Σύνοδος ΝΑΤΟ: Εξοπλισμοί άνευ προηγουμένου (ΧΑΡΤΗΣ-ΓΡΑΦΗΜΑ)

Από την πρόσφατη συνάντηση Μητσοτάκη - Ζελένσκι στην Οδησσό στη Σύνοδο Νοτιοανατολικής Ευρώπης - Ουκρανίας

Σύνοδος ΝΑΤΟ: Εξοπλισμοί άνευ προηγουμένου

Το ΝΑΤΟ, όχι μόνο σκοπεύει να αυξήσει τις δαπάνες του έως και 5% του ΑΕΠ των κρατών – μελών του, αλλά και να αλλάξει άρδην τον προϋπολογισμό του, εντάσσοντας στον νέο και τα κονδύλια της βοήθειας προς την Ουκρανία. Αραγε, έχει ήδη συμφωνήσει σε αυτή την «εκτόξευση» των δαπανών η ελληνική κυβέρνηση;

Το ΝΑΤΟ προσανατολίζεται στη ριζική αλλαγή της πολιτικής του όσον αφορά τις αμυντικές δαπάνες. Σύμφωνα με το Bloomberg, στη Σύνοδο Κορυφής του Οργανισμού, στη Χάγη (24 – 26 Ιουνίου) θα συζητηθεί το ενδεχόμενο να συμπεριληφθεί η βοήθεια προς την Ουκρανία στις στρατιωτικές δαπάνες που θα υποχρεούνται να κάνουν τα κράτη – μέλη. Πρόκειται για ένα νέο χρηματοδοτικό στοίχημα, ο οποίος αποσκοπεί αφενός στην ενίσχυση της ενότητας του Οργανισμού, αφετέρου ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του Ντόναλντ Τραμπ.

Ως γνωστόν, ο Αμερικανός πρόεδρος ζητάει να αυξηθούν οι δαπάνες των κρατών – μελών στο 5% (!) των ΑΕΠ τους. Απειλεί, δε, ότι εάν δεν το πράξουν, οι ΗΠΑ θα φύγουν από τον Οργανισμό. Αν και ουδείς πιστεύει σε κάτι τέτοιο, δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν ότι σε κάποιους τομείς οι ΗΠΑ είναι πολύ πιθανόν να αποστασιοποιθούν από το ΝΑΤΟ και τον ρόλο που εδώ και πολλές δεκαετίες, μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, παίζουν ως «προστάτης» της Ευρώπης.

Η Ελλάδα, ως γνωστόν, ξοδεύει λίγο πάνω από το 3% του ΑΕΠ της για την άμυνά της, κυρίως λόγω της εξ’ Ανατολών απειλής. Βρίσκεται πολύ πάνω από τα περισσότερα κράτη – μέλη του ΝΑΤΟ. Εύλογα, όμως, γεννάται το ερώτημα: Η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει συμφωνήσει στην εκτόξευση των στρατιωτικών δαπανών στο 5%, βάσει σχεδιασμών πάντως που ουδόλως εξυπηρετούν την εθνική άμυνα; Και, εάν της επιβληθεί κάτι τέτοιο, που θα τα βρει η χώρα αυτά τα χρήματα, όταν ήδη τα εξοπλιστικά προγράμματά της έχουν διογκωθεί υπερβολικά, ενώ στις αμυντικές προμήθειες βασιλεύει η αδιαφάνεια;

Σύμφωνα με το Bloomberg, το οποίο είναι γνώστης του προσχεδίου κειμένου που ετοιμάζεται για την ερχόμενη Σύνοδο Κορυφής, το 5% θα κατανέμεται σε δύο κατηγορίες: Το 3,5% για τις «βασικές αμυντικές ανάγκες». Το 1,5% για την προστασία των υποδομών, των κυβερνοδικτύων και την ενίσχυση της πολιτικής ετοιμότητας. Το εν λόγω κείμενο, αναφέρει το Bloomberg, βρίσκεται ακόμη στο στάδιο του προσχέδιου και ενδέχεται να τροποποιηθεί μέχρι την έγκρισή του στη Σύνοδο.

Σόου για τον Τραμπ

Το προσχέδιο του τελικού ανακοινωθέντος είναι μόλις μία σελίδα. Αντίθετα, το περσινό ξεπερνούσε τις 5.000 λέξεις και, μεταξύ άλλων, περιλάμβανε δεσμεύσεις για τη μακροπρόθεσμη ασφάλεια της Ουκρανίας. Αυτή τη φορά, η προσοχή επικεντρώνεται αποκλειστικά στα οικονομικά και την κατανομή του βάρους μεταξύ των μελών του Οργανισμού.

Όπως επισημαίνει το Bloomberg, δεν είναι τυχαίο ότι το σχέδιο ανακοινωθέντος είναι τόσο μικρό. Σύμφωνα με πηγές κοντά στην προετοιμασία της Συνόδου, η κύρια αποστολή του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, συνίσταται στο να διασφαλίσει μια «νίκη» για τον Ντόναλντ Τραμπ. Για τον σκοπό αυτό θα προταθεί να δεσμευθούν τα κράτη – μέλη σε δαπάνες τουλάχιστον το 5% του ΑΕΠ τους.

Με βάση το σκεπτικό του Ρούτε, έτσι οι Ευρωπαίοι, όχι μόνο θα ενισχύσουν τη δική τους ασφάλεια, αλλά και θα κατοχυρώσουν την πλήρη συμμετοχή των ΗΠΑ στον Οργανισμό, όταν μάλιστα ο Τραμπ απειλεί … «ή πληρώνετε εσείς ή φεύγω!»

Απουσιάζει η υποψηφιότητα της Ουκρανίας

Οσον αφορά το Ουκρανικό, το ζήτημα παραμένει στην ατζέντα, αλλά χωρίς να γίνεται λόγος για υποψηφιότητα της Ουκρανίας για το ΝΑΤΟ και χωρίς νέες οικονομικές δεσμεύσεις.

Ειδικότερα, στο προσχέδιο του εγγράφου δεν γίνεται καμία αναφορά στην πιθανή ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Ενα θέμα που μόλις πριν από ένα χρόνο αποτελούσε αντικείμενο έντονων συζητήσεων και ακουγόταν ολοένα περισσότερο. Οι μετέχοντες στη Σύνοδο αποφεύγουν επίσης να επανέλθουν στη δέσμευση για παροχή 40 δις. δολαρίων στο Κίεβο. Μια γενναιόδωρη υπόσχεση που δόθηκε το 2023, αλλά πλέον προτιμούν να την … αποσιωπήσουν.

Παρά ταύτα, το ΝΑΤΟ διατηρεί τον θεμελιώδη κανόνα της συλλογικής άμυνας (άρθρο 5). Στην ανακοίνωση θα αναφέρεται ότι η επίθεση κατά ενός μέλους του ΝΑΤΟ θα θεωρείται επίθεση κατά όλων, και ότι οι σύμμαχοι «θα λάβουν τα κατάλληλα μέτρα». Αυτό αποκτά ιδιαίτερη σημασία στο πλαίσιο των πρόσφατων δηλώσεων του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος είχε προκαλέσει αναστάτωση στους Ευρωπαίους εταίρους του, δηλώνοντας ότι οι ΗΠΑ δεν θα προστατεύσουν όσους δεν τηρούν τις δεσμεύσεις τους στον τομέα των στρατιωτικών δαπανών.

Καλό, βέβαια, το άρθρο 5, αλλά στην περίπτωση της Τουρκίας και της απειλής πολέμου προς την Ελλάδα (casus belli), αποτελεί κενό γράμμα.

Σύνοδος συμβιβασμού ΗΠΑ – Ευρώπης

Στο σχέδιο κειμένου επιβεβαιώνεται ότι η Ρωσία θεωρείται «απειλή για την ευρωατλαντική ασφάλεια». Με μια … μικρή διαφορά: Το κείμενο δεν περιλαμβάνει ρητή αναφορά στη Ρωσία ως επιτιθέμενο στον πόλεμο με την Ουκρανία. Εξαφανίστηκε επίσης η αναφορά στην Κίνα, η οποία στα προηγούμενα κείμενα του ΝΑΤΟ χαρακτηριζόταν ως «καθοριστικός σύμμαχος» της Ρωσίας στη στρατιωτική εκστρατεία της Μόσχας.

Πάντως, ο νέος στόχος του ΝΑΤΟ είναι η στρατιωτική ενίσχυσή του, να ενσωματώσει τη βοήθεια προς την Ουκρανία στον προϋπολογισμό του, αλλά ταυτόχρονα αποφεύγει τις σκληρή πολιτική φρασεολογία, καθώς και τις συγκεκριμένες δεσμεύσεις (!). Η Σύνοδος στη Χάγη αναμένεται να αποτελέσει πεδίο συμβιβασμού, τόσο για την Ευρώπη που θέλει να συνεχίσουν οι ΗΠΑ να έχουν τον ηγετικό ρόλο στη γηραία ήπειρο, όσο και για τον Τραμπ, ο οποίος απαιτεί από τους συμμάχους του «ρεαλιστική πολιτική» στις αμυντικές δαπάνες.

Το 2024, οι δαπάνες του ΝΑΤΟ ήδη ήταν πολύ υψηλές, φτάνοντας τα 1,506 τρις. δολάρια. Από αυτά, τα ευρωπαϊκά κράτη – μέλη έδωσαν 454 δις. Ιδιαίτερη αύξηση καταγράφτηκε στον αριθμό των κρατών που δίνουν τουλάχιστον το 2% του ΑΕΠ τους στην άμυνα: Το 2024 ήταν 18 κράτη – μέλη, ενώ το 2023 ήταν 11. Οι ΗΠΑ εξακολουθούν να είναι ο μεγαλύτερος χρηματοδότης, με εκτιμώμενες δαπάνες 967 δις. δολαρίων, που αντιστοιχούν περίπου στα δύο τρίτα του συνολικού αμυντικού προϋπολογισμού του ΝΑΤΟ

ΠΗΓΗ