«Το πολύ πολύ αυτό που θα βλέπουν οι επισκέπτες τις επόμενες μέρες είναι λίγο μαύρο στο χώμα. Έχει καεί αυτό που ονομάζουμε πούσι, το βλέπετε και εσείς. Είναι τα ξερά χόρτα που είναι απολύτως ξυρισμένα». Αυτό δήλωσε η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, κατά την επίσκεψή της στον Αρχαιολογικό Χώρο των Μυκηνών την Δευτέρα, την επομένη της πυρκαγιάς που πέρασε από την καρδιά του. Νωρίτερα, η υπουργός είπε ότι «η ζημιά από την χθεσινή πυρκαγιά ήταν η λιγότερο δυνατή» διότι «στην προκειμένη περίπτωση δούλεψαν η πρόληψη, το γεγονός ότι ο χώρος ήταν απολύτως αποψιλωμένος, δεν υπήρχαν καθόλου ξερά χόρτα».
Μάλιστα.
Επειδή, λοιπόν, μερικά πράγματα πρέπει να ξεκαθαρίζονται αμέσως μόλις προκύπτουν διότι μετά συνήθως είναι αργά, καθώς και με αφορμή τις προσπάθειες της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Πολιτισμού να καθησυχάσει για την πυρκαγιά στον εμβληματικό Αρχαιολογικό Χώρο των Μυκηνών, να ξεκαθαρίσουμε τα εξής:
1) Καταρχήν, μαύρο δεν είναι μόνο το χώμα, αλλά και τα μνημεία πάνω από τα οποία πέρασε η φωτιά. Οι φωτογραφίες που κυκλοφορούν αρκούν για του λόγου το αληθές.
2) Η ισχύουσα αρχαιολογική νομοθεσία – εθνική και διεθνής – αντιμετωπίζει την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς ενιαία. Δηλαδή, τόσο σε ό,τι αφορά στα ίδια τα μνημεία, όσο και στο περιβάλλον τους, το οποίο είναι αναπόσπαστο κομμάτι της προστασίας και των κηρύξεων. «Στα ακίνητα μνημεία συμπεριλαμβάνονται οι εγκαταστάσεις, οι κατασκευές και τα διακοσμητικά και λοιπά στοιχεία που αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα τους, καθώς και το άμεσο περιβάλλον τους» και «οι αρχαιολογικοί χώροι περιλαμβάνουν και το απαραίτητο ελεύθερο περιβάλλον που επιτρέπει στα σωζόμενα μνημεία να συντίθενται σε ιστορική, αισθητική και λειτουργική ενότητα» αναφέρει σχετικά ο αρχαιολογικός νόμος (3028/2002).
3) Από το παραπάνω προκύπτει ευλόγως, ότι η ζημιά στο περιβάλλον ενός μνημείου, συνιστά βλάβη στο ίδιο το μνημείο. Αυτό ισχύει πολύ περισσότερο στις Μυκήνες, όπου η φωτιά πέρασε πάνω από τα μνημεία και επηρέασε και τις λιθοδομές τους. Όχι όπως θα επηρεάζονταν όντως εάν δέχονταν μεγαλύτερα θερμικά φορτία, αλλά προφανώς το ότι μαύρισαν συνιστά βλάβη. Η οποία με τη σειρά της απαιτεί εξαιρετικά εξειδικευμένη και επίπονη διαδικασία αποκατάστασης. Και αυτή είναι μόνο η βλάβη που βλέπουμε. Περιμένουμε να δούμε τι θα πουν και οι ειδικοί, ελπίζοντας να είναι και η μοναδική.
4) Από το 1999 οι Μυκήνες είναι ενταγμένες στον κατάλογο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO. Εκτός των πολλών άλλων κριτηρίων ένταξης, κρίνεται και το σύνολο της προστασίας του μνημείου για την εξασφάλιση της ακεραιότητάς του. Υπενθυμίζεται ότι πολύ πρόσφατα, με αφορμή την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, η UNESCO ανακοίνωσε – ορθώς – ότι θα αξιολογήσει εκ νέου το καθεστώς ένταξης του μνημείου στον κατάλογο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, καλώντας τις τουρκικές αρχές «να αποφευχθεί η οπισθοχώρηση από την παγκόσμια αξία αυτής της σπάνιας κληρονομιάς».
Η έννοια της ακεραιότητας λοιπόν ενός μνημείου περιλαμβάνει και την έμμεση βλάβη του, δηλαδή την βλάβη που προκαλείται ακόμη και από την αλλαγή του θεσμικού καθεστώτος του, ή την αλλαγή χρήσης του, ή τις ασύμβατες με τον χαρακτήρα του επεμβάσεις και παρεμβάσεις – ακόμη και μόνο οπτικές – στο περιβάλλον του. Φυσικά, πολύ περισσότερο, από την καταστροφή αυτού του περιβάλλοντος.
Παρεμπιπτόντως, θα είχε πολύ ενδιαφέρον να μάθουμε αν η UNESCO ανέχεται με ανάλογη ελαφρότητα να μαυρίζουν τα μνημεία του καταλόγου της από πυρκαγιές.
Ακριβώς για όλα τα παραπάνω, το να αντιμετωπίζεται από την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού – και μάλιστα από μια υπουργό που, πέρα από τις βαραθρώδεις ιδεολογικές διαφορές που μας χωρίζουν, γνωρίζει απόλυτα το αντικείμενο – μια φωτιά μέσα στον Αρχαιολογικό Χώρο των Μυκηνών, με απόπειρα επικοινωνιακής υποβάθμισής της, επειδή «μόνο» μαύρισε, αντανακλά την κυρίαρχη πολιτική αντίληψη έναντι της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η οποία, σύμφωνα με αυτήν την αντίληψη, μπορεί να αφεθεί στα χέρια της «ελίτ» με διάφορους τρόπους: Από δεξιώσεις και πασαρέλες μέσα στις αρχαιότητες, μέχρι επιχειρηματική εκμετάλλευσή τους μέσω «θεματικών πάρκων», όπως «ονειρεύεται» ο δήμαρχος Άργους – Μυκηνών από πέρυσι, όταν κάλεσε τους Αμερικανούς της Charles H. Thornton & Company για να φτιάξουν μια αρχαιολογική «Ντίσνεϊλαντ» σε μια έκταση 3.000 στρεμμάτων δίπλα στον Αρχαιολογικό Χώρο των Μυκηνών.
Αυτή η αντίληψη εκκινείται από τον βασικό προσανατολισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήδη από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, αλλά και από τη Στρατηγική της Λισαβόνας, για την πολιτιστική κληρονομιά – αλλά και τη σύγχρονη πολιτιστική δημιουργία – η οποία πλέον αντιμετωπίζεται δίχως την παραμικρή εξαίρεση, ως προνομιακό πεδίο αύξησης της ανταγωνιστικότητας του κεφαλαίου.
Αναμένοντας το επίσημο πόρισμα για την αιτία της πυρκαγιάς και τον επίσημο, τελικό απολογισμό για τις βλάβες στον Αρχαιολογικό Χώρο και τα μνημεία, ελπίζουμε – και καλούμε σε εγρήγορση γι’ αυτό κάθε άνθρωπο που νοιάζεται για την πολιτιστική κληρονομιά χωρίς αγοραίους όρους – να μην «σκάσουν μύτη» κάθε είδους «χορηγοί» και λοιποί «ευεργέτες» για την αποκατάσταση. Διότι, ο τζάμπας απέθανε…
ΠΗΓΗ: toperiodiko
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου