Γιατί στην Ελλάδα πληρώνουμε για τις παραλίες που μας ανήκουν ; (ΕΙΚΟΝΕΣ & VIDEO)

Παραλία Βάι στην Κρήτη GETTY IMAGES

 

  Νίκη Μπάκουλη

 

Στη Σάντα Μαρία της Πάρου υπάρχει το μεγαλύτερο οργανωμένο camping των Κυκλάδων και εκ των δημοφιλέστερων της Ελλάδας.

Από όταν θυμάμαι τον εαυτό μου να πηγαίνει σε αυτό το νησί (προ 40ετιας) ο χώρος μπροστά (με το που βγαίνεις από το camping πατάς στη λευκή άμμο της παραλίας) έχει περάσει από διάφορες φάσεις.

Η πιο συνήθης ήταν οι ξαπλώστρες που έως ένα σημείο ανήκαν στην επιχείρηση, μαζί με τη σχολή για τα θαλάσσια σπορ.

Υπήρχε πάντα χώρος για όσους ήθελαν να χρησιμοποιήσουν δωρεάν τα εδάφη, μαζί με ολόκληρα μέτρα αριστερά που ήταν πάντα άδεια.

Ώσπου πριν 4 χρόνια άλλαξε το καθεστώς μαζί με την ατμόσφαιρα, όταν όπως με ενημέρωσαν ανέλαβε τη μισή παραλία “ένας επιχειρηματίας από τη Μύκονο”. Το αποτέλεσμα είναι αυτό που μπορείς να καταλάβεις. Μπορείς και να το δεις.

Εκεί έγινε η πρώτη διαμαρτυρία των μελών Κίνησης Πολιτών Πάρου για τις Παραλίες που είχαν ως συνέπεια τη σύλληψη 'ημεδαπών που λειτουργούσαν επιχειρήσεις που καταλάμβαναν παράνομα τμήματα της ζώνης αιγιαλού με ομπρέλες και ξαπλώστρες' από την αστυνομία.

Η δεύτερη διαμαρτυρία έγινε viral, με τα μέλη να καταγγέλλουν για την καταπάτηση από “άπληστους, κοινωνικά ανεύθυνους επιχειρηματίες που καταλαμβάνουν παραλίες στο σύνολο τους ή υπερβαίνουν τα όρια τους μέχρι και 100 φορές περισσότερο από την έκταση που νομίμως μισθώνουν”, όπως είπαν.

Πληροφορίες από την Κίνηση Πολιτών Πάρου για τις Ελεύθερες Παραλίες αναφέρουν πως ιδιοκτήτης επιχείρησης στο Μαρτσέλο ομολόγησε πως τα προηγούμενα χρόνια παραβίαζε τους όρους παραχώρησης (μίσθωνε 50 τ.μ. και καταλάμβανε 600) και ότι φέτος λειτουργεί χωρίς έστω μια άδεια.

Ενημέρωσε και ότι εκκρεμεί η ένσταση του προς την Κτηματική Υπηρεσία που του αρνήθηκε την παραχώρηση. Εάν έως την Παρασκευή 4/8 δεν έχει πάρει άδεια, πρέπει να απομακρύνει τις ξαπλώστρες. Αν πάρει, πρέπει να σεβαστεί το συμφωνηθέν εμβαδόν.

Προφανώς και αντίστοιχα φαινόμενα υπάρχουν παντού στην Ελλάδα. Είναι η συνέπεια της ελαστικής σχέσης μεταξύ του τι είναι νόμιμο και του πώς θα βγάλουμε τα περισσότερα χρήματα που μπορούμε.

Όπως είχε πει πριν δυο χρόνια στο Magazine επιχειρηματίας που διαχειρίζεται παραλία της Αττικής "κανείς δεν μπορεί ποτέ να είναι 100% νόμιμος. Άρα, το θέμα είναι πόσο δοκιμάζει κάποιος τα όρια. Αν με ρωτάς, η μεγαλύτερη ανάγκη είναι να σεβόμαστε το περιβάλλον, να μη ρίχνουμε μπετά, να κόβουμε δέντρα και γενικά να μην αλλοιώνουμε τη φύση”.

Βάσει λοιπόν, νόμου απαγορεύεται η τοποθέτηση ηχητικών συστημάτων, σε δημόσιο χώρο και η λειτουργία beach bar γιατί “η φύση τους δεν συνάδει με τον κοινόχρηστο χαρακτήρα των αιγιαλών και παραλιών”.

Πρέπει να υπάρχει ναυαγοσώστης, που να είναι σε απόσταση 30 μέτρων από τον αιγιαλό και να μην υπάρχουν ζαρντινιέρες, δάπεδα, ξύλινα περιγράμματα ή μόνιμες κατασκευές στο χώρο.

Οι διευκρινίσεις που ήδη έχουν γίνει και όσες ακολουθούν, ανήκουν στην Πρόεδρο του Συλλόγου Ελλήνων Πολεοδόμων και Χωροτακτών (ΣΕΠΟΧ), Σοφία Αυγερινού-Κολώνια, η οποία τονίζει πως “όσα συζητούνται για την εκτός σχεδίου δόμηση και άλλα συναφή, έχουν σχέση και με τον χειρισμό παράκτιων περιοχών”. Άρα, μάλλον η κατάσταση θα επιδεινωθεί περαιτέρω.

Ο Νόμος εξακολουθεί να ορίζει τον αιγιαλό και την παραλία ως δημόσια αγαθά

Οι δημότες μπορούν να εισέρχονται δωρεάν στις παραλίες της περιοχής τους, κάτι που διεκδικεί ως κόρη οφθαλμού κάθε δήμαρχος. Πρόκειται για κοινωνική παροχή που είναι πολύ σημαντική. GETTY IMAGES/ISTOCKPHOTO

Στο Νόμο 2344-1940 είχε οριστεί για πρώτη φορά ο αιγιαλός, ως εξής:

“Ο αιγιαλός, ήτοι η περιστοιχούσα την θάλασσαν χερσαία ζώνη, η βρεχόμενη από τις μέγιστες πλην συνήθεις αναβάσεις των κυμάτων, είναι κτήμα κοινόχρηστο, ανήκει ως τοιούτον εις το Δημόσιον και προστατεύεται και διαχειρίζεται υπ' αυτού”.

Ακολούθησε αναθεώρηση και εκσυγχρονισμός το 2001, με καθορισμό επιτρεπτών χρήσεων, έργων και εγκαταστάσεων στον αιγιαλό και την παραλία που εξακολουθούμε να εφαρμόζουμε έως σήμερα, με νεότερες παρεμβάσεις.

Φέτος έγιναν τρεις τροποποιήσεις.

Το 2021, ‘πατώντας’ στην πανδημία, προέκυψαν διατάξεις που άλλαξαν το ποσοστό της παραλίας που παραχωρείται με μίσθωση.

Το εμβαδό που διατέθηκε αυξήθηκε και οι τιμές μίσθωσης ‘έπεσαν’.

Αυτό που δεν μπορεί να αλλάξει -αναφέρεται στο Νόμο 2971-2001 “περί αιγιαλού και παραλίας”- είναι πως ο αιγιαλός και η παραλία είναι κοινόχρηστα πράγματα και ανήκουν στη δημόσια κτήση.

Δηλαδή, αποτελούν δημόσιο αγαθό και κάθε πολίτης πρέπει να μπορεί να έχει πρόσβαση.

Εξηγείται πως προορίζονται για την άμεση εξυπηρέτηση δημοσίου σκοπού, είναι δυνατή η παραχώρηση χρήσης, χωρίς όμως, να αναιρείται η κοινή χρήση. Επίσης, δεν επιτρέπεται αποκλειστική χρήση.

Εξαιρουμένης μιας περίπτωσης: όταν πρόκειται για “λόγους δημοσίου συμφέροντος”.

Πάντα με βάση το νόμο, το Δημόσιο έχει την υποχρέωση να προστατεύει το οικοσύστημα αυτών των ζωνών, που όπως αναφέρεται έχουν ως κύριο προορισμό την ελεύθερη και ακώλυτη πρόσβαση προς αυτές.

Παραλία στην Αττική EUROKINISSI

Τι σημαίνει παραχώρηση απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας

Η απλή χρήση -που προσφέρεται έναντι μίσθωσης- αφορά αποκλειστικά την άσκηση δραστηριοτήτων που εξυπηρετούν τους λουόμενους ή την αναψυχή του κοινού (πχ λειτουργία αναψυκτηρίου, εκμίσθωση θαλασσίων μέσων αναψυχής, ξαπλωστρών, ομπρελών, τραπεζοκαθισμάτων κλπ).

Διευκρινίζεται πως απαγορεύεται η χρήση ζαρντινιερων, δαπέδων, ξύλινων περιφραγμάτων και σταθερών μεγάλων τεντών και ότι πάντα βασική προϋπόθεση είναι να εξασφαλίζεται η ελεύθερη διέλευση του κοινού.

Απαγορεύονται και τα beach bars. Υπάρχουν γιατί -όπως λέει το ρεπορτάζ- υπάρχει συμφωνία κυρίων με τους Δήμους, με την προϋπόθεση οι επιχειρηματίες να έχουν ανοιχτή πρόσβαση για όσους δεν θέλουν τις υπηρεσίες τους.

Επιτρέπονται οι τροχήλατες ή αυτοκινούμενες καντίνες που “είναι εφοδιασμένες με σκοπό να εξυπηρετήσουν αποκλειστικά και μόνο περαστικούς, λουόμενους και γενικά τα άτομα που επισκέπτονται αυτούς τους χώρους -με υπαίθρια τρόφιμα και ποτά-, εφόσον

• υπάρχει άδεια λειτουργίας,
• δεν είναι μεγαλύτερο των 15 τετραγωνικών μέτρων,
• απέχει τουλάχιστον 100 μέτρα από εγκατεστημένες επιχειρήσεις,
• δεν έχει τραπεζοκαθίσματα και
• δεν έχει ηχητικά συστήματα και δεν παράγει στάθμη θορύβου άνω των 50 ντεσιμπέλ -σε όποιο σημείο των 15 τετραγωνικών μέτρων. Προφανώς δεν μπορεί να έχει προβολείς “ή άλλο έντονο φωτισμό”.

Tι ισχύει για τις ομπρέλες και τις ξαπλώστρες

Σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη ομπρελών, ξαπλωστρών και θαλάσσιων μέσων αναψυχής, μπορούν να καλύπτουν “έως το 60% του παραχωρημένου χώρου” και πρέπει “να εξασφαλίζεται η ελεύθερη πρόσβαση του κοινού, κάθετα και παράλληλα προς τη θάλασσα”.

Επίσης, πρέπει να υπάρχει ελεύθερη ζώνη από την ακτογραμμή, πλάτους τουλάχιστον πέντε μέτρων.

Για αιγιαλό και παραλία που έχει ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000, η κάλυψη δεν μπορεί να υπερβαίνει το 30% του παραχωρούμενου χώρου -εφόσον δεν επηρεάζονται οι στόχοι διατήρησης για το προστατευτέο αντικείμενο.

Εάν τώρα, στον ίδιο αιγιαλό υπάρχουν περισσότερες παραχωρήσεις για την εκμίσθωση ομπρελών και καθισμάτων, πρέπει το 50% του συνολικού εμβαδού της παραλίας που θα μείνει ελεύθερο να είναι ισοκατανεμημένο σε όλο το μήκος του αιγιαλού -ώστε οι ανεξάρτητοι λουόμενοι να έχουν πρόσβαση στην παραλία από αρκετά σημεία και όχι μόνο από ένα.

Οι όμορες επιχειρήσεις στον αιγιαλό πρέπει να αφήνουν ελεύθερη ζώνη τουλάχιστον δύο (2) μέτρων εκατέρωθεν των ορίων τους.

ΔΕΝ παραχωρείται η χρήση του αιγιαλού

"για ομπρέλες, ξαπλώστρες, τραπεζοκαθίσματα και τροχήλατες καντίνες, όταν το μήκος ή πλάτος αυτού είναι μικρότερο των πέντε (5) μέτρων ή όταν το συνολικό εμβαδόν του αιγιαλού είναι μικρότερο των εκατό πενήντα (150) τετραγωνικών μέτρων -εκτός από τις περιπτώσεις που υπάρχουν σε ισχύ άδειες λειτουργίας επιχείρησης και μέχρι τη λήξη τους”.

Δηλαδή, εκεί που σκάει το κύμα και για κάποια μέτρα της παραλίας μπορείς να πας να στρώσεις την πετσέτα σου, δωρεάν. Αλλά συνήθως δεν υπάρχει ελεύθερος χώρος.

Να θυμίσω πως στη Ρόδο, στο περαστατικό σερβιτόρου που σχεδόν κολυμπούσε για να καταφέρει να σερβίρει, ο υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης είχε αποκαλύψει πως δόθηκε εντολή για έλεγχο της επιχείρησης, ως προς τη νομικότητα κατασκευών μέσα στη θάλασσα.

Εικόνα από χρήση του αιγιαλού στην Κάλυμνο FACEBOOK

Η υπεραπλούστευση των διαδικασιών εις βάρος μας

Για να διευκολυνθούν οι επιχειρηματίες που επλήγησαν από τον Covid, το 2020 είχε απλοποιηθεί η παραχώρηση. Χρειαζόταν μόνο η προσκόμιση των απαραίτητων δικαιολογητικών για την υπογραφή συμβάσεων“κίνηση που κρίθηκε επιβεβλημένη, λόγω των συνθηκών έκτακτης ανάγκης που έχουν δημιουργηθεί εξαιτίας της πανδημίας του κορονοϊού”, όπως είχε πει η κυβέρνηση.

Το 2021 η διαδικασία έγινε ακόμα πιο εύκολη για τους δικαιούχους, με τους πολίτες να ‘χάνουν’ και άλλα ελεύθερα εδάφη.

Οι δικαιούχοι είναι α) ιδιοκτήτες όμορων του αιγιαλού επιχειρήσεων κύριων ξενοδοχειακών καταλυμάτων, β) οργανωμένων τουριστικών κατασκηνώσεων, γ) κέντρων αναψυχής, δ) ναυταθλητικών σηματείων αναγνωρισμένων από τη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού και στ) επιχειρήσεις θαλάσσιων μέσων αναψυχής.

Διάταξη (στο νόμο 4916-2022 του Εκσυγχρονισμού του πλαισίου λειτουργίας της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, για τον αιγιαλό και την παραλία) ανέφερε ότι “μέχρι τις 31.10.2022, στα ενοικιαζόμενα επιπλωμένα δωμάτια –διαμερίσματα που είναι όμορα προς τον αιγιαλό και την παραλία και τα οποία λειτουργούν νόμιμα-, μπορεί να παραχωρείται με αντάλλαγμα η απλή χρήση αιγιαλού, παραλίας, χωρίς δημοπρασία”.

Το αυτό ίσχυσε και φέτος με μια από τις τρεις τροποποιήσεις που έγιναν.

Πόσα χρήματα δίνουν οι μισθώσεις

Όσοι μισθώνουν απλή χρήση παραλίας και αιγιαλού είναι υποχρεωμένοι να προσφέρουν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, ντους και διάφορες άλλες παροχές, να φροντίζουν για την αναμόρφωση, την αναβάθμιση και την προστατευμένη παραλία, να την περιχαρακώνουν και να την περιφρουρούν.

Οι Δήμοι που παραχωρούν τους αιγιαλούς και τις παραλίες κρατούν το μεγαλύτερο ποσοστό της μίσθωσης, με το μικρότερο να πηγαίνει στο κράτος.

Συνήθως αποδίδεται κατά 70% στο Δήμο και 30% στο κράτος.

Οι Δήμοι οφείλουν να φροντίζουν τις παραλίες και ν' αναρτούν στην ιστοσελίδα τους τα στοιχεία κάθε παραχώρησης.

Όλα αυτά αναφέρονται στις συμβάσεις. Ενδεικτικά παραθέτουμε μια (τριετή) του δήμου Αιγιαλείας, για τοποθέτηση ομπρελών και ξαπλωστρών σε έκταση 126 τετραγωνικών μέτρων.

Το συνολικό αντάλλαγμα είναι 3.402,02 ευρώ για τρία χρόνια και καταβάλλεται σε 9 δόσεις.

Στο Αίγιο για τραπεζοκαθίσματα, ομπρέλες και ξαπλώστρες σε 51.20 τμ. μπροστά από κατάστημα, το καταβλητέο αντάλλαγμα για το 2023 είναι 460.80 ευρώ με το κράτος να παίρνει τα 184.32 ευρώ και το δήμο 276.48 ευρώ. Το 2024 και το 2025 το ποσό θα είναι 921.60 ευρώ (με τα 552.96 να πηγαίνουν στο δήμο και τα 368.64 στο δημόσιο).

Αν θέλεις να δεις τι ‘δίνει’ η κάθε περιοχή, μπορείς να τσεκάρεις αυτόν τον πίνακα.

Τα έσοδα είναι καλά, για την πολιτεία, το δήμο, μα πάνω από όλα όσους μισθώνουν τις παραλίες και τον αιγιαλό.

Συμπερασματικά, ενώ ο αιγιαλός, η παραλία και η θάλασσα ανήκουν σε όλους μας, όπως λένε οι έχοντες γνώση με όσα κάνει ο νομοθέτης δηλώνει, απερίφραστα ότι παύουν να είναι οικοσυστήματα και κοινόχρηστα δημόσια αγαθά.

Η απουσία ελεγκτικού μηχανισμού εν τω μεταξύ, έχει ως συνέπεια φαινόμενα του τύπου αυθαίρετων καταλήψεων ολόκληρων παραλιών (έχει αναφερθεί ως τέτοια η Μικρή Σάντα Μαρία στην Πάρο). Γεγονός που σημαίνει πως το κράτος έχει κάνει πιο ελαστικά από ποτέ τα κριτήρια -με στόχο το κέρδος μέσω της πιο 'βαριάς' βιομηχανίας που έχουμε και είναι ο τουρισμός- και τελικά, χάνει και χρήματα.