Ποιοι αγοράζουν τα σχολεία και γιατί; Η απόβαση ξένων funds στα σχολεία, η σύνδεση με τα ιδιωτικά πανεπιστήμια και οι συνέπειες για το δημόσιο σχολείο (ΠΙΝΑΚΑΣ)

φωτογραφία αρχείου | EUROKINISSI/ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ

H τάση συνεργασιών ή εξαγορών μεγάλων ελληνικών ιδιωτικών σχολείων από διεθνή εκπαιδευτικά funds υποδηλώνει μια σημαντική στροφή στον εκπαιδευτικό τομέα της χώρας, αφού στην πραγματικότητα αποτελεί κομμάτι ενός μεγαλύτερου, στρατηγικού παζλ: της δημιουργίας ενός πλήρως ιδιωτικοποιημένου εκπαιδευτικού συστήματος, από το νηπιαγωγείο μέχρι το πανεπιστήμιο.

Χρήστος Κάτσικας

Τα τελευταία χρόνια, η ιδιωτική εκπαίδευση στην Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο μιας σημαντικής μεταβολής. Με την εντεινόμενη παρουσία διεθνών επενδυτικών funds στον χώρο των ιδιωτικών σχολείων (και όχι μόνο) και τις παράλληλες πολιτικές πρωτοβουλίες για την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων, διαμορφώνεται ένα νέο τοπίο που δεν αφορά μόνο την οικονομία αλλά και την ίδια την αντίληψη της εκπαίδευσης ως δημόσιου ή ιδιωτικού αγαθού.

Από τον Σεπτέμβριο του 2024 έως σήμερα, έξι μεγάλα ιδιωτικά σχολεία στην Ελλάδα έχουν προχωρήσει σε συνεργασίες ή εξαγορές από διεθνή εκπαιδευτικά funds. Αυτή η τάση υποδηλώνει μια σημαντική στροφή στον εκπαιδευτικό τομέα της χώρας, με την είσοδο ξένων κεφαλαίων να αναδιαμορφώνει το τοπίο. Αν και η είδηση φάνηκε μεμονωμένη, στην πραγματικότητα αποτελεί κομμάτι ενός μεγαλύτερου, στρατηγικού παζλ: της δημιουργίας ενός πλήρως ιδιωτικοποιημένου εκπαιδευτικού συστήματος, από το νηπιαγωγείο μέχρι το πανεπιστήμιο.

Εξι εξαγορές σε έξι μήνες – Ποιοι είναι οι μεγάλοι «παίκτες»;

● ISP (International Schools Partnership): Βρετανικός εκπαιδευτικός όμιλος με πάνω από 70 σχολεία παγκοσμίως.

● Cognita: Με έδρα στο Λονδίνο, κατέχει δεκάδες σχολεία σε Ευρώπη, Ασία και Λατινική Αμερική.

● Inspired Education Group: Διαχειρίζεται σχολεία σε περισσότερες από 25 χώρες με προσανατολισμό στην ακαδημαϊκή αριστεία.

● Dukes Education: Βρετανικός όμιλος με ισχυρή παρουσία στην ανώτερη και προπαρασκευαστική εκπαίδευση.

Η στρατηγική πίσω από τις εξαγορές

Τα ιδιωτικά σχολεία στην Ελλάδα αντιπροσωπεύουν περίπου το 7% των μαθητών της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Ωστόσο, η πρόσφατη κινητικότητα των επενδυτικών κεφαλαίων αποκαλύπτει πως αυτή η «αγορά» θεωρείται ιδιαίτερα ελκυστική. Η χρονική σύμπτωση των εξαγορών με την ψήφιση του νέου νόμου για τα μη κρατικά ΑΕΙ γεννά εύλογα ερωτήματα. Είναι άραγε απλώς τυχαίο ότι οι συμφωνίες ανακοινώθηκαν όλες σε διάστημα έξι μηνών; Ή πρόκειται για ένα συνολικό στρατηγικό σχέδιο ιδιωτικοποίησης της εκπαίδευσης;

Η κυβέρνηση, με τις διαδοχικές μεταρρυθμίσεις στην Παιδεία, έχει δημιουργήσει ένα ευνοϊκό επενδυτικό περιβάλλον. Η ψήφιση του νόμου για τη λειτουργία μη κρατικών πανεπιστημίων (νόμος Πιερρακάκη) φέρνει σημαντικές αλλαγές: ιδιωτικά ιδρύματα ανώτατης εκπαίδευσης θα μπορούν πλέον να λειτουργούν στην Ελλάδα από το 2025-26, παρά τις συνταγματικές ενστάσεις (άρθρο 16 του Συντάγματος).

Τα περισσότερα από τα εξαγορασμένα σχολεία προσφέρουν το International Baccalaureate (IB), ένα πρόγραμμα που μέχρι σήμερα στόχευε στη φοίτηση στο εξωτερικό. Με την ίδρυση ιδιωτικών ΑΕΙ στην Ελλάδα (στην πραγματικότητα «πανεπιστημιοποίηση» των κολεγίων), ανοίγει πλέον ο δρόμος για φοιτητές με υψηλά δίδακτρα και χωρίς πανελλαδικές εντός των συνόρων.

Τα διεθνή αυτά funds ακολουθούν μια στρατηγική δημιουργίας «καθετοποιημένων» εκπαιδευτικών ομίλων, που καλύπτουν το φάσμα από την πρωτοβάθμια έως την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ετσι, ο μαθητής θα μπορεί να παραμείνει στο ίδιο πλαίσιο εκπαίδευσης από την πρωτοβάθμια έως την πανεπιστημιακή εκπαίδευση.

Η υλοποίηση των σχεδίων αυτών αναμένεται να δημιουργήσει εκπαιδευτικές υπερδομές τύπου «one-stop-shop»: από τον παιδικό σταθμό έως την απόκτηση πτυχίου, με ενιαίο ιδιωτικό πρόσημο. Αντίστοιχα μοντέλα λειτουργούν ήδη σε χώρες όπως η Βρετανία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Η Ομοσπονδία Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών Λειτουργών Ελλάδος, μέσω του προέδρου της Γιώργου Χριστόπουλου, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου: «Βρισκόμαστε μπροστά σε ένα κοκτέιλ εμπορευματοποίησης που απειλεί να διαλύσει τη δημόσια εκπαίδευση: ιδιωτικά πανεπιστήμια, Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής, υποχρηματοδότηση των δημόσιων σχολείων και vouchers γονεϊκής επιλογής».

Οι συνέπειες για το δημόσιο σχολείο

Η αλλαγή αυτή σηματοδοτεί μια νέα ταξική διαφοροποίηση στο εκπαιδευτικό σύστημα. Οι οικογένειες με οικονομική ευχέρεια θα μπορούν πλέον να εξασφαλίσουν πανεπιστημιακές σπουδές για τα παιδιά τους εντός Ελλάδας, χωρίς την ψυχοφθόρα και ανταγωνιστική διαδικασία των πανελλαδικών. Αντιθέτως, η πρόσβαση στη γνώση θα εξαρτάται περισσότερο από την οικονομική δυνατότητα, παρά από την αριστεία ή τις επιδόσεις.

Η ενίσχυση του ιδιωτικού τομέα με ξένα κεφάλαια και τεχνογνωσία καθιστά τα ιδιωτικά σχολεία ανταγωνιστικά και ελκυστικά σε σχέση με τα δημόσια. Η πιθανότητα να προσελκύσουν ακόμη και μαθητές που σήμερα φοιτούν σε δημόσια σχολεία είναι υπαρκτή, ειδικά αν προσφέρουν «πακέτα» εκπαίδευσης με σαφή προοπτική εισαγωγής σε πανεπιστήμιο.

Η εισβολή επενδυτικών κεφαλαίων στην ελληνική εκπαίδευση δεν είναι ουδέτερη. Οδηγεί στη μετατροπή της γνώσης σε εμπόρευμα και στην εγκαθίδρυση ενός εκπαιδευτικού διπολισμού που αναπαράγει και ενισχύει τις κοινωνικές ανισότητες. Η υπεράσπιση της δημόσιας και δωρεάν εκπαίδευσης δεν είναι απλώς ζήτημα συνταγματικό. Είναι ζήτημα δημοκρατίας και δικαιοσύνης.

ΠΗΓΗ