Ματαίωση έργων αντλησιοταμίευσης στη λίμνη Τριχωνίδα επιβάλλει Απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής - Ανάλυση της Σοφίας Παυλάκη*

Σοφία Παυλάκη*

Η Επιτροπή διευκρινίζει με την Απάντησή της ότι για ενεργειακά έργα σε περιοχές Natura, όπως η φυσική λίμνη Τριχωνίδα, απαιτείται προηγούμενος καθορισμός στόχων διατήρησης και πλήρης διασφάλιση ότι οι επεμβάσεις δεν θα έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον της περιοχής, όροι που ουδόλως πληρούνται από τα προωθούμενα στη λίμνη έργα αντλησιοταμίευσης

Με πέντε (5) αναλυτικές και νομικά εμπεριστατωμένες αιτήσεις της η «Συνεργασία 33 Συλλόγων και Φορέων»[1] κατά των έργων αντλησιοταμίευσης στη λίμνη Τριχωνίδα απευθύνεται προς όλες τις υπηρεσίες και τους φορείς που γνωμοδότησαν θετικά υπέρ του έργου «Τριχωνίδα Ι[2]» (ΔΙΠΑ-ΥΠΕΝ[3], ΥπΑΑΤ[4] και ΡΑΑΕΥ[5]) καθώς και προς τον ΟΦΥΠΕΚΑ που δήλωσε αδυναμία να γνωμοδοτήσει[6].

Η «Συνεργασία» ενημερώνει για την Απάντηση[7] που έλαβε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε Ερώτηση[8] που απηύθυνε στο πλαίσιο του Κοινοβουλευτικού Ελέγχου και ζητάει, ενόψει των νέων δεδομένων που έθεσε η Απάντηση της Επιτροπής, να ματαιωθεί το έργο στο σύνολό του και να ανακαλέσουν όλες οι ως άνω υπηρεσίες τις θετικές γνωμοδοτήσεις τους για αυτό, αφού πλέον δεν συνάδουν με το περιεχόμενο της Απάντησης της Επιτροπής.

Πέραν των αιτήσεων ανάκλησης για το έργο «Τριχωνίδα Ι» η Συνεργασία αιτείται την ματαίωση και του έργου «Τριχωνίδα ΙΙ[9]», αφού οι όροι που έθεσε η Απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής απαγορεύουν όλα τα έργα αντλησιοταμίευσης και γενικά τα έργα ΑΠΕ σε περιοχές Natura, όπως η Τριχωνίδα, επειδή δεν υπάρχουν στόχοι διατήρησης.

Προβάλλει περαιτέρω η «Συνεργασία» ότι ως «Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά» (ΣΠΠ) η Τριχωνίδα δεν υπόκειται κατά τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ 1378/2022 κ.ά.) ούτε στις εξαιρέσεις του άρθρου 6 παρ. 4 της οδηγίας 92/43/ΕΚ για τους οικοτόπους, επομένως η εγκατάσταση ενεργειακών έργων στη λίμνη Τριχωνίδα δεν δικαιολογείται ούτε ως αναγκαιότητα, την οποία θα μπορούσε ενδεχομένως να επιβάλει το μείζον εθνικό συμφέρον.

Ενόψει της Απάντησης της Επιτροπής, καθίσταται επομένως μη νόμιμο και το έργο «Τριχωνίδα ΙΙ», ενώ με όσα προβάλλονται στις αιτήσεις της «Συνεργασίας» αναδεικνύεται η μεγάλη αξία της Απάντησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την υπόθεση της Τριχωνίδας και γίνεται ξεκάθαρο ότι πλέον κανένα ενεργειακό έργο δεν μπορεί να υλοποιηθεί στο οικοσύστημα της λίμνης Τριχωνίδας, αφού δεν υπάρχουν προκαθορισμένοι στόχοι διατήρησης και στον βαθμό που δεν παρέχεται πλήρης διασφάλιση ότι δεν θα επιφέρει επιπτώσεις στο περιβάλλον της προστατευόμενης περιοχής.

Αναλυτικά, η «Συνεργασία Συλλόγων και Φορέων» ενημερώνει σχετικά με τη δημοσίευση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή της υπ’ αριθ. ELE-001078/14.5.2025[10] Απάντησής της επί της υπ’ αριθ. E-001078/12.3.2025[11] κοινοβουλευτικής Ερώτησης που κατατέθηκε στο Ευρωκοινοβούλιο την 12.3.2025 στο πλαίσιο του κοινοβουλευτικού ελέγχου, κατά τη διαδικασία του άρθρου 144 του Κανονισμού, με δική της πρωτοβουλία και με τις δέουσες ενέργειες της πληρεξουσίας δικηγόρου της κ. Σοφίας Παυλάκη σε συνεργασία με την Ευρωβουλευτή κ. Μαρία Ζαχαρία και τον νομικό της εκπρόσωπο κ. Ελευθέριο Λεβαντή. Ακολούθως η κα Ζαχαρία υποστήριξε προφορικά την Ερώτηση ενώπιον της Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, οπότε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που επιλαμβάνεται στην περίπτωση αυτή βάσει της σχετικής διαδικασίας, εξέδωσε την ως άνω Απάντησή της.

H Απάντηση αυτή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι εξαιρετικά σημαντική και αποτελεί μία πρώτη δικαίωση για τους πολύμηνους αγώνες της «Συνεργασίας Συλλόγων και Φορέων» για την περιοχή, αφού όλα εκείνα που η «Συνεργασία» είχε επισημάνει ως σοβαρές παραβάσεις και πλημμέλειες του έργου «Τριχωνίδα Ι» με την Ερώτησή της, η Επιτροπή τα έθεσε με την Απάντησή της ως απολύτως αναγκαία προαπαιτούμενα για τη νομιμότητα όλων των προωθούμενων ενεργειακών έργων στην Τριχωνίδα, στην ευρύτερη περιοχή και στη χώρα εν γένει.

Κυρίως η Επιτροπή αποσαφηνίζει με την Απάντησή της ότι για ενεργειακά έργα σε περιοχές Natura, όπως η Τριχωνίδα, απαιτείται προηγούμενος καθορισμός στόχων διατήρησης και πλήρης διασφάλιση ότι τα έργα και οι προωθούμενες επεμβάσεις δεν θα έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον της περιοχής.

Στην Απάντησή της η Επιτροπή επισημαίνει τις υποχρεώσεις των κρατών μελών που απορρέουν από τρεις (3) Ευρωπαϊκές οδηγίες: 92/43/ΕΚ για τους οικοτόπους, 2011/92/ΕΕ για τις επιπτώσεις των έργων και 2000/60/ΕΚ για τα επιφανειακά ύδατα, οι οποίες ουδόλως πληρούνται από το έργο «Τριχωνίδα Ι» που προωθείται απαράδεκτα σε φυσική λίμνη και σε περιοχή Natura, από τα ύδατα της οποίας υδρεύονται χιλιάδες άνθρωποι στους παραλίμνιους οικισμούς[12].

Το έργο προωθείται χωρίς να έχουν αποκλειστεί με τεκμηριωμένη επιστημονική βεβαιότητα και οι επιπτώσεις από την αυξημένη σεισμική επικινδυνότητα της περιοχής[13]. Εφόσον όμως υπάρχει βάσιμος κίνδυνος και σοβαρό ενδεχόμενο πρόκλησης περιβαλλοντικής βλάβης ή άλλης καταστροφής ή σοβαρού ατυχήματος από το έργο σε περίπτωση σεισμικής δράσης σε περιοχή Natura, για την οποία δεν υφίστανται καν στόχοι διατήρησης, εφαρμόζεται εν προκειμένω και η αρχή της προφύλαξης, που επιβάλλει την άμεση ματαίωση του έργου και την αποχή από κάθε πράξη υλοποίησής του λόγω επιστημονικής αβεβαιότητας όσον αφορά τις επιπτώσεις του στο περιβάλλον, στην ασφάλεια, στη ζωή και στην υγεία των κατοίκων.

Πέραν αυτού μη νομίμως προωθείται το έργο σε φυσική λίμνη της χώρας χωρίς να διασφαλίζεται πλήρως ότι θα διατηρηθεί κατά την εκμετάλλευσή της από τον επενδυτή ο κοινόχρηστος χαρακτήρας των περιβαλλοντικών αγαθών της ίδιας της λίμνης ως φυσικού οικοσυστήματος με όλη της τη βιοποικιλότητα, αλλά και του νερού που εμπεριέχει η λίμνη ως δημόσιου και κοινόχρηστου πολύτιμου φυσικού πόρου και αγαθού, σύμφωνα και με τις διατάξεις των άρθρων 966 και 970 του Αστικού Κώδικα σε συνδυασμό με το άρθρο 24 Συντ.

Το έργο χαρακτηρίζεται από άγνοια των σύγχρονων διεθνών και ευρωπαϊκών πρακτικών, αφού αντίκειται στην υιοθετούμενη από το υπό εκπόνηση νέο Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο των Α.Π.Ε. σταδιακή αποχή από την αδειοδότηση νέων έργων ΑΠΕ σε ήδη κορεσμένες περιοχές, όπως η Αιτωλοακαρνανία. Επίσης αντίκειται στη νέα Στρατηγική της Ε.Ε. για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 που προβλέπει την άρση εμποδίων και φραγμάτων σε ποτάμια και λοιπούς υδατικούς πόρους[14]. Ήδη άλλωστε δημοσιεύτηκαν στοιχεία για περικοπές των ΑΠΕ από τον ΑΔΜΗΕ[15] που καταδεικνύουν ότι δεν δικαιολογείται πλέον από καμία ανάγκη η περαιτέρω αδειοδότηση εγκαταστάσεων ΑΠΕ στη χώρα μας, αφού η παραγόμενη ενέργεια από ΑΠΕ δεν μπορεί καν να απορροφηθεί στο σύνολό της.

Το έργο αντιστρατεύεται και τις βασικές στοχεύσεις του Επιχειρησιακού Προγράμματος Περιφέρειας Δυτ. Ελλάδας 2020-2023 (άξονες 3-4) που έδωσε έμφαση στην εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου διαχειριστικού σχεδίου προστασίας των λιμναίων οικοσυστημάτων και βιώσιμης διαχείρισης των υδατικών πόρων με την ανάδειξη των λιμνών της περιοχής ως πυρήνων εναλλακτικού τουρισμού, την προώθηση της τοπικής παραγωγής και την προστασία του τοπίου. Παρομοίως το έργο αντίκειται στο εγκεκριμένο Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας (ΦΕΚ Δ’ 845/2020), που προβλέπει για τις αναξιοποίητες τουριστικά περιοχές της ορεινής και πεδινής ενδοχώρας, ανάμεσα στις οποίες και αυτές των Λιμνών Αιτωλοακαρνανίας, ανάπτυξη ήπιων μορφών τουρισμού (άρθ. 10 § 3.4) και κατατάσσει τα τοπία της Λίμνης Τριχωνίδας και του Αρχαίου Θέρμου στα «Τοπία Εθνικής Αξίας», τονίζοντας ότι οποιοδήποτε έργο αξιοποίησης υδατικών πόρων, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων για την προστασία και αποκατάσταση του υδάτινου περιβάλλοντος, θα πρέπει να είναι συμβατό με τα εφαρμοστέα στην περιοχή εγκεκριμένα Σχέδια Διαχείρισης Υδατικών Πόρων Λεκανών Απορροής ποταμών ή με τις δράσεις για τις προστατευόμενες περιοχές του Εθνικού Μητρώου προστατευόμενων περιοχών, σύμφωνα με τις προδιαγραφές της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ, κατ’ εφαρμογή του ν. 3199/2003 και του πδ/τος 51/2007» (άρθ. 16, 11.1), ενώ περιέχει προβλέψεις και για την προστασία του τοπίου κατά την περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δράσεών του (άρθ. 16, 15).

Το έργο «Τριχωνίδα Ι» φαίνεται να αγνοεί πλήρως και τις δράσεις του «Δικτύου Πόλεων με λίμνες» στο οποίο ανήκει η Τριχωνίδα[16], αλλά και την «Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση (ΟΧΕ) – “Διαδρομή Φύσης & Πολιτισμού Αιτωλοακαρνανίας”»[17], την οποία έχει ήδη δρομολογήσει και εκπονεί η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, σύμφωνα με επίσημη παρουσίασή της που πραγματοποιήθηκε την 13/1/2025 στο Μεσολόγγι, στοχεύοντας στην ανάδειξη της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της Αιτωλοακαρνανίας, μέσα από ένα σύνολο έργων στρατηγικής σημασίας που αναμένεται να δώσουν νέα ώθηση στη βιώσιμη διαχείριση των φυσικών και πολιτιστικών πόρων της περιοχής, στόχοι που με βεβαιότητα θα πληγούν ανεπανόρθωτα από το εκπονούμενο έργο αντλησιοταμίευσης. Το προωθούμενο έργο έρχεται σε πλήρη αντίθεση και με τα εκπονούμενα προγράμματα τουριστικής προβολής της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, ενώ και ο Αντιπεριφερειάρχης Βιώσιμης Ανάπτυξης, Ενέργειας, Χωροταξίας και Περιβάλλοντος κ. Στ. Μπλέτσας, τον οποίο η «Συνεργασία» επισκέφτηκε ειδικά για το έργο «Τριχωνίδα Ι» στο γραφείο του στην Πάτρα, έχει υποστηρίξει[18] την ανάγκη «να θωρακιστεί το φυσικό περιβάλλον της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας».

Αντ’ αυτών, η αντλησιοταμίευση στην Τριχωνίδα θα απαιτήσει σε μόνιμη βάση ακόμα και τη χρήση ουσιών της κλίμακας Seveso που θα αποτελούν μία μόνιμη «ωρολογιακή βόμβα» για το περιβάλλον της περιοχής με κίνδυνο εκδήλωσης σοβαρών βιομηχανικών ατυχημάτων,  εκρήξεων και πυρκαγιών ιδίως τους θερινούς μήνες, οπότε επικρατούν υψηλές θερμοκρασίες. Στον σχεδιασμό του έργου συντελούνται παραβιάσεις της νομοθεσίας για τη διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων, αφού δεν προσκομίζεται εκ των προτέρων σχετικό ασφαλιστήριο συμβόλαιο ή εγγυητική επιστολή του φορέα κατ’ άρθρο 12 παρ. 1 ν. 4014/2011. Παραπλανητικά και αντιφατικά αναφέρεται στη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.) και ότι «το έργο δεν ενέχει κινδύνους πρόκλησης έκρηξης ή πυρκαγιάς, διότι δεν χρησιμοποιεί εύφλεκτα καύσιμα» (σελ. 176 της Μ.Π.Ε.), ενώ στη σελ. 158 αναφέρεται ότι η εγκατάσταση θα παράγει «επικίνδυνα και τοξικά απόβλητα» και θα χρησιμοποιεί «ορυκτέλαια, έλαια μηχανής, έλαια λίπανσης, άλλα έλαια (τα οποία δεν προσδιορίζονται!), πετρέλαιο καύσιμο, ντίζελ, βενζίνη…».

Το έργο προωθείται από την εταιρεία και ως δήθεν «μηδενικού περιβαλλοντικού αποτυπώματος» χωρίς όμως να συνυπολογίζεται στην υποτιθέμενη ωφέλειά του η κατανάλωση ορυκτών καυσίμων για την παραγωγή, τη μεταφορά, την εγκατάσταση και απεγκατάσταση των επιμέρους υποδομών του, ενώ θεωρείται απολύτως ουτοπικό να μιλάμε και για «αποκατάσταση» του οικοσυστήματος μετά την πάροδο των 50 ετών της διάρκειας του έργου. Για τούτο, το έργο όχι μόνο δεν θα συμβάλει στην «πράσινη μετάβαση», αλλά θα είναι και σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνο για την περιβαλλοντική υποβάθμιση και την καταστροφή της περιοχής. Αντιθέτως η  ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή, την οποία υποτίθεται ότι υπηρετούν τα έργα αντλησιοταμίευσης, επιτυγχάνεται μέσω της βιώσιμης διαχείρισης των φυσικών πόρων και των δασών, σύμφωνα με τον Κανονισμό 2018/841/ΕΕ, τον οποίο το έργο αγνοεί πλήρως, όπως αποδεικνύεται και από τις τρεις (3) αρνητικές γνωμοδοτήσεις όλων των αρμόδιων Δασικών υπηρεσιών[19] της περιοχής που απέρριψαν στο σύνολό τους το έργο ως απολύτως ασύμβατο με τις αρχές της δασικής προστασίας και της βιώσιμης δασικής διαχείρισης και ως ακατάλληλο και καταστροφικό για τα δασικά οικοσυστήματα της περιοχής της Τριχωνίδας.

Παρ’ όλα αυτά και οι τρεις ως άνω υπηρεσίες (ΔΙΠΑ, ΥπΑΑΤ, ΡΑΑΕΥ) ενέκριναν ή γνωμοδότησαν θετικά ή και αδειοδότησαν το έργο «Τριχωνίδα Ι», ο δε ΟΦΥΠΕΚΑ διευκρίνισε ότι αδυνατεί να γνωμοδοτήσει στον βαθμό που διαπίστωσε ελλείψεις στοιχείων στις μελέτες του έργου (οι οποίες, αν τελικώς συμπληρωθούν από τον επενδυτή, θα μπορούσαν ενδεχομένως να οδηγήσουν και σε μία θετική γνωμοδότησή του), πλην όμως όλες αυτές οι θετικές γνωμοδοτήσεις, άδειες και εγκρίσεις των ως άνω φορέων και υπηρεσιών τελούν πλέον σε πλήρη αντίθεση με όσα απαιτούνται δυνάμει της επικαλούμενης Απάντησης[20] της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά τα ως άνω.

Αναλυτικά οι πλημμέλειες του έργου που αφορούν τη μη εκπλήρωση των υποχρεώσεων που αναφέρει στην Απάντησή της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι οι εξής:

1. Έλλειψη στόχων διατήρησης (οδηγία 92/43/ΕΚ)

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποδέχεται πλήρως όσα καταγγέλθηκαν από τη «Συνεργασία Συλλόγων και Φορέων» σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του έργου «Τριχωνίδα Ι» και επισημαίνει ότι κατά την εκπόνηση, μεταξύ άλλων, ενεργειακών έργων με επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον προστατευόμενων περιοχών και Σημαντικών Περιοχών για τα Πτηνά (ΣΠΠ), όπως η λίμνη Τριχωνίδα, θα πρέπει να εφαρμόζονται απαρέγκλιτα οι ευρωπαϊκές οδηγίες 92/43/ΕΟΚ για τους οικοτόπους[21] και 2009/147/ΕΚ για τα πτηνά[22], με στόχο την ολοκληρωμένη προστασία των οικοσυστημάτων με τη δέουσα εκτίμηση των επιπτώσεων των έργων, λαμβανομένων υπόψη και των στόχων διατήρησης[23].

Υπενθυμίζουμε ότι η Ελλάδα καταδικάστηκε το 2020 από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη διαρκή παραβίαση της Οδηγίας για τους οικοτόπους κατά την αδειοδότηση όλων των έργων σε προστατευόμενες περιοχές, επειδή δεν έχει προηγηθεί καθορισμός στόχων διατήρησης[24], ενώ και τον Φεβρουάριο 2023 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επανήλθε με  Αιτιολογημένη Γνώμη της[25], σύμφωνα με την οποία σε κάθε περίπτωση αδειοδότησης ενεργειακών εγκαταστάσεων σε προστατευόμενες περιοχές συντελείται παραβίαση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας της ΕΕ, αφού δεν έχει προηγουμένως καθορισθεί από την ελληνική πολιτεία, ως όφειλε, η δέουσα εκτίμηση των στόχων διατήρησης των οικοτόπων της και των ειδών τους.

Με μια πολυσέλιδη ωστόσο απόφαση του Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας υπό στοιχ. οικ. ΥΠΕΝ/ΔΔΦΠΒ/24776/985/7.3.2023 (ΦΕΚ Β’ 1807/22.3.2023) το αρμόδιο υπουργείο επεχείρησε να εκπονήσει στόχους διατήρησης των περιοχών του δικτύου Natura 2000, μολονότι για το σύνολο των προστατευόμενων τόπων και ειδών που αναφέρονται στους πίνακες της αποφάσεως αυτής, αναγράφεται παντού η ένδειξη «ανεπαρκή δεδομένα», επομένως ούτε μετά την έκδοση της ως άνω απόφασης μπορεί να θεωρηθεί ότι η χώρα μας διαθέτει στόχους διατήρησης των προστατευόμενων οικοτόπων της και των ειδών τους, γεγονός που επιβεβαιώνεται και από το περιεχόμενο της απάντησης της Ευρ. Επιτροπής και εξακολουθεί να καθιστά μη νόμιμη κάθε επέμβαση σε προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura, μεταξύ των οποίων και στη λίμνη Τριχωνίδα με τα επίμαχα έργα αντλησιοταμίευσης, ζήτημα το οποίο ανέδειξε η δικηγόρος της «Συνεργασίας» κ. Σ. Παυλάκη και στο πλαίσιο αναλυτικής έγγραφης Καταγγελίας – Αναφοράς για το έργο «Τριχωνίδα Ι», την οποία κατέθεσε ενώπιον της Επιτροπής Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Τα έργα αντλησιοταμίευσης στη λίμνη Τριχωνίδα θεωρούνται επομένως μη νόμιμα στο σύνολό τους, για τον λόγο ότι προωθούνται σε προστατευόμενη περιοχή του Δικτύου Natura χωρίς προηγούμενο καθορισμό στόχων διατήρησης, όπως απαιτεί η οδηγία 92/43/ΕΚ για την προστασία των οικοτόπων, και χωρίς να διασφαλίζεται πλήρως και εμπεριστατωμένα από τις υποβληθείσες μελέτες του έργου ότι οι σχετικές επεμβάσεις στο οικοσύστημα της λίμνης δεν θα επιφέρουν επιπτώσεις στο περιβάλλον της περιοχής.

Η Επιτροπή επισημαίνει περαιτέρω ότι ουδέποτε ενημερώθηκε από τις αρμόδιες ελληνικές αρχές για τα έργα αντλησιοταμίευσης που προωθούνται σε φυσική λίμνη του δικτύου Natura κατά παράβαση της ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής νομοθεσίας, σύμφωνα και με όσα αναλύθηκαν, και αναγνωρίζει επί λέξει «την εξέχουσα σημασία της προστασίας των φυσικών οικοτόπων και ειδών ευρωπαϊκού και διεθνούς ενδιαφέροντος, όπως εν προκειμένω τα ευαίσθητα οικοσυστήματα που φιλοξενούνται στη λίμνη Τριχωνίδα»[26].

2. Μη εκπλήρωση των απαιτήσεων της οδηγίας ΕΠΕ (οδηγία 2011/92/ΕΕ)

Ως έργα που περιλαμβάνουν «φράγματα και λοιπές εγκαταστάσεις συγκράτησης και μόνιμης ταμίευσης υδάτων»[27], οι αντλησιοταμιεύσεις στη λίμνη Τριχωνίδα θα έπρεπε, σύμφωνα και με την Απάντηση της Επιτροπής, να ευθυγραμμίζονται με τις απαιτήσεις της οδηγίας 2011/92/ΕΕ (οδηγία ΕΠΕ) για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των έργων[28], της οποίας ωστόσο οι επιταγές ουδόλως πληρούνται από τις μελέτες των εν λόγω έργων που έχουν υποβληθεί (Παράρτημα ΙΙ σημείο 10 στοιχ. ζ’ Οδηγίας 2011/92/ΕΕ). Όπως άλλωστε διευκρινίζεται στην Απάντηση της Επιτροπής, για την προώθηση έργων αντλησιοταμίευσης σε φυσικά οικοσυστήματα τα κράτη μέλη οφείλουν να καθορίζουν, με αυστηρά και εξειδικευμένα κατά περίπτωση κριτήρια, εάν αυτά ενδέχεται να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, όρος που επίσης δεν τηρείται στο πλαίσιο των υπό κρίση έργων.

Ειδικά στην περίπτωση του έργου «Τριχωνίδα Ι», που έχει ήδη περάσει από το στάδιο της δημόσιας διαβούλευσης, κατέστη αδύνατη η πλήρης διασφάλιση ότι το έργο δεν αναμένεται να έχει αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον της προστατευόμενης περιοχής. Για τούτο, θα έπρεπε σύμφωνα και με την Απάντηση της Επιτροπής, να είχε διενεργηθεί από τον φορέα του έργου πλήρης και εμπεριστατωμένη εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεών του στο φυσικό περιβάλλον της περιοχής, η οποία ωστόσο αποδίδεται πλημμελώς και με σοβαρές αστοχίες, παραλείψεις, αντιφάσεις και κενά στον φάκελο του έργου, όπως έχει επισημάνει η «Συνεργασία» τόσο στο εκτενές δελτίο Δ11 που κατέθεσε στη δημόσια διαβούλευση του έργου με 2.065 υπογραφές φυσικών προσώπων και φορέων όσο και στην αναλυτική Αναφορά της που υπέβαλε στην Επιτροπή Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δια της πληρεξουσίας δικηγόρου της.

3. Παραβιάσεις της οδηγίας – πλαισίου για τα ύδατα (οδηγία 2000/60/ΕΚ)

Σοβαρές πλημμέλειες και παραλείψεις των έργων προκύπτουν, με βάση την Απάντηση της Επιτροπής, σε σχέση και με την υποχρεωτική εφαρμογή της οδηγίας – πλαισίου 2000/60/ΕΕ για τα ύδατα. Συγκεκριμένα η Επιτροπή επισημαίνει μια σειρά από υποχρεώσεις του κράτους μέλους που απορρέουν από τις διατάξεις της παρ. 7 του άρθρου 4 της οδηγίας αυτής, που ουδόλως πληρούνται από το έργο Τριχωνίδα Ι και που, μεταξύ άλλων, αφορούν την:

– Μη λήψη ή πλημμελή λήψη εκ μέρους του φορέα του έργου όλων των πρακτικώς εφικτών μέτρων για τον μετριασμό των αρνητικών επιπτώσεων του έργου στην κατάσταση του υδατικού συστήματος

– Παράλειψη επαρκούς εξέτασης εναλλακτικών λύσεων πριν την οριστική επιλογή της χωροθέτησης του έργου σε φυσική λίμνη

– Αδυναμία του φορέα του έργου να αποδείξει ότι οι προωθούμενες από το έργο μεταβολές της κατάστασης των υδάτινων συστημάτων της Τριχωνίδας δεν μπορούν, για τεχνικούς λόγους ή λόγω υπέρμετρου κόστους, να επιτευχθούν με άλλα μέσα που συνιστούν πολύ καλύτερη περιβαλλοντική επιλογή

– Αδυναμία αιτιολόγησης της ανάγκης υλοποίησης του έργου σε σχέση και με τις παρεχόμενες δυνατότητες από το εφαρμοστέο σχέδιο διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού

– Αδυναμία του φορέα να αποδείξει νομίμως και επαρκώς ότι η υλοποίηση του έργου «Τριχωνίδα Ι» υπαγορεύεται επιτακτικά από το δημόσιο συμφέρον και ότι τα επικαλούμενα από τις μελέτες του έργου τυχόν οφέλη του για το περιβάλλον και την κοινωνία υπερκαλύπτουν τις επιπτώσεις του έργου στην υγεία των ανθρώπων, στη διαφύλαξη της ασφάλειάς τους και στη βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής.

Η Επιτροπή καταλήγει στην Απάντησή της πως οι ελληνικές αρχές φέρουν την πρωταρχική ευθύνη για τη διασφάλιση ότι τα έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) αναπτύσσονται σε πλήρη συμμόρφωση με το δίκαιο της ΕΕ, επιταγή που επίσης ουδόλως πληρούται από τα υπό εκπόνηση έργα αντλησιοταμίευσης στη φυσική λίμνη Τριχωνίδα, γεγονός που τα καθιστά, και για τον λόγο αυτόν, μη νόμιμα και απορριπτέα στο σύνολό τους.

Ενόψει των πολύ σοβαρών ζητημάτων που ετέθησαν με την ως άνω Απάντηση[29] της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όσον αφορά τις απαιτήσεις της για προηγούμενο καθορισμό στόχων διατήρησης και για πλήρη διασφάλιση ότι τα προωθούμενα ανά τη χώρα ενεργειακά έργα δεν θα έχουν καμία επίπτωση σε περιοχές Natura όπως η λίμνη Τριχωνίδα, λαμβανομένου υπόψη και ότι ολόκληρη η Τριχωνίδα συνιστά Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά (ΣΠΠ), επομένως η εγκατάσταση ενεργειακών έργων σε αυτήν δεν είναι ανεκτή ούτε ως αναγκαιότητα την οποία τυχόν επιβάλλει το μείζον εθνικό συμφέρον (ΣτΕ 1378/2022 κ.ά.), η «Συνεργασία» αιτήθηκε την άμεση ανάκληση όλων των θετικών γνωμοδοτήσεων, εγκρίσεων και αδειών των ως άνω φορέων και υπηρεσιών, οι οποίες στην πλειονότητά τους έχουν αναρτηθεί δημόσια στο Ηλεκτρονικό Περιβαλλοντικό Μητρώο (ΗΠΜ) του έργου Τριχωνίδα Ι[30], και την εκ μέρους των φορέων και υπηρεσιών αυτών άμεση ματαίωση και οριστική απόρριψη των έργων «Τριχωνίδα Ι και ΙΙ» στο σύνολό τους καθώς και κάθε ενεργειακού έργου στη λίμνη Τριχωνίδα, σε συμμόρφωση με την υπ’ αριθ. ELE-001078/14.5.2025[31] Απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και με τους όρους που έθεσε.

♦-♦-♦

* Δικηγόρος παρ’ ΑΠ, M.Sc. Δασική και Περιβαλλοντική Πολιτική ΔΠΘ, υπ. Δρ. Παν/μίου Αιγαίου, μέλος Επιστημονικού Συμβουλίου Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητας.

[1]Η «Συνεργασία Συλλόγων και Φορέων κατά του έργου Τριχωνίδα Ι», αποτελείται από τους ακόλουθους 33 Συλλόγους και Φορείς: 1. «Ινστιτούτο Δημιουργικότητας, Έρευνας Ανάπτυξης Περιφέρειας Θέρμου» (ΙΔΕΑΠΘ), με έδρα το Θέρμο Ν. Αιτωλοακαρνανίας, νομίμως εκπροσωπούμενο από την Σοφία Υφαντή, email: idea.thermou@gmail.com, 2. «Λέσχη Μεικτού Αθλητισμού Θέρμου» (ΛΕΜΑΘ), με έδρα το Θέρμο Ν. Αιτωλοακαρνανίας, νομίμως εκπροσωπουμένη από τον Γεώργιο Ντρέλια, email: lemathcycle@hotmail.com, 3. «Εκπολιτιστικός Όμιλος Θέρμου» (ΕΟΘ), με έδρα το Θέρμο Ν. Αιτωλοακαρνανίας, νομίμως εκπροσωπούμενος από τον Γεώργιο Δημάκη, 4. «Εμπορικός Σύλλογος Θέρμου», με έδρα το Θέρμο Ν. Αιτωλοακαρνανίας, νομίμως εκπροσωπούμενος από τον Θεόδωρο Ντρέλια, 5. «Εταιρία Φίλων Μουσείου Θέρμου», με έδρα το Θέρμο Ν. Αιτωλοακαρνανίας, νομίμως εκπροσωπουμένη από τον Γεώργιο Χριστόπουλο, 6. «Σύλλογος Απανταχού Θερμίων “ΘΕΡΜΙΟΣ ΑΠΟΛΛΩΝ”», με έδρα την Αθήνα, νομίμως εκπροσωπούμενος από τον Δημήτριο Παπαθανασόπουλο, email: thermiosapollon1982@gmail.com, dimitrispapa2407@gmail.com, 7. «Σύλλογος Πετροχωριτών Τριχωνίδας», με έδρα το Πετροχώρι Ν. Αιτωλοακαρνανίας, νομίμως εκπροσωπούμενος από τον Νικόλαο Αγρέβη, 8. «Πολιτιστικός Σύλλογος Σιταραλώνων “Άγιος Παντελεήμων”», με έδρα τα Σιταράλωνα Ν. Αιτωλοακαρνανίας, νομίμως εκπροσωπούμενος από τους Χάρη Τσίγκα και Λαμπρινή Μηζήθρα, email: sitaralona2019@gmail.com, 9. «Σύλλογος Νέων Αγίας Σοφίας», με έδρα την Αγία Σοφία Ν. Αιτωλοακαρνανίας, νομίμως εκπροσωπούμενος από τους Θωμά Κότσαλο και Χρηστίνα Ρεπάνη, 10. «Σύλλογος γονέων και κηδεμόνων Δημοτικού Σχολείου Θέρμου», με έδρα το Θέρμο Ν. Αιτωλοακαρνανίας, νομίμως εκπροσωπούμενος από την Νεκταρία Μητρομάρα, email: nenamitr@yahoo.gr, 11. «Σύλλογος Αναληψιωτών Αιτωλίας», με έδρα την Αθήνα, νομίμως εκπροσωπούμενος από τον Νικόλαο Τσέλιο, email: nptselios@yahoo.gr, 12. «Σύνδεσμος Αργυροπηγαδιτών Τριχωνίδας», με έδρα το Αργυρό Πηγάδι Ν. Αιτωλοακαρνανίας, νομίμως εκπροσωπούμενος από τον Λάμπρο Καραγιώργο, email: Karageorgos.l@hotmail.com, 13. «Σύλλογος Αβαρικιωτών “Αγία Παρασκευή”», με έδρα την Αθήνα, νομίμως εκπροσωπούμενος από τον Απόστολο Γεωργίου, email: tolis5732@yahoo.gr, 14. «Πολιτιστικός Εξωραϊστικός Σύλλογος Παμφίου», με έδρα το Πάμφιο Ν. Αιτωλοακαρνανίας, νομίμως εκπροσωπούμενος από τους Σπυρίδωνα Σαλμούκα και Δημήτριο Δίπλα, email: goustiani21@gmail.com, 15. «Κοινσεπ Ορεινή», με έδρα το Αργυρό Πηγάδι Ν. Αιτωλοακαρνανίας, νομίμως εκπροσωπουμένη από τον Βασίλειο Κωνσταντινίδη, email: vckonstantinidis@gmail.com, 16. «YamoChori», με έδρα την Αθήνα Ν. Αττικής, νομίμως εκπροσωπούμενο από τον Άλεξ Καραγιώργο, email: youthactiveminds@gmail.com, 17. «Πολιτιστικός Σύλλογος Κάτω Μακρυνούς», με έδρα την Κάτω Μακρυνού Ν. Αιτωλοακαρνανίας, νομίμως εκπροσωπούμενος από την Ξένια Κουτρουλιά, email: jeniakoutroulia@gmail.com, 18. «Πολιτιστικός Σύλλογος Άνω Μακρινούς “Άγιος Αθανάσιος”», με έδρα την Άνω Μακρυνού Ν. Αιτωλοακαρνανίας, νομίμως εκπροσωπούμενος από τις Ελένη Ευσταθίου και Ελένη Ζαρκαλή, email: Eleni.efstathiou2016@gmail.com, 19. «Ομοσπονδία Συλλόγων Απανταχού Μακρυνειών Αιτωλοακαρνανίας», με έδρα την Αθήνα Ν. Αττικής, νομίμως εκπροσωπουμένη από τον Παναγιώτη Καζανά, email: paxkazan@yahoo.gr, 20. «Ορειβατικός Σύλλογος Αγρινίου», με έδρα το Αγρίνιο Ν. Αιτωλοακαρνανίας, νομίμως εκπροσωπούμενος από τους Βασίλειο Νταούλη και Χρήστο Μαρίφογλου, info@eosagriniou.gr, marifoglouxr@hotmail.com, 21. «ΔΡΩ – Κίνηση Πολιτών για την Αιτωλοακαρνανία», με έδρα το Αγρίνιο Ν. Αιτωλοακαρνανίας, νομίμως εκπροσωπούμενη από τον Παναγιώτη Καλτσά, email: info@drw.gr, 22. «Φιλοπροοδευτικός Σύλλογος Αγγελοκαστριτών Αθήνας – Πειραιά και Περιχώρων», με έδρα την Αθήνα, νομίμως εκπροσωπούμενος από τον Ιωάννη Μήλα, email: aggelokastro@gmail.com, 23. «Λέσχη Μοτοσυκλέτας Αγρινίου», με έδρα το Αγρίνιο Ν. Αιτωλοακαρνανίας, νομίμως εκπροσωπουμένη από τους Κωνσταντίνο Γεωργαρά και Ευάγγελο Τσάμη, email: kosgeorgaras@gmail.com, 24. «Σύλλογος των Νεροχωριτών και Μελιγκοβιτών Τριχωνίδας Αιτωλοακαρνανίας», με έδρα το Νεροχώρι Ν. Αιτωλοακαρνανίας, νομίμως εκπροσωπούμενος από τον Γεώργιο Στεργίου, 25. «Σύλλογος Κατωχρυσοβιτσιάνων Αιτωλοακαρνανίας», με έδρα την Αθήνα, νομίμως εκπροσωπούμενος από την Βασιλική Κώη, email: kvasiliki9@gmail.com, 26. «Σύλλογος Δαφνιωτών», με έδρα την Αθήνα, νομίμως εκπροσωπούμενος από την Ρένα Μπάρλα, 27. «Ιστορική και Αρχαιολογική Εταιρεία Δυτικής Ελλάδας», με έδρα το Αγρίνιο Ν. Αιτωλοακαρνανίας, Δημοτικό Μέγαρο ΤΚ: 30100, νομίμως εκπροσωπουμένη από τον Ελευθέριο Τυλιγάδα, email: iaedse@gmail.com, 28. «Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Αποκούρου», με έδρα το Θέρμο Ν. Αιτωλοακαρνανίας, νομίμως εκπροσωπουμένη από τους Ιουλία Κότσαλου και Ευθύμιο Κότσαλο, email: kotsalosef@gmail.com, 29. «Σύλλογος Δρυμωνιωτών Τριχωνίδας “Ο Άγιος Γεώργιος”», με έδρα την Αθήνα, νομίμως εκπροσωπούμενος από την Λίτσα Μπαμπάτσικου, email: synergasia.s.thermou@gmail.com, 30. «Πολιτιστικός Σύλλογος Παναιτωλίου (Χρήστος Καπράλος)», με έδρα το Παναιτώλιο Ν. Αιτωλοακαρνανίας, νομίμως εκπροσωπούμενος από την Δήμητρα Στούκα, 31. «Σύλλογος Απανταχού Διασελακιωτών Ναυπακτίας “Κοίμηση Θεοτόκου”», με έδρα την Αθήνα, νομίμως εκπροσωπούμενος από την Φιλίππα Βασιλείου, email: syllogosdiaselakiou@gmail.com, 32. «Photopolis Φωτογραφικό Φεστιβάλ Αγρινίου», με  έδρα το Αγρίνιο Ν. Αιτωλοακαρνανίας, νομίμως εκπροσωπούμενο από τον Παναγιώτη Καλτσά, email: info@photopolis.gr, pkaltsas@otenet.gr, 33. «Κίνηση Πνευματικού Ακτιβισμού “ΦΩΣ ΣΕ ΔΡΑΣΗ”», νομίμως εκπροσωπουμένη από την Ελένη Τριανταφυλλίδη, email: e.triantafyllidi30@gmail.com

[2]«Έργο αντλησιοταμίευσης στην θέση “ΤΡΙΧΩΝΙΔΑ Ι” στην ΔΕ Θέρμου του Δήμου Θέρμου της ΠΕ Αιτωλοακαρνανίας (Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας), μέγιστης ισχύος έγχυσης 685,00 MW και μέγιστης ισχύος απορρόφησης 716,00 MW). Αναρτήθηκε στο Ηλεκτρονικό Περιβαλλοντικό Μητρώο (ΗΠΜ) του ΥΠΕΝ την 9/11/2024. Αριθ. πρωτ. ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/100441/7069/18-09-2024. ΠΕΤ: 2409004518. Φορέας: ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΒΕΤΕ. Σύνδεσμος στο ΗΠΜ: https://eprm.ypen.gr/src/App/w1/2051

[3]Υπ’ αριθ. πρωτ. ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/100441/7069/20.12.2024 Βεβαίωση επάρκειας και πληρότητας φακέλου για την κατασκευή και λειτουργία του έργου αντλησιοταμίευσης στη θέση «ΤΡΙΧΩΝΙΔΑ Ι» ΔΕ Θέρμου Δήμου Θέρμου ΠΕ Αιτωλοακαρνανίας (Περιφέρεια Δυτ. Ελλάδας).

[4] Θετική Γνωμοδότηση υπ’ αριθ. πρωτ. 100441/7069/20.12.2024 (έντυπο Δ9) Τμ. Κλιματικής Αλλαγής & Διαχείρισης Αποβλήτων της Δ/νσης Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Κλιματικής Αλλαγής της Γενικής Δ/νσης Αγροτικής Ανάπτυξης του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠ.Α.Α.Τ.).

[5] Υπ’ αριθ. 686/9.9.2021 (ΑΔΑ: Ψ5ΧΛΙΔΞ-ΥΨΘ) άδεια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από αντλησιοταμιευτικό (αποθηκευτικό) σταθμό.

[6] Υπ’ αριθ. πρωτ. 8905/18.3.2025 Γνωμοδότηση της Προϊσταμένης της Γενικής Διεύθυνσης του ΟΦΥΠΕΚΑ Ελ. Κουμούτσου προς την Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης (ΔΙ.Π.Α.) της Γενικής Διεύθυνσης Περιβαλλοντικής Πολιτικής του ΥΠΕΝ.

[7] Βλ. https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/E-10-2025-001078-ASW_EL.html

[8]https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/E-10-2025-001078_EL.html, https://polit-x.de/en/documents/20467154/europa/english/european-parliament/parlamentarians/questions-for-written-answer-2025-03-25-lake-trichonida-energy-centre-in-a-natura-area

[9] Υπ’ αριθ. 006400/2025 (ΑΔΑ: 6ΥΡ8ΙΔΞ-ΚΩΠ) άδεια αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας της ΡΑΑΕΥ στη θέση «ΣΚΑΛΟΥΛΑ» ΔΕ Θέρμου και Παραβόλας Δήμων Θέρμου και Αγρινίου ΠΕ Αιτωλοακαρνανίας Περιφέρειας Δυτ. Ελλάδας.

[10] Βλ. https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/E-10-2025-001078-ASW_EL.html

[11] Βλ. https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/E-10-2025-001078_EL.html, https://polit-x.de/en/documents/20467154/europa/english/european-parliament/parlamentarians/questions-for-written-answer-2025-03-25-lake-trichonida-energy-centre-in-a-natura-area

[12] Σχετ. το από 11/2/2025 απαντητικό έγγραφο του Προϊσταμένου της Δημοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης – Αποχέτευσης Αγρινίου (ΔΕΥΑ Αγρινίου) κ. Χριστ. Κωστάκη προς την «Συνεργασία Συλλόγων και Φορέων», στο οποία βεβαιώνεται ο ζωτικός ρόλος της λίμνης για τους τοπικούς πληθυσμούς και ότι σχεδόν 15.000 κάτοικοι παραλίμνιων χωριών και οικισμών υδρεύονται καθημερινά με καθαρό πόσιμο νερό από τη λίμνη Τριχωνίδα και αναμένεται να επηρεαστούν άμεσα από τη διοχέτευση του νερού της στην επένδυση.

[13] Σχετ. βλ. την από 14/2/2025 έκθεση του Καθηγητή Τμ. Γεωλογίας του Παν/μίου Πατρών κ. Αβραάμ Ζεληλίδη ενσωματωμένη στο Δελτίο Δ11 που ανήρτησε στη δημόσια διαβούλευση του έργου «Τριχωνίδα Ι» η «Συνεργασία Συλλόγων και Φορέων».

[14] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX:52020DC0380, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A32024R1991&qid=1722240349976

[15] https://www.admie.gr/systima/leitourgia/periorismoi-ape (Απρίλιος 2025).

[16] https://lakesnetwork.org/limnes/limni-trichonida/

[17] Βλ. παρουσίαση Ολοκληρωμένης Χωρικής Επένδυσης (ΟΧΕ) «Διαδρομή Φύσης & Πολιτισμού Αιτωλοακαρνανίας», https://www.pde.gov.gr/gr/enimerosi/deltia-tupou/item/22331-paroysiasi-tis-olokliromenis-xorikis-ependysis-oxe-diadromi-fusis-politismou-aitoloakarnanias-ti-deytera-13-ianoyarioy-2025.html

[18] Βλ. παρέμβαση κ. Στ. Μπλέτσα κατά τη Συνεδρίαση της 16/5/2024 της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Προστασίας Περιβάλλοντος της Βουλής, με θέμα: «Επικαιροποίηση μελετών και του νομικού καθεστώτος, που διέπει τις περιοχές Natura 2000 στην Περιφέρεια Ιονίων Νήσων και Δυτικής Ελλάδας», https://www.pde.gov.gr/gr/enimerosi/deltia-tupou/item/21049-o-antiperifereiarxis-biosimis-anaptyxis-st-mpletsas-stin-eidiki-monimi-epitropi-periballontos-tis-boylis-gia-tis-perioxes-natura-2000.html. Σχετ. και η εκδήλωση ενημέρωσης για την τουριστική προβολή της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, https://www.pde.gov.gr/gr/enimerosi/deltia-tupou/item/22267-ekdilosi-enimerosis-gia-tin-toyristiki-proboli-tis-perifereias-dytikis-elladas.html

[19] Βλ. την υπ’ αριθ. 65747/18.2.2025 αρνητική Γνωμοδότηση της Δασάρχη Αγρινίου κ. Αλεξάνδρας Πολίτη, την υπ’  αριθ. 71814/21.2.2025 αρνητική Γνωμοδότηση της Δ/ντριας Δασών Αιτωλοακαρνανίας κ. Αναστασίας Λεπίδη και την υπ’ αριθ. 73899/24.2.2025 αρνητική Γνωμοδότηση του Δ/ντή Συντονισμού και Επιθεώρησης Δασών Δυτ. Ελλάδας και Ιονίου κ. Αλέξανδρου Τοκατλίδη. Σχετ. και Σ. Παυλάκη, «Το μεγάλο “ΟΧΙ” της Δασικής υπηρεσίας για την Τριχωνίδα», https://dasarxeio.com/2025/03/20/142868/

[20] https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/E-10-2025-001078-ASW_EL.html

[21] Βλ. οδηγία 92/43/ΕΚ του Συμβουλίου, της 21ης Μαΐου 1992, για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας (ΕΕ L 206/7/22.7.1992).

[22] Βλ. οδηγία 2009/147/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Νοεμβρίου 2009, περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών (ΕΕ L 20/7/26.1.2010).

[23] Βλ. Έγγραφο καθοδήγησης της Επιτροπής: «Καθοδήγηση σχετικά με τις απαιτήσεις για την υδροηλεκτρική ενέργεια σε σχέση με τη νομοθεσία της ΕΕ για τη φύση», Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2018, https://data.europa.eu/doi/10.2779/43645

[24] ΔΕΕ απόφαση της 17ης Δεκεμβρίου 2020 υπόθεση C‑849/2019 Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά Ελληνικής Δημοκρατίας (https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/ALL/?uri=CELEX%3A62019CJ0849).

[25] https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/el/inf_23_525

[26] Βλ. https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/E-10-2025-001078-ASW_EL.html

[27] Παράρτημα ΙΙ σημ. 10 στοιχ. ζ’ οδηγίας 2011/92/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Δεκεμβρίου 2011, για την εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων δημοσίων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον (ΕΕ L 26/1/28.1.2012), όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 2014/52/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Απριλίου 2014 (ΕΕ L 124/1/25.4.2014).

[28] Παράρτημα ΙΙ σημ. 10 στοιχ. ζ’ οδηγίας 2011/92/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Δεκεμβρίου 2011, για την εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων δημοσίων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον (ΕΕ L 26/1/28.1.2012), όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 2014/52/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Απριλίου 2014 (ΕΕ L 124/1/25.4.2014).

[29] https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/E-10-2025-001078-ASW_EL.html

[30] https://eprm.ypen.gr/src/App/w1/2051

[31] Βλ. https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/E-10-2025-001078-ASW_EL.html

ΠΗΓΗ 

- ΣΧΕΤΙΚΗ και η ανάρτηση στο blog μας: 

Δικαίωση για τη λίμνη Τριχωνίδα: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιβεβαίωσε ότι το έργο αντλησιοταμίευσης "Τριχωνίδα Ι" είναι ΜΗ ΝΟΜΙΜΟ και ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΟ στο σύνολό του, λόγω σοβαρών παραβιάσεων των ευρωπαϊκών οδηγιών για το περιβάλλον