Ένα νέο βιβλίο για τον ναζισμό κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΚΨΜ. Συγγραφέας του είναι ο Βασίλης Λιόσης και ο τίτλος του, «Ναζισμός: Τα αίτια γέννησης και γιγάντωσής του». Πρόκειται για το τέταρτο βιβλίο του, μόνο που αυτή τη φορά απευθύνεται, λόγω της θεματικής του, σε ευρύτερο κοινό σε σχέση με τα προηγούμενα.
Ο ναζισμός υπήρξε αναμφίβολα η πιο φρικώδης ιδεολογία που εμφανίστηκε στον 20ο αιώνα. Αλλά αυτή είναι μόνο μία διαπίστωση και μία διαπίστωση δεν δίνει απαντήσεις στα γιατί. Και τα γιατί είναι κρίσιμα: Γιατί εμφανίστηκε ο ναζισμός; Ποιοι ήταν οι παράγοντες που τον εξέθρεψαν και του έδωσαν μεγάλες διαστάσεις; Πώς είναι δυνατόν εκατομμύρια άνθρωποι να ακολούθησαν μία διαδικασία αποκτήνωσης;
Αν επιθυμούμε να δώσουμε απαντήσεις που να πατάνε σε στέρεο έδαφος, θα πρέπει πρώτα από όλα να δούμε το ιστορικό πλαίσιο εντός του οποίου εμφανίστηκε ο ναζισμός. Επρόκειτο για ένα πλαίσιο κατάφορτο από γεγονότα. Η μεγάλη πυκνότητα ιστορικών συμβάντων συμπεριελάμβανε τον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο, τη ρωσική επανάσταση, τη γερμανική επανάσταση, την κρίση του 1929. Σημειώθηκαν ανακατατάξεις στη διάταξη της ισχύος των ισχυρών κρατών και ο Α΄ παγκόσμιος πόλεμος δημιούργησε νικητές και ηττημένους. Ο μεγάλος χαμένος ήταν το δίχως άλλο η Γερμανία. Η ήττα της αποτυπώθηκε στη Συνθήκη των Βερσαλλιών. Είναι αξιοσημείωτο πως στη συγκεκριμένη συνθήκη άσκησαν κριτική τόσο ο Κέυνς όσο και ο Λένιν, δηλαδή δυο άνθρωποι με διαφορετικές ιδεολογικές προκείμενες. Το εκρηκτικό κοκτέιλ αυτών των παραγόντων σε συνδυασμό με τις ιδιαίτερες γερμανικές συνθήκες δημιούργησε αυτό που έγινε γνωστό στην ανθρωπότητα ως ναζισμός.
Ο ναζισμός συνένωσε ό,τι πιο ανορθολογικό υπήρχε: τον ρατσισμό, τον κοινωνικό δαρβινισμό, τον αντικομμουνισμό, τον εθνικισμό, τον αντισημιτισμό. Δεν παρήγαγε τίποτα από μόνος του αλλά δημιούργησε το δικό του ιδεολογικό σύμπηγμα με τις δάνειες προϋπάρχουσες ιδέες που υποβοήθησαν και ενίσχυσαν όλη τη γνωστή δολοφονική πρακτική του.
Η άνοδος του ναζισμού υπήρξε εκρηκτική. Το ποσοστό του εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος το 1924 ήταν μόλις 3% και έγινε σχεδόν 44% το 1933. Με άλλα λόγια το ποσοστό των ναζί αυξήθηκε περίπου 14 φορές μέσα σε 10 χρόνια. Η αλματώδης πορεία στηρίχθηκε στην κρίση των κλασικών αστικών κομμάτων και στον ρόλο της σοσιαλδημοκρατίας, στην εκτεταμένη φτώχεια και την ξέφρενη πορεία του πληθωρισμού αλλά και στη στήριξη των ναζί από τη γερμανική πλουτοκρατία.
Οι ναζί στοχοποίησαν τους κομμουνιστές, τους Εβραίους, τους τσιγγάνους, τους Σλάβους, τους διανοητικά και σωματικά ανάπηρους. Ανέπτυξαν τη θεωρία του ζωτικού χώρου και τη ρητορική περί άριας φυλής. Και τους ακολούθησαν ενεργά εκατομμύρια Γερμανοί. Σε αυτό το σημείο αναφύεται ένα από τα πιο, αν όχι το πιο, κρίσιμο ερώτημα: Γιατί και πώς πείστηκαν τόσοι άνθρωποι; Έπαιξε ρόλο η ιδιοσυστασία του γερμανικού λαού; Ο «χαρισματικός» Χίτλερ; Η κακότητα της ανθρώπινης φύσης; Ή μήπως η εξήγηση βρίσκεται σε άλλα μονοπάτια;
Η απάντηση δεν είναι μονοσήμαντη και απαιτεί την εξέταση οικονομικών, πολιτικών, κοινωνικών, πολιτισμικών και ψυχολογικών παραμέτρων. Επιχειρώντας, εντελώς κωδικοποιημένα, μία απαρίθμηση ορισμένων αιτιών θα αναφέραμε: α) την ψυχολογία των Γερμανών όπως αυτή είχε διαμορφωθεί ως απόρροια της Συνθήκης των Βερσαλλιών, β) τη διάθεση των ολιγαρχών Γερμανών για επανάκτηση εδαφών, αγορών, πρώτων υλών, οικονομικής ισχύος, γ) την αποτελεσματική ναζιστική προπαγάνδα. Όσον αφορά το Ολοκαύτωμα και τα όσα αίσχη έγιναν από τα γερμανικά στρατεύματα θα μπορούσαμε να αναφέρουμε ως αίτια: α) τα υλικά προνόμια που απολάμβαναν οι οικογένειες των Γερμανών στρατιωτών υπό τη μορφή κρατικών επιδομάτων και εξαιτίας της αποστολής λεηλατημένων αγαθών από τις κατεχόμενες χώρες, β) τη χρήση μεθαμφεταμινών από τα γερμανικά στρατεύματα, γ) την επιβολή του φόβου και της τρομοκρατίας σε όσους δεν συμφωνούσαν με τις επίσημες πρακτικές, δ) την πλύση εγκεφάλου που υπέστησαν οι Γερμανοί στα σχολεία, τα πανεπιστήμια, τους κινηματογράφους και σε όλους τους δημόσιους χώρους.
Ο ναζισμός υπήρξε μία βιομηχανία θανάτου. Στα κρεματόρια ο θάνατος βιομηχανοποιήθηκε για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας. Οι τεχνικές του εργοστασίου μεταφέρθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Τα ανθρώπινα σώματα μετατράπηκαν σε αξίες χρήσεις: μαλλιά, χρυσά δόντια ακόμη και οι στάχτες των καμένων πτωμάτων, όλα ήταν προς χρήση. Επρόκειτο για μία ανείπωτη φρίκη που κατέστησε το Ολοκαύτωμα και τον ναζισμό, μοναδικό κοινωνικό φαινόμενο τουλάχιστον για τον 20ο αιώνα.
Μαζί με τα παραπάνω ερωτήματα προστίθεται ένα ακόμη: πώς ορίζεται ο ναζισμός; Εδώ συναντώνται ή αποκλίνουν σε κάθε περίπτωση διαφορετικά ιδεολογικά και πολιτικά ρεύματα. Η διαμάχη αυτή είτε μοιάζει είτε είναι θεωρητική ενατένιση, ωστόσο παράγει αποτελέσματα. Επομένως, η απάντηση υπό τη μία ή την άλλη οπτική γωνία έχει τη σημασία της.
Το νέο βιβλίο του Βασίλη Λιόση υπό τον τίτλο «ΝΑΖΙΣΜΟΣ: Τα αίτια γέννησης και γιγάντωσής του» εξετάζει ερωτήματα όπως αυτά που τέθηκαν παραπάνω. Παραθέτει ένα μεγάλο όγκο πραγματολογικών δεδομένων, εμπεριέχει πλήθος αποσπασμάτων από τα ίδια τα ντοκουμέντα των ναζί, συμπυκνώνει κρίσιμες πληροφορίες σε δεκάδες πινάκων, συγκρίνει τις διαφορετικές ιδεολογικές προσεγγίσεις σχετικά με τον ναζισμό και κυρίως επιχειρεί να ερμηνεύσει τη γέννηση, τη δράση και την επιρροή του ναζισμού. Η πολύπλευρη εξέταση του ναζισμού δεν αφορά μόνο το παρελθόν και στείρους ακαδημαϊσμούς. Αφορά άμεσα και το σήμερα που ο πολιτικός βρικόλακας δείχνει να επιστρέφει.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α: ΤΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ
Α1. Το νέο στάδιο του καπιταλισμού
Α2. Ιμπεριαλιστικοί σχεδιασμοί
Α3. Βασικές οικονομικές αντιθέσεις
Α4. Ο Α΄ παγκόσμιος πόλεμος
Α5. Η ρωσική επανάσταση
Α6. Η επιρροή της ρωσικής επανάστασης
Α7. Μια μορφή απάντησης από το αστικό στρατόπεδο
Α8. Οι εξελίξεις στην οικονομία τη δεκαετία του 1920
Α9. Η μεγάλη καπιταλιστική κρίση του 1929
Α10. Η στρατηγική του κεφαλαίου
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β: Η ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΣΤΟΝ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟ
Β1.Το ιμπεριαλιστικό «όραμα» της Παγγερμανίας
Β2. Η ανάπτυξη της γερμανικής οικονομίας
Β3. Η γερμανική επανάσταση
Β4. Η συνθήκη των Βερσαλλιών
Β5. Η δημοκρατία της Βαϊμάρης (Το πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό πλαίσιο)
Β6. Η εξέλιξη της εκλογικής επιρροής των κυριότερων κομμάτων στη Γερμανία του μεσοπολέμου
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ: ΤΑ ΠΡΩΤΟΝΑΖΙΣΤΙΚΑ ΙΔΕΟΛΟΓΗΜΑΤΑ
Γ1. Μυστικισμός και πρωτοναζιστικές ιδέες σε σύζευξη
Γ2. Η φιλοσοφική βάση του ναζισμού: τα πρόδρομα ρεύματα
Γ3. Ο κοινωνικός δαρβινισμός
Γ4. Η άρια φυλή και ο ρατσισμός: απόρροια ψευδοεπιστημονικών θεωριών
Γ5. Η ιδεολογία της αποικιοκρατίας και οι δοκιμές της μελλοντικής ναζιστικής πρακτικής
Γ6. Αντισημιτισμός
Γ7. Η πρωσική παράδοση και ο ρόλος του στρατού
Γ8. Ο μύθος του εσωτερικού εχθρού
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ: ΒΑΣΙΚΕΣ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΟΡΙΖΟΥΣΕΣ ΤΩΝ ΝΑΖΙ ΣΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ
Δ1. Ρατσισμός-Φυλή-Έθνος
Δ2. Αντικομμουνισμός
Δ3. Ψευδοσοσιαλισμός
Δ4. Για την πολιτική γενικά
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε: Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΥ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΥΣ ΤΟΥ ΝΑΖΙΣΜΟΥ
Ε1. Οι αναφορές στον Πλάτωνα
Ε2. Άλφρεντ Ρόζενμπεργκ: Ο μύθος του 20ου αιώνα
Ε3. Οι φιλοσοφικές βάσεις του Όττο Ντήτριχ
Ε4. Βάλτερ Νταρρέ: Αίμα και Γη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ: ΟΙ ΝΑΖΙ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ: ΚΡΑΤΟΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΗΣ ΜΕ ΜΙΑ ΙΔΕΑ ΚΕΫΝΣΙΑΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
ΣΤ1. Η νύχτα των μεγάλων μαχαιριών
ΣΤ2. Το ναζιστικό νομικό πλαίσιο: Η κατοχύρωση της δικτατορίας
ΣΤ3. Τα SS: Η ελίτ των ναζί
ΣΤ4. Ναζιστικό κράτος «πρόνοιας» και εργασία
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ζ: Η ΝΑΖΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ
Ζ1. Η αξία της προπαγάνδας στο Αγών μου
Ζ2. Ο γκουρού της ναζιστικής προπαγάνδας
Ζ3. Η προπαγάνδα των ναζί την περίοδο της εξουσίας τους
Ζ4. Προπαγάνδα και νεολαία
Ζ5. Προπαγάνδα και πόλεμος
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: Οι αρχές πολέμου κατά Γκέμπελς
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Η: ΤΟ NSDAP ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΤΑΞΕΙΣ
Η1. Οι ναζί και οι μικροαστοί
Η2. Οι ναζί και η αστική τάξη
Η3. Οι ναζί και η εργατική τάξη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Θ: ΟΙ ΝΑΖΙ ΣΤΟΝ Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ
Θ1. Το σχήμα του ζωτικού χώρου στον πόλεμο
Θ2. Η υλοποίηση του «οράματος» του ζωτικού χώρου
Θ3. Βασικές συνιστώσες της πολιτικής των ναζί στις κατεχόμενες χώρες
Θ4. Θάνατος: το απόλυτο μέτρο της ιμπεριαλιστικής βίας
Θ5. Η καταστροφή του αστικού ιστού και των υποδομών των κατεχόμενων πόλεων
Θ6. Η μεταφορά εργατών και η καταναγκαστική εργασία
Θ7. Η οικονομία των κατειλημμένων χωρών
Θ8. Η πείνα
Θ9. Η πολιτική δομή των κατεχόμενων χωρών και η σχέση των κυβερνήσεών τους με τους Γερμανούς
Θ10. Οι τιμωρίες και οι μαζικές σφαγές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι: ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ
Ι1. Ο τρόπος διαμόρφωσης της κοινής γνώμης σχετικά με τους Εβραίους
Ι2. Η πορεία προς το Ολοκαύτωμα
Ι3. Το Ολοκαύτωμα: ίσως μία τομή στην ιστορία της ανθρώπινης βίας
Ι4. Το τέλος της θηριωδίας
Ι5. Η εκμετάλλευση του Ολοκαυτώματος από το σύγχρονο κράτος του Ισραήλ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΑ: Η ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΤΩΝ ΝΑΖΙ ΚΑΙ ΕΝ ΓΕΝΕΙ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ
ΙΑ1. Οι στοχοποιημένες κατηγορίες και οι λόγοι εξόντωσής τους
ΙΑ2. Ειδικά για την εξόντωση των Εβραίων
ΙΑ3. Συμμετείχαν οι Γερμανοί ενεργά στον αντισημιτισμό;
ΙΑ4. Οι άνθρωποι είναι βίαιοι από τη φύση τους;
ΙΑ5. Γιατί οι άνθρωποι υιοθετούν παραδοξότητες και συμπεριφέρονται βίαια;
ΙΑ6. Τα φροϋδικά εργαλεία και ο ρόλος της ψυχολογίας στην προσπάθεια ερμηνείας της συμπεριφοράς των ναζί
ΙΑ7. Οι προϋπάρχουσες παράμετροι
ΙΑ8. Η άγνωστη παράμετρος: Οι μεθαμφεταμίνες
ΙΑ9. Τα υλικά κίνητρα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΒ: ΟΙ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΦΑΣΙΣΜΟΥ/ΝΑΖΙΣΜΟΥ
ΙΒ1. Για τους ορισμούς γενικά
ΙΒ2. Η προσέγγιση του κομμουνιστικού κινήματος στον μεσοπόλεμο
ΙΒ3. Η προσέγγιση της σοσιαλδημοκρατίας στον μεσοπόλεμο
ΙΒ4. Ο ναζισμός ως προϊόν του Χίτλερ
ΙΒ5. Ο ναζισμός ως υποσύνολο του ολοκληρωτισμού
ΙΒ6. Η εννοιολόγηση του φασισμού από σύγχρονους επιστήμονες των κοινωνικών επιστημών
ΙΒ7. Μία απόπειρα ορισμού
ΙΒ8. Δικτατορία και φασισμός: Δύο ισοδύναμες έννοιες;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου