 |
| Photo: Neostrategy.gr - Γάζα |
Του Ζαφείρη Χατζηδήμου
Η ιδέα μιας μαζικής εξόδου των Παλαιστινίων από τη Λωρίδα της Γάζας, έπειτα από δεκαετίες αποκλεισμού και καταστροφής, αναδύεται ξανά στον δημόσιο διάλογο όχι μόνο ως πολιτικό φάντασμα, αλλά ως συγκεκριμένη στρατηγική υπό συζήτηση στους κόλπους της ισραηλινής ηγεσίας.
Το ερώτημα αν μπορεί τεχνικά να εκδιωχθεί ο πληθυσμός των περίπου 2,2 εκατομμυρίων κατοίκων της Γάζας σε τρίτες χώρες, αποτελεί πλέον αντικείμενο στρατηγικού σχεδιασμού, επιχειρησιακής αποτίμησης και γεωπολιτικής διερεύνησης. Αν το Ισραήλ αποφασίσει, σιωπηρά ή ρητά, να επιδιώξει αυτή την πολιτική, τότε η απάντηση στο αν κάτι τέτοιο είναι τεχνικά εφικτό δεν είναι δύσκολη: Nαι, είναι εφικτό. Το ερώτημα, ωστόσο, είναι άλλο: με τι τίμημα, σε ποιο χρονικό ορίζοντα και με ποιες παγκόσμιες συνέπειες.
«Προϋποθέσεις»…
Η πρώτη «προϋπόθεση» για μια τέτοια επιχείρηση είναι η ύπαρξη ενός καταρρακωμένου, απελπισμένου πληθυσμού. Η συνθήκη αυτή πληρούται ήδη. Μετά από 18 μήνες ισοπεδωτικών βομβαρδισμών, πάνω από 1,7 εκατομμύρια άνθρωποι είναι ήδη εσωτερικά εκτοπισμένοι.
Οι
περισσότεροι έχουν εγκαταλείψει τον βόρειο τομέα της Γάζας και έχουν
συρρεύσει στον νότο, όπου η κατάσταση είναι εξίσου τραγική, με
νοσοκομεία που ονομάζονται έτσι κατ΄ευφημισμό, ανύπαρκτα δίκτυα ύδρευσης
και αδυναμία πρόσβασης σε τρόφιμα και καύσιμα.
Το πέρασμα της
Ράφα, η μόνη δίοδος προς τον έξω κόσμο που δεν ελέγχεται απευθείας από
το Ισραήλ, παραμένει κλειστό, ενώ η Αίγυπτος έχει υψώσει φράχτη και έχει
πολλαπλασιάσει την στρατιωτική παρουσία της στα σύνορα, δηλώνοντας
επίσημα ότι δεν θα δεχθεί την είσοδο Παλαιστινίων στο έδαφός της.
Ωστόσο, αν υπάρξει διεθνής πίεση, η απόφαση αυτή μπορεί να αλλάξει.
Το επιχειρησιακό σχέδιο μιας τέτοιας μετεγκατάστασης θα περιλάμβανε αρχικά την εκ νέου μετακίνηση του πληθυσμού από τον νότο της Γάζας σε περιοχές εντός της αιγυπτιακής χερσονήσου του Σινά, σε προσωρινούς καταυλισμούς. Ήδη έχουν υπάρξει αναφορές για εργασίες κατασκευής πρόχειρων υποδομών φιλοξενίας σε βάθος λίγων χιλιομέτρων εντός αιγυπτιακού εδάφους, παρότι οι Αιγύπτιοι αξιωματούχοι αρνούνται δημόσια ότι προετοιμάζονται για κάτι τέτοιο.
 |
| Η Γάζα εν έτει 2025… |
Η μεταφορά θα γινόταν είτε με τα πόδια είτε με φορτηγά και λεωφορεία μέσω προσωρινών διαδρόμων που θα εξασφαλίζονταν από διεθνείς οργανισμούς, υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, της Ερυθράς Ημισελήνου και του Ερυθρού Σταυρού. Αντίστοιχα επιχειρησιακά μοντέλα έχουν εφαρμοστεί σε καταστάσεις κρίσης στο παρελθόν, όπως στην έξοδο των Κούρδων από το Ιράκ το 1991 ή στη μεταφορά Σύρων προσφύγων στην Τουρκία και την Ιορδανία μετά το 2011.
Το οικονομικό κόστος
Το κόστος μιας τέτοιας επιχείρησης είναι τερατώδες. Η μετακίνηση ενός πληθυσμού δύο εκατομμυρίων ανθρώπων σε εμπόλεμη περίοδο, με ανάγκες σίτισης, ιατρικής περίθαλψης, στέγασης, ασφάλειας και ψυχολογικής υποστήριξης, συνεπάγεται δαπάνες που κυμαίνονται μεταξύ 15.000 και 25.000 δολαρίων ανά άτομο, σύμφωνα με τους σημερινούς υπολογισμούς του της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες (UNHCR). Ακόμα και αν επιλεγεί η πιο πρόχειρη και περιορισμένη εκδοχή της μετακίνησης, το ελάχιστο κόστος θα ξεπερνά τα 30 με 40 δισεκατομμύρια δολάρια. Αν, όμως, η μετακίνηση δεν είναι προσωρινή αλλά εξελιχθεί σε μονιμότερη μετοίκηση, με εγκατάσταση σε τρίτες χώρες, εκπαίδευση, εργασία και πλήρη κοινωνική ενσωμάτωση, τότε το συνολικό κόστος μπορεί να εκτιναχθεί στα 100 έως 150 δισεκατομμύρια. Τα χρήματα αυτά, προφανώς, δεν διαθέτει το Ισραήλ μόνο του και θα απαιτηθεί η συμβολή των ΗΠΑ, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και μέσω παγκόσμιων χρηματοπιστωτικών μηχανισμών. Η εμπλοκή στην χρηματοδότηση είτε από την Σαουδική Αραβία, του Κατάρ ή άλλης αραβικής χώρας του Κόλπου θεωρείται αότι κινείται στα όρια της φαντασίας.
Και αν «ναι», τι;
Ωστόσο, ακόμα κι αν το τεχνικό και οικονομικό σκέλος μπορεί να εξασφαλιστεί, το γεωπολιτικό τίμημα αυτής της πράξης θα είναι ανεξέλεγκτο. Η Αίγυπτος έχει καταστήσει σαφές ότι δεν θα ανεχθεί μαζική είσοδο Παλαιστινίων στο έδαφός της, γιατί κάτι τέτοιο θα έπληττε την εθνική της ασφάλεια, θα αναζωπύρωνε το ισλαμιστικό αντάρτικο στο Σινά και θα εξόργιζε τον πληθυσμό της. Η Ιορδανία, όπου η πλειοψηφία του πληθυσμού είναι ήδη παλαιστινιακής καταγωγής, δεν μπορεί να δεχθεί άλλο κύμα προσφύγων χωρίς να κλονιστεί το πολιτικό της σύστημα. Ο Λίβανος έχει καταρρεύσει πολιτικά και οικονομικά και η Συρία δεν είναι σε θέση να προσφέρει τίποτα, πέρα από ερείπια.
Αν το Ισραήλ επιμείνει, με ή χωρίς την συναίνεση των γειτονικών κρατών, το πιθανότερο είναι να οδηγηθεί σε ολοκληρωτική σύγκρουση με το σύνολο του αραβικού και μουσουλμανικού κόσμου, καθώς και με την παγκόσμια κοινή γνώμη.
Η σιωπηλή εκδίωξη ενός πληθυσμού μέσω της καταστροφής της καθημερινής του ζωής δεν χρειάζεται επίσημη αναγγελία. Μπορεί να συμβεί χωρίς διαταγές, μόνο με επιμονή στην αποστέρηση. Η μείωση των εισαγωγών τροφίμων, η κατάρρευση των νοσοκομείων, η καταστροφή του αποχετευτικού και των σχολείων, η διακοπή ρεύματος και πόσιμου νερού, η αδιάκοπη απειλή των βομβαρδισμών, είναι αρκετά για να μετατρέψουν έναν λαό «ξένο» στην πατρίδα του.
Από την άλλη, ο ΟΗΕ έχει ήδη προειδοποιήσει ότι η Λωρίδα της Γάζας δεν είναι πλέον βιώσιμη ως τόπος ζωής. Αν οι Παλαιστίνιοι ξεκινήσουν να ωθούνται στα σύνορα χωρίς επιστροφή, αυτό που θα πραγματοποιηθεί μπροστά στα μάτια του κόσμου θα είναι ο τρίτος ξεριζωμός για τους Παλαιστίνιους και – όπως δείχνουν όλες οι ενδείξεις – ο ξεσηκωμός του ισλαμικού κόσμου (Ούμα) κατά της Δύσης.
Τεχνικά, λοιπόν, ναι, η εκδίωξη μπορεί να εφαρμοστεί. Το στρατιωτικό,
πολιτικό και οικονομικό πλαίσιο μπορεί να διαμορφωθεί για να την
καταστήσει δυνατή.
Όμως το κόστος της, σε ανθρώπινες ζωές, σε νομική υπόσταση, σε ιστορική συνείδηση, θα είναι ασύλληπτο. Όχι μόνο για την Παλαιστίνη, αλλά για τον ίδιο τον πολιτισμό που ισχυρίζεται ότι έχει μάθει από τα εγκλήματα του παρελθόντος.
Αν η εθνοκάθαρση επικρατήσει όχι ως καταγγελία αλλά ως “λύση”, τότε τίποτα δεν θα είναι πια αδιανόητο στα επόμενα χρόνια που έρχονται.
* Νάκμπα (σημαίνει στα αραβικά «Καταστροφή») είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την προσφυγοποίηση, την εκδίωξη και την απώλεια της πατρίδας που υπέστησαν οι Παλαιστίνιοι Άραβες κατά τη διάρκεια και μετά τον πρώτο ισραηλινοαραβικό πόλεμο του 1948, ο οποίος ξέσπασε με την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ.
Τι προβλέπει το διεθνές δίκαιο για τη Γάζα
Κύριες διατάξεις 4ης συνθήκης της Γενεύης
Άρθρο 49: Απαγορεύεται
η αναγκαστική μεταφορά ή εκδίωξη των κατοίκων ενός κατεχόμενου εδάφους,
ανεξαρτήτως κινήτρων. Δηλαδή, ακόμη κι αν ο σκοπός είναι υποτίθεται
ανθρωπιστικός (π.χ. να προστατευθούν από τον πόλεμο), η μεταφορά
πληθυσμού χωρίς τη θέλησή του απαγορεύεται αυστηρά.
Άρθρο 147:
Η εκτεταμένη καταστροφή περιουσιών ή υποδομών, η παράνομη μεταφορά
πληθυσμών και η στέρηση βασικών δικαιωμάτων σε κατεχόμενους πληθυσμούς
αποτελούν σοβαρές παραβιάσεις (grave breaches) και συνιστούν εγκλήματα
πολέμου.
Η ίδια η έννοια της «προστασίας του άμαχου πληθυσμού»
είναι θεμελιώδης στο διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο, και η εκδίωξη των
Παλαιστινίων από τη Γάζα, είτε με άμεσο στρατιωτικό εξαναγκασμό είτε
μέσω έμμεσων μέσων (π.χ. καταστροφή όλων των υποδομών ώστε να φύγουν από
απόγνωση), παραβιάζει αυτούς τους κανόνες.
Καταστατικός Χάρτης του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου
Το άρθρο 7 του Καταστατικού της Ρώμης αναφέρει πως η “εξαναγκαστική μετακίνηση πληθυσμού” αποτελεί έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, όταν πραγματοποιείται στο πλαίσιο ευρείας ή συστηματικής επίθεσης κατά άμαχου πληθυσμού.
Το άρθρο 8 επιβεβαιώνει
ότι σε συνθήκες ένοπλης σύρραξης, η μεταφορά πληθυσμού από κατεχόμενο
έδαφος, ή η καταστροφή σπιτιών και υποδομών άμαχων χωρίς στρατιωτική
αναγκαιότητα, αποτελούν εγκλήματα πολέμου.
Η θέση του ΟΗΕ
Ο
ΟΗΕ, και ειδικά ο Ειδικός Εισηγητής για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στα
Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη, έχει επανειλημμένα επισημάνει ότι:
– Το Ισραήλ διατηρεί την ευθύνη ως κατοχική δύναμη.
– Ο αποκλεισμός της Γάζας θεωρείται συλλογική τιμωρία.
– Η ιδέα της «εθελούσιας μετανάστευσης» είναι στην πράξη ένα πρόσχημα για εθνοκάθαρση.
Εν ολίγοις, οποιαδήποτε προσπάθεια να εκδιωχθούν οι Παλαιστίνιοι της Γάζας είναι παραβίαση του διεθνούς δικαίου
και συνιστά σοβαρό έγκλημα, για το οποίο θα μπορούσαν να ασκηθούν
διώξεις σε διεθνές επίπεδο, αν υπήρχε πολιτική βούληση και υποστήριξη
από ισχυρά κράτη.
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου