Σε ζήτημα ύψιστης πρωθυπουργικής προτεραιότητας, ανήγαγε ο ίδιος ο κ.Μητσοτάκης, το φλέγον θέμα των εκκρεμών συντάξεων. Πρόκειται για ένα πρόβλημα, που έρχεται από το παρελθόν, διογκώθηκε όμως ιδιαίτερα το τελευταίο έτος, με αποτέλεσμα να αποτελεί «βραχνά» για την κυβέρνηση, με διαφορετικές μάλιστα προεκτάσεις.
Ξεκινά φυσικά από την ασύλληπτη ταλαιπωρία χιλιάδων υποψηφίων συνταξιούχων, που περιμένουν χρόνια για να βγουν στη σύνταξη και φτάνει μέχρι τις έντονες παρατηρήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, για την ύπαρξη «κρυφού χρέους», που για κύριες, επικουρικές συντάξεις και εφάπαξ, ξεπερνάει το 1,1 δις ευρώ.
Το ζήτημα των εκκρεμών συντάξεων, οφείλεται σε πολλούς παράγοντες. Είναι όμως ιδιαίτερα προβληματικό ότι, η κυβέρνηση μετά από 1,5 χρόνο στην εξουσία, δεν έχει ακόμα αποφασίσει ποιες είναι οι αιτίες του προβλήματος, για να επικεντρωθεί στις αντίστοιχες λύσεις.
Για παράδειγμα, εδώ και μήνες ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, κ.Βρούτσης, έλεγε χαρακτηριστικά ότι, για να λυθεί το θέμα, «δεν απαιτείται σε καμία περίπτωση η πρόσληψη προσωπικού αλλά αρκεί η ψηφιακή ενοποίηση των πληροφοριακών συστημάτων για να βγαίνει μια σύνταξη σε μερικά δευτερόλεπτα». Τον ίδιο τον Υπουργό βέβαια, «άδειασε» μόλις πριν λίγες ημέρες, το ίδιο το μέγαρο Μαξίμου, όταν έκρινε απαραίτητη, για να επιλυθεί το συγκεκριμένο ζήτημα, την ενίσχυση του e-ΕΦΚΑ, με 240 επιπλέον υπαλλήλους, ώστε να προχωρήσει με ταχύτερους ρυθμούς η έκδοση συντάξεων.
Ο αρμόδιος Υπουργός βεβαίως έχει βαρύτατες ευθύνες και έχει εξοργίσει μάλιστα, σχεδόν το σύνολο της κοινοβουλευτικής ομάδας της ΝΔ, καθώς σχεδόν κάθε Σαββατοκύριακο, από γνωστή τηλεοπτική εκπομπή, ισχυριζόταν ότι ή έκδοση των συντάξεων «προχωράει κανονικά».
Η κυβέρνηση τώρα τρέχει να καλύψει το χαμένο έδαφος, όμως το πρόβλημα έχει πάρει εκρηκτικές διαστάσεις:
Περισσότερες από 165.000 κύριες συντάξεις είναι σε εκκρεμότητα και αν προστεθούν και περίπου 20.000 αιτήσεις συνταξιοδότησης, που περιλαμβάνουν χρόνους εξωτερικού(διεθνείς σχέσεις), ο αριθμός φτάνει στις 185.000 αιτήσεις περίπου. Το χειρότερο είναι ότι από τους χιλιάδες υποψηφίους συνταξιούχους, μόνο περίπου 55.000-60.000 λαμβάνουν προσωρινή σύνταξη δηλαδή το 1/3!Οι υπόλοιποι, σε συνθήκες πανδημίας, δεν λαμβάνουν ούτε ένα ευρώ, οδηγούμενοι στην απόλυτη ανέχεια αν και δούλεψαν για δεκαετίες.
Οι αιτίες της καθυστέρησης
Οι παράγοντες που οδήγησαν στις μεγάλες καθυστερήσεις, είναι συγκεκριμένοι και πάνε πίσω στο παρελθόν:
Αρχικά το πρόβλημα αρχίζει να διογκώνεται την περίοδο του 2008. Με το ν.3655/2008 γίνεται μια άναρχη ενοποίηση των ταμείων των πρώην ΔΕΚΟ,με το τέως ΙΚΑ. Ασφαλισμένοι σε τράπεζες, στον ΟΤΕ, στη ΔΕΗ και σε άλλα ειδικά ταμεία, χάνουν την αυτοτέλεια των ασφαλιστικών τους ταμείων και περνούν στην αρμοδιότητα του ΙΚΑ, που μέχρι τότε έδινε σύνταξη σε μόλις 3 μήνες. Η μετάβαση αυτή γίνεται δίχως σχεδιασμό, με απλή «αλλαγή ταμπέλας» στην είσοδο, δίχως να υπάρχει η κατάλληλη υποδομή στο ΙΚΑ για να υποδεχθεί, τα συστήματα των εντασσόμενων ταμείων.
Δύο χρόνια αργότερα και με την έναρξη της μνημονιακής περιόδου τα ασφαλιστικά ταμεία δέχονται καταιγισμό νομοθετικών αλλαγών. Χιλιάδες ρυθμίσεις αλλάζουν το ύψος των συντάξεων, τα όρια ηλικίας, τα επιδόματα, τις συντάξεις αναπηρίας, τις γενικότερες διατάξεις για την ασφάλιση και τη σύνταξη. Παράλληλα ξεκινάει μεγάλο κύμα συνταξιοδοτήσεων, υπό τον φόβο των αλλαγών, κυρίως σε σχέση με τα όρια ηλικίας. Αντίστοιχο φαινόμενο, παρουσιάζεται και στις αποχωρήσεις των υπαλλήλων των ασφαλιστικών ταμείων που βλέπουν τον όγκο της εργασίας τους να πολλαπλασιάζεται δίχως να έχουν τα εργαλεία(υπολογιστές, ψηφιακή διασύνδεση, εργασιακό περιβάλλον κλπ) για να ανταπεξέλθουν. Η περίοδος 2010-2015 χαρακτηρίζεται από έντονη πολυνομία, συνεχείς αλλαγές και ανατροπές, αλλά και από την απώλεια του 40% του προσωπικού των ασφαλιστικών ταμείων. Το πρόβλημα ήδη έχει παγιωθεί και ταλαιπωρεί χιλιάδες πολίτες.
Από το 2015 και μετά ξεκινάει μια γιγαντιαία προσπάθεια «εκ των έσω» για να εξομαλυνθεί η κατάσταση, αλλά οι δεσμεύσεις για απαγόρευση προσλήψεων στα πλαίσια του μνημονίου δεν επιτρέπουν την ουσιαστική λύση του ζητήματος. Παρόλα αυτά με ειδικές τεχνικές(πχ μεταφορά φακέλων από την Αττική που εντοπιζόταν το μεγαλύτερο πρόβλημα σε υποκαταστήματα της επαρχίας, με ειδικές ομάδες που δούλευαν υπερωριακά αλλά και με την αυτοθυσία των υπαλλήλων)η κατάσταση περιορίζεται αισθητά, δίχως όμως να δοθεί, οριστική λύση.
Ακολουθεί βεβαίως η ασφαλιστική μεταρρύθμιση του ν.4387/2016, που προκαλεί την «βίαιη» ενοποίηση των ασφαλιστικών ταμείων, στον πρώην ΕΦΚΑ. Η απουσία διαλειτουργικότητας, η έλλειψη προσωπικού, οι χιλιάδες αναγκαίες προσαρμογές, δημιουργούν επιπρόσθετα προβλήματα καθώς προσωρινά το σύστημα «φρακάρει». Οι υπηρεσίες περιμένουν την έκδοση εγκυκλίων και την προσαρμογή των συστημάτων για να προχωρήσουν στην έκδοση συντάξεων. Παρά τις αλλαγές οι υπηρεσίες δίνουν «τιτάνιο» αγώνα και κρατούν τον μέσο όρο απονομής στο 1-1,5 έτος. Μέχρι το 2018 γίνεται σταδιακά η ενοποίηση, με πολλές δυσκολίες και το 2019 η κατάσταση μοιάζει αισθητά βελτιωμένη. Το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους δίνει συντάξεις σε περίπου 8-10 μήνες, ενώ και πλην εξαιρέσεων ο μέσος χρόνος απονομής, πέφτει στο ένα έτος.
Και κάπου εκεί ξαφνικά έρχεται το «χάος». Από τις 180.000 εκκρεμείς συντάξεις τον Ιούλιο του 2019 φτάνουμε, σήμερα, ο αριθμός να ξεπερνά τις 360.000 εκκρεμότητες, σε κύριες, επικουρικές και εφάπαξ. Το ΓΛΚ πλέον δίνει συντάξεις σε 2-2,5 έτη. Το τέως ΙΚΑ σε περιπτώσεις διαδοχικής κάνει 3 χρόνια, το ΤΣΑΥ αγγίζει τα 4 χρόνια όπως και το πρώην Ταμείο Νομικών. Εκατοντάδες υπάλληλοι των ασφαλιστικών ταμείων μη δυνάμενοι να αντέξουν το στρες, την πίεση, τις μόνιμες διενέξεις με τους ασφαλισμένους αιτούνται την μετάταξη ή απόσπασή τους σε άλλες υπηρεσίες, με αποτέλεσμα η κυβέρνηση να προχωρήσει σε απαγόρευση μετακινήσεων!
Η κατάσταση χειροτερεύει συνεχώς ενώ με την πρόσφατη ενοποίηση στον ΕΦΚΑ, της επικουρικής ασφάλισης και του εφάπαξ(ΕΤΕΑΕΠ) ο έλεγχος χάνεται και παρατηρούνται όμοιες καθυστερήσεις και στην επικουρική σύνταξη. Η πανδημία έρχεται να επιβαρύνει την κατάσταση και η τηλεργασία για το 50% του προσωπικού προκαλεί μπλακ άουτ.
Πάνω από 120.000 υποψήφιοι συνταξιούχοι σήμερα δεν λαμβάνουν ούτε ένα ευρώ, αφού λόγω της διαδοχικής ασφάλισης, των πλασματικών ετών και του ελέγχου της ασφάλισης, δεν είναι δυνατή η έκδοση προσωρινής σύνταξης. Παράλληλα ενώ υποτίθεται ότι, ο e-ΕΦΚΑ οδεύει προς την ψηφιοποίηση, οι φάκελοι συνταξιοδότησης μεταφέρονται με καροτσάκι του σούπερ μάρκετ(!), το φαξ δίνει και παίρνει, οι υπολογιστές είναι 20ετίας και φυσικά δεν υποστηρίζουν την δυνατότητα τηλεργασίας. Οι υπάλληλοι δεν έχουν καν ίντερνετ.
Στοιβάζονται 4 υπάλληλοι σε γραφεία 10 τετραγωνικών, τα ταβάνια στάζουν, πέφτουν σοφάδες κλπ. Παράλληλα, οι εγκύκλιοι και οι οδηγίες έρχονται καθυστερημένα και συχνά είναι αντιφατικές μεταξύ τους προκαλώντας «αλαλούμ». Ο ενιαίος κανονισμός εισφορών και παροχών, σχεδόν 5 χρόνια μετά το νόμο 4387/2016 είναι άφαντος, ενώ το ένα λογισμικό που έρχεται, δεν είναι συμβατό με το άλλο κλπ..
Η κυβέρνηση ποντάρει όλα τα λεφτά στην «ΨΗΦΙΑΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ ΑΤΛΑΣ», σύμφωνα με την οποία το 85% των νέων συντάξεων, του χρόνου τον Δεκέμβριο, θα απονέμεται ψηφιακά. Το χρονοδιάγραμμα όμως είναι αφενός υπερβολικά φιλόδοξο και αφετέρου, δεν λύνει το ζήτημα των «παλαιών» συντάξεων. Ο κ. Βρούτσης συνιστά(!) στους υποψηφίους συνταξιούχους, να περιμένουν το χρονοδιάγραμμα που έχει εξαγγελθεί και να μην καταθέτουν για σύνταξη ακόμα…! Αυτό όμως δεν είναι εφικτό αν π.χ. κάποιος απολυθεί ή απλά δεν αντέχει να εργαστεί άλλο ή αν λύνεται αυτοδίκαια η σχέση εργασίας του(πχ όταν στο δημόσιο γίνει κάποιος 67 ετών συνταξιοδοτείται υποχρεωτικά).
