- Επιστημονική κοινότητα: Επικίνδυνο και αναχρονιστικό το νομοσχέδιο του υπουργείου Υγείας με τίτλο «Ολοκλήρωση της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης» που κατατέθηκε στη Βουλή τον Ιούλιο του 2024
- Όλα για το χρήμα. Πίσω από τα «παχιά» λόγια για τον σεβασμό στα δικαιώματα των ατόμων με ψυχικές διαταραχές, κρύβεται η προσπάθεια για την ελαχιστοποίηση των κρατικών δαπανών για την ψυχική υγεία.
- Συγχώνευση προγραμμάτων. Από το 2025 ομογενοποιούνται ΚΕΘΕΑ, «18 ΑΝΩ», «ΑΡΓΩ», «ΙΑΝΟΣ», «ΔΙΑΠΛΟΥΣ» με συγχώνευση όλων των προγραμμάτων, που σημαίνει κατάργηση στεγνών προγραμμάτων και ενίσχυση της μείωσης της βλάβης με υποκατάστατα και χώρους εποπτευόμενης χρήσης.
- Αφροδίτη Ρέτζιου, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ενώσεων Νοσοκομειακών Γιατρών Ελλάδας (ΟΕΝΓΕ) και ψυχίατρος στο Θριάσιο νοσοκομείο: «Η ψυχιατρική μεταρρύθμιση είναι στρατηγική κατεύθυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης η οποία υλοποιείται εδώ και 30 χρόνια στη χώρα μας, με τραγικές συνέπειες για τους ασθενείς. Υπάρχει διαχρονική αδιαφορία από όλες τις κυβερνήσεις για τη συγκεκριμένη ομάδα ασθενών».
- Μαύρα Ασλάνογλου-Δοκορού, μπήκε στο πρόγραμμα του 18ΑΝΩ τον Ιούνιο του 2015, βγήκε τον Ιούνιο του 2016: «Για μένα είναι σαν να κλείνει το σπίτι μου»
- Υπό κατάρρευση το Δαφνί: Η πληρότητα των κλινών είναι στο 100% και οι κενές θέσεις σε ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό αγγίζουν ή και ξεπερνούν το 50%.
- Θωμάς Δημουλάς, πρόεδρο του Σωματείου Εργαζομένων στο ΨΝΑ Δαφνί: Το 2010 υπήρχαν 1.016 νοσηλευτές, σήμερα είναι μόλις 575. Είναι δυνατόν να υπάρχουν μόλις 2 νοσηλευτές για 30 και 32 ασθενείς;».
- Βαρβάρα Μουχτούρη, ψυχολόγος σε συμβουλευτικό σταθμό της Μονάδας απεξάρτησης από το αλκοόλ (ΨΝΑ): «Έχουν αυξηθεί τα αιτήματα για νοσηλεία, έρχεται περισσότερος κόσμος για βοήθεια, ενώ υπάρχει μεγάλη λίστα αναμονής. Το πρόγραμμα θα συνεχίσει, αλλά δεν ξέρουμε πως θα λειτουργήσει. Υπάρχουν πολλές παραιτήσεις λόγω του καινούργιου νομοσχεδίου».
Του Αλέξανδρου Πηγαδά
Στην Ελλάδα οι αναδιαρθρώσεις στον τομέα της ψυχικής υγείας με την ταμπέλα της «Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης» χρονολογούνται από τα μέσα της δεκαετίας του 1980. Το αποτύπωμα των αλλαγών, που εξειδίκευαν και προωθήθηκαν από όλες τις κυβερνήσεις, διέψευσε τις προσδοκίες όσων πίστεψαν στο όραμα της υπέρβασης της ιδρυματοποιημένης περίθαλψης και στη μετάβαση στην Κοινωνική-Κοινοτική Ψυχιατρική, στο γκρέμισμα των τειχών του ασύλου και σε μια διαφορετική συνολική προσέγγιση του ψυχικά πάσχοντα. Γρήγορα αποδείχτηκε ότι πίσω από τα «παχιά» λόγια για την ανάγκη μετατόπισης του κέντρου βάρους από την «ιδρυματική» στην «κοινοτική φροντίδα», την καταπολέμηση του στίγματος, τον σεβασμό στα δικαιώματα των ατόμων με ψυχικές διαταραχές, κρύβεται η προσπάθεια για την ελαχιστοποίηση των κρατικών δαπανών για την ψυχική υγεία.
Όλο και μεγαλύτερο μέρος των αναγκών των ψυχικά ασθενών αποτελεί πεδίο επιχειρηματικής δράσης από ιδιώτες και ΜΚΟ, ενώ παρατηρείται και η μετακύλιση της ευθύνης της φροντίδας στις οικογένειες και στις λεγόμενες «άτυπες» μορφές υπηρεσιών. Η ενίσχυση του ιδιωτικού τομέα διευκολύνθηκε με σειρά νομοθετικών ρυθμίσεων που, την ίδια περίοδο που με πρόσχημα την κατάργηση της ιδρυματικής περίθαλψης έκλειναν δημόσιες ψυχιατρικές κλινικές, ανέπτυσσαν και επέκτειναν τις ιδιωτικές ψυχιατρικές κλινικές.
Σύμφωνα με στοιχεία του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), η δαπάνη για τα ιδιωτικά νοσοκομεία μεταξύ 2009 και 2011 παρουσίασε αύξηση από τα 1.98 δισ. ευρώ σε 2.53 δισ. ευρώ. Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ψυχική Υγεία 2022-2030 με τους 10 Άξονες παρέμβασής του, το οποίο χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και τα ΕΣΠΑ, προάγει τη σχεδόν εξ ολοκλήρου ανάθεση όχι μόνο των υπηρεσιών ψυχικής υγείας, αλλά και πάνω από το 50% της στέγασης σε ΑΜΚΕ, ΜΚΟ και ΝΠΙΔ (Μονάδες έγκαιρης παρέμβασης στη ψύχωση, εκτίμηση και μεταφορά ασθενών για ακούσια νοσηλεία κ.α.).
Έτσι, τον Ιούλιο του 2024 κατατέθηκε στη Βουλή ένα νομοσχέδιο, που από την πρώτη στιγμή της δημοσίευσής του κρίθηκε από τη συντριπτική πλειοψηφία της επιστημονικής κοινότητας και της κοινωνίας ως επικίνδυνο και αναχρονιστικό. Ο λόγος για το ν/σ του υπουργείου Υγείας με τίτλο «Ολοκλήρωση της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης».
Και παρότι με τον όρο «ψυχιατρική μεταρρύθμιση» νοείται η μετάβαση από την ασυλική τύπου περίθαλψη στην κοινοτική φροντίδα, με στόχο την αποϊδρυματοποίηση των θεραπευόμενων, το μόνο κοινό που έχει η εν λόγω φιλοσοφία με το παρόν νομοσχέδιο είναι ο τίτλος. Επί της ουσίας, επιδιώκεται το ακριβώς αντίθετο, αφού απειλείται η υγεία χιλιάδων ψυχιατρικά ασθενών και εξαρτημένων ατόμων της χώρας, μαζί και το μέλλον των αντίστοιχων δομών.
Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, το σχέδιο νόμου «καλείται να ολοκληρώσει την ψυχιατρική μεταρρύθμιση στην χώρα μας, η οποία ξεκίνησε με τον ν. 2716/1999», και «παραμένει έκτοτε σε εκκρεμότητα», τον νόμο δηλαδή που έβαλε τις βάσεις για να συρρικνωθούν οι κρατικές δομές και να αποποιηθεί το κράτος κάθε ευθύνη, στο όνομα της «αποασυλοποίησης».
Καταργούνται τα Ψυχιατρικά Νοσοκομεία και τα στεγνά προγράμματα
Με το παραπάνω νομοσχέδιο που έχει γίνει ήδη νόμος του κράτους, τα εναπομείναντα Ειδικά Ψυχιατρικά Νοσοκομεία και οι ψυχιατρικές κλινικές των Γενικών και Πανεπιστημιακών Νοσοκομείων της χώρας εντάσσονται σε ένα ενιαίο και καθολικό δίκτυο συνεργαζόμενων δομών, μονάδων και υπηρεσιών, το Εθνικό Δίκτυο Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας (Ε.Δ.Υ.Ψ.Υ.), την ώρα που από 1/1/2025 καταργείται το Δαφνί (δεν κλείνει το νοσοκομείο, καταργείται ο οργανισμός) και το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης.
Επιπλέον, κλείνουν τα Κέντρα Πρόληψης αφού δεν διασφαλίζεται μετά το 2027 η λειτουργία τους και δεν γίνεται καμία αναφορά στο σχέδιο νόµου για το μέλλον των εργαζομένων σε αυτά. Μπαίνει λουκέτο στο ΚΕΘΕΑ, στο «18 ΑΝΩ», στο «ΑΡΓΩ», στο «ΙΑΝΟΣ», στο «ΔΙΑΠΛΟΥΣ», σε δημόσια και δωρεάν «στεγνά» θεραπευτικά προγράμματα που έχουν αφήσει το δικό τους αποτύπωμα στην αποτελεσματική αντιμετώπιση των εξαρτήσεων.
Αυτό σημαίνει αυτομάτως ότι προχωράμε σε μια συρρίκνωση υπηρεσιών τόσο ως προς τους ωφελούμενους όσο και προς τους εργαζόμενους. Ενδεικτικό της κατάστασης που επικρατεί εν έτη 2024 στα ψυχιατρικά νοσοκομεία της χώρας είναι ότι ούτε καρδιογράφημα δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί στο μεγαλύτερο ειδικό ψυχιατρικό νοσοκομείο των Βαλκανίων. Το Δαφνί είναι χωρίς καρδιολόγο από τις 29 Οκτωβρίου με τους εργαζόμενους να μην μπορούν να περιθάλψουν όπως αρμόζει τους ασθενείς που χρειάζονται καρδιολογική φροντίδα.
Αποκαλυπτικά στοιχεία
Σήμερα στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Υγείας, λειτουργούν συνολικά 3 Ψυχιατρικά Νοσοκομεία (από 11 το 2009), 41 Ψυχιατρικά και 7 Παιδοψυχιατρικά Τμήματα Γενικών Νοσοκομείων (αρκετά από αυτά στα χαρτιά), 24 Κέντρα Ψυχικής Υγείας, 22 Κοινοτικά Κέντρα Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων, 30 Κινητές Μονάδες, 88 Κέντρα Ημέρας, 30 Κοινωνικοί Συνεταιρισμοί Περιορισμένης Ευθύνης, 501 Μονάδες Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης και 39 Ιδιωτικές Ψυχιατρικές Κλινικές, με το 64% αυτών να είναι συγκεντρωμένες σε Αττική, Θεσσαλονίκη και Λάρισα.
Την περίοδο 2009-2018 ο ιδιωτικός Ψυχιατρικός Τομέας ενισχύθηκε κατά πολύ σε κλίνες έναντι του Δημοσίου. Ενδεικτικά, το 2007 στη χώρα λειτουργούσαν 53.888 κλίνες, εκ των οποίων 37.574 στο Δημόσιο, 1.607 σε νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου (μη κερδοσκοπικά) και 14.707 σε ιδιωτικά θεραπευτήρια. Το 2015, σε σύνολο 45.945 κλινών, οι 29.856 αφορούν δημόσια ιδρύματα και οι 15.208 ιδιωτικά. Παρατηρείται λοιπόν μια αύξηση των κλινών του ιδιωτικού τομέα ως ποσοστό επί του συνόλου, από 27,3% σε 33,1% το 2015. Το 2018, σε σύνολο 7.062 κλινών, οι κλίνες σε δημόσια θεραπευτήρια ήταν 1.356 έναντι 5.706 σε ιδιωτικά*.
Διαχρονική αδιαφορία
Η πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ενώσεων Νοσοκομειακών Γιατρών Ελλάδας (ΟΕΝΓΕ) και ψυχίατρος στο Θριάσιο νοσοκομείο, Αφροδίτη Ρέτζιου τονίζει πως «η ψυχιατρική μεταρρύθμιση είναι στρατηγική κατεύθυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης η οποία υλοποιείται εδώ και 30 χρόνια στη χώρα μας, με τραγικές συνέπειες όσον αφορά τους ασθενείς. Υπάρχει διαχρονική αδιαφορία από όλες τις κυβερνήσεις για τη συγκεκριμένη ομάδα ασθενών, καθώς έκλεισαν δημόσια ψυχιατρικά νοσοκομεία, με αποτέλεσμα να κλείσουν και να χαθούν εκατοντάδες κλίνες. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν περίπου 4.700 ιδιωτικές ψυχιατρικές κλίνες έναντι μόλις 900 δημόσιων του ΕΣΥ στην Αττική».
Η πρόεδρος των Νοσοκομειακών Γιατρών αναφέρει πως η συγκεκριμένη κατάσταση οδηγεί στο φαινόμενο της «περιστρεφόμενης πόρτας» όπου ασθενείς μπαινο-βγαίνουν στις ψυχιατρικές κλινικές, καθώς δεν υπάρχει η αναγκαία ανάπτυξη των δομών της κοινότητας έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η ομαλή ένταξή τους σε αυτήν. Ακριβώς ίδια είναι και η κατάσταση στα κέντρα ψυχικής υγείας που υπάρχουν ανά την Ελλάδα.
Τα λεφτά σε ΜΚΟ και ιδιώτες
Παράλληλα, η κ. Ρέτζιου σημειώνει πως τον πακτωλό χρημάτων που θα πάρει η κυβέρνηση από το Ταμείο Ανάκαμψης για την ενίσχυση της προσβασιμότητας του πληθυσμού σε Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας, θα τον διαθέσει σε ΜΚΟ και ιδιώτες, οι οποίοι θα παρέχουν υποτυπώδεις υπηρεσίες με ημερομηνία λήξης. Αντίθετα, «τα συγκεκριμένα χρήματα θα έπρεπε να δοθούν σε προσλήψεις μόνιμου προσωπικού, ανάπτυξη κέντρων ψυχικής υγείας, καθώς και δομών», προσθέτει.
Επίσης, μπαίνει στο στόχαστρο και η δωρεάν πρόληψη και η απεξάρτηση από ναρκωτικές ουσίες, αλκοόλ και τζόγο, καταργώντας τους εγκεκριμένους φορείς πρόληψης και θεραπείας, πολλοί εκ των οποίων εντάσσονται στο δημόσιο σύστημα Υγείας (ΚΕΘΕΑ, 18 ΑΝΩ, ΙΑΝΟΣ, Διάπλους κ.λπ.) και συνενώνονται σε έναν Οργανισμό, τον Ε.Ο.Π.Α.Ε. (Εθνικός Οργανισμός για την Πρόληψη και την Αντιμετώπιση των Εξαρτήσεων), ο οποίος θα είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου και θα λειτουργεί με όρους οικονομικής αυτοτέλειας.
«Δυστυχώς έχουμε εμπειρία από τα προηγούμενα προγράμματα τα οποία μόλις έληξαν δεν υπήρξε κάποια συνέχεια και στήριξη από τον κρατικό προϋπολογισμό. Έκλεισαν οι δομές και οι ασθενείς οδηγήθηκαν στις πύλες των δημόσιων ψυχιατρικών νοσοκομείων. Η εμπειρία μας έρχεται και από άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπου οι ασθενείς καταλήγουν άστεγοι, στις φυλακές ή στην αφάνεια. Μπαίνουμε δηλαδή στη λογική της μείωσης της βλάβης και στερούν από τους εξαρτημένους τη δυνατότητα να δώσουν τη μάχη για να ζήσουν μια ζωή χωρίς ουσίες», σημειώνει.
Σχετικά με τη λεγόμενη ψυχιατρική μεταρρύθμιση που πραγματοποιήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1990, απαντά πως ανέκαθεν το κράτος ήταν απών, καθώς «οι εξειδικευμένες υπηρεσίες ψυχικής υγείας κοστίζουν, ενώ ο νόμος της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης που είχε ψηφιστεί τότε, τονίζει πως δεν θα πρέπει να αναπτυχθούν νέες δομές στο δημόσιο σύστημα υγείας και θα πρέπει να υπάρξει μια συνύπαρξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Φυσικά, όπως έχει δείξει η ιστορία υπήρξε μόνο συρρίκνωση και υποβάθμιση του δημόσιου τομέα, προς όφελος του ιδιωτικού», καταλήγει.
Τεράστιες οι ελλείψεις
Μιλώντας για τις ελλείψεις στον τομέα της ψυχικής υγείας, τόνισε ότι το πρόβλημα είναι ακόμη πιο οξυμένο σε σχέση με την κατάσταση στο ΕΣΥ, καθώς μιλάμε για έναν παραμελημένο τομέα. Για το κράτος οι ψυχιατρικοί ασθενείς κοστίζουν και δεν θεωρούνταν μέχρι και πριν από λίγα χρόνια «εκμεταλλεύσιμοι». Δηλαδή δεν μπορούσαν να βγουν στην αγορά εργασίας και να συμμετέχουν στην παραγωγή. Οπότε οι ελλείψεις είναι τεράστιες, κυρίως σε νοσηλευτικό προσωπικό, ενώ παράδειγμα της κατάστασης που επικρατεί στον χώρο είναι ότι στο Θριάσιο δεν υπάρχουν εργοθεραπευτές, δεν υπάρχει κέντρο ψυχικής υγείας στην περιοχή, καθώς και ούτε και δομές αποκατάστασης.
«Είναι σαν να κλείνει το σπίτι μου»
Η Μαύρα Ασλάνογλου-Δοκορού, τρανς, που ανήκει στην ΛΟΑΤΚΙ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ, μπήκε στο πρόγραμμα του 18ΑΝΩ τον Ιούνιο του 2015, βγήκε τον Ιούνιο του 2016 και όπως λέει η ίδια κατάφερε να θεραπευτεί μέσα από τη συλλογική δουλειά που γίνεται, καθώς παραμένει καθαρή από το αλκοόλ σχεδόν 9,5 χρόνια.
Η ίδια μάλιστα αναρωτιέται πώς γίνεται να καταργείται ένα τόσο αποτελεσματικό πρόγραμμα που φέρνει αποτελέσματα στην κοινότητα, καθώς όπως λέει «δημιούργησα σχέσεις με την ομάδα, έμαθα τη συνέπεια, την υπευθυνότητα, ανέπτυξα τις δεξιότητές μου και έμαθα να λειτουργώ αλλιώς. Γιατί να αλλάξουν όλα αυτά;».
«Για μένα είναι σαν να κλείνει το σπίτι μου, ήδη υπάρχουν θεραπευτές που λένε στους ασθενείς ότι μπορεί να μην υπάρχουμε σε λίγο καιρό, είναι τραγικό όλο αυτό που συμβαίνει. Η ψυχική υγεία είναι κοινωνικό αγαθό, ενώ είναι τόσο αντιφατικό να πειράζεις κάτι που λειτουργεί τόσο καλά», αναφέρει.
Επιπλέον, μιλά για τον σπουδαίο ρόλο των θεραπευτών που ξεπερνούν τον εαυτό τους σε καθημερινή βάση για να υπάρχουν αυτά τα αποτελέσματα, ενώ ασχολήθηκαν μαζί της σαν να ήταν οικογένεια. Τέλος, τονίζει πως υπήρχαν φορές όπου τις ελλείψεις των υλικών τις κάλυπταν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι του προγράμματος, την ώρα που υπάρχει μεγάλο «μούδιασμα» των ασθενών για το επερχόμενο κλείσιμο.
Υπό κατάρρευση το Δαφνί
Παράλληλα, η κατάσταση που επικρατεί στο Δαφνί είναι δραματική. Πρόκειται για ένα ψυχιατρικό νοσοκομείο που δέχεται καθημερινά ασθενείς από όλη την Ελλάδα, η πληρότητα των κλινών είναι στο 100% και οι κενές θέσεις σε ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό αγγίζουν ή και ξεπερνούν το 50%!
Σύμφωνα τα στοιχεία που έφερε στο φως της δημοσιότητας ο Σύλλογος Εργαζομένων του νοσοκομείου το 2019 η κατάσταση ήταν η εξής:
Στο ίδιο μήκος κύματος είναι και οι αναφορές από τον Θωμά Δημουλά, πρόεδρο του Σωματείου Εργαζομένων στο ΨΝΑ Δαφνί, ο οποίος καταγγέλλει πως πριν την οικονομική κρίση και συγκεκριμένα το 2010 υπήρχαν 1.016 νοσηλευτές, ενώ τώρα είναι μόλις 575. Ταυτόχρονα, διαψεύδει τους ισχυρισμούς της κυβέρνησης για προσλήψεις στη δημόσια υγεία λέγοντας χαρακτηριστικά πως από το 2020 έχουν γίνει μόλις… 7, με αποτέλεσμα το προσωπικό να ανακυκλώνεται. Όπως λέει χαρακτηριστικά «ο μέσος όρος του προσωπικού ξεπερνά τα 50 έτη, καθώς οι περισσότεροι από εμάς βρισκόμαστε στον χώρο πάνω από 20 χρόνια, ενώ προσλήψεις γίνονται με το σταγονόμετρο. Υπάρχει νέος κόσμος που θέλει να δουλέψει, αλλά δεν μπορεί, καθώς δεν γίνονται προκηρύξεις. Εννοείται πως υπάρχουν τεράστιες ανάγκες στο νοσοκομείο, μιλάμε για το μεγαλύτερο ψυχιατρικό νοσοκομείο των Βαλκανίων. Δεχόμαστε ασθενείς από όλη την Ελλάδα και αναγκαζόμαστε πολλές φορές να δουλέψουμε διπλοβάρδιες για να καλύψουμε τις ανάγκες. Είναι δεδομένο ότι μας χρωστούν ρεπό, άδειες και χρήματα, αλλά αυτά για την κυβέρνηση είναι ψιλά γράμματα».
Όπως συνεχίζει ο ίδιος, το 2023 πραγματοποιήθηκαν 4.472 εισαγωγές από όλη την Ελλάδα, εκ των οποίων το 16% ήταν από άλλες περιφέρειες, ενώ συνολικά το νοσοκομείο επισκέφθηκαν πάνω από 85.000 άνθρωποι. Επιπλέον, τα τακτικά εξωτερικά ιατρεία επισκέφτηκαν 16.000 άνθρωποι, ενώ πραγματοποιήθηκαν 23.136 ατομικές συνεδρίες. Τον τεράστιο αυτό όγκο περιστατικών αντιμετώπισαν μόνο 46 ψυχίατροι και 65 ειδικευόμενοι.
Το 68% των εισαγωγών είναι ακούσιες νοσηλείες (η χωρίς τη συγκατάθεση του ασθενή εισαγωγή και παραμονή του για θεραπεία, σε κατάλληλη Μονάδα Ψυχικής Υγείας) και το 6% προέρχεται από τις Περιφέρειες. Αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο το 13,8% από τους ασθενείς αυτής της κατηγορίας που εξέρχονται του νοσοκομείου παραπέμπονται σε Δομές Κοινοτικής Ψυχιατρικής, ενώ χωρίς καν πρόταση παραπομπής παραμένει το 32,2%.
Ανειδίκευτο προσωπικό
Σύμφωνα με τον κ. Δημουλά, η κατάσταση στο Δαφνί είναι εδώ και χρόνια τραγική, καθώς όπως λέει κινδυνεύουμε και εμείς οι ίδιοι με την υποστελέχωση του νοσοκομείου. «Είναι δυνατόν να υπάρχουν μόλις 2 νοσηλευτές για 30 και 32 ασθενείς;». «Υπάρχουν εργαζόμενοι στο νοσοκομείο που δουλεύουν με 3μηνες συμβάσεις, με μερική απασχόληση, ακόμη και άτομα από το Πρόγραμμα 55-67 που προσφέρει θέσεις πλήρους απασχόλησης για ανέργους αυτής της ηλικίας. Πόσο άραγε είναι εφικτό να στηρίζεται ένα νοσοκομείο σε προσωπικό ανειδίκευτο, καθώς ένας άνθρωπος που έρχεται σε αυτή την ηλικία και δεν έχει την εμπειρία της δουλειάς, πώς θα την μάθει σε λίγες ημέρες; Να σημειωθεί επίσης ότι μιλάμε για προγράμματα με ημερομηνία λήξης, άρα και αυτοί οι άνθρωποι κάποια στιγμή θα σταματήσουν, άρα και πάλι το νοσοκομείο μένει ανοχύρωτο», σημειώνει.
Η λογική της κυβέρνησης είναι η μείωση της «βλάβης»
Σχετικά με το νομοσχέδιο της ψυχικής υγείας, ανέφερε πως η κυβέρνηση εντάσσει τα νοσοκομεία (Δαφνί και ψυχιατρικό νοσοκομείο Θεσσαλονίκης) μαζί με τα κέντρα ψυχικής υγείας και τα κέντρα απεξάρτησης, σε ένα δίκτυο, όπου οι ΜΚΟ, οι αστικές μη κερδοσκοπικές εταιρείες και οι ιδιώτες θα μπουν στο παιχνίδι του κέρδους που έχει ο χώρος της ψυχικής Υγείας. Έφερε ως παράδειγμα μία ΜΚΟ στη Νέα Ιωνία, που έκλεισε ύστερα από ένα χρόνο λειτουργίας, γιατί τελείωσαν τα λεφτά που έπαιρνε από το Ταμείο Ανάκαμψης, ενώ έχει κλείσει και η ψυχιατρική κλινική «Κασταλία». Οι τρόφιμοι και από τα δύο ψυχιατρεία μεταφέρθηκαν στο Δαφνί και το Δρομοκαΐτειο, επισήμανε, υπογραμμίζοντας τις επιπτώσεις στους ασθενείς αλλά και στις οικογένειές τους από τη δράση των ιδιωτών.
 |
Το πλυντήριο αυτοκινήτων στο ΔΑΦΝΙ που λειτουργούσαν οι ίδιοι οι θεραπευόμενοι στο πλαίσιο των προγραμμάτων εργοθεραπείας – Έκλεισε το 2014 |
Η λογική της κυβέρνησης είναι η μείωση της «βλάβης» και όχι η ολοκληρωτική θεραπεία του εξαρτημένου ατόμου. Τα κλειστά προγράμματα (18 Άνω, εξαρτημένη γυναίκα, σωματική αποτοξίνωση, μονάδα απεξάρτησης αλκοολικών, απεξάρτηση από τον τζόγο) που λαμβάνουν χώρα στο Δαφνί είναι όλα στεγνά, κρατάνε 2 χρόνια και δεν χρησιμοποιούνται υποκατάστατα. Σκοπός τους είναι ο ασθενής να θεραπευτεί πλήρως και για να γίνει αυτό χρειάζεται συνεχή εποπτεία. Οι νοσηλευόμενοι και οι ασθενείς χτίζουν μεταξύ τους σχέσεις εμπιστοσύνης. Κάτι που ανατρέπει το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, καθώς δίνει τη δυνατότητα στον Ε.Ο.Π.Α.Ε. (Εθνικός Οργανισμός Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων) να μεταφέρει τους εργαζόμενους σε άλλη μονάδα, ανάλογα με τις ανάγκες που υπάρχουν.
Προωθείται η μεταφορά εργαζομένων
Συγκεκριμένα, στην παρ. 2β του άρθρου 30 περιγράφεται: «Το προσωπικό που υπηρετεί, κατά τη δημοσίευση του παρόντος, με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου και ορισμένου χρόνου στις θεραπευτικές μονάδες, τμήματα και προγράμματα της παρ. 1 του άρθρου 29 δύναται να μεταφερθεί, με ταυτόχρονη μεταφορά της θέσης του στην περίπτωση του προσωπικού με σχέση εργασίας Ιδιωτικού Δικαίου Αορίστου Χρόνου και έως τη λήξη της σύμβασής του στην περίπτωση του προσωπικού με σχέση εργασίας Ιδιωτικού Δικαίου Ορισμένου Χρόνου, στον Ε.Ο.Π.Α.Ε. μετά από αίτησή του, που υποβάλλεται εντός δύο (2) μηνών από την έναρξη ισχύος του παρόντος προς την αρμόδια Διεύθυνση της οικείας Δ.Υ.ΠΕ. Για τη μεταφορά εκδίδονται σχετικές διαπιστωτικές πράξεις του Προέδρου του Ε.Ο.Π.Α.Ε., οι οποίες ισχύουν από την 1η.1.2025 για όλες τις έννομες συνέπειες».
 |
Η μονάδα απεξάρτησης 18ΑΝΩ στο ΔΑΦΝΙ |
Βάσει αυτού, οι εργαζόμενοι με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου και ορισμένου χρόνου στις θεραπευτικές μονάδες, τμήματα και προγράμματα της παρ. 1 του άρθρου 29 (“18ΑΝΩ”, “Ιανός”, “Μέθεξις”, “Αργώ”, “Διάπλους”) δεν έχουν καμία άλλη επιλογή, όπως προβλέπεται στην παρ. 2α του άρθρου 30 για τους μόνιμους υπαλλήλους των ίδιων θεραπευτικών μονάδων και τμημάτων, πέραν του να μεταβούν έπειτα από αίτησή τους στον Ε.Ο.Π.Α.Ε.. Αίτηση, που αν δεν υποβάλλουν βάσει νόμου χάνουν τις θέσεις εργασίας τους. Ωστόσο, στις 19/9/2024, εκδόθηκε πληροφοριακού τύπου έγγραφο από το Υπουργείο Υγείας και υπεγράφη από τον Υφυπουργό κ. Θεμιστοκλέους, το οποίο δόθηκε στους εργαζόμενους στις 26/9/2024 (4 μέρες πριν τη λήξη της αρχικής προθεσμίας καταβολής αιτήσεων, η οποία τελικά πήρε παράταση για 1/11/2024) που ανέφερε ότι οι εργαζόμενοι αυτοί αν δεν υποβάλλουν αίτηση στον Ε.Ο.Π.Α.Ε. μεταφέρονται στις οικείες ΥΠΕ. Έγγραφο, το οποίο μόνο πληροφοριακό χαρακτήρα έχει και σε καμία περίπτωση δεν υπερισχύει του Ν. 5129/24, γεγονός το οποίο έχει προκαλέσει ανησυχία στους εκατοντάδες εργαζόμενους των φορέων που υπάγονται σε αυτό το εργασιακό καθεστώς.
Τραγική υποστελέχωση στο ΤΕΠ
Τη δική του οπτική για την κατάσταση που επικρατεί στο Δαφνί, μεταφέρει και εργαζόμενος-νοσηλευτής στο ΤΕΠ (Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών). Τονίζει ότι μέχρι το 2020 καταγράφαμε μεγάλα νούμερα προελεύσεων και εισαγωγών, αλλά με την πανδημία τα πράγματα περιορίστηκαν, καθώς λόγω των αυστηρών μέτρων, ο κόσμος δεν ερχόταν τόσο εύκολα. Παράλληλα, εστιάζει στο γεγονός ότι το 90% της απασχόλησής του είναι διοικητική δουλειά, την οποία κάνει μόλις 1 άτομο, λόγω των μεγάλων ελλείψεων. Χαρακτηριστικά αναφέρει πως «κάνουμε όλοι τα πάντα, ενώ δεν έχουμε καμία στήριξη από τη διοίκηση». Όσον αφορά τα περιστατικά σημειώνει πως «πλέον είναι πιο περίπλοκα, ενώ μετά την πανδημία άρχισε να έρχεται και πολύς νέος κόσμος με ψυχώσεις, κάτι που είναι το πιο ανησυχητικό». Για την υποστελέχωση του νοσοκομείου ανέφερε πως υπάρχουν τεράστιες ελλείψεις. Είναι χαρακτηριστικό πως στο ΤΕΠ δουλεύουν 10 άτομα, λειτουργικοί είναι οι 7, ενώ θα έπρεπε να δουλεύουν 20.
 |
Το κτίριο όπου φιλοξενούνται τα άτομα για την απεξάρτηση από το αλκοόλ στο ΔΑΦΝΙ |
Οι μόνιμοι είμαστε… μειονότητα, από τον Covid-19 και μετά δουλεύουμε με επικουρικούς και εργαζόμενους από προγράμματα του ΟΑΕΔ. Έχουμε εξαντλητικά ωράρια, το καλοκαίρι του 2023, δουλεύαμε 8 στα 7, δηλαδή 8 βάρδιες σε 7 ημέρες, κανονικά είναι 5 βάρδιες την εβδομάδα, μετά τα μνημόνια είχαμε εξαιρεθεί από τις προσλήψεις. Έχουμε να δούμε μόνιμο προσωπικό πάνω από 10 χρόνια
Έχει να γίνει μόνιμη πρόσληψη από το 2006
Ο Βαγγέλης Πουλής, ψυχολόγος στη μονάδα απεξάρτησης από το αλκοόλ, 18ΑΝΩ, στο ΔΑΦΝΙ, αναφέρει πως το πρόγραμμα που είναι ενταγμένο στο ΕΣΥ, περνάει σε νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, τη στιγμή που το Διοικητικό Συμβούλιο θα είναι διορισμένο από την κυβέρνηση.
Μιλώντας για τη νέα συνθήκη που θα επικρατήσει, τονίζει ότι χάνεται η αυτοτέλεια του προγράμματος, προωθείται η υποκατάσταση, ενώ ο ΟΚΑΝΑ που προωθεί τα υποκατάστατα, θα ηγηθεί του προγράμματος.
 |
Το εργαστήριο γλυπτικής όπου απασχολούνται οι θεραπευόμενοι στο 18ΑΝΩ |
Ο κ. Πουλής αναφέρει πως «από τους 45 ψυχολόγους που υπάρχουν τώρα στο πρόγραμμα, μόλις 5 ή 6 θα ακολουθήσουν, ενώ οι υπόλοιποι θα παραμείνουν στο δίκτυο. Δηλαδή, θα καλύπτουν τις εκάστοτε ανάγκες, όπου αυτές και αν είναι, είτε στην Αττική, είτε στη Ρόδο, είτε όπου σε στέλνουν κάθε φορά».
«Από 1/1/2025 το ΔΑΦΝΙ καταργείται, δεν υπάρχει κάποιο οργανόγραμμα για την επόμενη μέρα, δεν ξέρουμε που θα δουλεύει ο καθένας, ποιες θα είναι οι συνθήκες, οι μισθοί, τίποτα. Σκεφτείτε ότι τώρα ξεκίνησα μια θεραπευτική ομάδα για 2 χρόνια, αλλά τον Ιανουάριο δεν ξέρω πού θα είμαι. Ανάγκασαν τους γιατρούς να διαλέξουν αν θα δουλεύουν στον ΕΟΠΑΕ ή αν αυτοδικαίως θα μεταφέρονται στην ΥΠΕ (Υγειονομική Περιφέρεια). Νοσηλευτές και ειδικοί θεραπευτές αναγκάστηκαν να μείνουν στον ΕΟΠΑΕ γιατί αλλιώς θα έμεναν χωρίς δουλειά…», υπογραμμίζει.
Παράλληλα, εστιάζει στο γεγονός ότι ο ΕΟΠΑΕ διαθέτει ελάχιστο προσωπικό, την ώρα που τον εξισώνουν με τις ιδιωτικές κλινικές απεξάρτησης. Φυσικά όπως είπε «μιλάμε για ευέλικτες σχέσεις εργασίας, προσλήψεις με μπλοκάκι, ενώ στο 18ΑΝΩ δουλεύουμε με κάτω από το 50% του προσωπικού. Δουλεύουν 8 νοσηλευτές, αντί για 20, την ώρα που η τελευταία πρόσληψη έγινε το 2006, όπου ήμουν εγώ ο τελευταίος εργαζόμενος χωρίς ελαστική σχέση εργασίας».
Μεγάλη λίστα αναμονής στην απεξάρτηση
Στο ίδιο μήκος κύματος βρίσκονται και οι δηλώσεις της Βαρβάρας Μουχτούρη, ψυχολόγου σε συμβουλευτικό σταθμό της Μονάδας απεξάρτησης από το αλκοόλ, μονάδα που ανήκει στον οργανισμό του ΨΝΑ.
Όπως αναφέρει και η ίδια, «έχουν αυξηθεί τα αιτήματα για νοσηλεία, έρχεται περισσότερος κόσμος για βοήθεια, ενώ υπάρχει μεγάλη λίστα αναμονής. Το πρόγραμμα θα συνεχίσει, αλλά δεν ξέρουμε πως θα λειτουργήσει. Υπάρχουν πολλές παραιτήσεις λόγω του καινούργιου νομοσχεδίου. Επικρατεί ανασφάλεια ανάμεσα στους εργαζόμενους, θα υπάρχει συγχώνευση προγραμμάτων και δεν ξέρουμε ποιος θα επιλέγει που θα πάει ο κάθε άνθρωπος. Η κυβέρνηση ενθαρρύνει την ιδιωτική πρωτοβουλία στην απεξάρτηση, το κλειστό πρόγραμμα κοστίζει, αλλά είναι αποτελεσματικό».
 |
Ο χώρος που μένουν οι θεραπευόμενοι της ομάδας 18ΑΝΩ |
Είναι φανερό ότι η πολιτική της κυβέρνησης δεν προωθεί την πρόληψη, ούτε τη θεραπεία, ούτε την κοινωνική επανένταξη. Το νομοσχέδιο αυτό προστίθεται σε όλους τους προηγούμενους νόμους, με τους οποίους καταργείται ουσιαστικά η δημόσια υγεία προς όφελος των επιχειρηματιών ιδιωτικής υγείας, που κερδοσκοπούν και εκμεταλλεύονται τον ανθρώπινο πόνο.
Παράλληλα, αλλάζει τελείως ο χάρτης στο πεδίο της πρόληψης και της αντιμετώπισης των εξαρτήσεων, καθώς καταργούνται τα στεγνά προγράμματα, δίνεται χτύπημα στη δημόσια και δωρεάν απεξάρτηση, συνεχίζεται η υποστελέχωση και η υποχρηματοδότηση, υποβαθμίζονται η πρόληψη και η ενημέρωση με προσανατολισμό στην ολοκληρωμένη ψυχοκοινωνική προσέγγιση με βάση τις ανάγκες της κοινότητας, ενώ δίνεται από τη μία, χτύπημα στις εργασιακές σχέσεις και στο συνεχές της θεραπείας (πρόληψη-θεραπεία-επανένταξη) και από την άλλη, η δυνατότητα για περαιτέρω διείσδυση των ΜΚΟ στον χώρο της απεξάρτησης.
Την ώρα μάλιστα που η κατάσταση στις ψυχιατρικές κλινικές γίνεται όλο και πιο επισφαλής για τους ασθενείς και το προσωπικό, οι ασυλικές συνθήκες εξαιτίας των τραγικών ελλείψεων σε υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής υποστήριξης στην κοινότητα, αλλά και σε επανενταξιακό επίπεδο γιγαντώνονται, τη στιγμή που οξύνονται τα κοινωνικά και οικονομικά αδιέξοδα και αυξάνονται οι ανάγκες για ψυχολογική υποστήριξη και πρόληψη-απεξάρτηση, αυτός ο νόμος ήρθε να δώσει τη χαριστική βολή.
*Άτλαντας Υγείας του υπουργείου Υγείας (Υποδομές Υγείας – προσπέλαση Φλεβάρης 2022)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου