Η θύελλα - Tου John Holloway

Photo Crediti: Antimonumenta "Vivas Nos Queremos" (https://www.facebook.com/AntimonumentaVivasNosQueremos)

  Ο Νότος αντιστέκεται

Μετάφραση: Καλλιόπη Ράπτη

To κείμενο της ομιλίας του John Holloway στη σύνοδο που ξεκίνησε στο San Cristóbal de las Casas (28,29 Δεκεμβρίου), την πρώτη από τις «Encuentros Internacionales de Rebeldías y Resistencias 2024-2025», που συγκλήθηκε από τις κοινότητες των Ζαπατίστας στην Τσιάπας. Λόγω προβλημάτων υγείας, ο Holloway δεν μπόρεσε να συμμετάσχει αυτοπροσώπως. Το κείμενο διαβάστηκε από την Inés Durán (ερευνήτρια στο Centro de Investigaciones y Estudios Superiores en Antropología Social/CIESAS στο Μεξικό).

1. Ο κόσμος δεν πρέπει να είναι έτσι. Δεν πρέπει να είναι ένας κόσμος με αγνοούμενους, διακινητές ναρκωτικών, γενοκτονίες, βία, αναγκαστική μετανάστευση, πείνα, φτώχεια, φυλακές, υπερθέρμανση του πλανήτη. Από τις 7 Οκτωβρίου 2023, το ισραηλινό κράτος έχει σκοτώσει 45.000 ανθρώπους στη Γάζα, εκ των οποίων οι 17.000 είναι παιδιά. Τουλάχιστον 117.000 άνθρωποι αγνοούνται αυτή τη στιγμή στο Μεξικό. Χιλιάδες άνθρωποι κατευθύνονται προς τις Ηνωμένες Πολιτείες επειδή δεν υπάρχουν οι συνθήκες για να ζήσουν στα σπίτια τους στο Μεξικό ή την Κεντρική Αμερική. Οι Αμερικανοί συνοριοφύλακες  απελαύνουν περισσότερους από 1.000 μετανάστες την ημέρα και ο νεοεκλεγμένος πρόεδρος λέει ότι θα απελάσει 11 εκατομμύρια. Ο πλανήτης υπερθερμαίνεται και οι παγκόσμιες κυβερνήσεις δεν είναι σε θέση να το σταματήσουν. Ο κόσμος, όμως, δεν πρέπει να είναι έτσι.
2. Ο κόσμος θα μπορούσε να είναι διαφορετικός. Θα μπορούσε να είναι πανέμορφος. Εδώ, αυτή τη στιγμή, σε αυτό το μέρος, είναι πανέμορφος. Νιώθουμε τον πλούτο μας, την συντροφικότητά μας, την δημιουργικότητά μας, την αποφασιστικότητά μας να δημιουργήσουμε  έναν διαφορετικό κόσμο, νιώθουμε τη μνήμη του πόνου και των αγώνων μας. Γιορτάζουμε, γιορτάζουμε την αντίσταση και την εξέγερσή μας, γιορτάζουμε το γεγονός ότι βρισκόμαστε ανάμεσα σε φίλους. Κοιτάζουμε γύρω μας και σκεφτόμαστε «ο κόσμος είναι όμορφος, εδώ έχουμε έναν όμορφο χώρο, μια ρωγμή στον κόσμο του τρόμου».

Όχι μόνο αυτές τις ξεχωριστές μέρες, αλλά και στην καθημερινή ζωή, στην επαρχία ή στην πόλη, ζούμε με άλλους ανθρώπους που δεν είναι απαραίτητα φίλοι μας, αλλά έχουμε μια σχέση σεβασμού, αμοιβαίας αποδοχής. Όλος ο κόσμος μπορεί να είναι έτσι, ένας κόσμος δημιουργικότητας, φιλίας, πλούτου, αξιοπρέπειας, αμοιβαίας φροντίδας, αμοιβαίας αναγνώρισης, ανεκτικότητας. Ο κόσμος δεν πρέπει να είναι αποκρουστικός, ο κόσμος θα μπορούσε να είναι όμορφος.

3. Πώς εξηγείται αυτή η αντίθεση ανάμεσα στο κακό του κόσμου και στο καλό των κανονικών ανθρώπων; Η συνήθης απάντηση είναι ότι «έτσι είναι», ότι «υπάρχουν καλοί και κακοί άνθρωποι», «πάντα έτσι ήταν», «πάντα υπήρχαν πόλεμοι και βία», ότι «δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα». Δεν είναι όμως έτσι. Αν ο κόσμος είναι κακός, δεν είναι επειδή εμείς είμαστε κακοί, αλλά επειδή ο τρόπος που σχετιζόμαστε και συνδεόμαστε είναι κακός. Δηλαδή, το ερώτημα πώς είναι οι άνθρωποι δεν μπορεί να διαχωριστεί από το πώς συνδέονται μεταξύ τους. Η κυρίαρχη σύνδεση σε αυτόν τον κόσμο είναι τα χρήματα. Σχετιζόμαστε με άλλους ανθρώπους μέσω των χρημάτων. Στις πόλεις και, όλο και περισσότερο, στις κοινότητες.
4. Το χρήμα είναι σαν την ομίχλη, μια ομίχλη που διεισδύει σε όλες τις πτυχές της ζωής αλλά που δεν τη βλέπουμε γιατί είναι πάντα εκεί. Είναι μια δηλητηριώδης ομίχλη. Μου λένε ότι στις κοινότητες οι άνθρωποι ονομάζουν τα χρήματα Pukuj, που είναι ο διάβολος στη γλώσσα Tseltal, και έχουν δίκιο. Το χρήμα μας σαγηνεύει γιατί κάνει τη ζωή πιο εύκολη, αλλά ταυτόχρονα δημιουργεί έναν κόσμο τρόμου. Το χρήμα διαρρηγνύει τις κοινότητες, τους έρωτες, τις φιλίες, το χρήμα ρέει συνεχώς προς τα μέρη όπου μπορεί να αυξηθεί μέσω του κέρδους. Το χρήμα γίνεται κεφάλαιο, αναγκάζοντας τους ανθρώπους να μεταμορφώσουν τη ζωή τους σε δουλειά, δουλειά που στοχεύει στη δημιουργία περισσότερου χρήματος.

Το χρήμα έχει υπηρέτη το κράτος. Το κράτος ισχυρίζεται ότι είναι το αντίθετο του χρήματος, αλλά αυτό δεν ισχύει. Το κράτος εξαρτάται από το χρήμα και κάνει ό,τι είναι δυνατό για να διατηρήσει την κυριαρχία του χρήματος, δηλαδή τη συσσώρευση του κεφαλαίου. Το κράτος με την αστυνομία και τον στρατό του και με την εδαφική διαίρεση του κόσμου, τον διαχωρισμό μεταξύ των κατοίκων του Μεξικού, της Γουατεμάλας ή της Γερμανίας, τον διαχωρισμό μεταξύ γηγενών και μεταναστών που προκαλεί τόση βία και τόση δυστυχία. Χρήμα, κεφάλαιο και κράτος είναι οι τρεις όψεις της ίδιας Λερναίας Ύδρας.

Είναι η κυριαρχία του χρήματος, αυτός ο φρικτός τρόπος σύνδεσης που εξηγεί τη φρικωδία του κόσμου. Δεν λέω ότι ο κόσμος θα ήταν τέλειος χωρίς χρήματα, θα είχαμε άλλα προβλήματα, αλλά τα χρήματα είναι η κύρια αιτία της βίας και της δυστυχίας στον κόσμο.

5. Το χρήμα δεν μένει ακίνητο. Πρέπει να επεκτείνεται διαρκώς. Πρέπει να εντείνει την εκμετάλλευση, πρέπει να επιβάλει τη λογική του σε κάθε μέρος του κόσμου και σε κάθε πτυχή της ανθρώπινης και μη ανθρώπινης ζωής. Επιβάλλει τη δυναμική της καταστροφής σε ό,τι αγγίζει: οικοδομεί και καταστρέφει. Μας επιβάλλει μια πρόοδο που ορίζεται από το κέρδος, όχι από αυτό που θέλουμε. Μας επιτίθεται.
6. Λέμε Όχι. Αντιστεκόμαστε και εξεγειρόμαστε. Ανοιχτά, αλλά και μυστικά. Η δική μας αντίσταση το τρελαίνει. Το τρελαίνει γιατί μειώνει το κέρδος του, που είναι το μόνο που το ενδιαφέρει. Τότε τα κεφάλαια και τα κράτη τους αρχίζουν να πολεμούν μεταξύ τους και να μας επιτίθενται άγρια, μειώνοντας μισθούς, δικαιώματα, δίνοντας περισσότερη εξουσία στον στρατό κ.λπ. Το κεφάλαιο φοβάται. Φοβάται γιατί εξαρτάται από εμάς. Εξαρτάται από την υποταγή μας, εξαρτάται από την υπεραξία που παράγουμε, που, όμως, δεν την παράγουμε αρκετά.

Προσπαθεί να ξεφύγει δημιουργώντας μια ψεύτικη εικόνα μέσω της επέκτασης του χρέους. Τα κεφάλαια προσπαθούν να ξεφύγουν με τον ανταγωνισμό και τον μεταξύ τους πόλεμο,  δηλαδή σκοτώνοντας εμάς, προσπαθούν να ξεφύγουν θυσιάζοντας ανθρώπους και εδάφη. Προσπαθούν, δηλαδή, να κατευθύνουν την θύελλα ενάντια σε  κάποιες περιοχές του κόσμου και ενάντια σε κάποια τμήματα του παγκόσμιου πληθυσμού, με τη φιλοδοξία να υπερασπιστούν τις νησίδες των προνομίων τους. Το χρήμα όταν απειλείται γίνεται θύελλα που απειλεί τους πάντες.

7. Υπάρχουν πολλά σημάδια που δείχνουν ότι η καταστροφή εντείνεται. Ο καπιταλισμός ήταν πάντα ένα σύστημα δημιουργίας και καταστροφής, αλλά τώρα κυριαρχεί η καταστροφή. Εάν δεν καταφέρουμε να αχρηστεύσουμε το σημερινό σύστημα, είναι πολύ πιθανό αυτό να οδηγήσει στην εξαφάνιση της ανθρωπότητας. Η υπερθέρμανση του πλανήτη, οι πόλεμοι και η πιθανότητα ενός πυρηνικού πολέμου, η καταστροφή της βιοποικιλότητας, η εξάντληση των υδάτων, οι μεταναστευτικές ροές που είναι αποτέλεσμα της καταστροφής ορισμένων περιοχών του κόσμου, η οικονομική αστάθεια του παγκόσμιου συστήματος που αυξάνεται: όλα αυτά υποδηλώνουν ότι η καταστροφή θα συνεχίσει να παίρνει μεγαλύτερες διαστάσεις.

Ο καπιταλισμός σήμερα δεν είναι απαραιτήτως χειρότερος από ό,τι ήταν πριν από εκατό χρόνια, αλλά έχει μια δυνατότητα καταστροφής μεγαλύτερη από ποτέ. Ο Γκαλεάνο, δύο φορές μακαρίτης, σε μια από τις δηλώσεις που αναγγέλλει το «Ταξίδι για τη Ζωή», μιλά για την αντιπαράθεση που υπάρχει σήμερα σε όλο τον κόσμο: το χρήμα εναντίον της ζωής. Και σε αυτή την αντιπαράθεση, σε αυτόν τον πόλεμο, κανένας έντιμος άνθρωπος δεν πρέπει να παραμένει ουδέτερος: ούτε μπροστά στα χρήματα, ούτε μπροστά στη ζωή. Δεν νομίζω ότι υπερβάλλω, αλλά τώρα περισσότερο από ποτέ πρέπει να διαλέξουμε ανάμεσα στη ζωή και το χρήμα, δηλαδή να επιλέξουμε τη ζωή από το χρήμα. Να πούμε ναι στη ζωή, όχι στο χρήμα.

8. Η θύελλα μας τρομάζει, αλλά εμείς συνεχίζουμε να λέμε Όχι, είναι το Όχι της ελπίδας. Πολλές φορές πιστεύουμε ότι δεν υπάρχει διέξοδος, ότι δεν υπάρχει τρόπος να σταματήσουμε την καταστροφή, ότι το περισσότερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να κρυφτούμε στη ζούγκλα. Όμως ξέρουμε ότι δεν είναι έτσι, ότι ακόμη και το δάσος μπορεί να καταστραφεί από την θύελλα. Ξέρουμε ότι πίσω από τη μανία της θύελλας βρίσκεται ο φόβος για το χρήμα, για το κεφάλαιό μας, ο φόβος για τον πλούτο μας, για την ικανότητά μας να δημιουργήσουμε έναν άλλο κόσμο, έναν κόσμο που να χωράει πολλούς  κόσμους. Ξέρουμε ότι πρέπει με κάποιο τρόπο να χτίσουμε πάνω στον δικό μας πλούτο.

Μερικές φορές φαίνεται αδύνατο. Αν πας σε μια μεγάλη πόλη, η δύναμη του χρήματος είναι τόσο κυρίαρχη που φαίνεται αδιανόητο να το καταργήσουμε, αλλά η παραίτηση δεν είναι επιλογή γιατί μιλάμε για το μέλλον της ανθρωπότητας.

9. Είμαστε παγιδευμένοι στην τρέλα, στην τρελή ιδέα και την πρακτική να καταργήσουμε το χρήμα πριν αυτό μας καταστρέψει. Αυτό δεν μπορεί να γίνει με ένα διάταγμα γιατί αν καταργήσουμε έναν τρόπο συσχέτισης αυτό συνεπάγεται κατ’ ανάγκη ότι πρέπει να αναπτύξουμε έναν άλλο τρόπο συσχέτισης. Μπορούμε να καταργήσουμε το χρήμα μόνο δημιουργώντας τα κοινά. Τα κοινά που μοιραζόμαστε και τα κοινά που υπερβαίνουν τους διαχωρισμούς.

Πρέπει να είναι μια προοδευτική διαδικασία, να αφαιρέσουμε το κεφάλαιο-χρήμα-κράτος από ορισμένες περιοχές ή από ορισμένες δραστηριότητες, τη γεωργία προφανώς, αλλά και την εκπαίδευση, την υγεία, το νερό, τη στέγαση, το λογισμικό, τη μουσική, το φαγητό, δημιουργώντας κοινά αγαθά σε όλους αυτούς τους τομείς, σε όλους τους τομείς της ζωής. Πρέπει να είναι ένα κίνημα που εξελίσσεται σταδιακά, οι επί μέρους αγώνες να εκβάλλουν πάντα προς το γενικό, το καθολικό, όπως έκαναν ανέκαθεν οι αγώνες των Ζαπατίστας.

Είμαστε πολλοί και ανηφορίζουμε με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους. Θέλουμε, όμως, να φτάσουμε σε ένα σημείο καμπής, στην κορυφή ώστε από εκεί το Όχι μας, ο αγώνας μας για τη δημιουργία ενός κόσμου με πολλούς κόσμους, να επιταχυνθεί. Στην αρχή μπορεί να πιστεύουμε ότι ανεβαίνουμε έναν μικρό λόφο, αλλά μετά αρχίζουμε να συνειδητοποιούμε ότι πρόκειται για ένα μεγάλο βουνό. Δεν βλέπουμε πού είναι η κορυφή, αλλά ξέρουμε ότι κάθε βουνό έχει την κορυφή του, το υψηλότερο σημείο του, και από εκεί θα τρέξουμε προς τα κάτω και οι αγώνες θα συναθροισθούν και θα πολλαπλασιαστούν.

10. Ο κόσμος δεν πρέπει να είναι έτσι. Δεν θέλουμε να φτάσουμε στην τελευταία ανάσα της ανθρωπότητας λέγοντας ότι «δεν έπρεπε να είναι έτσι». Δεν θέλουμε ο επιτάφιος της ανθρωπότητας να είναι «δεν έπρεπε να είναι έτσι, ο κόσμος θα μπορούσε να είναι διαφορετικός». Έχουμε εμπλακεί στην τρελή και θαυμάσια πρόκληση της δημιουργίας ενός άλλου κόσμου, ενός κόσμου που να χωράει πολλούς  κόσμους. Ας αφήσουμε τις καρδιές να χορέψουν!

Πηγή: comune-info.net μέσω alterthess