυρισμό του Προέδρου Χέρτζογκ περί συλλογικής ευθύνης των Παλαιστινίων. Η δήλωση του πρώην υπουργού Άμυνας Γκάλαντ, που αποκάλεσε τους Παλαιστίνιους «ανθρώπινα ζώα» και διέταξε «ολοκληρωτική πολιορκία» λέγοντας «θα εξαλείψουμε τα πάντα», αναφέρθηκε μόλις σε 12 από τα 3.873 άρθρα.
Επιθέσεις σε όσους καταγγέλλουν γενοκτονία: Παρουσιαστές του BBC διέκοψαν ή αμφισβήτησαν ενεργά ισχυρισμούς περί γενοκτονίας σε περισσότερες από 100 τεκμηριωμένες περιπτώσεις, παρά το γεγονός ότι οργανώσεις όπως η Διεθνής Αμνηστία θεωρούν ότι διεξάγεται γενοκτονία, και διεθνείς θεσμοί όπως το Διεθνές Δικαστήριο (ICJ) όχι μόνο δεν απέρριψαν τη σχετική υπόθεση της Νότιας Αφρικής κατά του Ισραήλ, αλλά και εξέδωσαν προσωρινά μέτρα προστασίας των Παλαιστινίων.
Υποβάθμιση εγκλημάτων πολέμου: Ο όρος «εγκλήματα πολέμου» σε σχέση με ισραηλινή βία κατά Παλαιστινίων εμφανίζεται μόλις σε 121 άρθρα του BBC (3%).
 |
Από τα παραπάνω άρθρα προκύπτει ότι το πρώτο χρησιμοποιεί ενεργητική φωνή και αποδίδει ξεκάθαρα την ευθύνη για τους θανάτους αμάχων στη Χαμάς, ενώ στο δεύτερο δεν κατονομάζεται κανένας δράστης και οι Παλαιστίνιοι αναφέρονται απλώς ως άψυχα «πτώματα», χωρίς καμία προσπάθεια ανθρωποποίησής τους. |
Οι κρατούμενοι παρουσιάζονται με διαφορετικό τρόπο
Αντίθετη ορολογία: Οι Ισραηλινοί που απήχθησαν από τη Χαμάς ή άλλες ομάδες παρουσιάζονται σταθερά ως «όμηροι», ενώ οι Παλαιστίνιοι που κρατούνται από το Ισραήλ – ακόμη και χωρίς κατηγορία – αναφέρονται ως «κρατούμενοι», υπονοώντας ενοχή και ενισχύοντας την αφήγηση του ισραηλινού κράτους.
Ακραία ανισότητα στην κάλυψη των κρατουμένων: Παρότι υπάρχουν πολλαπλάσιοι Παλαιστίνιοι κρατούμενοι (10.000 έναντι 251, δηλαδή αναλογία 40:1), οι Ισραηλινοί όμηροι αναφέρονται 5,3 φορές συχνότερα (1.238 αναφορές έναντι 231).
Απόκρυψη της διοικητικής κράτησης: Μόνο έξι άρθρα του BBC αναφέρονται στην διοικητική κράτηση – την πρακτική του Ισραήλ να κρατά Παλαιστίνιους χωρίς απαγγελία κατηγορίας – αν και αφορά χιλιάδες άτομα, συμπεριλαμβανομένων εκατοντάδων παιδιών.
Αντίθετες ανθρώπινες αφηγήσεις: Κατά την ανταλλαγή ομήρων τον Ιανουάριο 2025, το 70% των άρθρων επικεντρώθηκαν στους Ισραηλινούς ομήρους, παρότι απελευθερώθηκαν 90 Παλαιστίνιοι και μόλις 3 Ισραηλινοί. Τα ρεπορτάζ του BBC για Ισραηλινούς περιλάμβαναν συγκινητικές και ανθρωποκεντρικές αφηγήσεις, ενώ οι Παλαιστίνιοι παρουσιάζονταν ανώνυμα και η κάλυψη εστίαζε σε διαδικαστικές λεπτομέρειες, όχι σε προσωπικές ιστορίες.
 |
Τον Νοέμβριο του 2023, καταγράφηκε ότι το BBC News ανέφερε τον όρο «έφηβοι» συνολικά 26 φορές στις τηλεοπτικές του εκπομπές όταν αναφερόταν σε Παλαιστίνια παιδιά που απελευθερώνονταν, γεγονός που υποδεικνύει ένα συστηματικό μοτίβο αποφυγής της χρήσης του όρου «παιδιά». |
Η υποβάθμιση των επιθέσεων κατά της ελευθερίας του Τύπου
Η κάλυψη των απωλειών Παλαιστινίων δημοσιογράφων από το BBC αποτυγχάνει να αναδείξει τις επιθέσεις κατά δημοσιογράφων στην Παλαιστίνη, συγκριτικά με άλλες εμπόλεμες ζώνες. Συγκρίνοντας την κάλυψη της Γάζας με εκείνη της Ουκρανίας, καταγράφονται σημαντικές ανισότητες σε επίπεδο απόδοσης ευθυνών, γλωσσικής χρήσης και ηθικού πλαισίου.
Επιθέσεις σε Παλαιστίνιους δημοσιογράφους: Το BBC κάλυψε μόνο το 6% από τους 176 δημοσιογράφους που σκοτώθηκαν από τον ισραηλινό στρατό (IDF).
Συγκριτικά με Ουκρανία: Για τον πόλεμο Ρωσίας–Ουκρανίας, το BBC κάλυψε το 62% των δημοσιογράφων που σκοτώθηκαν, σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής για την Προστασία των Δημοσιογράφων.
Αποτυχία ανάληψης ευθυνών από το Ισραήλ: Το BBC συστηματικά χρησιμοποιεί παθητική σύνταξη για να αποκρύψει την ισραηλινή ευθύνη στους θανάτους δημοσιογράφων, αποφεύγοντας τον ουσιαστικό έλεγχο ακόμη και σε αποδεδειγμένα ψευδείς ισχυρισμούς περί σεβασμού της ελευθερίας του Τύπου από το Ισραήλ.
 |
Αριθμός δημοσιογράφων που έχουν σκοτωθεί ανά πόλεμο |
Το BBC εμφανίζεται πιο πρόθυμο να παρουσιάσει την πλήρη αλήθεια για την Ουκρανία παρά για τη Γάζα
Ανισομερής κάλυψη του πολέμου: Στα άρθρα για επιθέσεις και ανθρωπιστικές συνθήκες, το BBC προέβαλε την ισραηλινή αφήγηση στο 16,4% των περιπτώσεων, υπερδιπλάσια σε σχέση με τη ρωσική (7,2%), ενώ η ουκρανική αφήγηση καλύφθηκε περισσότερο (40,7%) από την παλαιστινιακή (32,9%).
Επιλεκτική αιτιολόγηση στρατιωτικών ενεργειών: Το BBC παρείχε αιτιολόγηση για ισραηλινές στρατιωτικές επιχειρήσεις στο 75% των άρθρων, έναντι μόλις 17% για τις ρωσικές ενέργειες στην Ουκρανία. Οι αιτιολογήσεις του Ισραήλ αμφισβητήθηκαν μόνο στο 41% των περιπτώσεων, ενώ οι ρωσικές στο 55%.
Ανισότητα στην κάλυψη «εγκλημάτων πολέμου»: Ο όρος «εγκλήματα πολέμου» χρησιμοποιήθηκε από το BBC για την Ουκρανία σχεδόν 2,6 φορές περισσότερο απ’ ό,τι για τη Γάζα, ενώ η Ρωσία αναφερόταν ως υπαίτια 2,7 φορές συχνότερα από το Ισραήλ.
Περισσότερη συμπάθεια στους Ουκρανούς: Σε άρθρα σχετικά με επιθέσεις ή ανθρωπιστικές συνέπειες, το BBC δημοσίευσε σχεδόν διπλάσια άρθρα με συναισθηματική γλώσσα ή προσωπικές ιστορίες για Ουκρανούς θύματα, σε σύγκριση με Παλαιστίνιους.
Ανισομερής κάλυψη: Ο όγκος των άρθρων για την Ουκρανία είναι διπλάσιος από εκείνον για τη Γάζα – περίπου 20 άρθρα την ημέρα για την Ουκρανία έναντι 10 για τη Γάζα.
 |
Το BBC ονοματίζει τη Ρωσία για τα εγκλήματα στην Ουκρανία, αλλά όχι το Ισραήλ για τα εγκλήματα στη Γάζα. Εδώ ο τίτλος «Σε κλάσματα δευτερολέπτου η Ρωσία εξαφανίζει τρεισ γενιές Ουκρανών» |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου