Αν κάνουμε τον απολογισμό του μισού αιώνα που προηγήθηκε, το αδιαφιλονίκητο συμπέρασμα είναι ότι οι εργαζόμενοι σε όλο τον κόσμο έχουν ωφεληθεί λιγότερο από την οικονομική ανάπτυξη.
Στα χρόνια της υψηλής ανάπτυξης ακαδημαϊκοί μιλούσαν για ένα οικονομικό μυστήριο. Γιατί η οικονομία αναπτυσσόταν και οι αποπληθωρισμένοι μισθοί παρέμειναν σχετικά στάσιμοι; Και αφού το παίδεψαν, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το φαινόμενο αυτό προκλήθηκε από τη μείωση της διαπραγματευτικής ισχύος των εργαζομένων. Ελάχιστοι αναρωτήθηκαν για την αιτία και ακόμα λιγότεροι αναζήτησαν τρόπους για να σταματήσει η αδικία.
Αν κάνουμε τον απολογισμό του μισού αιώνα που προηγήθηκε, το αδιαφιλονίκητο συμπέρασμα είναι ότι οι εργαζόμενοι σε όλο τον κόσμο έχουν ωφεληθεί λιγότερο από την οικονομική ανάπτυξη. Στις ΗΠΑ από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 έως τα τέλη της δεκαετίας του 2010 το μερίδιο του εισοδήματος των εργαζομένων, δηλαδή το ποσοστό του συνολικού εισοδήματος που καταλήγει στις τσέπες τους, μειώθηκε κατά τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες.
Ποιος έκλεψε το μέρισμα των εργαζομένων από την ανάπτυξη;
Η απάντηση είναι κοινότοπη αλλά πέρα για πέρα αληθινή: οι πολυεθνικές, οι τραπεζίτες, οι επενδυτές, οι διαχειριστές κεφαλαίων, οι μάνατζερ, οι... Υπερβολές; Τα στοιχεία είναι αδιάψευστα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες προσαρμοσμένη στον πληθωρισμό η αύξηση του εισοδήματος στο κατώτατο 90% ήταν ουσιαστικά μηδενική, ενώ τα εισοδήματα του κορυφαίου 0,01% αυξήθηκαν περισσότερο από το πενταπλάσιο. Στη δεκαετία του 1960 ένας διευθύνων σύμβουλος θα μπορούσε να κερδίσει 20 φορές αυτό που κέρδιζαν οι εργαζόμενοί του. Σήμερα οι Αμερικανοί διευθύνοντες σύμβουλοι κερδίζουν κατά μέσο όρο 287 φορές πάνω από τον μέσο μισθό.Η εικόνα που συνθέτουν οι στατιστικές αφορούν τη μία όψη της πραγματικότητας, την οικονομική. Η άλλη όψη, η πολιτική, είναι εφιαλτική καθώς απεικονίζει τη μετατροπή της συμμετοχικής δημοκρατίας σε «δημοκρατία των μετόχων». Σε αυτήν τη «δημοκρατία» τα μερίσματα αποτελούν την υπέρτατη αξία και για χάρη τους θυσιάζονται μισθοί, περιβάλλον, δικαιώματα, δικαιοσύνη. Κάποιοι θα επισημάνουν: μα αυτό δεν συνέβαινε πάντα; Η μεγάλη διαφορά με το παρελθόν είναι ότι σήμερα το πολιτικό σύστημα έχει εγκαταλείψει τον ρόλο του -στημένου- διαιτητή που υποδυόταν από τα τέλη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και απροκάλυπτα μεροληπτεί με όλους τους πιθανούς και απίθανους τρόπους (νόμοι, μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης, κατάργηση ρυθμιστικών κανόνων κ.ά.) υπέρ των μετόχων-χορηγών του.
Τις τελευταίες δεκαετίες οι κυβερνήσεις με δέλεαρ την ευημερία(!) επέτρεψαν στις πολυεθνικές να γιγαντωθούν και να αποκτήσουν αδιανόητη οικονομική και πολιτική ισχύ και στον χρηματοπιστωτικό τομέα να αποσυνδεθεί από την πραγματική οικονομική ανάπτυξη. Επίσης επικρότησαν και ενθάρρυναν τη στροφή προς τα βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα (σ.σ. ο εύηχος ορισμός της κερδοσκοπίας) σε βάρος της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας.
Αν και πολλοί πιστεύουν ότι οι μεγάλοι χαμένοι της κερδοσκοπικής φρενίτιδας στην οποία επιδόθηκε -και επιδίδεται- ο πλούτος με την ενθάρρυνση των πολιτικών είναι οι εργαζόμενοι, στην πραγματικότητα η ζημιά που υπέστη το περιβάλλον είναι ανεπανόρθωτη και μη αναστρέψιμη. Και αυτό το γνωρίζουν καλύτερα από οποιονδήποτε αυτοί που με τις αποφάσεις, τη σιωπή και την απάθεια επέτρεψαν να συμβεί: οι πολιτικοί. Υπό το πρίσμα αυτό η άγνοια που επικαλούνται για να δικαιολογήσουν την απροθυμία να πάρουν έγκαιρα αποφάσεις είναι υποκριτική. Η αλήθεια είναι ότι για μισό αιώνα παρακολουθούσαν άπραγοι τα σημάδια του περιβαλλοντικού ολέθρου, για να μη βλάψουν τους μετόχους και για να φορτώσουν το κόστος σε αυτούς που πάντα πληρώνουν τον λογαριασμό: τους εργαζόμενους και τη μεσαία τάξη.
Από τη δεκαετία του 1970 γνώριζαν για την επικείμενη κλιματική κρίση, αλλά ανάμεσα στο συμφέρον των πολλών και στις ανάγκες των ισολογισμών επέλεξαν τα μερίσματα. Στο Davos το 1973 ο Aurelio Peccei της Λέσχης της Ρώμης μίλησε για τα επικείμενα «όρια της ανάπτυξης». Από τότε σπουδαίοι επιστήμονες επαναλάμβαναν ότι αν η χρήση των φυσικών πόρων του κόσμου διατηρούνταν αμετάβλητη, τότε θα αποτρέπονταν οι μελλοντικές κλιματικές καταστροφές. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με το Global Footprint Network, το 1969 ήταν το τελευταίο έτος στο οποίο το οικολογικό αποτύπωμα της ανθρωπότητας ήταν αρκετά μικρό για να είναι βιώσιμο. Και τι έκανε το πολιτικό σύστημα; Επέτρεψε να υπερβαίνουμε συνεχώς αυτό το όριο για χάρη της απληστίας των «μετόχων».
Πολλοί ακαδημαϊκοί μιλούν για την επικείμενη καταστροφή στην οποία οδηγεί τον κόσμο η «δημοκρατία των μετόχων» και καλούν τις πολιτικές ελίτ να αναλάβουν δράση ώστε να στραφεί η διακυβέρνηση στο μοντέλο της «δημοκρατίας των συμμετόχων» (ο όρος αναφέρεται σε κείμενο που έγραψε ο Klaus Schwab το 2020). Ο ιδρυτής τού World Economic Forum προειδοποιεί ότι «με την κοινωνική, οικονομική και περιβαλλοντική κατάσταση, που είναι πλέον αρκετές φορές χειρότερη από ό,τι ήταν, θα χρειαστεί περισσότερο από ποτέ να γίνουν αλλαγές που υπερβαίνουν τα απλά λόγια. [...] Οι εταιρείες [πρέπει] να υποχρεωθούν από τις νέες γενιές εργαζομένων, καταναλωτών και ψηφοφόρων να αλλάξουν τους τρόπους τους είτε θέλουν, είτε όχι. Πολλές εταιρείες, οι οποίες θα απορριφθούν από αυτές τις ομάδες, θα μπορούσαν να εξαφανιστούν σιγά σιγά. Οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν να γίνουν πιο σκληρές στην επιβολή νέων κανόνων, επαναβεβαιώνοντας για τον εαυτό τους τον ρόλο ενός γιγάντιου διαιτητή στις αγορές».
Από το 2010 πραγματοποιείται -με την αποδοχή ΟΛΩΝ των κομμάτων που συμμετείχαν στη διακυβέρνηση- η παράδοση του τόπου στους… μετόχους. Η καθήλωση των μισθών και των συντάξεων, η εκποίηση της δημόσιας περιουσίας, το ασφαλιστικό, η εκποίηση των «κόκκινων» δανείων, η ασυλία των τραπεζιτών, οι ανεμογεννήτριες, η τουριστικοποίηση της ελληνικής οικονομίας, η υποβάθμιση του ΕΣΥ, η κερδοσκοπία, ο αφελληνισμός της ελληνικής παραγωγής, η εξάλειψη του δημόσιου χαρακτήρα της παιδείας, η απελευθέρωση του ωραρίου λειτουργίας των καταστημάτων και της εργασίας δεν είναι μεταρρυθμίσεις, αλλά η σταδιακή και άνευ όρων παράδοση στους «μετόχους». Και όπως όλα δείχνουν, στην τετραετία που είναι μπροστά μας η παράδοση θα ολοκληρωθεί, ώστε να εγκαθιδρυθεί και εδώ η «δημοκρατία των μετόχων».
*Δημοσιογράφος, συγγραφέας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου