Ένα παλιότερο αστείο έλεγε ότι μπορείς να δεις από το Διάστημα το τσιμεντένιο τείχος, μήκους 700 χιλιομέτρων, που έχτισαν οι Ισραηλινοί στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη, αλλά είναι αδύνατο να το βρεις στους χάρτες του Google Maps. Πριν από μερικές ημέρες το αμερικανικό περιοδικό Wired επιβεβαίωσε τουλάχιστον κατά το ήμισυ το συγκεκριμένο ανέκδοτο.
Ερευνώντας καταγγελίες κατοίκων της Δυτικής Όχθης αλλά και οργανώσεων για τα δικαιώματα των Παλαιστινίων, οι συντάκτες του διαπίστωσαν ότι η περίφημη εφαρμογή, την οποία χρησιμοποιούν περίπου ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, μπορεί να μετατραπεί σε παγίδα θανάτου στα κατεχόμενα Παλαιστινιακά εδάφη. Ακολουθώντας τις οδηγίες της, πολλοί Παλαιστίνιοι οδηγοί καταλήγουν σε «αχαρτογράφητα» τμήματα του τείχους, μένουν για ώρες ακινητοποιημένοι σε μποτιλιαρίσματα, ενώ μπορεί να καταλήξουν σε απαγορευμένες ζώνες όπου ενδέχεται να τους πυροβολήσουν Ισραηλινοί στρατιώτες.
Προφανώς ο βασικός υπαίτιος αυτής της κατάστασης δεν είναι μια αμερικανική εταιρεία με έδρα την Καλιφόρνια, αλλά τα ισραηλινά στρατεύματα κατοχής που μετατρέπουν σε κόλαση την καθημερινότητα των Παλαιστινίων – όσων δηλαδή δεν εξολοθρεύουν στη Γάζα. Μιλώντας προ ημερών στο Wired, η Παλαιστίνια δικηγόρος Ντιάνα Μπούτου εξηγούσε ότι χρειάστηκε εννέα ώρες με το αυτοκίνητο για να διασχίσει μια απόσταση 15 χιλιομέτρων, λόγω ενός σημείου ελέγχου που έστησε απροειδοποίητα ο ισραηλινός στρατός σε κεντρική αρτηρία της Δυτικής Όχθης. Επίσης, μετά την έναρξη της γενοκτονίας, το Ισραήλ παρεμβαίνει στη λειτουργία των GPS, με αποτέλεσμα αρκετές συσκευές στη Δυτική Όχθη να δείχνουν ότι βρίσκονται στην Ιορδανία ή στον Λίβανο.
Παρ’ όλα αυτά, υπάλληλοι της Google κατήγγειλαν, υπό καθεστώς ανωνυμίας, ότι η εταιρεία δεν ανανεώνει επίτηδες τα στοιχεία της εφαρμογής στην περιοχή, γεγονός που η Google διαψεύδει. Από το 2018 το Αραβικό Κέντρο για την Προώθηση των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης (7amleh) υποστήριξε σε έκθεσή του ότι οι χάρτες της Google αναπαράγουν με διάφορους τρόπους τις θέσεις των δυνάμεων κατοχής, ενώ δεν αναφέρουν καν τη λέξη Παλαιστίνη, παρά το γεγονός ότι έχει αναγνωριστεί από 146 χώρες-μέλη του ΟΗΕ.
Προφανώς για έναν λαό που σφαγιάζεται μπροστά στα αδιάφορα μάτια της λεγόμενης διεθνούς κοινότητας, το αν λειτουργούν σωστά οι χάρτες της Google είναι κυριολεκτικά η τελευταία του ανησυχία. Άλλωστε η Google έχει κατηγορηθεί από υπαλλήλους της ότι συμβάλλει πολύ πιο ενεργά στη γενοκτονία, προμηθεύοντας τον ισραηλινό στρατό με εφαρμογές, όπως το πρόγραμμα cloud computing με την ονομασία Nimbus, αξίας περίπου ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων. Παρ’ όλα αυτά, η περίπτωση των Google Maps στη Δυτική Όχθη αποδεικνύει πόσο εύκολο είναι για μια ιδιωτική εταιρεία να προκαλέσει ή έστω να αναπαραγάγει και να εδραιώσει ένα είδος κυκλοφοριακού απαρτχάιντ για συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμών.
Η ευκολία (ή η δυσκολία) με την οποία ένας πολίτης μπορεί να μετακινηθεί μέσα στην ίδια του την πόλη εξέφραζε εδώ και αιώνες σχέσεις εξουσίας, οι οποίες συχνά λαμβάνουν φυλετικά, θρησκευτικά και σχεδόν πάντα ταξικά χαρακτηριστικά. Όπως εξηγούμε στο ντοκιμαντέρ μας «Η “δικτατορία” των φαναριών», ήδη από τη δεκαετία του 1920, το λόμπι της αυτοκινητοβιομηχανίας επέβαλε την κυριαρχία των οχημάτων έναντι των πεζών, παρεμβαίνοντας ακόμη και στη λειτουργία των φαναριών. Επίσης, έρευνες έχουν δείξει ότι στις ΗΠΑ οι μαύροι πολίτες χρειάζονται κατά μέσο όρο περισσότερο χρόνο ακόμα και για να διασχίσουν με τα πόδια ένα δρόμο για διάφορους λόγους που σχετίζονται με θεσμικό και ατομικό ρατσισμό: στις υποβαθμισμένες περιοχές όπου ζουν υπάρχουν λεωφόροι ταχείας κυκλοφορίας που εξυπηρετούν πιο εύπορα στρώματα, οι λευκοί οδηγοί τούς δίνουν προτεραιότητα 32% λιγότερο σε σχέση με τους λευκούς πεζούς κ.ο.κ.
Τα τελευταία χρόνια αυτό το είδος κυκλοφοριακού ρατσισμού, που παλαιότερα επιτυγχανόταν σε βάθος δεκαετιών με πολεοδομικές και άλλες παρεμβάσεις, αποκτά ψηφιακά χαρακτηριστικά και μπορεί να εμφανιστεί κυριολεκτικά από τη μια μέρα στην άλλη. Θεωρητικά όποιος ελέγχει τον αλγόριθμο του Google Maps μπορεί να καθορίσει το χρόνο που χρειάζονται συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού για να μετακινηθούν από το σημείο Α στο σημείο Β και κατ’ επέκταση να επηρεάσει ακόμα και την οικονομική δραστηριότητα στις περιοχές που οριοθετούνται από αυτά τα σημεία. Η διαδρομή την οποία θα επιλέξει λόγου χάρη η Google για να κατευθύνει μεγάλο όγκο οχημάτων μπορεί να επηρεάσει την κυκλοφοριακή συμφόρηση, τα επίπεδα καυσαερίου και θορύβου, την κίνηση στα καταστήματα και εν τέλει ακόμα και τις τιμές στην αγορά ακινήτων.
Μέχρι στιγμής δεν είχαμε παρατηρήσει ανάλογου τύπου «πολιτικές παρεμβάσεις» στον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι ηλεκτρονικοί χάρτες. Όπως και σε πολλούς άλλους τομείς, όμως, τα παλαιστινιακά εδάφη αποτελούν ένα πειραματικό εργαστήριο στο οποίο δοκιμάζονται τεχνικές παρακολούθησης (Predator, Pegasus), ελέγχου κυκλοφορίας (κάμερες παρακολούθησης, εφαρμογές βιομετρικών δεδομένων), καταστολής (δακρυγόνα, πλαστικές σφαίρες) κ.ο.κ.
Η Google και άλλες μεγάλες πλατφόρμες απαντούν στα σχετικά επιχειρήματα παρουσιάζοντας τον εαυτό τους ως αμέτοχο και απολίτικο διαμεσολαβητή, ο οποίος στηρίζεται στη λειτουργία «αδέκαστων» αλγόριθμων και στην «αντικειμενική» επιστήμη της χαρτογραφίας. Όπως έχει δείξει βέβαια και ο γεωγράφος Μαρκ Μονμόνιερ στο βιβλίο του «How to Lie With Maps» (Πώς να λες ψέματα με χάρτες), οι χαρτογράφοι «παραπλανούν» εδώ και αιώνες τους πολίτες, παρουσιάζοντας χάρτες που υπηρετούν συγκεκριμένες κοσμοθεωρίες. Η ίδια η Google άλλωστε επιβεβαιώνει εδώ και τουλάχιστον μια δεκαετία αυτή την παρατήρηση, παρουσιάζοντας διαφορετικούς χάρτες ανάλογα με το ακρωτήριό της: σε διαμφισβητούμενες περιοχές, λόγου χάρη, οι Ρώσοι χρήστες βλέπουν διαφορετικές συνοριακές γραμμές από τους Ουκρανούς, όπως και οι Ινδοί από τους Κινέζους.
Τώρα, «χάρη» στην εξουσία του Ισραήλ, μάθαμε και πόσο εύκολο είναι να χαθείς ή να μποτιλιαριστείς σε μια περιοχή εάν δεν βρίσκεσαι στο στρατόπεδο των ισχυρών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου