Πνιγμένοι σε θάλασσα από πλαστικό!
Μια δεκαετία έχει συμπληρώσει η -κατά τεκμήριο αυστηρότερη του κόσμου- ευρωπαϊκή νομοθεσία για τον δραστικό περιορισμό της χρήσης του πλαστικού στις συσκευασίες του εμπορίου, με έμφαση στον εξοβελισμό της λεπτής πλαστικής σακούλας μεταφοράς, της «βασίλισσας» του σούπερ μάρκετ, στη χρήση της οποίας έχει επιβληθεί τέλος που ξεκίνησε από τα 4 λεπτά και έχει φτάσει στα 9 λεπτά (με τον ΦΠΑ) από το 2021. Η Οδηγία 2015/720/Ε.Ε. υιοθέτησε την απαγόρευση της δωρεάν διάθεσης της λεπτής πλαστικής σακούλας από το 2018, και κάθε σακούλας από το 2021, και απαγόρευε πλήρως την κυκλοφορία των «οξοδιασπώμενων» που ευθύνονται για τη διασπορά των μικροπλαστικών στις θάλασσες, στους υδατικούς πόρους, στο υπέδαφος και τελικά στην τροφική αλυσίδα. Από το τέλος εξαιρούνται οι βιοδιασπώμενες σακούλες.
Στην ίδια κατεύθυνση εκινείτο η πολύ προγενέστερη Οδηγία 94/62/Ε.Ε. για την ανακύκλωση των συσκευασιών και δη των πλαστικών. Βάσει αυτών των Οδηγιών μάλιστα από το 2021 η Ε.Ε. θέσπισε έναν νέο ίδιο πόρο για τη χρηματοδότηση του προϋπολογισμού της, μια αντίστροφη χρηματική «ποινή» στα κράτη-μέλη με βάση το ποσοστό πλαστικών συσκευασιών που δεν ανακυκλώνονται. Το έσοδο της Ε.Ε. από αυτόν τον πόρο το 2023 ήταν 7,1 δισ. ευρώ, περίπου το 4% του ετήσιου προϋπολογισμού της. Το ποσοστό των πλαστικών συσκευασιών που καταλήγει στα σκουπίδια παραμένει κοντά στο 60% σε όλη την Ε.Ε. (62% για την Ελλάδα).
Συσκευασίες
Επομένως, η αποτελεσματικότητα του μέτρου δεν είναι θεαματική. Την πρώτη πενταετία εφαρμογής (2018-2022) η κατανάλωση πλαστικής σακούλας στην Ε.Ε. έπεσε από τις 95 στις 64 κατά κεφαλήν (-29%), ενώ στην Ελλάδα μειώθηκε από τις 111 στις 87 (-24%). Αλλά ακόμη κι αυτή η μείωση είναι στην πραγματικότητα παραπλανητική. Οπως καταγράφει έρευνα που πραγματοποίησε στις 5 μεγαλύτερες αγορές της Ε.Ε. και στο Ηνωμένο Βασίλειο (όπου επίσης επιβλήθηκε το αντίστοιχο τέλος) η εταιρεία DS Smith, ό,τι κερδίζεται από μείωση της χρήσης της πλαστικής σακούλας στο λιανεμπόριο ένδυσης, υπόδυσης και μόδας που γίνεται στα φυσικά καταστήματα, χάνεται στο πολλαπλάσιο από τις ραγδαία αυξανόμενες διαδικτυακές πωλήσεις των ίδιων ειδών. Υπολογίστηκε μάλιστα από τους αναλυτές της Censuswid (εταιρεία ερευνών που δούλεψε σε δείγμα 2.000 αντιπροσωπευτικών καταναλωτών σε Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία και Πολωνία το διάστημα 19/2-24/2/2025) ότι μέχρι το 2030 οι εταιρείες που πουλούν είδη μόδας online και τα παραδίδουν στους πελάτες τους σχεδόν αποκλειστικά σε πλαστικές συσκευασίες θα χρησιμοποιήσουν 22 δισεκατομμύρια πλαστικές σακούλες στις παραδόσεις τους στους Ευρωπαίους καταναλωτές, που αντιστοιχούν σε πάνω από 400.000 πλαστικές σακούλες την ώρα!
Κι αυτό παρά το γεγονός ότι το 74% των Ευρωπαίων αγοραστών επιθυμούν τη σταδιακή κατάργηση της πλαστικής σακούλας, όταν υπάρχει εναλλακτική λύση συσκευασίας, 68% λένε πως προτιμούν συσκευασίες από χαρτί ή χαρτόνι, οι μισοί λένε πώς αισθάνονται τύψεις για τα πλαστικά που χρησιμοποιούνται στις παραγγελίες τους, ενώ το 41% θεωρεί πως την ευθύνη μείωσης της χρήσης πλαστικών συσκευασιών φέρουν οι εταιρείες συσκευασίας, με το 36% να ρίχνει το φταίξιμο στους πωλητές λιανικής και το 23% στις κυβερνήσεις.
Η εκτιμώμενη εκτίναξη της χρήσης πλαστικής σακούλας στο ηλεκτρονικό εμπόριο μέχρι το 2030 αντιστοιχεί σε αύξηση σχεδόν 50% από το σημερινό επίπεδο. Πρακτικά, επισημαίνει η έρευνα, η θεσπισμένη από την Ε.Ε. νομοθεσία μοιάζει να «ξέχασε» το διαδικτυακό λιανεμπόριο, που αφενός διαθέτει ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι του φυσικού λιανεμπορίου, αφετέρου αποτυγχάνει ως προς τον διακηρυσσόμενο περιβαλλοντικό στόχο της.
Δισεκατομμύρια σακούλες
Ειδικά στις 6 κορυφαίες αγορές της Ευρώπης στις οποίες έγινε η έρευνα, οι διαδικτυακοί λιανοπωλητές προϊόντων μόδας χρησιμοποίησαν πέρσι 2,9 δισεκατομμύρια πλαστικές σακούλες για παραδόσεις σε Ευρωπαίους αγοραστές, που αντιστοιχούν σε 7,8 εκατομμύρια σακούλες τη μέρα! Πρώτη σε κατανάλωση πλαστικής σακούλας έρχεται το Ηνωμένο Βασίλειο, ακολουθούμενη από τη Γερμανία. Από τις πλαστικές συσκευασίες παραδόσεις ηλεκτρονικού εμπορίου στις έξι κορυφαίες αγορές επαναχρησιμοποιούνται ή ανακυκλώνονται μόλις το 7% και το υπόλοιπο 93% καταλήγει σε χώρους υγειονομικής ταφής ή αποτεφρώνεται, ακυρώνοντας στην πράξη τους περιβαλλοντικούς στόχους της Ε.Ε.
Βεβαίως, για να είμαστε δίκαιοι και ακριβείς, οφείλουμε να αναφέρουμε μια κρίσιμη λεπτομέρεια: την έρευνα για την κατάχρηση του πλαστικού και τον «αθέμιτο ανταγωνισμό» από τις ιντερνετικές εταιρείες την έχει παραγγείλει μια εταιρεία, η DS Smith, που ανήκει στον αμερικανικό όμιλο παραγωγής χαρτοπολτού και χαρτιού International Paper, με έδρα το Μέμφις του Τενεσί και με 39.000 υπαλλήλους, και είναι ένας από τους μεγαλύτερους κατασκευαστές χάρτινων συσκευασιών, κυρίως από ανακύκλωση. Προφανώς, η παραγγελία της σχετικής έρευνας, που πάντως βασίζεται σε δεδομένα αντλούμενα από τη Eurostat, έχει και μια ισχυρή δόση επιχειρηματικής και κερδοσκοπικής ιδιοτέλειας.
***
SOS για την αποπλαστικοποίηση του πλανήτη
Λιγότερο από το 10% του πλαστικού που παράγεται σε όλο τον κόσμο είναι κατασκευασμένο από ανακυκλωμένο υλικό, σύμφωνα με την πρώτη λεπτομερή παγκόσμια ανάλυση του κύκλου ζωής του πλαστικού. Η έρευνα αποκαλύπτει ότι το μεγαλύτερο μέρος του πλαστικού που παράγεται είναι κατασκευασμένο από ορυκτά καύσιμα, κυρίως άνθρακα και πετρέλαιο, παρά τους παραπλανητικούς ισχυρισμούς από παραγωγούς, σούπερ μάρκετ και εταιρείες ποτών σχετικά με το πλαστικό που ανακυκλώνεται («Τα ψέματα για την ανακύκλωση πλαστικών», «Εφ.Συν.», 11/3/2024).
Η παγκόσμια παραγωγή πλαστικού έχει αυξηθεί σημαντικά από τους 2 εκατομμύρια τόνους που παρήχθησαν το 1950 σε 400 εκατ. τόνους το 2022, με ετήσιο ρυθμό αύξησης 8,4%, και προβλέπεται να φτάσει τους 800 εκατ. τόνους ετησίως έως το 2050.
Οι επιστήμονες ανέλυσαν βασικές τάσεις στην παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού πλαστικών. Από τους 400 εκατ. τόνους πλαστικού που παρήχθησαν κατά τη διάρκεια του 2022, λίγο λιγότεροι από 38 εκατ. τόνοι (9,5%) παρήχθησαν από ανακυκλωμένο πλαστικό. To 98% από τους υπόλοιπους 362 εκατομμύρια τόνους παρήχθη από ορυκτά καύσιμα, κυρίως άνθρακα (44%) και πετρέλαιο (40%).
Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Communications Earth Environment», δείχνει μια σημαντική αύξηση στην ποσότητα πλαστικού που απορρίπτεται και αποτεφρώνεται αντί να ανακυκλώνεται, με μόλις το 27,9% των πλαστικών απορριμμάτων που απορρίφθηκαν το 2022 στην πραγματικότητα να ανακυκλώνονται.
Ενώ η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός και καταναλωτής πλαστικού, οι Αμερικανοί καταναλώνουν το περισσότερο πλαστικό κατά κεφαλή, που ισοδυναμεί με 216 κιλά ανά άτομο τον χρόνο. Οι 28 χώρες της Ε.Ε. και η Ιαπωνία καταγράφουν επίσης υψηλή κατά κεφαλήν κατανάλωση πλαστικού, στα 86,6 κιλά και 129 κιλά αντίστοιχα.
Πρώτη η Κίνα, δεύτερες οι ΗΠΑ
Οι ερευνητές υπολόγισαν ότι δημιουργήθηκαν συνολικά 267,68 μεγατόνοι (Mt) πλαστικών απορριμμάτων το 2022 (1 μεγατόνος ισούται με 1 εκατ. τόνους). Η Κίνα είναι υπεύθυνη για τη μεγαλύτερη ποσότητα πλαστικών αποβλήτων που παρήχθησαν και αντιπροσωπεύουν 81,5 Mt (30%) των παγκόσμιων αποβλήτων. Οι ΗΠΑ παρήγαγαν συνολικά 40,1 Mt πλαστικών απορριμμάτων, τα περισσότερα από πλαστικές συσκευασίες, ακολουθούμενες από την περιοχή της νοτιοανατολικής Ασίας (35 Mt), την Ε.Ε.28 (30 Mt) και την Ινδία (9,48 Mt).
Η Ιαπωνία, η Μέση Ανατολή και η Αφρική παρήγαγαν σχετικά μικρές ποσότητες πλαστικών απορριμμάτων. Ο υπόλοιπος κόσμος παρήγαγε τους υπόλοιπους 63,47 Mt των συνολικών παγκόσμιων απορριμμάτων πλαστικών.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η υγειονομική ταφή παραμένει ο κύριος προορισμός των πλαστικών απορριμμάτων με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το περιβάλλον, όπου εκεί καταλήγουν 103,37 Mt ή το 40%.
Μόνο στις ΗΠΑ, η συνολική υγειονομική ταφή πλαστικών απορριμμάτων παραμένει υψηλή, με 30,47Mt (76%) να καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής, το 12% να αποτεφρώνεται, το 4% να καταλήγει σε κακή διαχείριση και μόνο το 5% να ανακυκλώνεται. Το ποσοστό ανακύκλωσης πλαστικών στις ΗΠΑ μειώθηκε σημαντικά σε σύγκριση με το 2015, όταν έφτασε το 9%. Ιστορικά, οι ΗΠΑ βασίζονταν στην Κίνα ως τον μεγαλύτερο αποδέκτη πλαστικών απορριμμάτων.
Ωστόσο, όταν η Κίνα επέβαλε την απαγόρευση εισαγωγής πλαστικών απορριμμάτων το 2018, η διαχείρισή τους στις ΗΠΑ διαταράχθηκε, με αποτέλεσμα τη σημαντική πτώση των τάσεων ανακύκλωσης πλαστικών. Επιπλέον, τα πλαστικά απόβλητα στις ΗΠΑ εκτιμάται ότι θα αυξηθούν περαιτέρω στο μέλλον φτάνοντας τους 86 Mt έως το 2050.
Από την άλλη, τα παγκόσμια πλαστικά απόβλητα που διακινήθηκαν το 2022 ανήλθαν σε 6,66 Mt ακολουθώντας έναν παράδοξο δρόμο εξαγωγών και παράλληλων εισαγωγών. Η Ε.Ε.28 εξήγαγε το 49% και εισήγαγε περισσότερο από το 52% των παγκόσμιων πλαστικών απορριμμάτων.
Ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας πλαστικών απορριμμάτων ήταν η Ιαπωνία (10%), ακολουθούμενη από την περιοχή της νοτιοανατολικής Ασίας (9%), τις ΗΠΑ (4%), την Αφρική (2%) και τον υπόλοιπο κόσμο (24%).
Η απαγόρευση της Κίνας στις εισαγωγές πλαστικών απορριμμάτων το 2018 άλλαξε την παγκόσμια τάση εισαγωγών και εξαγωγών πλαστικών απορριμμάτων. Κι αυτό, διότι η Κίνα ήταν ο μεγαλύτερος εισαγωγέας πλαστικών απορριμμάτων εδώ και 25 χρόνια.
Ετσι, το 2022, ο μεγαλύτερος εισαγωγέας πλαστικών απορριμμάτων ήταν η Ε.Ε.28 (3,48 Mt), ακολουθούμενη από τη νοτιοανατολική Ασία (1,45 Mt), τη Μέση Ανατολή (0,7 Mt) και τις ΗΠΑ (0,36 Mt).
Αλλες χώρες της Ασίας συνεχίζουν να κυριαρχούν στην παγκόσμια αγορά εμπορίου πλαστικών ως χώρες-αποδέκτες. Η Μαλαισία, με συνολικές εισαγωγές απορριμμάτων 0,35 Mt, κατέγραψε το μεγαλύτερο μερίδιο εισαγωγής πλαστικών στην περιοχή (24%), ακολουθούμενη από το Βιετνάμ (21%), την Ινδονησία (13%) και την Ταϊλάνδη (12%).
Παζαρεύουν για Παγκόσμια Συνθήκη
Εν μέσω της κορυφούμενης παρουσίας του πλαστικού ανά τον κόσμο, συνεχίζονται οι προσπάθειες ώστε να επιτευχθεί μια Παγκόσμια Συνθήκη για τα πλαστικά απόβλητα, για την αντιμετώπιση της μάστιγας των πλαστικών απορριμμάτων, για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία.
Οι σχετικές συνομιλίες στο Μπουσάν της Νότιας Κορέας κατέληξαν σε αποτυχία τον περασμένο Δεκέμβριο, αφού τα κράτη που παράγουν ορυκτά καύσιμα, συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας και της Ρωσίας, αντιστάθηκαν στις προσπάθειες να συμπεριληφθούν στη συνθήκη ανώτατα όρια παραγωγής.
Περισσότερες από 100 χώρες υποστήριξαν ένα προσχέδιο κειμένου που περιλάμβανε νομικά δεσμευτικές παγκόσμιες μειώσεις στην παραγωγή πλαστικών και τη σταδιακή κατάργηση ορισμένων χημικών και πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης. Οι συνομιλίες πρόκειται να επαναληφθούν στη Γενεύη τον Αύγουστο.
ΠΗΓΗ: efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου