Μια ενδιαφέρουσα εισήγηση από την ΚΙΝΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΝΗΣΙΔΩΝ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ: Δυό λόγια για το «Ενεργειακό Ζήτημα»

Παρέμβαση στη 2η Πανελλαδική Συνάντηση - Συνέλευση Συλλογικοτήτων για την Ενέργεια:

Καλημέρα σε όλους από την Κίνηση για την Προστασία των Νησίδων του Αιγαίου. Είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι που ξαναβρισκόμαστε για δεύτερη φορά με τόσα κινήματα, ομάδες και ατομικότητες, που αγωνιούν για το ελληνικό περιβάλλον, αναγνωρίζοντας την σύνδεση της καταπάτησής του με το ενεργειακό πρόβλημα, και παράλληλα αντιλαμβάνονται την ανάγκη μιας ευρείας και πολυεπίπεδης συνεργασίας και της ανάληψης αποτελεσματικών δράσεων για
την υπεράσπισή του.

Η κίνησή μας δημιουργήθηκε με στόχο την προστασία μερικών από τα πιο ευαίσθητα οικοσυστήματα της χώρας μας, εκείνα των μικρών αλλά και μεγαλύτερων νησιών και των παράκτιων περιοχών της χώρας, τα οποία βρίσκονται πλέον αντιμέτωπα με πρωτοφανούς μεγέθους επεμβάσεις, οι σοβαρότερες από τις οποίες συνδέονται με ενεργειακές δραστηριότητες, όπως είναι η κατασκευή αιολικών εργοστασίων και οι εξορύξεις υδρογονανθράκων.

Συγκεκριμένα αυτήν την περίοδο έχουμε εστιάσει στην διάσωση 14 νησίδων του Αιγαίου από την απόλυτη ισοπέδωση, την οποία απειλεί να φέρει ένα γιγαντιαίο αιολικό εργοστάσιο της εταιρείας Eunice Energy με 104 ανεμογεννήτριες ύψους 140 έως 200 μέτρων. Αν και μεγάλο πλήθος περιβαλλοντικών φορέων και οργανώσεων έχει αποφανθεί κατηγορηματικά για τις καταστροφικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις του έργου αυτού, η εταιρεία αλλά και οι κυβερνητικοί κύκλοι εξακολουθούν να χαρακτηρίζουν τόσο τη συγκεκριμένη επένδυση, όσο και άλλες παρόμοιες, «πράσινες». 

Το έργο αυτό αξίζει να αναφερθεί ότι πέρα από την περιβαλλοντική διάσταση έχει και τραγικές συνέπειες σε ανθρώπινο επίπεδο, αφού δύο οικογένειες που είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τις νησίδες Λέβιθα και Κίναρος, μένοντας εκεί για γενιές ολόκληρες, πρόκειται να εκτοπιστούν οριστικά.

Πώς ερμηνεύεται όμως το γεγονός ότι τέτοιες επενδύσεις χαρακτηρίζονται απαραίτητες «για τη σωτηρία του πλανήτη»; Ο παράδοξος αυτός ισχυρισμός αναπτύσσεται επάνω στην παραδοχή ότι η αιολική ενέργεια είναι μια φιλική προς το περιβάλλον, ανανεώσιμη πηγή ενέργειας, και άρα η εκμετάλλευσή της δεν είναι μόνο προτιμότερη από τη χρήση ορυκτών καυσίμων, αλλά και επιβεβλημένη.

Η ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας, σε συνδυασμό με την εξάπλωση και άλλων μορφών ΑΠΕ, παρουσιάζεται ως μονόδρομος για την αποσόβηση της καταστροφικής κλιματικής αλλαγής και των συνεπειών της. Τα δύο αυτά στοιχεία, δηλ. οι ανεμογεννήτριες και οι ΑΠΕ και η κλιματική αλλαγή έχουν συνδεθεί στο καθεστωτικό αφήγημα με έναν πέραν αμφισβήτησης νομοτελειακό τρόπο. Ταυτόχρονα, προκειμένου να προωθηθούν οι ΑΠΕ, βλέπουμε το κατά τα άλλα σοβαρό πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής να υπερτονίζεται σε σχέση με άλλα περιβαλλοντικά προβλήματα, όπως η καταστροφή οικοσυστημάτων, η εξαφάνιση άγριων ειδών, ο περιορισμός της δασοκάλυψης, η ρύπανση των υδάτων και της ατμόσφαιρας, η υπεραλίευση, η τρύπα του όζοντος, τα ραδιενεργά απόβλητα κ.α..

Είναι φανερό ότι τις τελευταίες δεκαετίες, δυστυχώς και με την συμβολή ενός κομματιού των περιβαλλοντικών οργανώσεων, οι ΑΠΕ έχει παγιωθεί να παρουσιάζονται ως αθώες, καθαρές, πράσινες, και επιπλέον φθηνές πηγές ενέργειας. Κανένας από τους ισχυρισμούς αυτούς δεν ευσταθεί έτσι γενικά και αόριστα. Και οι ΑΠΕ, όπως κάθε μορφή ενέργειας, έχουν περιβαλλοντικό αποτύπωμα, το οποίο μπορεί ακόμα και να ξεπεράσει εκείνο των άλλων πηγών ενέργειας όταν η εφαρμογή τους δεν λαμβάνει υπόψη κανένα περιβαλλοντικό κριτήριο. Η αχαλίνωτη ανάπτυξη των ΑΠΕ που βλέπουμε σήμερα είναι σαφές ότι ακολουθεί τους κανόνες της αγοράς και του κέρδους και όχι την αναγκαιότητα σωτηρίας του πλανήτη. Αν συνέβαινε το δεύτερο, δεν θα άνοιγε καν η συζήτηση για ανάπτυξη των ΑΠΕ σε αυστηρά προστατευόμενες οάσεις της βιοποικιλότητας, όπως οι νησίδες της χώρας μας. Η τυφλή και αδήριτη αναγκαιότητα, την οποία γεννά η απληστία των καπιταλιστικών οικονομικών κανόνων και θεσμών, φτάνει στο σημείο να παραβιάζει ακόμα και τους κανόνες που έχουν θέσει η ΕΕ και διεθνείς οργανισμοί όπως ο ΟΗΕ, που αναγνωρίζουν ότι η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και η διατήρηση της βιοποικιλότητας είναι δύο ισότιμοι στόχοι.

Η ψυχρή λογική της ενεργειακής αγοράς, που αναμένεται να διογκωθεί ακόμα περισσότερο με την έναρξη λειτουργίας του χρηματιστηρίου ενέργειας, γίνεται ακόμη πιο φανερή βλέποντας τους ενεργειακούς σχεδιασμούς σε ένα ευρύτερο πλαίσιο. Αν και υπερτονίζεται συνεχώς η ανάγκη περιορισμού των αερίων του θερμοκηπίου, βλέπουμε να γίνονται συνεχώς επενδύσεις σε εξορύξεις υδρογονανθράκων και στην κατασκευή αντίστοιχων αγωγών. Χαρακτηριστικό είναι π.χ. το παράδειγμα της Κρήτης, που εκτός από έναν τεράστιο αριθμό ανεμογεννητριών και φωτοβολταϊκών θα πρέπει να δεχτεί επίσης εξορύξεις φυσικού αερίου ή και πετρελαίου στις θάλασσές της και το πέρασμα του αγωγού EastMed από όλο το νησί.

Από την άλλη, αν και βλέπουμε έναν περιορισμό της χρήσης λιγνίτη, ταυτόχρονα να η χρήση του φυσικού αερίου αυξάνεται ραγδαία, ενώ η χώρα εισάγει ενέργεια από λιθάνθρακα και πυρηνικά. Το αποκορύφωμα όμως είναι πως σε πολλές περιπτώσεις είναι οι ίδιες εταιρείες που επενδύουν σε ορυκτά καύσιμα και στις ΑΠΕ.

Ας μην κοροϊδευόμαστε λοιπόν. Μέσα στα πλαίσια του υπάρχοντος οικονομικού συστήματος, τα ορυκτά καύσιμα και οι ΑΠΕ είναι δυο πλευρές του ίδιου νομίσματος. Απέναντι σε αυτήν την ενεργειακή φρενίτιδα τα περιβαλλοντικά κινήματα και η κοινωνία οφείλουν να απαντήσουν τόσο πολιτικά, όσο και νομικά και κινηματικά.

Οι προτάσεις της δικής μας κίνησης έπειτα από δημοκρατική ζύμωση, στην οποία συμμετείχαν και άτομα με ειδικές γνώσεις σε ενεργειακά θέματα, εστιάζουν τόσο στο επίπεδο των στρατηγικών αντεπιχειρημάτων, όσο και σε εκείνο μιας ολοκληρωμένης πρότασης σε ενεργειακό και κοινωνικό επίπεδο.

Από στρατηγική άποψη έχει σημασία να τονίζουμε συνεχώς την ανάγκη αποκλεισμού ορισμένων περιοχών από ενεργειακές δραστηριότητες. Τέτοιες είναι κατ’ αρχήν όσες υπόκεινται σε κάποιο καθεστώς προστασίας, όπως οι περιοχές Natura 2000, τα καταφύγια άγριας ζωής, οι αρχαιολογικοί χώροι και οι πέριξ αυτών ζώνες και τα τοπία φυσικού κάλλους. Δεν πρέπει να περιοριστούμε όμως εκεί. Μεγάλη σημασία π.χ. στην χωροθέτηση των αιολικών εργοστασίων έχει η ύπαρξη μεταναστευτικών διαδρόμων των πουλιών. Έτσι π.χ. η κατασκευή
αιολικών εργοστασίων στον Κάβο Μαλιά, στη Μάνη, στις νησίδες και κοντά στο δέλτα του Έβρου είναι από κάθε άποψη καταδικαστέα. Την ίδια στιγμή, δεν μπορεί να κατασκευάζονται νέοι δρόμοι εκατοντάδων χιλιομέτρων μέσα σε αδιατάρακτα δάση και παρθένα βουνά να ανατινάζονται, αντί να τοποθετούνται οι ανεμογεννήτριες σε ήδη τροποποιημένες εκτάσεις.

Από την άλλη, οι εξορύξεις υδρογονανθράκων στη θάλασσα έχουν σοβαρότατες επιπτώσεις στη θαλάσσια ζωή, ενώ και η κατασκευή πολλαπλών υδροηλεκτρικών φραγμάτων έχει ανυπολόγιστες συνέπειες στα υδάτινα οικοσυστήματα των ποταμών. Και η λίστα βέβαια συνεχίζεται.

«Παν μέτρον άριστον». Αυτή είναι όμως η πραγματική απάντηση στο μείζον πρόβλημα της παραγωγής ενέργειας. Όσο η ζωή μας βασίζεται σε ένα οικονομικό μοντέλο υπερπαραγωγής και υπερκατανάλωσης και όσο η ενέργεια αποτελεί εμπόρευμα και όχι δημόσιο αγαθό, δεν πρόκειται να ξεφύγουμε από το φαύλο κύκλο της ολοένα μεγαλύτερης απομύζησης των πόρων του πλανήτη και της επεκτεινόμενης βιομηχανοποίησης της φύσης. Είναι απαραίτητο όσο ποτέ, τώρα που πραγματικά ο πλανήτης απειλείται με ολοκληρωτική περιβαλλοντική κατάρρευση εντός των επόμενων δεκαετιών – η οποία ήδη εξελίσσεται - και οι πολεμικές συρράξεις για τον έλεγχο των φυσικών πόρων, που ολοένα θα μειώνονται, φαίνονται αναπόφευκτες, να αλλάξουμε οριστικά κατεύθυνση ως κοινωνία.

Ο επανακαθορισμός των πραγματικών μας αναγκών αλλά και η αλλαγή του τρόπου κάλυψης αυτών μοιάζει πιο σημαντικός όσο ποτέ. Οι πιο άμεσες τομές που θα έπρεπε να γίνουν σε πρώτη φάση είναι:

• Η τοπικοποίηση της παραγωγής και της κατανάλωσης, ώστε να αποφεύγονται οι περιττές συσκευασίες και μεταφορές.

• Ο περιορισμός του υπερτουρισμού, με αποτέλεσμα λιγότερη εναέρια και θαλάσσια κυκλοφορία.

• Η κατάργηση των προϊόντων μίας χρήσης.

• Η ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων και η αυτοπαραγωγή από ήπιες ΑΠΕ στις οικίες ή κοντά σε αυτές (βλ. ηλιακοί θερμοσίφωνες).

• Δραστική προώθηση των μέσων μαζικής μεταφοράς.

• Περιορισμός της βιομηχανικής εκτροφής βοοειδών.

• Εκτεταμένες αναδασώσεις και φύτευση νέων εκτάσεων.

Αυτά και άλλα πολλά όταν εφαρμοστούν με πραγματική αποφασιστικότητα, κάτω από δημοκρατικό κοινωνικό έλεγχο, και όχι «για τα μάτια του κόσμου», θα έχουν θεαματικά αποτελέσματα και θα οδηγήσουν σε μια πρωτοφανή εξοικονόμηση ενέργειας και μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Παράλληλα, θεωρούμε πως πρέπει να δοθεί έμφαση στην ενεργειακή αυτονομία. Δεν είναι δυνατόν να επιβαρύνονται παρθένες περιοχές της χώρας με ενεργειακά έργα, που παράγουν πολλαπλάσια ισχύ από την ενέργεια που τα ίδια τα μέρη αυτά χρειάζονται. Η παραγωγή ενέργειας θα πρέπει να γίνεται μόνο για τις ανάγκες της κάθε περιοχής και κοντά στον τόπο κατανάλωσης. Όσον αφορά τα μεγάλα αστικά κέντρα, θα μπορούσαν να εφαρμοστούν έξυπνες ενεργειακές λύσεις αξιοποιώντας τη σύγχρονη τεχνολογία και πληροφορική, καθώς και να αξιοποιηθούν στο έπακρο οι υπάρχουσες βιομηχανικές ζώνες.

Εν τέλει έχουμε να διαλέξουμε αν η επιβράδυνση της οικονομίας θα συμβεί από μόνη της, όταν οι φυσικοί πόροι θα αρχίσουν να εξαντλούνται, πράγμα που θα μας οδηγήσει σε μια βίαιη και ταχύτατη συρρίκνωση, η αν θα μπούμε σε αυτήν την διαδικασία οργανωμένα και μεθοδικά, εξασφαλίζοντας δικαιοσύνη για όλα τα κοινωνικά στρώματα και διασώζοντας την τελευταία άγρια φύση και ομορφιά που μας έχει απομείνει. Αυτό είναι μια πραγματικά καθαρή, βιώσιμη και πράσινη λύση.

Τέλος, θα ήθελα να σταθώ στο πρακτικό κομμάτι της οργάνωσης του αγώνα μας. Στο διήμερο αυτό είναι παρούσες πολλές συλλογικότητες και άτομα που έχουν μια κοινή αντίληψη όχι μόνο σε μεγάλο βαθμό στα ενεργειακά θέματα, αλλά κυρίως για την άμεση ανάγκη υπεράσπισης του φυσικού μας περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής μας. Είναι απαραίτητο να προκύψει μια στενότερη συνεργασία μεταξύ τους, και να υλοποιηθούν οι στόχοι που έχουν οριστεί ήδη από την προηγούμενη Συνάντηση για την Ενέργεια:

Α) Τον κινηματικό συντονισμό, ώστε να είναι εφικτή η ανθρώπινη παρουσία στα πεδία που έχουν άμεση ανάγκη από κινητοποιήσεις, και οι αγώνες αυτοί να αποκτήσουν διάρκεια.

Β) Τη δημιουργία ενός κινηματικού αρχείου με επιστημονικά τεκμηριωμένες πληροφορίες και δημοσιεύσεις, τις οποίες να μπορεί να έχει στη διάθεσή του κάθε ομάδα για τις επικοινωνιακές και νομικές της ενέργειες.

Γ) Την δημιουργία μιας ομάδας νομικής βοήθειας από έμπειρους δικηγόρους με την υποστήριξη ειδικών επιστημόνων, για την επιτυχή διεξαγωγή νομικών αγώνων.

Όσον αφορά το τελευταίο κομμάτι, θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε επίσης ότι η κίνησή μας σκοπεύει να καταθέσει προσφυγή στο ΣτΕ σε λίγες ημέρες ενάντια σε μια υπουργική απόφαση του ΥΠΕΝ Κ. Χατζηδάκη, με βάση την οποία το κατώτατο όριο για τα αιολικά και φωτοβολταϊκά πάρκα που χρειάζονται ΜΠΕ για να υλοποιηθούν αυξάνεται στα 10 ΜW. Πρόκειται για μια μεγάλη αύξηση των ορίων, που σημαίνει ότι πλέον μεγάλα έργα ΑΠΕ βιομηχανικών διαστάσεων θα μπορούν να κατασκευάζονται με την κατάθεση μιας απλής ΠΠΔ, που έχει τη μορφή υπεύθυνης δήλωσης. Το ίδιο ισχύει και για μεγαλύτερα έργα, που θα μπορούν πλέον να «τεμαχίζονται» σε μικρότερα. Με την κατάθεση της προσφυγής όχι μόνο ευελπιστούμε να ακυρώσουμε αυτήν την υπουργική απόφαση, αλλά επίσης να ανασχέσουμε την όποια διαδικασία περαιτέρω αύξησης των ορίων. Καθώς τα έξοδα της προσφυγής είναι πολύ υψηλά (7.000 Ευρώ σύνολο) κάνουμε έκκληση σε όλους σας τόσο να ενισχύσετε οικονομικά, ακόμα και με μικρά ποσά, όσο και να υπογράψετε την προσφυγή ως ομάδες ή και άτομα. Άλλωστε η προσφυγή αφορά όλη την Ελλάδα. Η κατάθεση των χρημάτων μπορεί να γίνει είτε μέσω συνεννόησης σε ειδικό λογαριασμό, είτε μέσω της σχετικής καμπάνιας στο gogetfunding, την οποία μπορείτε να βρείτε δημοσιευμένη στην σελίδα μας στο FB (Κίνηση για την Προστασία των Νησίδων του Αιγαίου).

Σας χαιρετούμε όλους αγωνιστικά και ευχόμαστε μια γόνιμη και παραγωγική συνέχεια της διαδικασίας.

ΚΙΝΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΝΗΣΙΔΩΝ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

ΠΗΓΗ: Τοπικοποίηση

ΤΡΕΙΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ του altersyros: 

• Αν θέλετε να ενισχύσετε οικονομικά την προαναφερόμενη προσφυγή στο Σ.τ.Ε., μπορείτε να το κάνετε μέσω της πλατφόρμας gogetfunding, ΕΔΩ.  

• Σχετική ανάρτηση είχε κάνει το altersyros στις 23/10/2020: Κάλεσμα σε συμμετοχή στην προσφυγή στο Σ.τ.Ε. κατά της απόφασης Χατζηδάκη που διπλασιάζει την ισχύ των αιολικών σταθμών χωρίς καμία περιβαλλοντική μελέτη

•  Τα υλικά του διήμερου της 1ης πανελλαδικής συνάντησης για την ενέργεια
  

Έναρξη εργασιών συνάντησης

Εισαγωγική παρέμβαση στη συνάντηση

Παρεμβάσεις στη συνάντηση

Ενημέρωση για τις εργασίες της συνάντησης

Κείμενο μεταφοράς - απόδοσης του περιεχομένου του διαλόγου

Ηχογραφημένο υλικό της συνάντησης

(αντιγράψτε το σύνδεσμο: https://www.mixcloud.com/meeting4energy)