Τα τελευταία χρόνια η διάνοιξη δρόμων στην Ελλάδα έχει πολλαπλασιαστεί σε ανησυχητικό επίπεδο, ειδικά στα νησιά του Αιγαίου, όπου τέτοιες επεμβάσεις είναι ταυτισμένες με την "ανάπτυξη". Με άλλα λόγια, υπάρχει η εντύπωση πως, δημιουργώντας έναν δρόμο σε μια περιοχή, αυτομάτως δίνεται η δυνατότητα για οικονομικές επενδύσεις που θα τονώσουν την τοπική οικονομία. Αυτό όμως είναι σε μεγάλο βαθμό "μύθος".

 

Καταρχάς, όταν το άνοιγμα δρόμων γίνεται ως "αυτοσκοπός", χωρίς κανένα ρυμοτομικό και περιβαλλοντικό σχέδιο, δύναται να επηρεάσει πολύ σοβαρά τα οικοσυστήματα και τα προστατευόμενα είδη και να αποτελέσει ένα σημαντικό πλήγμα για την υψηλή αισθητική και πολιτιστική αξία του νησιωτικού τοπίου.

 

Η χωρίς μέτρο και σχέδιο κατασκευή δρόμων φέρνει όμως σπάνια και την ίδια οικονομική ανάπτυξη, την οποία ευαγγελίζονται οι κατασκευαστές τους. Κατ' αρχήν, ένα πυκνό οδικό δίκτυο είναι ανέφικτο να συνδυαστεί με ήπιες μορφές τουρισμού (οικοτουρισμός, περιπατητικός τουρισμός), οι οποίες βασίζονται στην ύπαρξη μιας οικολογικής ισορροπίας και στην προστασία του περιβάλλοντος. Όσοι έρχονται στην Ελλάδα για να απολαύσουν τον παραδοσιακό της χαρακτήρα και την αγνότητα της άγριας φύσης, είναι συνήθως τουρίστες που προσπαθούν να ξεφύγουν από ένα αστικό, βιομηχανικό ή έντονα τροποποιημένο περιβάλλον.

 

Βέβαια, ακόμα και οι άλλες επενδύσεις, στις οποίες αποσκοπούν όσοι ανοίγουν δρόμους, συνήθως δεν έρχονται ποτέ, ειδικά σε προστατευόμενες περιοχές που υπάρχουν νομικοί περιορισμοί. Όποιος έχει περιηγηθεί στα νησιά του Αιγαίου, έχει δει πολλούς καινούριους δρόμους να σταματούν ξαφνικά στη "μέση του πουθενά", και άλλους να οδηγούν σε ερημικές παραλίες που η μοναδική επιχείρηση είναι οι "ξαπλώστρες". Πού και πού εμφανίζεται και κανένα αυθαίρετο, μια ημιτελής οικοδομή ή μια ιδιωτική βίλα. Η ζημιά που έχουν προκαλέσει οι καινούριοι δρόμοι είναι πολλαπλάσια αυτού του "οφέλους". Η εικόνα του τοπίου έχει αλλάξει μια για πάντα, και η όχληση για τα άγρια ζώα είναι πλέον μόνιμη, με αποτέλεσμα αυτά να πρέπει να αναζητήσουν νέα καταφύγια - εάν υπάρχουν. Η εύκολη προσβασιμότητα της περιοχής αποτελεί και δέλεαρ για το κυνήγι, που όπως ξέρουμε στην Ελλάδα συνήθως διεξάγεται άνευ σχεδίου και ελέγχου, δηλαδή χωρίς σεβασμό στα είδη που κινδυνεύουν με εξαφάνιση και στη βιωσιμότητα των πληθυσμών των άγριων ζώων.

 

Τέλος, πέρα από τους δρόμους που ανοίγονται για λόγους τουρισμού, μεγάλο πρόβλημα είναι πλέον και η κατασκευή τους για την τοποθέτηση ανεμογεννητριών. Καθώς τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα υπάρχει η "μόδα" οι ανεμογεννήτριες να μπαίνουν κατά κανόνα σε ανέγγιχτες και προστατευόμενες περιοχές, αυτό σημαίνει την κατασκευή εκατοντάδων χιλιομέτρων νέων δρόμων σε παρθένα οικοσυστήματα. Πρόκειται για μια επιπλέον επιβάρυνση σε σχέση με την πολλαπλή οικολογική και αισθητική ζημιά που προκαλούν οι ίδιες οι ανεμογεννήτριες. Στο άρθρο που επισυνάπτουμε, ο Γ. Σχίζας αναφέρει χαρακτηριστικά: "Οι ανεμογεννήτριες δεν εγκαθίστανται στα βουνά χωρίς τη διαμόρφωση ενός δικτύου δρόμων, το οποίο βασικά εκδιώκει την άγρια φύση στο πλαίσιο μιας ομοιοπαθητικής, όπου η προστασία της φύσης γίνεται διά μέσου της καταστροφής της φύσης!"

Οι δρόμοι της συμφοράς

Του Γιάννη Σχίζα

Τα κράτη έχουν τεράστιους προϋπολογισμούς για την κατασκευή δρόμων

Υποτίθεται πως τα κράτη αναλαμβάνουν με διεθνείς συνθήκες τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, αλλά οι δρόμοι είναι ένα κάκιστο μέσο για να πετύχουν αυτόν τον σκοπό. Οι δρόμοι αποβλέπουν να κάνουν τον άνθρωπο κοινωνό του τοπίου. Και εντούτοις ελάχιστα το καταφέρνουν – όταν δεν καταφέρνουν το αντίθετο…

Τα κράτη έχουν τεράστιους προϋπολογισμούς για την κατασκευή δρόμων. Μάλιστα, ορισμένες «δημόσιες» συλλογικότητες (δήμοι, περιφέρειες) φαίνεται πως εξαντλούν σχεδόν όλη τη ζωτικότητά τους στη χάραξη νέου οδικού χώρου.

Το πρόβλημα των δρόμων είχε απασχολήσει την οικολογική σκέψη εδώ και χρόνια. Το 1993 ο Γιώργος Ντούρος έγραφε στη «Νέα Οικολογία» για μία από τις πρακτικές της οδοποιίας: «Το δασικό οδικό δίκτυο επεκτείνεται σε όλο και επικλινέστερα εδάφη, κατασκευάζεται με όλο και μεγαλύτερα και βαρύτερα σκαπτικά μηχανήματα. Γενικά δίνεται η εντύπωση ότι οι δρόμοι είναι αυτοσκοπός». Ο ίδιος υπολόγιζε ότι μέχρι το 1990 είχαν διανοιγεί στην Ελλάδα 50.000 χιλιόμετρα δρόμων!

Ο Τριαντάφυλλος Αδαμακόπουλος υπογράμμιζε το 1992 για την κίνηση οχημάτων ότι «η τυχαία και διάσπαρτη ενόχληση μέσα στον χώρο αναγκάζει τα ζώα να κινηθούν σε κατάσταση πανικού μέσα στο πλέγμα των πόλων μόνιμης και συμπτωματικής ενόχλησης σε αναζήτηση καταφυγίου». Τα ζώα έχουν αποστάσεις ασφαλείας για να φωλιάσουν και να αναπαραχθούν – πράγμα που «ξεχνούν» οι επαγγελματίες της οικολογίας. Η Ελένη Κοβάνη (2005) μιλούσε για το «Αγροτικό τοπίο» παραθέτοντας τους στίχους του Αντονέν Αρτό (1896-1948) για να τονίσει το έσχατο στάδιο στο οποίο οδηγούν τη φύση οι «καλοθελητές» της ανάπτυξης: «Πρέπει με όλα τα δυνατά μέσα / ν’ αντικαταστήσουν τη φύση / όπου μπορεί να αντικατασταθεί».

Μετέπειτα η οδοποιία για την εγκατάσταση ανεμογεννητριών ερχόταν ακόμη δριμύτερη για να πλήξει τις λειτουργίες της φύσης. Οι ανεμογεννήτριες δεν εγκαθίστανται στα βουνά χωρίς τη διαμόρφωση ενός δικτύου δρόμων, το οποίο βασικά εκδιώκει την άγρια φύση στο πλαίσιο μιας ομοιοπαθητικής, όπου η προστασία της φύσης γίνεται διά μέσου της καταστροφής της φύσης!

Όσο κι αν οι διαφημίσεις με τον Αντετοκούνμπο γνωστής ενεργειακής εταιρείας επιχειρούν «παρεμπιπτόντως» να δώσουν μια εικόνα ανεμογεννητριών σε μέτρια ύψη, οι α/γ βλέπουν τον χώρο «αφ’ υψηλού»! Δεν δίνουν περισσότερη ενέργεια από αυτήν που θα έδιναν στα «χαμηλά», ενώ επίσης εξαλείφουν το τοπίο που είναι εθνικό καμάρι…

ΠΗΓΕΣ: Κίνηση για την προστασία των νησίδων του Αιγαίου και ΑΥΓΗ