«Νέο» επίδομα ανεργίας: «Κόφτες» στο επίδομα ανεργίας με αποτέλεσμα λιγότερα χρήματα για λιγότερους

▸«Πιλοτικό» πρόγραμμα που οδηγεί σε αντιδραστικές αλλαγές στο καθεστώς χορήγησης του επιδόματος ανεργίας προωθεί το επόμενο διάστημα το υπουργείο Εργασίας, όπως προβλέπει το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ και σε συνεργασία με τον ΟΟΣΑ.

Δημήτρης Σταμούλης

Σε αντεργατική κατεύθυνση κινείται το «πιλοτικό» πρόγραμμα για το «νέο» επίδομα ανεργίας, το οποίο προωθεί τους επόμενους μήνες το υπουργείο Εργασίας, βάσει των απαιτήσεων του Ταμείου Ανάκαμψης της ΕΕ και του ΟΟΣΑ. Όπως αναφέρεται, στόχος είναι το επίδομα «να προσαρμοστεί στις ανάγκες της σύγχρονης αγοράς εργασίας, να παρακινεί περισσότερο στην εύρεση εργασίας και να γίνει πιο αποτελεσματικό, πιο δίκαιο, πιο ανταποδοτικό». Βέβαια δεν είναι ακριβώς έτσι τα πράγματα!

Το νέο επίδομα αποτελείται από τρία μέρη, το σταθερό μέρος που υπολογίζεται βάσει των αποδοχών και που ξεκινά από το 70% του νομοθετημένου κατώτατου ημερομισθίου ή του μέσου ημερομισθίου του δικαιούχου, και το μεταβλητό μέρος που εξαρτάται από τα έτη ασφάλισης του δικαιούχου και τον μέσο όρο αποδοχών του (όταν είναι μεγαλύτερος από τον κατώτατο μισθό), ενώ η μέγιστη διάρκεια επιδότησης θα είναι έως δύο χρόνια. Τέλος, υπάρχουν και οι λεγόμενες πρόσθετες παροχές/προσαυξήσεις, οι οποίες περιλαμβάνουν δώρο Χριστουγέννων, Πάσχα και προσαυξήσεις λόγω προστατευόμενων μελών και μονογονεϊκότητας.

Στην πραγματικότητα τα πράγματα γίνονται πολύ χειρότερα για τους ανέργους.

Γιατί πρώτον, επιμηκύνει κατά δύο μήνες το διάστημα για να μπορεί κάποιος άνεργος να λάβει επίδομα, καθώς απαιτείται πλέον η πραγματοποίηση τουλάχιστον 175 ημερών ασφάλισης, αντί 125 ημερών που ίσχυε έως σήμερα, στους 14 μήνες πριν την απόλυση.

Δεύτερον, προβλέπει μεγαλύτερα ποσά για τους πρώτους μήνες της τακτικής επιδότησης, που σταδιακά στο 12μηνο θα μειώνονται.  

Τρίτον, επιδότηση πέραν του 12μηνου θα δικαιούνται πολλοί λιγότεροι, δηλαδή μόνο όσοι έχουν συμπληρώσει τουλάχιστον τέσσερα χρόνια εργασίας και 900 ένσημα, πριν την απόλυσή τους. Πρακτικά αυτό σημαίνει πως ο αριθμός των δικαιούχων, σε μια εποχή ελαστικοποίησης της εργασίας, που η πρόσληψη και η απόλυση μετά από μικρό χρονικό διάστημα είναι πρακτική την οποία εφαρμόζουν όλο και περισσότεροι εργοδότες, οι επιδοτούμενοι πέραν του 12μηνου θα είναι πολύ λιγότεροι.

Τέταρτον, το «εμπροσθοβαρές» επίδομα –περισσότερα στην αρχή, λιγότερα στο τέλος της επιδότησης– έρχεται να αντιστρέψει τις ανάγκες των ανέργων, αφού όσο περνάει ο καιρός, τόσο μεγαλύτερη ανάγκη στήριξης έχει κάποιος που δεν βρίσκει δουλειά. Πέμπτον, συγχωνεύεται η τακτική επιδότηση με το επίδομα μακροχρονίως ανέργων, που σημαίνει ότι το τελευταίο ουσιαστικά καταργείται.

Συγχώνευση της τακτικής επιδότησης με το επίδομα μακροχρονίως ανέργων, το οποίο ουσιαστικά καταργείται

Σοβαρό πρόβλημα θα αντιμετωπίσουν οι απολυμένοι που εργάζονταν με μερική απασχόληση ή εκ περιτροπής εργασία, δηλαδή ένας στους τρεις εργαζόμενους σήμερα. Με βάση τα στοιχεία του ΕΦΚΑ για τον Δεκέμβριο 2023, οι εργαζόμενοι χωρίς πλήρη απασχόληση ήταν 645.000, υπερδιπλάσιοι σε σχέση με το 2011. Με βάση τη λογική της «ανταποδοτικότητας», που εισάγει το νέο καθεστώς επιδότησης και που λαμβάνει υπόψη το ύψος και τον χρόνο καταβολής των εισφορών, οι εργαζόμενοι που αμείβονται με 300 και 400 ευρώ πιθανώς θα λάβουν επίδομα μικρότερο και από το σημερινό!

Πίσω βέβαια από τα περί «παρακίνησης για εργασία» κρύβεται η προσπάθεια της κυβέρνησης να ρίξει στους ανέργους την ευθύνη για το ότι δε βρίσκουν εργασία και όχι στους εργοδότες που προσφέρουν κυρίως άθλιες θέσεις εργασίας με ελαστικούς όρους  και μισθούς πείνας. Η «αποτελεσματικότητα» είναι δοκιμασμένη από την πολιτική της κυβέρνησης, που με αδρές επιδοτήσεις ενισχύει την εργοδοσία με τσάμπα εργαζόμενους και με διάφορα προγράμματα πρόσληψης ορισμένου χρόνου ρίχνει εικονικά τα επίσημα ποσοστά ανεργίας. Η πραγματικότητα δείχνει όμως ότι εκατοντάδες χιλιάδες άνεργοι δεν λαμβάνουν ούτε ευρώ λόγω των όρων που τίθενται. Είναι χαρακτηριστικό ότι επιδότηση λαμβάνει μόλις το 17% των ανέργων.  Συγκεκριμένα τον Νοέμβριο 2024, εγγεγραμμένοι πάνω από 12 μήνες ήταν 460.000 και κάτω από 12 μήνες 502.000, συνολικά 962.000, και επιδοτούμενοι ήταν μόλις 170.000, δηλαδή 1 στους 7!

Το νέο σύστημα είναι τόσο «δίκαιο» που δεν προβλέπει καμιά μέριμνα για όλους αυτούς, ούτε βέβαια τη συνολική αύξηση του επιδόματος. Μάλιστα, όταν στους επιδοτούμενους, ο ένας στους τρεις είναι εργαζόμενος σε εποχικά τουριστικά επαγγέλματα, με τα νέα κριτήρια, αυτό σημαίνει ότι οι επιδοτούμενοι θα περιοριστούν περαιτέρω, αφού θα απαιτούνται παραπάνω μήνες εργασίας για να είναι δικαιούχοι. Πρόβλημα θα έχουν και οι εργαζόμενοι σε φροντιστήρια, αφού πρακτικά είναι αδύνατο να συμπληρώνουν 175 ημέρες ασφάλισης, ενώ μεγάλος αριθμός αναπληρωτών εκπαιδευτικών αλλά και χιλιάδες συμβασιούχοι σε Δημόσιο, νοσοκομεία και ΟΤΑ θα αντιμετωπίσουν ανάλογο πρόβλημα.

ΠΗΓΗ

- ΣΧΕΤΙΚΟ και το ακόλουθο:

Η πλειονότητα των εκπαιδευτικών εργάζεται με συμβάσεις ορισμένου χρόνου, από τον Σεπτέμβριο έως τον Ιούνιο, γεγονός που δυσχεραίνει ακόμη και τη συμπλήρωση των 125 ενσήμων που απαιτούνταν μέχρι πρότινος | © Dreamstime.com

«Κόφτες» στο νέο επίδομα ανεργίας

Χρήστος Κάτσικας

Αυξάνεται ο απαιτούμενος αριθμός ενσήμων από 125 σε 175 ● Αυτή και μόνο η προϋπόθεση, αν εφαρμοστεί οριζόντια μετά τη λήξη του πιλοτικού, θα αφήσει εκτός επιδόματος πολλές χιλιάδες δικαιούχους και ολόκληρες κατηγορίες εργαζομένων.

Mε τον εύηχο τίτλο «Νέο επίδομα ανεργίας – περισσότερα κίνητρα για εργασία, πιο δίκαιο, πιο ανταποδοτικό», το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης ανακοίνωσε ότι με Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) του ίδιου και του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών αυξάνεται ο απαιτούμενος αριθμός ενσήμων από 125 σε 175 για τη χορήγηση του επιδόματος ανεργίας. Η ΚΥΑ αναρτήθηκε και σε ΦΕΚ (αριθμός 54427/ τεύχος Β’/20-12-2024).

Εχουμε δηλαδή αύξηση των ημερών ασφάλισης για να μπορεί κάποιος να ενταχθεί στο επίδομα ανεργίας κατά 50 ημέρες. Αυτή και μόνο η προϋπόθεση, αν εφαρμοστεί οριζόντια μετά τη λήξη του πιλοτικού, θα αφήσει εκτός επιδόματος πολλές χιλιάδες δικαιούχους και ολόκληρες κατηγορίες εργαζομένων, όπως αναπληρωτές εκπαιδευτικοί, εκπαιδευτικοί εργαζόμενοι σε φροντιστήρια και συμβασιούχοι δήμων.

Καταστροφικές συνέπειες και για περίπου 80.000 εκπαιδευτικούς που εργάζονται σε φροντιστήρια Μέσης Εκπαίδευσης, κέντρα ξένων γλωσσών και κέντρα μελέτης αναμένεται να έχουν οι νέες ρυθμίσεις για το επίδομα ανεργίας. Η πλειονότητα των εκπαιδευτικών εργάζεται με συμβάσεις ορισμένου χρόνου, από τον Σεπτέμβριο έως τον Ιούνιο, γεγονός που δυσχεραίνει ακόμη και τη συμπλήρωση των 125 ενσήμων που απαιτούνταν μέχρι πρότινος. Η αύξηση του απαιτούμενου αριθμού ενσήμων αποκλείει ουσιαστικά μεγάλο μέρος των εκπαιδευτικών, ιδίως όσους διδάσκουν ξένες γλώσσες πλην αγγλικών ή εργάζονται αποκλειστικά για έναν εργοδότη.

Η κατάσταση περιπλέκεται περαιτέρω λόγω της ήδη εκτεταμένης αδήλωτης εργασίας στον κλάδο, που ξεπερνά το 40%. Η αυξημένη απαίτηση για ένσημα ενδέχεται να ενισχύσει τις πιέσεις και τους εκβιασμούς από εργοδότες, καθώς πολλοί απαιτούν την επιστροφή μέρους των αποδοχών για την κάλυψη των ενσήμων.

Αλχημείες

Η κυβέρνηση, με τη συνδρομή της αυλικής δημοσιογραφίας, προσπάθησε όλο το προηγούμενο χρονικό διάστημα να πείσει την κοινωνία ότι έρχονται δήθεν νέα και αυξημένα επιδόματα ανεργίας. Η αλήθεια όμως είναι εντελώς διαφορετική.

Το τυράκι για το νέο επίδομα είναι ότι θα περιλαμβάνει ανταποδοτικό-μεταβλητό σκέλος, που υπολογίζεται με βάση το ύψος του μισθού και τα έτη προϋπηρεσίας, με ταβάνι τα 1.297,45 ευρώ. Ομως εκείνοι που θα φτάνουν στο πλαφόν θα είναι μετρημένοι στα δάχτυλα, αφού οι περισσότεροι άνεργοι είναι κατά κανόνα πρώην χαμηλόμισθοι.

Στην πράξη, η πλειονότητα των ανέργων θα λαμβάνει μόνο το «σταθερό» μέρος του επιδόματος ανεργίας, που ξεκινάει από το 70% του νόμιμου ημερομισθίου και βαίνει μειούμενο ανά τρίμηνο: από τα 581 ευρώ το πρώτο τρίμηνο καταλήγει στο τέλος του χρόνου στο πενιχρό ποσό των 332 ευρώ, ενώ όσοι δικαιούνται δεύτερο έτος επιδότησης θα λάβουν στο τέλος 166 ευρώ.

Οικονομική εξόντωση

Η μαγιά για το νέο σύστημα δεν είναι και τόσο νέα, αφού προέρχεται από τις συστάσεις της «Εκθεσης Πισσαρίδη» του 2020, ενώ ο τελικός ανασχεδιασμός έγινε με βάση τις υποδείξεις του ΟΟΣΑ. Και βέβαια οι νέες ρυθμίσεις δεν έρχονται σε κενό. Προστίθενται σε ένα ήδη βεβαρημένο εργασιακό περιβάλλον, με χαμηλούς μισθούς, υψηλό κόστος ζωής και αυξημένα έξοδα μετακίνησης και διαμονής για τους αναπληρωτές. Επιπλέον, το νέο σύστημα «ανταποδοτικότητας» για το ύψος του επιδόματος, που θα βασίζεται στις ημέρες ασφάλισης και στις αποδοχές πριν από την ανεργία, μειώνει δραστικά τα ποσά που λαμβάνουν οι δικαιούχοι.

Τα προβλήματα δεν σταματούν εδώ

Οι συνθήκες για τους αναπληρωτές γίνονται ακόμα δυσκολότερες από τους ήδη υφιστάμενους περιορισμούς:

1. Ανώτατο όριο ημερών επιδότησης: Το πλαφόν των 400 ημερών επιδότησης μέσα σε μια τετραετία, σε συνδυασμό με τις καθυστερημένες προσλήψεις, αποκλείει εργαζομένους που καλύπτουν τις προϋποθέσεις ενσήμων.

2. Αποκλεισμός μητρότητας: Οι ημέρες νόμιμης άδειας κύησης και λοχείας εξαιρούνται από τις ημέρες ασφάλισης. Αναπληρώτριες που μένουν έγκυες τιμωρούνται διπλά, καθώς συχνά δεν καλύπτουν τα ένσημα λόγω άδειας.

3. Μισθοί-ψίχουλα: Με το σταθερό μέρος του επιδόματος να υπολογίζεται στο 70% του κατώτατου μισθού, η μείωση που προβλέπεται κατά την πορεία της επιδότησης θα καταστήσει το επίδομα ανεπαρκές για την κάλυψη βασικών αναγκών.

Γιατί να επιλέξει κανείς το επάγγελμα του εκπαιδευτικού;

Οι συνεχείς πιέσεις στους αναπληρωτές εγείρουν το ερώτημα: Γιατί να επιλέξει κάποιος το επάγγελμα του εκπαιδευτικού; Οι μισθοί-ψίχουλα, η έλλειψη κρατικής μέριμνας, η αβεβαιότητα και η υποβάθμιση του ρόλου τους αποθαρρύνουν τους νέους να ακολουθήσουν αυτόν τον δρόμο.

Απαραίτητες αλλαγές

Είναι σαφές ότι η μεταρρύθμιση του επιδόματος ανεργίας χρειάζεται επανεξέταση. Η διατήρηση της απαιτούμενης προϋπόθεσης στα 125 ένσημα, η χορήγηση πρόσθετων κινήτρων για τους εκπαιδευτικούς και η αναβάθμιση του μισθού τους είναι απαραίτητα μέτρα για την ενίσχυση της βιωσιμότητας του επαγγέλματος.

Με αυτές τις αλλαγές, το επάγγελμα του εκπαιδευτικού κινδυνεύει να γίνει μη βιώσιμο για όσους δεν έχουν ισχυρή οικονομική στήριξη.

Η εκπαιδευτική κοινότητα αντιδρά έντονα στις νέες ρυθμίσεις, κάνοντας λόγο για καταστρατήγηση θεμελιωδών δικαιωμάτων. Το συνδικαλιστικό κίνημα προειδοποιεί για μαζικές κινητοποιήσεις, εφόσον οι αλλαγές αυτές δεν ανακληθούν, καθώς το επίδομα ανεργίας είναι κρίσιμο για την επιβίωση χιλιάδων οικογενειών.

ΠΗΓΗ