Πριν φτάσει στα Κύθηρα, ο Σαμίμ Μοχαμέντ είχε μόνο αρνητικά συναισθήματα.

Δεν ήταν σίγουρος εάν έκανε καλά που επέστρεφε στο νησί. Εκεί, ένα χρόνο πριν ο αδερφός του έχασε τη ζωή του, όταν το ιστιοπλοϊκό στο οποίο επέβαινε μαζί με περισσότερους από 100 άλλους αιτούντες άσυλο έγινε κομμάτια.

Όμως, βρήκε το κουράγιο και την περασμένη Κυριακή ο 35χρονος Αφγανός ξεκίνησε το πολύωρο ταξίδι από την Φινλανδία, όπου ζει. 

Συνολικά 12 ανθρώπους, επιζώντες και συγγενείς αιτούντων άσυλο που εκείνο το βράδυ δεν τα κατάφεραν, υποδέχθηκε αυτή τη βδομάδα το νησί.

Επέστρεψαν θέλοντας να ευχαριστήσουν όσους εκείνο το βράδυ προσπαθούσαν για ώρες να τους απεγκλωβίσουν από τα βράχια που έδερναν με μανία τα κύματα, και τις επόμενες μέρες τους πρόσφεραν γεύματα, φάρμακα, και φροντίδα.

Συγγενείς και επιζώντες κατά την επιστροφή στα Κύθηρα.

Έναν χρόνο μετά, αντικρύζουν με δάκρυα στα μάτια το σημείο της τραγωδίας.

Το ναυάγιο

Το ιστιοπλοϊκό είχε ξεκινήσει από την Σμύρνη στις 2 Οκτωβρίου 2022, με τελικό προορισμό τα ιταλικά παράλια.

Πρόκειται για μια διαδρομή ευρύτερα άγνωστη, τη Διαδρομή της Καλαβρίας. Τα τελευταία χρόνια, προτιμάται ολοένα περισσότερο από αιτούντες άσυλο που ξεκινούν από τα τουρκικά παράλια, υπό τον φόβο της επαναπροώθησής τους στην Τουρκία εάν αποβιβαστούν στα νησιά του Αιγαίου.

Η διαδρομή της Καλαβρίας.

Αργά το βράδυ της 5ης Οκτωβρίου, το ιστιοπλοϊκό προσεγγίζει τα βράχια στα ανατολικά των Κυθήρων, στην περιοχή Διακόφτι. Οι ισχυροί άνεμοι που πνέουν, έως και 9 μποφόρ, κάνουν το αλιευτικό να προσκρούσει στα βράχια. Το σκάφος παίρνει νερό και, στη συνέχεια, καταστρέφεται από τα κύματα.

Οι επιβαίνοντες προσπαθούν να σωθούν. Τα φώτα από το καράβι της γραμμής, την ώρα που εκτελεί το προγραμματισμένο του δρομολόγιο για το λιμάνι της Κισσάμου, είναι τα μόνα που για λίγη ώρα φωτίζουν το σημείο του ναυαγίου.

Ταυτόχρονα, ακολουθώντας τις φωνές που ακούγονται μέσα απ’ τα βράχια, οι Αρχές και κάτοικοι σπεύδουν στο σημείο. Εκείνη τη στιγμή δεν είναι εύκολο να διακρίνουν εάν οι άνθρωποι είναι νεκροί ή ζωντανοί. 

Αργότερα, θα περιγράψουν στο Solomon πως οι επιζώντες είχαν σχηματίσει με τα σώματά τους μια «ασπίδα» στα βράχια.

Τις επόμενες ημέρες, τον γύρο του κόσμου κάνει η εικόνα του γερανού που διέσωσε δεκάδες ανθρώπους από τον βράχο, στον οποίο βρίσκονταν εγκλωβισμένοι. 

Κάτοικοι των Κυθήρων κατά την επιχείρηση διάσωσης. Φωτογραφία: Δέσποινα Βαρβέρη.

«Μόλις έφτασα στο σημείο και είδα την κατάσταση, το ύψος του βράχου και τις καιρικές συνθήκες, σκέφτηκα πως ο μόνος τρόπος να σωθούν αυτοί οι άνθρωποι είναι με μηχανικά μέσα», λέει ο 24χρονος Δημήτρης Πρωτοψάλτης, που είχε την ιδέα και χειρίστηκε το επαγγελματικό όχημα σε συνεννόηση με την Πυροσβεστική.

Τουλάχιστον δέκα άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους εκείνο το βράδυ. Ο αριθμός των αγνοουμένων παραμένει άγνωστος. Διασώθηκαν συνολικά 80 άτομα εκ των οποίων 18 ανήλικοι, 7 γυναίκες και 55 άνδρες.

Οι κάτοικοι του νησιού λένε πως εάν το σκάφος είχε καταφέρει να φτάσει εκατό μέτρα πιο πέρα, κανείς από τους επιβαίνοντες δεν θα είχε ούτε γρατζουνιά. Ακριβώς δίπλα βρίσκεται μια από τις πιο γαλήνιες παραλίες των Κυθήρων.

Αναζητώντας την αδερφή

Οι επιζώντες μεταφέρονται άμεσα σε δημοτικό σχολείο στο χωριό Καστρισιάνικα, που τα τελευταία χρόνια παραμένει κλειστό. Έχοντας την ίδια χρονιά συνδράμει επιζώντες και από άλλα ναυάγια, οι κάτοικοι αποκρίνονται ταχύτατα: στήνουν στο κτίριο αυτοσχέδιο μαγειρείο και φαρμακείο, αποθήκη τροφίμων και ειδών υγιεινής, και ορίζουν τις ανάλογες βάρδιες.

Οι κάτοικοι ανταποκρίθηκαν ταχύτατα για να συνδράμουν τους επιζώντες.

Την ίδια ώρα, στο νησί καταφθάνουν οι πρώτοι συγγενείς αγνοουμένων. Έχουν ταξιδέψει από διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες, στις οποίες ζουν, προκειμένου να ενημερωθούν και να βρουν τους δικούς τους. 

Αναζητούν ιδιωτικές βάρκες και ακολουθούν τα παράλια. Η ελπίδα τους: να βρουν κάποιον δικό τους, έστω και νεκρό.

Ο Αχμάντ Ζομπάιρ, 37 ετών, ταξίδεψε από την Ουγγαρία όπου ζει. Επί πέντε μέρες αναζητεί την αγνοούμενη αδερφή του Σόνια, 33 ετών, που ταξίδευε μαζί με τον σύζυγο της, Ζαχέντ. Εκείνος διασώθηκε.

Ο Ζομπάιρ κατάγεται από το Αφγανιστάν. Τα τελευταία χρόνια εργαζόταν και ζούσε με την οικογένειά του στην Βουδαπέστη, πρόσφατα μετακόμισε στην Φρανκφούρτη. Χρειάστηκαν λίγες ώρες για να φτάσει στα Κύθηρα, όπου δίχως να χάσει χρόνο νοίκιασε ένα μικρό αλιευτικό σκάφος, παρά την αντίθεση των αρχών.

Οι συγγενείς ήλπιζαν να βρουν κάποιον δικό τους, έστω και νεκρό.

«Επειδή η ακτοφυλακή δεν μου επέτρεπε να πλεύσω, έπρεπε να το κάνω κρυφά», λέει στο Solomon.

Κατά τη διάρκεια της αναζήτησης, την έκτη μέρα από το ναυάγιο, ο Ζομπάιρ εντοπίζει ένα άψυχο σώμα περίπου δέκα χιλιόμετρα μακριά από το σημείο, κοντά σε έναν μεγάλο βράχο. Η κατάσταση στην οποία βρίσκεται δεν επιτρέπει την ταυτοποίησή του.

Ειδοποιεί τις αρχές που τον απομακρύνουν από το σημείο, λέγοντας πως δεν μπορεί να βρίσκεται εκεί — ο ίδιος ακολουθεί την πορεία της σορού. 

Τα σιδεράκια της Σόνια είναι το μοναδικό στοιχείο που θα μπορούσε να δείξει εάν το κορμί που είχε εντοπίσει ανήκε στην αδερφή του. Ώρες αργότερα, η νεκροψία στο Γενικό Νοσοκομείο Λακωνίας – Νοσηλευτική Μονάδα Μολάων δείχνει πως η σορός ήταν της Σόνια.

Όταν ενημερώνεται από τη δημοσιογράφο του Solomon σχετικά, ο Ζομπάιρ απαντάει: «Ελπίζω να είναι η αδερφή μου. Χαίρομαι τόσο πολύ που το ακούω».  Άλλοι συγγενείς, έως και σήμερα, δεν θα έχουν μια εξίσου καθαρή απάντηση.

Το «ευχαριστώ» στα Κύθηρα

Για να εκφράσουν το «ευχαριστώ», που κατά τις ημέρες της επιστροφής στο νησί βγαίνει διαρκώς από τα χείλη τους, επιζώντες και συγγενείς προσκάλεσαν τους κατοίκους των Κυθήρων σε ένα γεύμα την Πέμπτη, 5 Οκτωβρίου 2023.

Στην τελετή μνήμης που έλαβε χώρα την ίδια ημέρα, η 60χρονη Χατίτζε Αχμαντί, επιζώσα του ναυαγίου, είπε ότι χρωστά τη ζωή της στους ανθρώπους που εκείνο το βράδυ έσπευσαν να βοηθήσουν: «Βρίσκομαι εδώ σήμερα χάρη σε εσάς».

Η Χατίτζε Αχμαντί στο μνημείο για τα θύματα του ναυαγίου.

Με καταγωγή από την Καμπούλ, η Χατίτζε ταξίδευε με τον κατά πέντε χρόνια μεγαλύτερο σύζυγό της, Αμπντούλ Ρασέ Αχμαντί. «Ποιος θα μας σώσει εδώ; Εδώ δεν υπάρχει κανείς», ήταν τα τελευταία λόγια του μέσα στο σκάφος που βυθιζόταν.

Η Χατίτζε σήμερα ζει στο Αμβούργο μαζί με τα δύο της παιδιά και τις δυο αδερφές της. Ολόκληρη η οικογένεια ταξίδεψε στα Κύθηρα. Ένας από τους ανθρώπους στους οποίους απευθύνονται οι ευχαριστίες της είναι ο προϊστάμενος του Πυροσβεστικού Κλιμακίου Κυθήρων, πυραγός Σπύρος Φουντουλάκης. 

Η επιχείρηση σε τέτοιου είδους συμβάντα δεν περιλαμβάνεται στα καθήκοντα του Σώματος. Οπότε, λόγω «μη ύπαρξης των κατάλληλων διασωστικών μέσων, καταφύγαμε σε πατέντες», λέει ο ίδιος στο Solomon. «Από το να μην κάνεις τίποτα, καλύτερα να κάνεις κάτι που είναι επισφαλές». 

Πυροσβέστες, λιμενικοί και κάτοικοι, αρχικά χρησιμοποίησαν ένα χοντρό σκοινί, το οποίο έριχναν στους εγκλωβισμένους φωνάζοντας να περάσουν το ένα τους πόδι από τη θηλιά και να καθίσουν πάνω του ώστε να τους τραβήξουν.

«Απο τα κύματα και τον πανικό, όμως, δεν καταλάβαιναν τι λέγαμε. Γατζώνονταν με λάθος τρόπο, με αποτέλεσμα τελικά περίπου οι μισοί να διασωθούν με το σκοινί και οι άλλοι μισοί με τον γερανό», λέει ο κ. Φουντουλάκης.

Στις 5 Οκτωβρίου 2023, κάτοικοι, συγγενείς και επιζώντες τίμησαν τα θύματα του ναυαγίου.

Εκείνο το βράδυ, όταν του έφεραν τον ατομικό του ορειβατικό εξοπλισμό, ο κ. Φουντουλάκης κατέβηκε από ύψος δέκα μέτρων για να βρίσκεται μαζί τους και να τους εμψυχώνει.

Με την επιστροφή των διασωθέντων και των συγγενών στο νησί, τα συναισθήματά του είναι ανάμεικτα.

«Από τη μία πέθαναν άνθρωποι που δεν μπορέσαμε να σώσουμε. Από την άλλη έχω χαρά που σώθηκαν 80 άνθρωποι. Σε τέτοια κοιλότητα, με τέτοιο κάθετο βράχο, και τέτοιες καιρικές συνθήκες», λέει. 

*****

-ΣΧΕΤΙΚΟ και το ακόλουθο ρεπορτάζ: 

ΦΩΤΟ Μάριλη Στρουξ

Ταξίδι στα Κύθηρα ένα χρόνο μετά


Μάριλη Στρουξ*
 
 
Ήθελαν να ευχαριστήσουν τους ντόπιους που τους στήριξαν και με κίνδυνο της ζωής τους έσωσαν 80 ανθρώπους, που διαφορετικά δεν θα ζούσαν σήμερα.

Μαζί με τους ντόπιους θα συγκεντρώνονταν σε μια εκδήλωση μνήμης στην παραλία στο Διακόφτι, το μέρος που θα μείνει για πάντα στη μνήμη όλων το βράδυ της 5ης Οκτωβρίου 2022.

Η Χαντίτζα που έχασε τον αγαπημένο της σύζυγο εκείνο το βράδυ, τον Αμπτνούλ, είπε:

«Στέκομαι εδώ και θέλω να σας πω τόσα πολλά. Ομως τα κύματα που ακούω πίσω μου με στεναχωρούν πολύ και δεν βρίσκω τις λέξεις. Θέλω να σας πω ποια ήταν τα τελευταία λόγια του συζύγου μου. Είπε: "Ποιος θα μας σώσει εδώ;". Ηρθατε και με κίνδυνο της ζωής σας μας σώσατε. Είμαστε εδώ για να σας ευχαριστήσουμε. Σας αγκαλιάζουμε, είμαστε μια οικογένεια τώρα, δεν θα σας ξεχάσουμε ποτέ. Σας ευχαριστούμε!».

Ο Ζαμίρ, που έχασε τη μητέρα του, την αδερφή του και τον αδερφό του, στάθηκε με την πλάτη στη θάλασσα που έγινε τάφος και είπε:

«Έχασα όλη μου την οικογένεια εδώ, σε αυτή τη θάλασσα, αλλά εμένα με σώσατε. Ήθελα να πω ευχαριστώ. Ήθελα να πω ότι, φεύγοντας από δω, σας αφήσω την οικογένειά μου. Σας παρακαλώ να τους προσέχετε!».

Με τέτοια σπαραχτικά λόγια από τους επιζώντες περισσότερα από 100 άνθρωποι θυμήθηκαν εκείνη τη νύχτα και τους νεκρούς στις 5 Οκτωβρίου, 

Τις προηγούμενες μέρες, 25 άνθρωποι επέστρεψαν στα Κύθηρα, ανάμεσά τους 12 επιζώντες, συγγενείς αγνοουμένων και αλληλέγγυοι από το Αμβούργο, την Ερφούρτη, το Βερολίνο, την Αθήνα.

Καθημερινές συναντήσεις και συζητήσεις με τους ανθρώπους που τους έσωσαν εκείνο το βράδυ. Ο Δημήτρης που πήρε το γερανό του θείου του και στάθηκε μαζί του στην άκρη της αβύσσου και έσωσε από βέβαιο θάνατο τη Χαντίν Χουσεΐν, τη Μάσια και άλλους πολλούς. Ο Κώστας, που έπαιξε κλαρίνο στην εκδήλωση μνήμης, κατάφερε να τραβήξει μαζί με άλλους αρκετούς ανθρώπους με σχοινιά, με τη δύναμη των χεριών και της θέλησής Ο αντιδήμαρχος και εθελοντής πυροσβέστης έκαναν διακριτικά τα πάντα. Ο πυροσβέστης Σπύρος, που με δύο συναδέλφους του κατέβηκε την επικίνδυνη πλαγιά με τον ατομικό του εξοπλισμό για να καθοδηγήσει τους ανθρώπους πώς να κρατήσουν το σχοινί. ¨Ανθρωποι που τις επόμενρες μέρες μαγείρεψαν, έφεραν ρούχα, περιποιήθηκαν τραύματα, παρηγόρησαν ανησυχίες, απάντησαν σε ερωτήσεις και συμπαραστάθηκαν στους συγηγενείς που ήρθαν από το εξωτερικό, προσφέροντάς τους λόγια παρηγοριάς και βοήθεια με τα γραφειοκρατικά ζητήματα.

Πολλοί επιζώντες που δεν μπόρεσαν να ταξιδέψουν μπόρεσαν να παρακολουθήσουν τις ομιλίες μέσω ζωντανής μετάδοσης. Κάποιοι μας είχαν δώσει τις δικές τους ομιλίες για να τις διαβάσουμε στα αγγλικά, όπως η Ρόζα.

Μια ηλικιωμένη κυρία με μαύρα καθόταν σε μια καρέκλα στην παραλία για δύο ολόκληρες ώρες και άκουγε με προσοχή όλες τις ομιλίες που μεταφράστηκαν στα φαρσί, στα γερμανικά και στα ελληνικά. Τέσσερις λιμενικοί, ένας ιερέας, ένας δάσκαλος με τους μικρούς του μαθητές, πολλοί άνθρωποι που προσέφεραν τη στήριξή τους εκείνες τις μέρες με ό,τι είχαν, όλοι τους δεν μπορούσαν να πιστέψουν ότι οι άνθρωποι επέστρεψαν, ότι είχαν τη δύναμη να επιστρέψουν και ότι είχαν κρατήσει χώρο στην καρδιά τους.

Την προηγουμένη, οι επιζώντες κάλεσαν τους διασώστες τους σε ευχαριστήριο δείπνο με αφγανικά φαγητά σε μια όμορφη κοιλάδα με πηγές και ποτάμι, την πανέμορφη ρεματιά του Αμήρ Αλί. Εδώ μπόρεσαν να αγκαλιάσουν ο ένας τον άλλον για πρώτη φορά μπροστά σε κόσμο και να ανταλλάξουν ιδέες. Πολλοί ντόπιοι είπαν ότι δεν μιλούν σε κανέναν για εκείνη τη νύχτα, δεν θέλουν να επιβαρύνουν τις οικογένειές τους, αλλά οι εικόνες έρχονται συνεχώς μπροστά στα μάτια τους. Τώρα με αυτό το ταξίδι είχαν επιτέλους κάποιον με τον οποίο μπορούσαν να μοιραστούν τις οδυνηρές τους εμπειρίες.

Δεν βγάζω τα γυαλιά ηλίου και καταλαβαίνεις γιατί, είπε ο Γιάννης. Και ο άλλος Γιάννης, ο μάγειρας, που αφού έσωσε κόσμο, άνοιξε την κουζίνα της ταβέρνας του και μαγείρεψε ό,τι είχε για τους επιζώντες, λέει: «Η αλληλεγγύη είναι ένα τσουκάλι».

*φωτογράφος, ακτιβίστρια w2eu

*****

-ΣΧΕΤΙΚΟ και το ακόλουθο:

«Είμαστε μια οικογένεια τώρα»: Eκδήλωση μνήμης για το τραγικό ναυάγιο στα Κύθηρα


Δημήτρης Αγγελίδης
 
 
Επιζώντες, συγγενείς αγνοουμένων και αλληλέγγυοι συναντήθηκαν έναν χρόνο μετά το ναυάγιο του ιστιοφόρου που μετέφερε τουλάχιστον 95 πρόσφυγες ● «Ηρθαμε και, με κίνδυνο της ζωής σας, μας σώσατε, δεν θα σας ξεχάσουμε ποτέ», είπε η Χαντίτζα που έχασε τον σύζυγό της εκείνη τη μοιραία μέρα ● Σπαρακτικά τα στιγμιότυπα της εκδήλωσης.....