Και έτσι φτάνουμε σήμερα στην πρωθυπουργική δέσμευση…
Αλήθεια, τι νομίζει ότι, μπορεί να κάνει ο πρωθυπουργός για ένα πρόβλημα που δημιουργήθηκε επί των ημερών του; Γιατί άργησε 18 μήνες να ασχοληθεί; Δεν γνώριζε το πρόβλημα ή είναι άλλη μια επικοινωνιακή «φούσκα» που θα σκάσει γρήγορα;
Υπάρχει λύση;
Το πρόβλημα των εκκρεμών συντάξεων απειλεί την επιβίωση χιλιάδων ανθρώπων. Άρα για να λυθεί το ζήτημα, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με την αντίστοιχη σοβαρότητα και όχι με επικοινωνιακά παιχνίδια ή με «blamegame» στους προηγούμενους:
1.Το πρώτο ζητούμενο, είναι το προσωπικό. Ο e-ΕΦΚΑ χρειάζεται τουλάχιστον 1.500 μόνιμες προσλήψεις σε βάθος τριετίας.
2.Το προσωπικό αυτό, χρειάζεται εξοπλισμό. Υπολογιστές, λειτουργικά συστήματα, πρόσβαση στο διαδίκτυο, εκπαίδευση κα ενημέρωση, ανθρώπινες συνθήκες εργασίας, σε κατάλληλες κτιριακές υποδομές.
3.Η ψηφιοποίηση του e-ΕΦΚΑ δεν γίνεται να είναι υπόθεση μιας ή περισσοτέρων ιδιωτικών εταιριών. Υπάρχει Διεύθυνση Πληροφορικής στον φορέα, που πρέπει να ενισχυθεί και να αποκτήσει τα «ηνία» της ψηφιακής μετάβασης.
4. Απαιτείται στοιχειώδης σταθερότητα στη νομοθεσία και έγκαιρη έκδοση των κανονιστικών πράξεων, δίχως αμφισημίες.
5.Τέλος απαιτείται χρηματοδότηση. Δεν γίνεται το κράτος να ανταποκριθεί στις ανάγκες του συστήματος αν δεν υπάρξουν πόροι. Δεν γίνεται να υπάρχουν χρήματα για «σκοιλελικικου» και τώρα που δεν υπάρχουν δημοσιονομικοί περιορισμοί, να μην υπάρχουν χρήματα για την αναδιοργάνωση του βασικού πυλώνα του κοινωνικού κράτους, που είναι ο e- ΕΦΚΑ.
Δυστυχώς αυτή η κατάσταση είναι αποτέλεσμα της αντίληψης της κυβέρνησης για το κοινωνικό κράτος. Το θεωρεί πάρεργο, «αναγκαίο κακό». Θεωρεί ότι, κακώς υπάρχει και θα έπρεπε να ιδιωτικοποιηθεί. Ότι καταναλώνει πόρους, δίχως λόγο. Για αυτό άλλωστε και επί των ημερών της το πρόβλημα «γιγαντώθηκε».
Αυτή η κυβέρνηση δεν πρόκειται να λύσει το πρόβλημα, γιατί απλά δεν θέλει να το λύσει.
Τίποτα από τα παραπάνω δεν πρόκειται να κάνει όπως τίποτα εξ αυτών δεν έκανε μέχρι τώρα αν και της το επεσήμαιναν οι συνδικαλιστικοί, οι παραγωγικοί φορείς κ.α.
Απαιτείται συνεπώς, αλλαγή αντίληψης και φιλοσοφίας.
Το πρόβλημα δεν είναι τεχνικό. Δυστυχώς είναι βαθιά ιδεολογικό.
*Ο Διονύσης Τεμπονέρας είναι Δικηγόρος – Εργατολόγος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου