«Να τραβήξουμε το φρένο κινδύνου στο τρελό τρένο της προόδου»: Κείμενο του Γιώργου Λιερού με αφορμή την πανδημία του COVID-19

«Να τραβήξουμε το φρένο κινδύνου στο τρελό τρένο της προόδου»: Κείμενο του Γιώργου Λιερού με αφορμή την πανδημία

Οι εκδόσεις των Συναδέλφων δίνουν σήμερα σε ηλεκτρονική μορφή το κείμενο του Γιώργου Λιερού Να τραβήξουμε το φρένο κινδύνου στο τρελό τρένο της προόδου με αφορμή την πανδημία του COVID-19.

Ας μην βιαστούμε να χαρακτηρίσουμε αυτόν τον θαυμαστό καινούργιο κόσμο ως ολοκληρωτικό. Κάθε άλλο, μπορεί να είναι πολύ χαρούμενος, πολύχρωμος, γεμάτος από ανθρώπους των δικαιωμάτων που θα διεκδικούν από το κράτος τα πιο απίθανα πράγματα, αν και ανάμεσα σ’ αυτά δεν θα περιλαμβάνεται το δικαίωμα να μην αφήνουμε ίχνη στο πέρασμά μας, να κρατάμε κρυφή την ιδιωτική μας ζωή και άλλα τέτοια παλαιομοδίτικα. Πολλές δεκαετίες πριν, ο Κρίστοφερ Λας μιλώντας για την «κουλτούρα του ναρκισσισμού» σε μια «δημοκρατική» κοινωνία όπως οι ΗΠΑ, αναφέρθηκε στον επιτελεστικό εαυτό [performing self], έχοντας υπόψη του τις εργασίες του Έρβινγκ Γκόφμαν: συνηθισμένοι άντρες και γυναίκες αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους στην καθημερινότητά τους σαν εκτελεστές [performers] υπό τη συνεχή ενδελεχή παρακολούθηση φίλων και ξένων· είναι καλά εκπαι­δευμένοι να συμπεριφέρονται κάθε στιγμή σαν να δίνουν παράσταση με όλα τα βλέμματα στραμμένα πάνω τους. Η κοινωνία του θεάματος προετοιμάζει εδώ και δεκαετίες τους ανθρώπους για την σημερινή εγκατάσταση του «καπιταλισμού της επιτήρησης». Μια ζωή που ξοδεύεται σε πλήρη δημοσιότητα επί παρουσία άλλων, γίνεται ρηχή, νόμιζαν κάποτε. Όμως ο άνθρωπος επιθυμητική μηχανή δεν θέλει να κρατήσει τίποτα κρυφό, εντελώς εξαρτημένος από το κράτος και τις εταιρείες, επιδεικνύει διαρκώς τη «διαχείριση του εαυτού» του, την «οικονομία των απολαύσεων» του κ.τ.λ.

Στον «βαθύ» φιλελευθερισμό, όπως τον προείδε με την μοναδική του οξυδέρκεια εδώ και τέσσερις αιώνες ο Χομπς, το δικαίωμα της κινητικότητας είναι το θεμελιώδες και προηγείται εκείνου της ιδιωτικότητας. Σύμφωνα με τον Χομπς, ο σκοπός που έχει ενσωματωθεί στον άνθρωπο σαν αυτοκινούμενο και αυτοκατευθυνόμενο μηχάνημα, είναι η διατήρηση της κίνησης. Από αυτή τη σκοπιά, η καραντίνα –τη στιγμή που εφαρμόζεται σήμερα σε 4 δις ανθρώπους– είναι ήδη ξεπερασμένη, το μέλλον ανήκει στην ψηφιακή επιτήρηση.

Στη Δύση σήμερα αναβιώνει, έναν αιώνα μετά, η φιλολογία για την «κίτρινη απειλή» –αναπαράγεται μάλιστα και από μερικούς «αντιε­ξουσιαστές»– και προστίθεται στην ισλαμοφοβία. Η δυτική προπαγάνδα αντιπαραβάλλει τη Δύση των δικαιωμάτων στην απολυταρχική Ανατολή. Όμως σε Δύση και Ανατολή (παρά τις πολλές και σημαντικές διαφορές), υπάρχει ένα κοινό πολιτιστικό υπόστρωμα που σχετίζεται με τον μετα­φορντικό καπιταλισμό. Παντού, το κράτος –καθώς δεν έχουν αναλάβει ακόμα όλες τις κοινωνικές λειτουργίες οι μηχανές, όπως στο Matrix– εξακολουθεί να χρειάζεται τη συγκατάθεση και τη συμμετοχή των κυβερνωμένων, αναγνωρίζει την αξία της ζωής (της ζωής ως τέτοιας, τίποτα παραπάνω) κ.τ.λ. Τα δικαιώματα, άλλωστε, συντελούν στην ένταξη της κοινωνίας στην κρατική τάξη, η πραγμάτωσή τους συμπίπτει με την «πολιτικοποίηση της ζωής», όπως σωστά επισημαίνει ο Αγκάμπεν.

Μπορείτε να κατεβάσετε ολόκληρο το κείμενο εδώ.

ΠΗΓΗ: Οι εκδόσεις των Συναδέλφων